|
2000
|
|
|
Zalantzarik gabe marinela aipatu ditugun idazle eta kritikoekin bat etorri beharra dago nabigatzailea edo itsasoratzen den, nahiz abiatzen den bidaiaren sinboloa da Sarrionandiaren poemagintzan nahiz narraziotan iraupen luzeenekoa eta nabardura gehien eskaintzen dituena,
|
haren
mundu ikuskerari buruz. Alde horretatik narrazio hauek bere aurreko eta ondoko idazlan poetikoekin dute zerikusi nabarmena:
|
|
|
Eta zulo hori, zinez erraiten diat, izarrik gabeko gaua duk, zeren bizirik bainago, baina hilik banengo bezala... Eta, Urbiainerat joanen banintz ere, amak ez likek bere seme hura aurkituko, itzal bat baizik, zeren mundua jan nahi zuen gazte
|
hura
munduak jan baitzuen, finean... Eta horretarakotz, hobeki nagok hemen.
|
|
|
Baina ni hazten eta hazten ari nintzen, bertzalde, eta ez nuen jada isildu nahi, zeren, apurka, erran eta adierazi egin nahi bainuen nik ere neure begiz ikusten nuena, eta osabaren mundua ere neure baitarik juzkatu nahi nuen, neurtu eta erabaki, eta hari jakinarazi: zu orain hortik zoaz, baina ni hemendik; osaba eta bion arteko elkargo sekeretu hark bi pintore zituen, baina ordu arte osabak egin zuen elkargoaren koadro osoa, marraztu eta koloreztatu, eta nik neure ñabardurak erantsi nahi nizkion, eta neure mugak jarri
|
haren
munduari, muga batzuk haratago neramatzala, bertzeak honatago. Baina koadroa aldatuko ez ote nion beldur zen osaba, eta horregatik zegoen jeloskor... nahiz eta gero irri egin zidan, zeren eta hark libertatea baitzuen maite, eta ikusi zuen ezen ni ere libertatearen aldeko hautuan nenbilela eta hartarako eskubidea nuela, harik eta ene deliberamenduak, finean, haren jelosiazko sentimendua aldarazi zuen arte, osaba harrotasunerako bidean ipintzen zuela.
|
|
|
Lehengoan, berriz, bertze ustekabeko atsegin bat izan nuen. Lore tipi bati be ha nengoen, hain ederra eta hain perfeta, non, Rosa de Osorioz oroiturik —zeren Rosak ohitura hura baitzuen, loreak biltzekoa eta haiek ontzi batean jartzekoa—, amorio handi batean murgildurik sentitu bainintzen bat batean, mundua lore hura balitz bezala eta lore
|
hura
mundua.
|
|
|
Nola hunkitu ninduen amaren erran hark eta haren so hauskorrak! Zeren eta, jainkosa baten idurirat, helezina eta haustezina zirudienak bazuen, itxura batean, ahulezi puntu bat eta ahulgune bat —beldurra baino beldurgarriagoa zena!, haren hitzetan—, eta ahulgune hartarik hauts zitekeen
|
haren
mundu ustez sendoa, enea edo osaba Joanikotena bezalaxe eta nornahirena bezalaxe. Eta nola sentitu nuen harenganat hurbiltzeko gogoa eta ene besoekin babestekoa eta musu emaitekoa...!
|
|
|
Espaloirik gabeko bideetan, oinezkoak diosala zor dio parean edo inguruan egokitzen zaion oinezkoari; gizalegeak hala agintzen du. ...aiek ere, baina diosal bakoitzaren ondoren, nahiz eta diosala neure begiekin ikusi eta neure belarriekin entzun berria izan, ibiltariaren edo baserritarraren keinu jator hura nire irudimenaren iruzurra baino ez zelako goganbehar absurdua izaten nuen, ibiltariak edo baserritarrak benetan diosalik egin ez zidalako susmo deserosoa, ez hark nire aurka ezer zuelako, ikusi ere egin ez ninduelako baizik,
|
haren
mundutik eta haren pertzepziotik at nengoelako.
|
|
2001
|
|
|
gerra garaian liburuz beteriko motxilazeraman soldaduaren irudia: gizon
|
hura
mundua ulertzen lagunduko zion elementuen bila zebilen. Ikuskera hautsia osatu eta hobetu nahian.
|
|
|
Ez ninan zazpi orenez, seiehun eta hogeita zortzi zakil eta erdi aluratu zituen Houston anderearen bidean lerratzeko gutiziarik!
|
Hark
munduko marka hautsi zinan bere bular eta izter silikonatuekin! Gizon bat behar ninan.
|
|
2002
|
|
|
Alderdi Sozialista nik asko maite izan dut eta berataz ikerketak egiten segitzen dut, eta esan behar da euskal nazionalismoaz ideia nahiko motza zuela. Eta ezkertiarrok garai
|
hartan
mundu horrekin gure kontuak argitu genituen. Gero gainera beste mundu bat ezagutu baduzu, askoz hobeto.
