|
2000
|
|
|
Gaur egun 265.000 tona muskuilu produzitzen dira mundu mailako produkzioaren% 21 eta 16.000 milioi pezetako (640 milioi libera) fakturazioa esan nahi du. 1964an hasi zen amuarrain hazkuntza, eta orduko 25 tonetatik 1998ko 30.000 tonara igaro da produkzioa; azken urte
|
hartako
fakturazioa 10.000 milioi pezetakoa izan zen.
|
|
|
Nire lehen txapelketa 1959 urtean jokatu nuen, Usurbilgo Aginaga auzoan. Gipuzkoako «luistarren» arteko bertsolari txapelketa zen
|
hura
. Lehenengo Joxe Agirre atera zen eta han ezagutu genuen elkar.
|
|
|
Lehenengo Joxe Agirre atera zen eta han ezagutu genuen elkar. Urte
|
hartan
bertan, Ordizian Gipuzkoako gazteen txapelketa irabazi nuen. Handik aurrera Andoainen lau lagunen arteko txapelketa jarri zuten eta hura ere nik irabazi nuen.
|
|
|
Urte hartan bertan, Ordizian Gipuzkoako gazteen txapelketa irabazi nuen. Handik aurrera Andoainen lau lagunen arteko txapelketa jarri zuten eta
|
hura
ere nik irabazi nuen. Loiola irratian ere jarri zuten bat:
|
|
|
Horrelako txapelketarik ez da sekula izan. Orain dela urte batzuk izan zen Pernando Amezketarra txapelketa,
|
hura
ere taldeka jokatu zena eta askok diote aurtengoa haren antzekoa izan dela. Baina orduan bigarren mailako bertsolariak hartu zituzten.
|
|
|
Horrelako txapelketarik ez da sekula izan. Orain dela urte batzuk izan zen Pernando Amezketarra txapelketa, hura ere taldeka jokatu zena eta askok diote aurtengoa
|
haren
antzekoa izan dela. Baina orduan bigarren mailako bertsolariak hartu zituzten.
|
|
|
Garai
|
hartan
eta gure mailan, Ordizikoan gazteen arteko txapelketa irabaztea. Hasi berria nintzen eta zenbat eta gazteagoa izan ilusio handiagoa egiten du txapela jazteak.
|
|
|
Gure aita bertsozale ikusgarria zen, bertso zahar asko zekizkien eta ahotsa ere ona zuen.
|
Harentzat
bertsoa ez beste konturik ez zen. Eta nik hura sumatzen nuen behiak jeiztera joandakoan, oso txikia nintzela.
|
|
|
Harentzat bertsoa ez beste konturik ez zen. Eta nik
|
hura
sumatzen nuen behiak jeiztera joandakoan, oso txikia nintzela. Ezaguera etorri orduko haren bertso ikasiak eta bertsolarien istorioak banekizkiela gogoratzen dut.
|
|
|
Eta nik hura sumatzen nuen behiak jeiztera joandakoan, oso txikia nintzela. Ezaguera etorri orduko
|
haren
bertso ikasiak eta bertsolarien istorioak banekizkiela gogoratzen dut. Pixka bat handitzen joan ahala bertso paperak ekartzen zizkidan.
|
|
|
Sebastian Loidisaletxe.
|
Haren
anaia bat ere Belauntzako bentan zegoen, eta bi anaia horiek askotan izaten ziren Berrobin eta haiekin hasi nintzen tabernetan kantuan.
|
|
|
San Juanen aurretik ospatzen zen «luistarren festa»: garai
|
hartan
mutil gazteak luistarrak eta neskak Mariaren alabak izaten ziren, eta jai horretan bertsolariak behar zirela eta Sebastian Loidisaletxe eta Mitxelenarekin kantatu nuen. Kantatu, kantatu nuen, baina inork ez ditu bertso horiek gogoan edukiko, eta hobe.
