|
2002
|
|
|
Lertxundiren kasuan, bidaia, batez ere, bidaia literarioa da. Ez litzateke zaila eredu estetikoen bila dabilen marrazkilari horren eta autoreak garai
|
hartan
bizi zuen egoeraren artean paralelismoa antzematea.
|
|
2004
|
|
|
Delta zelai famatuan, Guantanamon, 660 pertsona dauzkate atxilotuta eta horien egoera juridiko ilegal eta basatia gero eta gehiago aipatzen ari diren arren, gizon horiek zulo
|
hartan
bizi dutenaz kasik lekukotasunik ez zen orain arte. James Meek ek aldiz han eduki dituzten hiru gizon aurkitu eta aurkeztu dizkigu.
|
|
|
1932 urtean sortu zen Esp ritaldizkariak, Mounier eta ideologia ezberdinetako hainbat pentsalari eta filosoforeneskutik, gizarteak garai
|
hartan
bizi zuen ekonomi eta espiritu krisiari, egituren eta gizakiaren krisiari erantzun bat bilatzen zion. Aldarrikatzen zuten pertsonalismoak pertsonaren eta mundu berrian desagertzear ziren printzipioen eta balioen babesa eskatzen zuen.
|
|
2008
|
|
|
Baina batzuek abentura
|
hura
bizi zuten bitartean, beste batzuek nekez; Regina Aldasoro, adibidez, bere egunerokotasun grisean murgilduta zegoen, abentura orotatik urrun, antza. Egun osoan bere ohiko egitekoak eginda gero, gainera, mendebaldeko leihoan argitasun pixka bat zegoen arren, gero eta urriagoa, bere lehen izara ilunak hedatzen hasia zen gaua?, ohiko beste egiteko bat egitera zihoan, pitxer batekin irten baitzen etxetik neska, herriaren beste muturrean zegoèn plazako iturrian. Iturri Plazan?
|
|
|
Baina batzuek abentura
|
hura
bizi zuten bitartean, beste batzuek nekez; Regina Aldasoro, adibidez, bere egunerokotasun grisean murgilduta zegoen, abentura orotatik urrun, antza. Egun osoan bere ohiko egitekoak eginda gero, gainera –mendebaldeko leihoan argitasun pixka bat zegoen arren, gero eta urriagoa, bere lehen izara ilunak hedatzen hasia zen gaua–, ohiko beste egiteko bat egitera zihoan, pitxer batekin irten baitzen etxetik neska, herriaren beste muturrean zegoèn plazako iturrian –Iturri Plazan– betetzeko asmotan.
|
|
2009
|
|
|
esan nahi baita Domingok hitz haiek entzuten zituela eta entzundakoaren arabera irudikatzen zituela emakumearen lurrak: ezti iturriak, flan erraldoiak, su hezeak, panterak eta behorrak?; Domingok, beraz, irrika bizi
|
hura
bizi zuen, edo irrika biziak bizi zuen Domingo, lur haiek ezagutuko zituèn eguna noiz iritsiko, horregatik, Frantziako iparraldeko portu hura bistaratu eta marinel guztiak oihuka hasi zirenean pozaren pozez, Domingo erdibituta bezala sentitu zen, pozaren eta beldurraren artean, irria ere halakoa, bide erdian hautsia?
|
|
|
Greba egunean bertan, ekimen ugari egin ziren Bilboko hainbat errepide sarreratan. Ekimen horien bidez, Euskal Herriak une
|
hartan
bizi zuen desnormalizazioa irudikatzea eta gatazkaren gordintasuna agerian uztea zen helburua. Hori egitearen ondorioak aurretik susmatu arren, geure burua prest agertu genuen egoera hura salatzeko.
|
|
|
AAMk emandako datuen arabera, Etxeberriak gose greba dagoen astebetean bost kilo galdu ditu dagoeneko, eta
|
hark
bizi duen egoera kezkaz bizi dutela adierazi dute. " Beste behin neurri gogorrak hartu beharrean aurkitu da euskal preso politiko bat, bere eskubideen aldarrikapena egiteko bide bakar bezala".