|
|
|
Lehen ekarpen modernoari buruz, komunikazioaren beraren ikerketaz alegia, esan dezagun ezen komunikazio publikoari eta industrializatuari buruzko lehen analisi sakon eta zientifiko serioek 1910 urtean ikusi zutela argia: hain zuzen ere, Chicago ko eskola enpirikoak komunikazioari betekizun soziologikoa aitortu zionean, mendearen hasiera
|
hartatik
Munduko Lehen Gerrara bitartean. Hurrengo urrats metodologiko serioa 20 30ko urteetan etorri zen, Bigarren Gerraren bezperetan, Harold D. Lasswell ek egina; autore horrek ondokoa zioen:
|
|
|
Kontuak ez zitzaizkien espero bezala atera, neurri batean bederen, bi lagunei. Nonbait, gau
|
hartan
mundu guztiak pentsatua zuen Garamendin afaltzea, beteta baitzegoen. Gainera, taberna betetzen zuen jendea manifestazioan egondako jendea zen.
|
|
|
Ez zara inolaz ere trapitxeroarekin identifikatzen, beldurra diozu drogaren mundu horri. Hil  tzailearen eta
|
haren
mundua ere ikaragarria gertatu zaizu brastakoan. Atzo arte nekerik gabe irensten zenituen beste jende horrek bere ekintzak zuritzeko erabiltzen dituen argumentuak.
|
|
2003
|
|
|
5Esan izan da ere, europarra zela garai
|
hartan
munduan ondoen elikatua zegoena eta, hori dela eta, indartsuena zena, baina ez dakigu azken baieztapen hau zenbateraino den fidagarria (Bennassar eta beste, 1991).
|
|
|
Jainkoaren justiziari buruzko espekulazioak bigarren lekuan geratzen dira, eta gizakien justiziak hartzen du lehentasuna. Hala, aurrerabidearen posibilitatea argiago agertzen doan heinean, beste mundurako agintzen zen zorion abstraktu
|
hura
mundu honetara jaisten da, esperantza eskatologikoa mundu honetako etorkizun hobeago baten esperantza bihurtzen da. Eta eraldaketa iraultzaile horren lekuko eta ardatz, giza eskubideen teoria eta praktika.
|
|
|
Gogoz estutu nion bostekoa. Entzuna nuen gizon
|
hura
munduko kazetarien artean ezaguna zena. Eta gurean zen.
|
|
2004
|
|
|
Berriz ere fedearen kontu hura. Antza zenez, azken aldi
|
hartan
mundu guztiari axola handia zioten nire sinesmenek. Mitxelena, Goldstein irakaslea... eta orain aita bera nire fedeaz arduraturik!
|
|
|
Libre nagok xuxurlatu zien zakarrontziei. Eta barre ttiki bat atera zitzaion,
|
hura
munduko txisterik barregarriena balitz bezala. Libre nagok.
|
|
|
Loa kutsatu eta amets arraroak eragiten zizkidan. Hasieran pentsatu nuen amore emanen nuela, Lantzaren nahiari men eginen niola eta
|
Haren
mundu lanbrotsuan behin betiko geldituko nintzela preso. Mundu hartan menpeko eta nagusi izanen nintzen aldi berean, esklabo eta ugazaba.
|
|
2005
|
|
|
Gertaera hark ez zuen gure adiskidetasuna eten, hala ere; alta, maistrarekin beste era bateko harremanak izateko aukera eman zidan, hots, harreman arrazoitsuagoak, ideologikoagoak; apika ez zen gauzatuko hori, baldin eta eten mingarri hura gertatu izan ez balitz. Modu horretan sartu nintzen Adelaren buruan,
|
haren
mundu ikuspegian, haren esperientzia historikoan, haren erroetan. Adela bidaia harrigarria bihurtu zitzaidan orduan, existentziari buruzko ikuspegi zabal bat eskaini baitzidan nerabezaroan aurrera jarraitzeko.
|
|
|
Johannesburgen lan antolamendu instituzional berri baten," Gobernu Erregionalen Foroa Garapen Iraunkorrari buruz" izenekoaren hozia sortu zen. Foro horrek bere adierazpen politikoa ere izango zuen," Gautengeko Adierazpena" 5 izenekoa, eta
|
haren bidez
munduko erregioek, denak bat eginik, asmoa erakutsi zuten iraunkortasun kontzeptuari eduki handiagoa emango zioten elementuak bilatzeko lana sakontzeko, munduko herriei nazioarte mailan merezi duten garrantzia emanez betiere. Esaten ari garen bezala, mugimendu horretan EAEk partaidetza aktiboa izan du, eta Donostian bertan egin zen bigarren topaketan aitzindari izatera heldu zen.