|
|
|
Baina antolatzailetako batek bost duroko papera eman zidan sari bezala. Garai
|
hartan
asko zen, eh! Orduan pentsatu nuen bertsotan egitea edo ikastea.
|
|
|
Gainera beti sortzen dira gauza berriak: garai
|
hartan
ez zuen inork pentsatuko «Aizak hi mutil maiñontzi» doinuan edo «Habanera»n kantatzea, hau berria da oso. Orduan lau neurri erabiltzen ziren:
|
|
|
edo neskalaguntza izan delako, edo xelebre bat delako... Bertsolariak, zein gaietan dagoen giro
|
hura
, hari heltzen dio, hori gaia da. Ateratzen jakin egin behar.
|
|
|
edo neskalaguntza izan delako, edo xelebre bat delako... Bertsolariak, zein gaietan dagoen giro hura,
|
hari
heltzen dio, hori gaia da. Ateratzen jakin egin behar.
|
|
|
Garai batean bertso paperak Jainkoari argitasuna eskatuz hasten ziren eta gaur horri ez zaio kasurik egiten, hoztasun hori etorri delako. Gainera bertsolariak zerbait esan egin behar du eta askotan mahaian apaizen bat baldin badago,
|
haren
gorabeherak kantatzeko aitzakia bihurtzen dira, jendeari barrea eragiteko.
|
|
|
Gizona beti ikasten joaten da. Nik 30 urte nituenean pentsatzen ez nituen gauza batzuk egiten ditut orain («mañontzi» neurrian kantatzea, esaterako), nahiz garai
|
hartako
sasoia ez eduki. Alderdi batzuk behera egingo dute:
|
|
|
Alderdi batzuk behera egingo dute: eztarria, oroimena... baina bizi duzun
|
hura
landu egiten da. Nik bertsolari gazteengan ikusten ditut molde edo neurri berri batzuk eta arreta pizten didate.
|
|
|
Bai, garai
|
hartako
baserritar batentzat nahikoak, orduko nire garaiko askok izan ez zutena. 13 urte eta erdi arte behintzat ibili nintzen eskolan eta orduko gehienak behin 12 urterekin jaunartze handia eginez gero, etxean lanean hasten ziren, itzulean eta abar, edo bestela artzain joaten ziren.
|
|
|
«Injurias al ejercito español» izan zen nire pekatua. Hori oso gogorra zen garai
|
hartan
. Soldadutzatik etorri eta hango bizimoduaz bertso batzuk jarri nituen.
|
|
|
Bertso haietan kontatzen nuen garbantzu artean harri kozkorrak zirela jateko. Injekzioa hartuta zorabiatuta lurrera erori ginela batzuk eta gogorra zela bizimodu
|
hura
. Horrelako kontuak idatzi nituen.
|
|
|
Bi ziren niretzako gauzarik txarrenak: jendilaje
|
haren
tartean egon beharra bata, eta bestea ez nekiela noiz arte egongo nintzen egoera hartan. Gaur kartzela batean aurkitu daitezke preso politikoak, lagunarterako jende jatorra dena.
|
|
|
Bi ziren niretzako gauzarik txarrenak: jendilaje haren tartean egon beharra bata, eta bestea ez nekiela noiz arte egongo nintzen egoera
|
hartan
. Gaur kartzela batean aurkitu daitezke preso politikoak, lagunarterako jende jatorra dena.
|
|
|
Gaur kartzela batean aurkitu daitezke preso politikoak, lagunarterako jende jatorra dena. Baina garai
|
hartan
ez zen horrelakorik. Garai hartan lapur jendea eta litxarreritan hasitako jendea zen eta tristea zen haien artean egotea.
|
|
|
Baina garai hartan ez zen horrelakorik. Garai
|
hartan
lapur jendea eta litxarreritan hasitako jendea zen eta tristea zen haien artean egotea. Kartzelan 42 egun eman nituen.