|
|
|
esan nahi baita Domingok hitz haiek entzuten zituela eta entzundakoaren arabera irudikatzen zituela emakumearen lurrak: ezti iturriak, flan erraldoiak, su hezeak, panterak eta behorrak...; Domingok, beraz, irrika bizi
|
hura
bizi zuen, edo irrika biziak bizi zuen Domingo, lur haiek ezagutuko zituèn eguna noiz iritsiko... horregatik, Frantziako iparraldeko portu hura bistaratu eta marinel guztiak oihuka hasi zirenean pozaren pozez, Domingo erdibituta bezala sentitu zen, pozaren eta beldurraren artean, irria ere halakoa, bide erdian hautsia... horixe baitziren lur berri guztiak, antza, zorionerako deiak, baina zoritxa... " Sodoman Gomorran baino okerrago" esaten zion, gertatutakoaren lekuko zuzena izan balitz bezala), Domingok atzean utziak baitzituen bizitzaren ikuspuntu ilun haiek... marinel bizardunak ere ez baitzion besterik esaten, serio:
|
|
2010
|
|
|
HARTAZ axolatzen bazarete, eta Bizia bizitzen baldin baduzue,
|
Hura
bizi duzuela uste izan ordez, dena posible bilakatzen da.
|
|
2012
|
|
|
Esaten dik kaprikornioek ez dutela adierazi nahi izaten beren afektua; badakiela sentimendua badutela, baina lotsatu egiten direla adieratzen. Ni ez nauk beti gainean dauden horietakoa, maitea eta maitea esanez, baina maitearekin nagok,
|
harekin
bizi nauk, gutxi al da. Horrek berak ez al du adierazten maite dudala, edo?
|
|
|
Mitxelenak bazekien, erdal idazkiez beste norbaitek esaten duena? esatearekin batera (azkenengo adibidea), garai
|
hura
bizi duen bere norentzakoak jakingo zuela norbait hori. Umandi, zela.
|
|
2015
|
|
|
Gaurko talaiatik ikusita, barregarria ere izan liteke.
|
Hura
bizi zutenentzat, berriz, nahiko gogorra. Horrek ederki erakusten du zenbaterainoko ilusioa eta indarra zuten euskaltzale haiek.
|
|
|
liluramendua edo estasia. Kontakizuna doktrina eratik autobiografia eta testigantza erara pasatzen da; izan ere, berak une
|
hartan
bizi zuena kontatzen eta deskribatzen du.
|
|
|
Egun
|
hartan
bizi genuena ez ohikoa izan zen.
|
|
2016
|
|
|
Route de la Duiteko etxera hurbildu ahala ikusi dute Kelenek eta Barandik leihoetako gortinen higidura, behin alde batera, beste behin bestaldera. Aurpegirik ez dute ikusi barrualdean, baina nabaria da etxe
|
hark
bizi zuen artegatasuna.
|
|
2017
|
|
|
1937ko otsailaren 13a ez du inoiz ahaztuko Zumaiak. Jada 80 urte pasa diren arren, egun
|
hura
bizi zutenek atzo gertatu balitz bezala gogoratzen dute neguko goiz euritsu hartan bizitakoa. Izan ere, hura izan zen 252 zumaiar etxeetatik atera eta errukirik gabe, Zumaiatik kanporatuak izan ziren eguna.
|
|
|
Mitifikazioaren arriskua beti dago hor, batik bat garai hartako errealitatea gaur eguneko begiekin ikusten dugulako. Adibide bat jartze aldera, errealitate
|
hura
bizi zuenean gaztea zena objektiboa izan daiteke, baldin eta, orain, gertaera hura aztertzeko orduan jada aitona baldin bada.
|
|
|
Orain moda berri batean aurrean gaudek Euskal Herrian, bertsolaria goian zegok baina baita arriskuan ere; garai batean, bertsolaritzak fama txarra zuenean, baserriko giroak agindu, andre eta gizaseme guztiek ikasten zizkiaten bertso paperak. Denak mundu
|
hartan
bizi hituen, eta gaur berriz bertsolari jaialdietatik kanpo inor ez duk bizi mundu horretan". 63
|
|
2018
|
|
|
–Garai hartan, nire bigarren gobernuaren eraisteak piztu zuen sinpatia eta elkartasun olatu
|
hura
bizi genuen, afektiboa ideologikoa baino gehiago. Behin hori pasatuz gero, gure proposamen bikoitzaren inguruko dekantazioa hasi zen:
|
|
2019
|
|
|
Aita zure etxean imajinatzeak zeure onetik atera zaitu eta Jasonerengandik aldendu zara, anbulantzia batzuk aparkatuta dauden zonalderantz. Inori aitortu ez diozuna esan behar diozu arrebari, garai bateko bere ohearen babesleku
|
hartan
bizi zenuten konfiantza giro hura berreskuratuz bezala.
|
|
|
Behien eta behorren erditzea askoz ere mingarriagoa eta arriskutsuagoa da saguena eta untxiena baino. Emakumea da emerik indibidualizatuena, eta ahulena ere bai;
|
hark
bizi du modurik dramatikoenean bere patua, eta hura bereizten da sakonkienik arrarengandik.