|
|
|
Gizaki singularra munduan dagoen ikuspuntu batean bezala bilakatzen da. Munduaren eraldaketan autonomia bat lortzen du, nondik
|
hark
mundu hori bera irudikatzen duen.15
|
|
2006
|
|
|
Eta igoal berrehun astigar liburuan! Orduan ate
|
hartatik
mundu bat zabaltzen zitzaidan, eta ni aitari erakusten hasten nintzen. «Aita, honen izena Acer Pseudoplatanus da, eta horrek esan nahi du, pseudorekin faltsua dela, eta platanus, ba beste platanoa».
|
|
|
Orain dena dago komunikabidez etahedagailuz beteta. Baina garai
|
hartan
mundua ez zen hain zaratatsua informazioarizegokionez. Adibide batzuk jar ditzaket.
|
|
|
Honen erlazio pertsonal anbiguoa sistemarekin E. Morán ek agertua du, ez da gure gaia. Pentsamendura mugatuz,
|
hura
mundu ikuskera berriaren profeta bezala Giménez Caballero k goiz asko aurkeztu ahal izan du. Hau da," Zeitgeist" berri edo" Espainia berria" ren, eta hala Volksgeistaren ideia falangistaren –guri gai hori bakarrik interesatzen baitzaigu– espresio bezala.
|
|
|
Ez da bere arazoa. Zer zarete
|
haren
munduan zu eta zure mundua. Ez zarete deus, hori da dena.
|
|
|
Gardel edo, menturaz bai; baina Txirrita? Zuk
|
haren
mundua aski ongi ezagutzen duzu, harentzat zurea ez da existitzen. Obaba seguru asko xokolate klase bat dela usteko du.
|
|
|
Harrigarria gertatzen dena da haur hizkeran barna ibiltzeko makuluak Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundearen argitalpenetan aurkitzea, besteak beste" Administrazioan euskaraz" aldizkarian. Edo haurrak azkarregi atxiki nahi ditugu administrazioari eta
|
haren
mundu hotzari, edo hutsune nabarmenegia dugu alor horretan eta ez daukagu nork bete.
|
|
2007
|
|
|
Indiarrek, algonkin hizkuntzan manhattan esaten zioten irlari, hau da, «muinoen uhartea». Mende batzuk geroago lur zati
|
hura
munduko ekonomia gune garrantzitsuena izango zen.
|
|
|
Jarduera hauen arrakasta desberdina izan da unearen eta lekuaren arabera. Edozelan ere, ikasle askorentzat euskara hobetzeko ez ezik, hizkuntza eta
|
haren inguruko
munduarekin identifikazio positiboa eta harreman sareak sustatzeko balio izan diete urteetan. HEAren munduan eta euskalgintzan, oro har, hasiera batean behintzat, oso serio hartu izan ez baziren ere, azken urteotan aldaketa sumatu da, eta badirudi HEAko eta euskalgintzako gainerako erakundeek zein erakunde publikoek euren balioaz ohartu eta sustapen serioagoa garatzeari ekin diotela.
|
|
|
Jarduera hauen arrakasta desberdina izan da unearen eta lekuaren arabera. Edozelan ere, ikasle askorentzat euskara hobetzeko ez ezik, hizkuntza eta
|
haren inguruko
munduarekin identifikazio positiboa eta harreman sareak sustatzeko balio izan diete urteetan. HEAren munduan eta euskalgintzan, oro har, hasiera batean behintzat, oso serio hartu izan ez baziren ere, azken urteotan aldaketa sumatu da, eta badirudi HEAko eta euskalgintzako gainerako erakundeek zein erakunde publikoek euren
|
|
|
Shakespeare-k ilelazgarriki pintatu digu errege gabeko gizartearen egoera ilun terrorezkoa:
|
hura gabe
munduan ez dago kaos eta krimena baizik. Eboluzio ideologikoan, lehenbizi nazioa ezer ez da burua (erregea) gabe; bigarren momentuan, modernian, erregea bera da nazioa, nazioaren bizia eta izpiritua.
|
|
|
Bestalde, ekitaldi berean, ESI taldeko kideak omentzeko aprobetxatu zuten. Duela 25 urte sortuta, ESI Taldeak sagardoaren mundua dinamizatzeari ekin zion, garai
|
hartan
mundu hori gainbeheran baitzegoen. Taldekideek lan handia egin dute sagarrak eta sagardoa berreskuratzeko eta bi produktu horiei loturik dauden tradizioak ezagutarazteko.
|
|
|
Halaber, bi aldaketa mota horienabiadura ezberdina dela dio. Haren ustez, garapena ezin da azaldu kausa efektuerlazio hutsen bitartez, garapenak pertsonaren eta
|
haren
munduen arteko eragintruke mota berrien sormena hartzen baitu. Azkenik, aldezten du garapenontogenetikoaren eta historia kulturalaren arteko harremana aztertzeko azterketaunitaterik egokiena garapena sorrarazten duen jarduera sistema dela, eta horripraktika kulturala esaten dio.