|
|
|
Ni buru jarri eta talde bat osatu genuen. Garai
|
hura
oso berezia zen: Euskal Herria tunel batetik irten zen eta jende berria sartu ginen.
|
|
|
Batere eskarmenturik gabekoak ginen, ezjakinak langintza berri
|
hartan
, ez genekien zer egin eta nondik nora hasi. Baina ilusio handia genuen:
|
|
|
diosku Agurtzane Intxaurraga egileak. Bill eta Maryk, museoa osatzen duten areto ezberdinetan barrena doazela, obraren
|
hari
nagusia garatuko dute. Berauen hizkuntza, 2050 urteko munduko biztanle gehienena da:
|
|
|
Pello Arrietak XVI. mendetik gerra zibila bitarteko garaia aztertu du. Jose Inazio Sarasuak gerra
|
hartatik
1973an «Haritz» taldea sortu bitarteko tartea eta Oier Araolazak azken hogeita bost urteak. Historiaren azterketa hau eginik, liburua Koldo Lizarralderen bi lanek borobiltzen dute:
|
|
|
Aukeratu dugun bidea zinez zaharra da eta zenbait zatitan
|
haren
aztarna galtzen da. Errekak iragaiten zituzten zubiak ere desagertu dira, beraz azken zati honetan adi egon dugu arrastoa ez galtzeko.
|
|
|
Labeguerie ren lehen diskoa entzutea izugarrizko urratze eta aldi berean irekitze gisako bat izan zen niretzat, eta nire belaunaldikoentzat funtsean. Ene Lizeo garaia zen, eskola pribatuan ikasten nuen, eta ezagutu nuen laborari eta euskalduna izatea zer zen, biziki sofritu nuen izaite
|
hura
. Irakasleak mediku edota abokatuen semeen ondoan ibili ohi ziren, jende xumearekin gutxi.
|
|
|
Laborari semeak, euskaldunak pixka bat bazter uzten gintuzten. Alabaina, Enbata mugimendua agertu zen, Mixel Labeguerie ren lehen kantuak entzun, eta erran bezala,
|
hura
nire gurasoen kulturaren balorazio izugarria izan zen niretzat; txundituta utzi ninduen. Aldi batez, etxean, aitak kantu asko zekien, eta usu abesten zuen.
|
|
|
Joanes Borda eta zu izan zineten horretan aitzindari. Nola izan zen
|
hura
eta zergatik Guk izena?
|
|
|
Garai
|
hura
biziki emankorra izan zen. Laborantza munduan biziki eraginkorrak izan zineten.
|
|
|
Horrelako batean gogoa emaiten dizu kantaldia gelditu eta ixilik egoteko. Izan ere, guretzat alegiazkoa zena,
|
harentzat
egiazkoa baitzen. Kantalditik landa jin zitzaigun erraitera xume xumea, haur bat bezala, batere ahalkerik gabe, negar egin zuela.
|
|
|
Gero, erran gabe doa, Pierpolek bazuen guk ez genuen beste filosofia diferente bat musika aldetik. Guk taldean kantuaren militanteak egon nahi genuen,
|
hark
berriz, kantuari beste maila bat eman nahi zion, kreazio artistiko bat. Eta egia erran, nik ez diot hark zuela edo guk genuela arrazoi.
|
|
|
Guk taldean kantuaren militanteak egon nahi genuen, hark berriz, kantuari beste maila bat eman nahi zion, kreazio artistiko bat. Eta egia erran, nik ez diot
|
hark
zuela edo guk genuela arrazoi. Bi moldeak ezberdinak dira, eta biak behar eta balio dutela uste dut; biak beharrezkoak dira herri batean nire gustuz.
|
|
|
» amets
|
hura
. Eta bistan da, hura ez genuen gustuko inola ere.
|
|
|
» amets hura. Eta bistan da,
|
hura
ez genuen gustuko inola ere. Guk hori ez genuen eta ez dugu sekula sinistu izan.