|
|
|
Emakumea, hain zuzen, emea da halakotzat sentitzen den neurrian. Badira datu biologikoki funtsezkoak
|
hark
bizi duen egoerarekin zerikusirik ez dutenak: esaterako, obuluaren egiturak ez du islarik haren egoeran; aldiz, garrantzi biologiko handirik gabeko organo bat, klitoria, funtsezkoa zaio.
|
|
|
Teresa, emakume eredugarria denez, sutu egiten da Katek galdetzen dionean ea maite duen Don Ramón. ?
|
Hark
bizi nau?, erantzuten dio; maitasuna baino gehiago da onartu dion dohaina. Gizonak bezala, emakumeak alde batera utzi beharra dauka bere harrotasun guztia eta bere borondate guztia; emakumea gizonarentzat nola, halaxe da gizona ere biziaren iturria emakumearentzat; Lady Chatterleyk bakea eta poza izango ditu egia hau onartzen duelako:
|
|
|
Koherentzia handia dago gure azterketan jaso dugunaren eta garai
|
hartan
bizi zutenaren artean. Da adizkia indarrean jarri zuen belaunaldiak gurasoengandik jaso zuenarekin guti gehiago egiten ahal zuen:
|
|
2020
|
|
|
Badakizu lupa batekin begiratuko duela jende askok. Telesailean kontatzen duguna gertatu zenaren bertsio bat baino ez da, eta ziur nago bertsio adina daudela errealitate
|
hura
bizi zuten pertsonak. Telesailaren hasierako kredituetan ere esaten dugu hau bertsio bat baino ez dela.
|
|
|
Carrerok hegan egin zuenean jende asko eta asko poztu zen; jende askok eta askok ospatu zuen; zehatz esateko, frankista ez zen jende guztiak, abertzale, jeltzale, sozialista, monarkiko, marxista leninista, errepublikarra edo are apolitikoa izanik ere. Eta hori, une
|
hura
bizi genuen den denok dakigu. Eta hori ukatzen duena gezurretan ari da, garai honetako haize politiko errebisionisten posizioetara lerratu beharrez, eta okerrena dena, badaki.
|
|
2022
|
|
|
Ezbehar haren harira Elkar ekin taldean gutun bat bidali zuen Urola Kostako Hitza ra,
|
hark
bizi zuen egoeraren berri emateko. Honakoa azaldu dute Elkar ekinekoek:
|
|
|
Kartelak, diskoen azalak... deskubritu zenituen ondoren. Zuk esana da horiek ematen zizutela aukera herriak une
|
hartan
bizi zuena adierazteko. Horretarako ere balio du marrazkilaritzak?
|
|
|
Urteetan zehar izandako kezkari esker, dirutza xahutu zuten berrikuntza eta ikerketan. Horri gehitzen badiogu euskaldunek garai
|
hartan
bizi zuten bizi osasuntsu eta kilometro zero kulturarekiko obsesioa, ondoriozta dezakegu Amporen arrakasta kasualitatetik oso urrun dagoela. Janari azkarra bertako produktu eta kulturara ekarria!
|
|
|
Gehienbat haurrak ikusten dira, nerabe pila... Ahmed orain hor dago,
|
hark
bizi duen errealitatea imajinatzen hasten naizenean, non dabilen, non egiten duen lo eta inguruan nor daukan, film horixe etortzen zait gogora.
|
|
|
Idazteak egoera oratu egiten du, bigundu, gogortu eta fosilizatu ez dadin. Guda
|
hura
bizi zuten haur eta gazteen kontakizunek historialarien eta estatuen kontakizunekin talka egiten dute sarritan; baina ez dira fosilak, senti ditzakegun giza kontakizunak dira, begiratzeko beste era bat eskainiko digutenak.
|
|
2023
|
|
|
Baina hala banintz bezala onartzen nau bere ondoan, ohikotik kanpo dagoen guztiaren zale amorratua delako. Hori da
|
hura
bizi duen zoroa. Thierryri ez diogu ezer esan, eta asmorik ere ez dugu.
|
|
|
Laburpen txiki bat egite aldera: sei hilotz identifikaziotan egonak dira; alkoholikoa zen ustezko lekuko baten eraginez, Frantziako epaileak behartu dituzte urteak ireki gabe zeuden hilerrietako hilobiak irekitzera; DNA probak egin eta eginarazi dituzte; terrorista odoltsuekin eta estatu gizon emakumeekin elkarrizketatu dira; une historiko
|
hura
bizi zuten politikarien kontzientziak inarrosten saiatu dira; kazetariak xaxatu dituzte pista berrien bila, dirutza bat ordaindu dute abokatuetan... Askotan nire laguntzarekin, bide batez esanda.
|