|
|
|
nahiz eta hori batik bat eta berbaitan determina zezakeena erabat kanpora utzi dugun»). Ezagutza analogikoak ez du Jainkoa berbaitan determinatzen, baizik eta
|
haren
munduarekiko edo gurekiko erreferentzian bakarrik «eta ez daukagu gehiagoren beharrik», erabakitzen du Kant-ek.
|
|
|
Zehazki, María Teresa Fernández de la Vega lehendakariordeak esan zuenez, 1.956.418,95 eurokoa da barkatutako zenbatekoa, eta Gobernuak “pobrezia errotik kentzeko eta desberdintasunak murrizteko” hartutako konpromisoaren zati da. Plan horren esparruan, Senegalek Kreditu Ofizialeko Institutuari (ICO) ordainduko dio barkatutako zorraren %40, eta
|
hark
Munduko Bankuaren funtsera transferituko ditu baliabide horiek, zorra bihurtzeko proiektuak kudeatzen dituen funtsera. Gainera, Afrikako herrialdeak etekina aterako dio Kanpo Zorra Kudeatzeko Legeak aurreikusitako barkatzeari, eta, beraz, beste 54,6 milioi euro ordaindu ditu.
|
|
|
Gazte irribarretsu horrek beregana erakartzen zuen, eskuin ezker zituen lagunak bezala, eta ez zuen askatzen. Atzeko neska kaskarinak eta bazterreko gazte axolagabeak apaingarri ziruditen, bata salto eta salto, dantzari emana, bestea zigarroa biltzen, gerra bezpera hartan huskeria
|
hura
munduko egitekorik garrantzitsuena bailitzan. Zer edo zer galdetu behar zuen isila betetze aldera, baina berehala ohartu zen agureak ez zuela horren beharrik.
|
|
|
Halere, Igorrek hala nahiko zukeela sinetsita, errautsak bertan haizatzeko asmoa semearen lagunei jakinarazi zienean, harritu egin zen ikusirik den denek bazekitela toki haren berri. Orduan konturatu zen zein gutxi ezagutzen zuen bere semea, eta, batik bat, zein arrotz egiten zitzaion
|
haren
mundua. Aitzitik, lagun haietako askok, egun hartan, aurretik ezagutu balute bezala agurtu zuten, maitekiro?" Iepa, Eli.
|
|
|
Beti ere horren funtsezko arrazoia, Ferrerok azpimarratzen duen bezala, gizakiaren berezko izaera sozialean datza: " Gizakiak ezin du biologikoki bakarrik iraun, ezta gizabanako bezala bakarrik ere; gizakiak, gainera, gizarte baten barruan bizirik irauteko berezko beharra du" 45 Hain zuzen genetikoki erabat programatua ez dagoelako, gizakiak ezinbestean osatzen du bere burua beste giza kideekin batera, eta, zentzu honetan, mundu naturalarekiko independentzia
|
hura
mundu sozio-kulturalarekiko dependentzian bihurtzen da. Horregatik dio Sussmuthek:
|
|
|
Villanubla du Josetxok aberri, hemen gertatzen dira hark ezagutu nahi dituen jazoera guztiak, beste biztanlerik ez dago
|
haren
munduaren neurrian ate horretatik barrura egiten duena baino. Eta nik lehen ihes egiten banuen hemendik apur bat itota, gero eta nago Josetxoren neurri hauetara egokituago.
|
|
2008
|
|
|
Orain ez dut gaur egungo daturik esango, baina duela lau urteko estatistika batek atentzioa deitu zidan: momentu
|
hartan
munduan museo bat inauguratzen ari ziren bi egunetik behin. Euskal Herrian Guggenheimek hamar urte egin ditu, gero Artium egin zen, leku txikiagoak ere badaude, KREA, Huarte...
|
|
|
Hala ekoizten dira, eta hala kontsumitzen dira. Mendebaldeko ikuslearentzako guztiz sinesgaitzak dira, baina ez Nigeriako ikuslearentzat, harentzako erretratu errealista osatzen du kontatutakoak,
|
haren
munduaren azalpen ereduekin bat egiten duelako.
|
|
|
Gaztelaniarenak, aldiz, bide itsuak ziren Beñardorentzat, ulerkaiztasunaren horman bukatzen zirenak; Beñardok bazekien, bai, mundu haren berri, bazekien bazegoela gutxienez?, baina harresi batek inguratua zuen, eta ez zuen harresi hura baizik ikusten; gaztelaniaren jabe ez zèn heinean mundu itxi bat zen honek eskaintzen ziona: mundua ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz
|
hartan
mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere. Beñardok, bere baitan eraiki zezakeena, bai, baina ordura arte eraiki nahi izan ez zuena, beharrik ere ez; jakin minak. Nazariok eta Honoratok bazutenak?