|
|
|
Garai latzak ere igaro zenituzten Guk taldean. Joanes Borda atxilotua izan zen eta IK erakundearen bozemaleak zineten fama
|
hura
ere hor zen...
|
|
|
Izatekotan, Iparraldeko borrokaren agerlea izan da Guk taldea, besterik ez. Ez genuen
|
harentzat
edo bestearentzat abesten edo hitz egiten, Iparraldeko bertako borroka molde bati abesten genion, bakoitza bere bizilekuan borrokatzera deitzen genuen. Ez dakit «normal» hitza zuzena ote den?
|
|
|
Baigorriko gaualdi horretan ari ginelarik garai
|
hartako
giro hura berritu genuen eta giro hori triste bezala hatzeman nuen; arrenkuraz edo. Gure adineko lagun batek erraiten zidan duela 30 urte euskara bukatua zela Iparraldean.
|
|
|
Baigorriko gaualdi horretan ari ginelarik garai hartako giro
|
hura
berritu genuen eta giro hori triste bezala hatzeman nuen; arrenkuraz edo. Gure adineko lagun batek erraiten zidan duela 30 urte euskara bukatua zela Iparraldean.
|
|
|
Hasieran Enbata garaia aipatu duzu. Mundu
|
haren
ezberdinak ote zineten zuek?
|
|
|
Beharrik, ezagutu bezain fite samurtu hintzela apezpiku frantximent
|
harekin
. Bestela nork idatziko zitian «Aita seme laborari», «Laborai langile eta nagusi», «Geroa» eta beste kantu antzerkiak.
|
|
|
«kalean ezagunak gara eta jendea kontu kontari hasten zaigu,
|
hura
ondo eta bestea gaizki. Hauteskunde kanpainan bereziki errietan hasten zaizkigu batzuk beste kolorekoen alde egin dugula sinetsita.
|
|
|
Donostian jaiotako honek txikitatik erakutsi baitzuen bere nortasuna edonoren aurrean eta ondorioak alde batera baztertuz. Ume zelarik Zurriolako eskolan maistra kastilanoa suertatu eta Salegi euskaraz mintzatzen zen eta gazteleraz oso gaizki hitz egiten zuela hasi omen zitzaien maistra
|
hura
esanez basatiak zirela ez zekitelako Cervantesen hizkuntzan hitz egiten... eta Salegi umeak orduan pupitreko tintontzia hartu eta bota egin zion. Maistrak Aldamar kaleko lotu egin zuen eta Jesukristo bezala gurutzatuta utzi zigor gisan.
|
|
|
Corto Maltese edota Tintin klasikoez gain, bertakoek ere bazuten lekurik TXT n. Lopetegi hasi zen azala betetzen eta 88tik aurrera Mattinek beteko zuen
|
haren
tokia. Xamarrek ere ekin zion urte berean eta hurrengoan Asisko Urmeneta gehitu zitzaien.
|
|
|
Lorategian edo mendian landatu, zabor pilaren aldamenean utzi bateren bat berataz ardura dadin... Eguberriak dezente gozatzen lagundua izango zion eta izeiaz beste egiteak bihotzeko
|
hari
mehea teinkatzen zion nonbait eta ez zekien zer egin. Azken hamazazpi urte hauetan garaitsu honetan hamaikak emandako erantzun bera eman nion nik.
|
|
|
Behin Euskadi Irratian grabatu nituen kantu batzuk, eta bere iritzia eskatu nion Pello Zabalari, musika ezagutza handia duela-eta, kritika bat egiteko. Eta
|
hark
esan zidan bitxikeria polita zela, eta merezi zuela.
|
|
|
Nik zazpi edo zortzi urte nituela, gurpil aulkian egoten zen agure bat soinua jotzen aritzen zen gure auzoan. Eta
|
hura
ikusita piztu zitzaidan zaletasuna. Gero erregetan izebak oparitu zidan armonika, eta nire kasa ikasi nuen.