|
|
|
Esplikazio orotatik harat, baina, barruz kanpora egin arren, galtzerdia beti galtzerdi?, Beñardoren igandeko saio hura erabakigarria izan zen? mutilaren begientzat muga bat behar baitzuen igande hark, ez al zen, bada, Beñardo igande
|
hartan
mundura modu ofizialean jaio, halakorik esaterik bada, bertsolari bezala??, eta Beñardok ezin ahaztu baitzuen egun hura: nola, bada!
|
|
|
Gaztelaniarenak, aldiz, bide itsuak ziren Beñardorentzat, ulerkaiztasunaren horman bukatzen zirenak; Beñardok bazekien, bai, mundu haren berri –bazekien bazegoela gutxienez–, baina harresi batek inguratua zuen, eta ez zuen harresi hura baizik ikusten; gaztelaniaren jabe ez zèn heinean mundu itxi bat zen honek eskaintzen ziona: mundua ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz
|
hartan
mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere –Beñardok– bere baitan eraiki zezakeena, bai, baina ordura arte eraiki nahi izan ez zuena, beharrik ere ez; jakin minak –Nazariok eta Honoratok bazutenak– bultza zezakeen lur hura eraikitzera, baina bazituen aurreragoko baldintzapen psikologikoak, itxuraz: zertarako beste lur bat eraiki, euskararen lurra berea bazuen eta lur hartan norbait bazen, besteen aurrean?; ez al zen, bada, osaba Bixente harro agertzen noizean behin etxeko" bertsolari txikiaz", Beñardok aitarekin izaten zituèn auzietan aitaren alde agertzen bazen ere?; eta ez al zituen lagunak ere harri eta zur uzten bere ateraldiekin, sarri askotan barreak eta irri karkailak eragiten zizkiela... baita beldurra ere noiz edo noiz, zeren Beñardoren eztenkadak pozoitsuak eta mintsuak ere izan baitzitezkeen?
|
|
|
Esplikazio orotatik harat, baina –barruz kanpora egin arren, galtzerdia beti galtzerdi–, Beñardoren igandeko saio hura erabakigarria izan zen... mutilaren begientzat muga bat behar baitzuen igande hark –ez al zen, bada, Beñardo igande
|
hartan
mundura modu ofizialean jaio, halakorik esaterik bada, bertsolari bezala? –, eta Beñardok ezin ahaztu baitzuen egun hura: nola, bada!
|
|
2009
|
|
|
XX. mende hasierako artista izan zen Joaquin Mir eta bere lanean kolorea eta argia izan ziren nagusi. EITB Kultura artistaren lanean gehiago murgilduko da
|
haren
mundu koloretsua hurbiletik ezagutzeko.
|
|
|
Ez da gisakoa, ez gizakia eta ez
|
haren
mundua neurrigabeki, intelektualizatzea?: gizon emakumea ez da beti eta oro, bere historiaurretik jada, Sokrates bat izan, froga razionalen eta egiaren fanatiko bat.
|
|
|
analitikoak muzin egin eta apurtu egiten baititu, eta hala behin eta berriro, arrazoimenaren betiereko bakea bere buruarekin inon erdietsi ezinda. Ezagutza estriktoaren gizon emakumearen ahala den bezalako erakoa izanik (esperientzia sentigarriaren menpekoa, eta hori beti fragmentatua da),
|
hark
mundua bere osotasunean ezagutu, ezin du ezagutu; baina ezin du ez nolabait pentsatu. H. d., kausa efektuen unibertso baldintzatuak fundamentuan suposatzen duen Baldingabekoa, ezin da ezagutu, baina ezin da ez pentsatu.
|
|
|
–Jaunak, zerutik begira, gizaki guztiak ikusten ditu;/ bere bizilekutik jarriak ditu begiak/ munduko biztanle guztiengan:/ berak egin zituen haien bihotzak?, kantatzen zuen salmistak.
|
Harentzat
mundua kanpadenda bat izan zitekeen basamortu nomadan, familia biltzen zuena, goian argiak Jainkoak bere eskuekin jarriak bere haur andre gizonak iluntasunean zaintzeko(. Jaunak bere hitzaz egin du ortzea,/ bere aho arnasaz astro guztiak?). Guretzat, aldiz, hipotesi oraingoenetan, Jainkorik ez dago zeruan, ez erreferentziarik gizatasunari:
|
|
|
Hiru gizon bakarka z esan duguna: gure munduan euskalduna ez da pertsona bezala ezagutua;
|
haren
munduan Jainkoa, ez egonez dago. Hari garrasi bezala.
|
|
|
Jainkoa, estreina seguruenik objektu material bat (auzo edo tribuaren, eidoloa?, opariak eskaintzen zitzaizkiona), gero pertsonalizatu egiten da, eta espiritu bihurtzen da, subjektu agente antropologizatu bat geroenean. Espirituok antzinatarrarentzat erreal errealak ziren bai
|
haren
munduaren ikuskera natural edo, zientifikoan?, bai haren fede teologikoan. Munduaren ikuskera modernoan, ordea, Naturan ez dago lekurik espirituentzat, ezta Jainko agente batentzat ere.
|
|
|
Emazteak bizkar gainean uki zezan baino lehen, Nazario Orbe bere baitan bilduta zegoen: esan nahi baita pentsamendu bihurri haiek bere baitatik uxatu nahian zebilela, beharbada; horregatik, burua beste zeregin batean zuelako edo, beste toki batean, beraz?, ezezagun egin zitzaizkion Nazariori bai emaztearen eskua eta bai eskuak bizkar gainean eragin ziòn ukitua ere, emazteak ukitu ez beste, Nazario ederki aztoratu zen bederen?, ukitu
|
hark
munduaren aurrean biluztu balu bezala, bere lotsariak, odolki bigun erori higuingarri hura, batez ere, jende guztiaren begi bistan jarriz; jatorri ezezaguneko ukituari, ordea, segundo hamarren bat geroago, emaztearen soseguzko hitzak jarraitu zitzaizkion:
|
|
|
halakoetan, bere espekulazio logiko guztiak salduko zituen Damasok, Domingoren jauzi edo txilinbuelta baten truke?! Horregatik behar zuen, ausaz, bere anaiari nor zen erakustea tarteka,
|
haren
mundua kolokan jarriz, esate baterako: nola gozatzen zuen memento haietan, Domingoren azpian egon ondoren haren gainean ikusten baitzuen bere burua geroxeago!
|
|
|
Carmenek bazekien polit egiten ziola oreztak aho alboan, eta diamantea balitz bezala zaintzen zuen, laztantzen zuen, hitz egin bitartean. Guk entzun egiten genion, eta
|
haren
munduaren inguruan bueltaka ibiltzen ginen, haren oreztaren inguruko sateliteak bagina bezala. Baina dena hasi zen aldatzen Isidro niregana gerturatzen hasi zen garaitik.
|
|
|
halakoetan, bere espekulazio logiko guztiak salduko zituen Damasok, Domingoren jauzi edo txilinbuelta baten truke...! Horregatik behar zuen, ausaz, bere anaiari nor zen erakustea tarteka,
|
haren
mundua kolokan jarriz, esate baterako: nola gozatzen zuen memento haietan, Domingoren azpian egon ondoren haren gainean ikusten baitzuen bere burua geroxeago!
|
|
|
Emazteak bizkar gainean uki zezan baino lehen, Nazario Orbe bere baitan bilduta zegoen: esan nahi baita pentsamendu bihurri haiek bere baitatik uxatu nahian zebilela, beharbada; horregatik, burua beste zeregin batean zuelako edo –beste toki batean, beraz–, ezezagun egin zitzaizkion Nazariori bai emaztearen eskua eta bai eskuak bizkar gainean eragin ziòn ukitua ere –emazteak ukitu ez beste, Nazario ederki aztoratu zen bederen–, ukitu
|
hark
munduaren aurrean biluztu balu bezala, bere lotsariak –odolki bigun erori higuingarri hura, batez ere– jende guztiaren begi bistan jarriz; jatorri ezezaguneko ukituari, ordea, segundo hamarren bat geroago, emaztearen soseguzko hitzak jarraitu zitzaizkion: " Ikusi duzu, eta goazen", senarraren asaldura lasaitu zutenak.
|
|
|
larrutuko zuten, bai, handik irtetean), jakin minik ere ez baitzioten pizten honezkero. Gizon bakarra zegoen
|
harentzat
munduan, mota horretako emakumea zen; haren begien aurrean, besteak ez ziren ezer. Dario kenduta, ez zion inori ez erakargarritasunik ez buruargitasunik ikusten.
|
|
|
Oraindik ere, batzuetan
|
harentzat
munduan ez zen ezer baliotsuagorik poz eztanda hura baino, logela eder eta argitsu hartan sartzen zen bakoitzean hartzen zuen sorpresa alaia baino, hantxe ikusten baitzuen nola joaten zitzaion aurpegiera ederreko nerabe alai hura, eta pentsatzen zuen: " Hau da semea.
|
|
|
Txapela erantzi nuen Estudiantearen aurrean. Inoiz ez nuen
|
haren
mundua ulertzeko abilidaderik izango. Ginbaila erantzi zuen Estudianteak.
|
|
|
ezezaguna
|
haren
mundu ikuskera,
|
|
2010
|
|
|
Ikuspegi partzial horrek ez ote du
|
haren araberako
mundu ikuskera jakin bat sorrarazten gure baitan?
|
|
|
Baina ez litezke gure gaurko begiekin ikusi behar duela lau mendeko gertakariak. Garai
|
hartako
munduan, denek sinesten zuten sorginetan. Denek sinesten zuten Kanadan ontziak urperatzen bazituen ekaitzak, norbaitek hemen bota zorte gaixtoaren ondorioz zela.