|
|
|
Nik soldadu joan aurretik armonika eta trikitixa ere jotzen nituen familian eta lagunartean. Eta orduan bazkalondotan eta abar kantatzen genituen abestiak dira, garai
|
hartan
gure gustukoak zirenak. Oroitzapen asko ekartzen dizkidate gogora, eta hain zuzen horregatik aukeratu ditut.
|
|
|
Iazko irailean ETA erakundeak su etena aldarrikatzeko argitara eman zuen agirian bazeuden niregan harrera berezi bat sortu zuten bi puntu. Bi puntu hoiek osatzen zuten, nire ustez, erabaki garrantzitsu
|
haren
justifikazio ideologiko eta politikoa. Hau da, ETAk tregua deklaratzeko gizarteari eta partikularzki ezker abertzaleari ezagutarazi zizkion arrazoiak.
|
|
|
ez su etenaren aldarrikapenean, ezta geroztik ere, tregua esplikatzeko egin diren adierazpenetan, sekulan ez dela esan ETAren aldetik zeintzuk izan ziren erabaki
|
hura
hartzeko pisu gehien izan zuten arrazoiak. Ez da gure aldetik asko sakondu behar jakiteko ETAren baitan borroka armatuaren krisia jada sortua zegoela ordurako.
|
|
|
idazle bizkaitarrek idatzi dezatela batuaz, batua euren altxorretik aberastuz eta gainerako euskalkiek gauza bera. Zuri, Josune, ondarrutar
|
hark
esaten dizunean: «zure batua ondo ulertzen dut», arrazoi du, zure bizkaiera batuagoa delako.
|
|
|
esan dudalako
|
harentzat
errazagoa da. Gertakizunak gertakizun, alfabetatzearen eremuan lan handia egin behar dugu; 35 urtetik gorako euskaldunak asko gara eta, urteak pasatu diren arren, oraindik alfabetatu barik eta, beraz, konplejuz betetako euskaldunak daude.
|
|
|
Emazteak telegrama bat bidali zion Castellongo espetxera ebakuntza bat egin behar ziotela esanez. Telegrama
|
hura
ez zuen eskuratu, ordea. Emaztearen heriotza Jone Goirizelaia bere abokatuak eman zion telefonoz.
|
|
|
Donostiako Udalaren Kultur eta Turismo Ekintzetxeak antolatu zuen jaia lehen aldiz, San Sebastian jai egitarauaren barruan bertso ekitaldi bat antolatu nahian. Lehen saio
|
hartan
, Manuel Uztapide izan zen omendua.
|
|
|
eta liburu irudigilea ezagutzen; gizon ttipi
|
hura
, euskaldunen eszenak begiztatu eta marraztu zituena. Orain, 30 urte zendu zela bete direlarik, merezi zuen ospea aitortzen zaio liburu batean.
|
|
|
«Normaltasunaren esparruaren» barruan ere, zeharo urruti gaude kultura batek behar beharrezkoak dituen gutxieneko jarduera batzuetatik. Lau
|
hari
mehek eusten diote gure eguneroko jardunari askotan, eta ez da boutade bat, sarritan bi lagunek aparato burokratiko oso batek baino lan gehiago egin izan dutela erakusten den herri batean bizi gara.
|
|
|
Zein gertakari zuretzat ezezagun zenak harritu zaitu
|
hura
deskubritu duzunean. Eta zein pertsonak, hark egindakoa ezagutzen ez zenuelako?
|
|
|
Zein gertakari zuretzat ezezagun zenak harritu zaitu hura deskubritu duzunean? Eta zein pertsonak,
|
hark
egindakoa ezagutzen ez zenuelako?
|
|
|
Dena izan da deskubrimendu bat... baina ez dut pentsatu ere egin nahi nolakoa izango zen herri hau ez balitz abertzaletasuna ezkerreko baloreekin uztartzen ahalegindu zen belaunaldi
|
hura
egon. Aresti, Zeruko Argiako «Gazte gara»ko artikuluak, euskalduntzearen konzientziazio kanpainak... garai horretan gure historiak hartzen duen birak egiten gaitu desberdin seguruenik beste herri askorengandik.
|
|
|
1935eko «Bertso Gudua»: Txirrita eta Aitzolek bertsoa era desberdinean ulertzen zuten; honek ez zuen
|
haren
taberna zuloko bertsokera maite, jantzia, dotorea behar zuen. Gaur arte iraun duen eztabaida da.
|
|
|
Guggenheim ek egunero erakusten digu zer izan zen
|
hura
eta zer den fundazio pribatu bat. Oraintsu, sarrerak ehuneko berrogeita hamarra garestitzea erabaki du.
|
|
|
Zurrunbilo
|
hartan
, korapiloa askatu ahal izaiteko behenafarren eragina hor zen, ezta?
|
|
|
Ez zegoen mugarik. Muga Gipuzkoa zen, baita Araba ere, baina garai
|
hartan
Pirinioak ez ziren inongo muga. Hango jendearen artean, halaber, jauntxo tiki anitz zegoen eta une horietan, zergatik ez badakigu ere, Nafarroa Garaian horietako leinu historiko anitz desagertu zen, bertze horiei tokia hartzeko aukera emanez.
|
|
|
Izenburuak bertzelakorik adierazten digun arren, XIV. eta XVII. mendeak ere aztergai izan ditu atarrabiar honek. Ezin ahantzi, era berean, garai
|
hartako
Nafarroako Erresuman egungo Nafarroa Garaiaz landa Nafarroa Beherea eta Arabako Errioxa ere bazirela. Eta orrien artean behin baino gehiagotan atzematen ahal dugunez, historialariari ezezik, soziologoari ere kasu, jakina.
|
|
|
Eta eszenatoki
|
hartan
aipatzen dituzun zergak ere horren erabakiorrak ziren?
|
|
|
elizaren inplikazioa Altsasun 1936an gertatu ziren triskantzetan, gurutzada santua zela argudiatuz. Garai
|
hartan
, eliza katolikoan ere bazen ideia aurrerakoiak zituen korronte bat.
|
|
|
jo nuen egun
|
hartan
, euskal artzainek zerura begira jarririk eta belatzen hegaldia imitatuz ahoz ziztukatzen zituzten doinu librez osatua. Bera ere artzaina izanik, maiz begiratzen duelako zerura eta han igarritakoa transmititu nahi izan digulako ardiak baino memelagoak garenoi.
|
|
|
Bertara On Jose Maria gonbidatu etortzea lortu genuen.
|
Hura
prestatutakoan xehe mehe ikusi ahal izan genuen benetan zenbat eta nolako astakeriak esan dizkioten espainiar hedabideetan. Maltzurkeriaren lege nagusi hau gure gotzainarekin bete zela sentitu genuen:
|
|
|
1876ko ekainaren 28a hartuko dugu hasieratzat. Egun
|
hartan
, Goicoa arkitektoak aurreproiektua aurkeztu zuen. Planoa ikusita galdera batzuk datozkigu burura.
|
|
|
Nik nahasketak maite ditut, orduan Jaungoikoa banintz eta aukera banu, izango litzateke nahasketa bat, hormak lirateke maitasunerako, borrokarako, eta nahi duzunerako. Hau edo
|
hura
balitz. Ba hau.
|
|
|
Borroka politikoei buruz nolako bizipenak izan dituzu? «Egin»en izan zinen hasiera
|
hartan
, ezta?
|
|
|
Nola hala itzuli naiz, eta nik bandak honela ikusten ditut: honen banda, horren banda,
|
haren
banda, eta ni ez naiz inongo bandatakoa. Alderdi politikoekin bezala gertatzen zait.