|
|
|
Igorri zuten Jamaikako kafe
|
hura
munduko enbaxada guztietara, eta kafeak prestigio haundia hartu zuen. Eta egia da, oso ona da.
|
|
|
1925 urtean IG Farbenindustrie enpresa erraldoia sortu zenean (BASFek, Agfak eta Hoechstek bat egin ondoren), bertako zuzendari ere izan zen. Enpresen holding hau garai
|
hartako
munduko enpresa kimikorik handiena izatera iritsi zen. 1908tik 1913ra bitartean, bospasei urte eman zituen Haber Bosch prozesua hobetzen eta industrializazioaz jabetzen.
|
|
|
esaten zigun amak, gure amarentzat kontu ziurra baitzen markesak esaten zuena, teologo katoliko batentzat San Pauloren epistolak bezala, zu ere ados egongo zara iritzi honekin, Gabino. Eta guk, jakina, sinetsi egiten genion amari, nik behintzat bai, komeni ere, komeni zitzaidan, jakina!?, halako eran, non umetako eta nerabezaroko zazpi zortzi urteko epean errezatutako agurmariak pisuan jartzeko aukerarik izan banu, gramo bat agurmaria bakoitzeko, halakoa baikenuen garaiko giroa, beruntsua baino beruntsuagoa?, sekulako zama osatuko bainuen, garai
|
hartako
munduko pisu astuneko txapeldunari berari ere. Jess Willard ote zen?; edo Jack Dempsey, beharbada??, bizkarra makurrarazteko adinakoa bai, nik hala uste.
|
|
|
mineral likidoa kanal batetik zihoan, Errepublika irudikatzen zuen disko gorri bateraino. Garai
|
hartan
munduko handienak izanik, Almadengo meategiek industria belikorako merkurioa ekoizten zuten. Calderrek bere iturria jarri zuenean, indar nazionalkatolikoek erasoan ari ziren.
|
|
|
Urdanetak aurkitu zuen Filipina irlen eta Amerikaren arteko itsas bidea, Pazifikoa zeharkatuz eta garai
|
hartako
munduko merkataritzako itsasbiderik handiena zabaldu zuen.
|
|
|
Eta pena da, benetan, euskararen ikerketaren alde hainbat lan egindakoa izanik, hain oharkabean pasatzea. Zeren nahikoa da aipagai dugun liburuari begiratu azkar bat ematea munta eta maila handiko ikerle baten aurrean gaudela ikusteko,
|
haren
mundu intelektuala gurea den mundutxo ia ia beti halabeharrez txiki honetatik aski arrotz eta aski desgaraiko sentitzen badugu ere, Uhlenbecken munduak benetan mundu osoa hartzen zuelako, eta gureak, aldiz, gure etxeko txokoa eta beste lau gauzatxo, eta hortik aurrera ezer gutxi. Baina ekin diezaiogun albiste emate ordenatuago bati.
|
|
|
16 urteko neska bizkor eta distiratsu bat Londresko kanpoaldean bizi da. 35 urteko gidari bat ezagutuko du, eta kolokan jarriko dira
|
haren
mundua eta oreka. Gizonak luxuzko afari eta bidaiekin limurtuko du.
|
|
|
Villalbako markesak halaxe esaten zuen, eta halaxe esaten bazuen, badakizue..." esaten zigun amak, gure amarentzat kontu ziurra baitzen markesak esaten zuena, teologo katoliko batentzat San Pauloren epistolak bezala, zu ere ados egongo zara iritzi honekin, Gabino. Eta guk, jakina, sinetsi egiten genion amari, nik behintzat bai —komeni ere, komeni zitzaidan, jakina! —, halako eran, non umetako eta nerabezaroko zazpi zortzi urteko epean errezatutako agurmariak pisuan jartzeko aukerarik izan banu, gramo bat agurmaria bakoitzeko —halakoa baikenuen garaiko giroa, beruntsua baino beruntsuagoa—, sekulako zama osatuko bainuen, garai
|
hartako
munduko pisu astuneko txapeldunari berari ere —Jess Willard ote zen...; edo Jack Dempsey, beharbada...? — bizkarra makurrarazteko adinakoa bai, nik hala uste.
|
|
|
Honen froga zen bere ohera joan izana eta hotzarena egia baldin bazen ere, ez zen beste inorenera sartu izango arrazoi hori zela medio. Ohean leku egiteko eskatu zion Mario zelako eta une gogor
|
hartan
munduan jaso zezakeen babesik beroena zelako. Eta zinez asmatu zuela errekonozitu zion, bere besoen artean haur galduak aita edo amarenetan sentitzen duen gozoaz bete zelako.