|
|
|
Presoak gizarteratzeko asmoz egin zen. Sakabanaketaren ostean preso askok libre behar zuten, baina ez zen gauzatu oposizioan zegoen Mayor Orejak
|
hura
eragotzi eta zikin jokatu zuelako. Irtenbide orokor bat lortzen ez zela ikusirik, gure asmoa presoen askapena lortzen joatea izan zen.
|
|
|
Orain berriz, ekinaren ekinez, bikoizlari profesionalek franko hobetu dute beren jarduna. Lausotuta geratu da garai bateko euskara sintetiko
|
hura
, euskaltzale amorratuenei ere katez aldatzeko gogo bizia pizten ziena. Egun aldiz, euskaratutako film batek ez digu belarriko minik sortuko.
|
|
|
Iñaki Mozos Mujika irakasleak lan bat agindu eta euskarazko argota gaitzat hartzea erabaki zuten. Bakoitzak bere aldetik bazuen materiala bildua eta
|
hura
atondu eta osatuz burutu zuten «Argitaren bideetan» izeneko lana.
|
|
|
Sorrera honetan Juan San Martin, Bittor Kapanaga, Jabier Zubiaurre, Jose Luis Ugarteburu, Jose Antonio Eizagirre eta beste askorekin batera Imanol ere protagonistetariko bat izan zen. Euskararen eta euskal kulturgintzan lan egiteak arrisku bat baino gehiago esan nahi zuen garai
|
hartan
, euskararekin eta euskal herriarekin zerikusia zuen guztia ezkutuan egin beharra zegoen; horren erakusgarri, esate baterako, Yon Etxaidek 1955ean euskal literaturaz emandako hitzaldia Egotxiagako pagadian izatea.
|
|
|
Han lagun izan zituen emaztea eta semea, ezarri zioten zigorra eramangarriagoa gerta zedin. Alabaina, hamalau hilabeteko alaba Eibarren utzi behar izan zuten egoera
|
hartan
umearentzat bizi baldintza onik ematen ez zelako. Herritxo honetan berak horrenbeste miresten zuen naturarekin gozatu ahal izan zuen bere osotasunean eta egoera gogorrenetan ere alde ona ikusteko gaitasunaren adierazgarri dira Juan San Martini igorritako eskutitz batetik jasotako berbak:
|
|
|
Nik uste afizioa aitonarengandik etorri zaidala. Ni mutil koxkorra nintzela
|
hura
egoten zen sehaska eragiten eta bertsoak kantatzen zizkidan: Udarregirenak edo ikasiak zituen beste norbaiten bertso zaharren batzuk, baina bereak sekula ez.
|
|
|
artalde koxkor bat bazen gure etxean, eta oso negu txar batek ardi gehienak akabatu zituen. Negu
|
hari
bederatzi puntuan hamabi bertso jarri omen zizkion, eta bertso onak omen ziren gainera. Harek gogoan zeramatzan, baina pena da galdu egin direla, ez baitzituen idatzi.
|
|
|
Uste dut Uztapide zela gustukoen zenuen bertsolaria. Nola gogoratzen duzu
|
harekin
egin zenuen lehen saioa?
|
|
|
Duela 40 bat urte, gutxienez, Uztapidek Olabarrira joateko deitu zidan. Horrelaxe, Bixente lagunak bazuen «Hilario» esaten zion motor bat, ez dakit Vespa edo zer zen
|
hura
, eta ni harekin joan nintzen Beasaingo geltokira motorrean, eta handik gora Bixentek jaso gintuen Uztapide eta biok, banaka banaka. Bixentek kristoren mesedea egin zigun, egingo ez zigun ba?
|
|
|
Duela 40 bat urte, gutxienez, Uztapidek Olabarrira joateko deitu zidan. Horrelaxe, Bixente lagunak bazuen «Hilario» esaten zion motor bat, ez dakit Vespa edo zer zen hura, eta ni
|
harekin
joan nintzen Beasaingo geltokira motorrean, eta handik gora Bixentek jaso gintuen Uztapide eta biok, banaka banaka. Bixentek kristoren mesedea egin zigun, egingo ez zigun ba?
|
|
|
Amak egunero bertsotara joateko agindu zizun, baina hori ez zen garai
|
hartan
normalena, ezta. Zer fama zuten orduan bertsolariek?
|
|
|
Ni gustora egon nintzen, oholtza gainean aulkian eserita, baina gero han zer edo zer kantatu beharra etorri zenean, gaizki pasa nuen, gero! Nik ordurarte pasa nuen une gogorrena izango zen
|
hura
. Estimatu egiten duzu, hainbeste jende joan izana, baina bestetik estuasuna ematen du, nola erantzun behar diot nik jende honi?
|
|
|
Ez, hori ez. Lagunak puntua jarri eta
|
hura
erantzun egin behar da, puntuari segi, bukaera pentsatu gabe. Azkena pentsatzea zaila da, bestela denbora asko pasa behar duzu erantzuten hasteko.
|
|
|
Bistan da berezkoa behar duela. Praktikatu eta ikasi bai, ikasi egingo da, baina berezkorik ez badu
|
hura
ez da bertsolari ona izango.
|
|
|
Garai
|
hartakoen
esana da «lanari ez zaiola beldurrik eduki behar»...
|
|
|
Bakoitzak 60na duro jokatu zituen. Garai
|
hartan
asko zen. Handik hamabost egunera jokatu genuen apustua.
|
|
|
Garai
|
hartan
orain baino apusturako zaletasun gehiago zegoen, ezta?
|
|
|
Garai
|
hartan
diru gutxiago izanda, nola jokatzen zen hainbeste?
|
|
|
Guk hiru mila pezeta jokatu genituen aizkora apustuan, eta garai
|
hartan
asko zen hiru mila pezeta. Eta Keixetak ere horixe esan zidan:
|
|
|
Baina orduan finak ginen horretan. Niri orduan norbaitek aginduko balit hamar mila duro emango zizkidala, gure etxean zentimorik ere ez zen izaten, eta nik ez nuen galduko apustu
|
hura
! Tranpak, eta horiek uste dut geroztikoak direla.
|
|
|
Gainera gu bertsotan hasi ginen garaian, orain baino gutxiago ibiltzen zen bertsotan. Gogoratzen dut Uztapidek 91 herritan kantatu homen zuela urte batean, eta
|
hura
ikaragarria zen ordurako. Eta guk, gure arlotean, izan genituen 120 saiora inguratzen ziren urteak ere!
|
|
|
Almuniaren proposamenaren arabera neurri batean Alemaniako esperientzian oinarriturik, martxoaren 12ko hauteskundeen ondoren boterea eskuratzen badute, bi zentralik zaharrenak, Garoña eta Zorita, aurten bertan itxiko lirateke. Garoña Burgosen dago, Euskal Herritik hurbil 1971az geroztik dago jardunean, eta
|
haren
jabetza Iberdrola eta Endesaren artean banatzen da, bakoitzak% 50 izanik. Gaur egun duen potentzia elektriko gordina 466 megawattekoa da.
|
|
|
Zazpi zentral nuklear horiek honako hauek dira: Almaraz I eta II (1983an sortua), Caceresen dago eta
|
haren
% 52,7 Iberdrolarena da; Trillo I (1988), Guadalajaran,% 48 Iberdrolarena; Cofrentes (1985), Valentzian,% 100 Iberdrolarena; Vandellos (1988), Tarragonan,% 28 Iberdrolarena; Asco I (1984), Tarragonan, Endesa eta Fenosarena; Asco II (1986), Tarragonan,% 15 Iberdrolarena.
|