|
|
|
Eta eskumutur batean ere gauza bera, beste zinta beltz bat. Agurtu gabe, bere anaiaz hizketan hasi zitzaidan, gu bion arteko egokiera
|
hura
munduko gauzarik normalena bailitzan, minutu batzuk lehenagoko hizketaldi baten jarraipena: " Ama oso kezkatuta dago Martinekin.
|
|
|
Pedro H. Sarrionandiaren gramatikak harrera ona izan zuen. Urte
|
hartan
munduan argitaratu ziren hainbat entsegu aparteko306 baino erreseinatuagoa izan zen Espainian. Euskaldunek euskaldunentzat egiten zituzten lanek307 baino aipamen gehiago izan zuen, jakina.
|
|
|
Arren, Mahometek bere baitan egia bat ediren zuela erran zuen, bere leinuari ez ezik, mundu osoari ere aldarrikatu behar ziola egia hura, zeren zeruko loriatik jaitsia, Gibril arkaingeruak jakinarazia baitzion ez dela Jainko bat baizik eta Mahomet-ek berak izan behar zuela haren profeta; hazi ttipia palmondo edo tamarindo egiten zen bezala, denboraren buruan egia
|
hura
munduko lau xokoetaraino hedatuko zela.
|
|
2011
|
|
|
Baso bera inaurkina (orbela, garoa...), azienda bazka (larrea, otea, sastraka, zarba...), zura (etxegintza, ontzigintza...) eta abar luze bat emateko ere gai zen. Besterik ezean, basoari esker bizi zen garai
|
hartako
munduko jendarte aurreratuenetako bat.
|
|
|
Zuberoan, baina, ez da dagoeneko euskaraz entzuten kaleetan, bonetun nekazariren bat edo beste salbu, mendebaletik turista iritsitako manexen bat edo beste izan ezik. Kasernako umeek ere ez dute euskaraz egiten patioan, jolasean dihardutelarik, eta jakizu Kaserna munduaren amaiera dela kasik, Santa Graziko Sentatik ez baita hain aparte, eta jendeak oro dira ados hemen
|
hura
munduaren akaberatzat definitzeko orduan (Elizalt ostatuaren parez pare, Miterrandi esker zaharberritu omen zen eliza erromaniko ederra, bitxi eder bat leku magiko halakoan: zer dago, baina, haratago?
|
|
|
Gau
|
hartan
mundutik aienatu nahi izan zuen mutilak, izarretara edo hilen artera, berdin zitzaion. Zeren madarikazioak baizik ez baitzituen mihian, erakutsitako koldarkeriaren aurka ez ezik, don Urbanok eskain ziezaiokeèn mundu ilun ankerraren aurka ere, zeinak kale itsu bat baitzuen sarbide?
|
|
|
Eta erraten zuen, halaber, maiz entzun izan ziola amari ur suge handiak zirela ibaiak, benetako sugeak bezain biziak, eta, hauek bezalaxe, ez zutela deus egiten bakean utziz gero, bai ordea haiek samurtu edo haserrearaziz gero, eta horregatik izaten zirela tarteka uholdeak, edo bekatu ugari egiteagatik ere bai, eta horregatik bidali zuela Jainkoak uholde izugarri
|
hura
mundura, zeinetik Noe eta bereak soilik salbatu baitziren.
|
|
|
duela egon behar, azpiesateko modu sibilino bat bezala hartu behar dugu haren ukoa?... Felix Cañada Vicinay, Egunkaria auzian Joan Mari Torrealdairen abokatua, Tomás y Valienteren ikasle min mina eta adiskidea zen, eta
|
hura
munduko pertsona zintzoena eta maitagarriena bezala gogoratzen zuen, demokratizazioaren aldezleena, etab. Torturan, sinesten ez, dutenak ez dira gaiztoak eta fanatikoak bakarrik.
|
|
|
(09:18) Orduan sortutako harreman
|
hark
mundu guztia aldatuko zuen;
|
|
|
Prozesu horiek guztiak hitz batera biltzeko, Scott Lash ek «informazionalizazioa» darabil (2002). Ekonomia, eta
|
harekin
mundua, informazionalizatzen ari dela dioenean, gutxi asko, produktu materialen hegemoniarenak egin duela esan nahi du; oraingo aberastasuna ez dago «berdina metatzean», ezberdina norberarentzat erregistratzean baizik. Edozer dela ere, kontua beti izango da zer edo zertan berezia izatea.
|
|
|
Eta, bitarte horretan, Neska?
|
Haren
mundua. Zilegi bekit halaxe deitzea, Neskaren mundua, tiroketaren egunean abandonatzen hasi nintzen giro hari.
|
|
|
Abegiz hartu zuen eta, bere eragin handiari esker, idazkari lanetan ari izan zen bertako gobernariaren esanetara; baina ez, hala ere, luzaro. Espero baino urte gutxiago iraun zuen bere lagun ongile
|
hark
mundu honetan eta, hura gabe, hiria utzi behar izan zuen berriro, beste norbaiten zerbitzura jartzeko.
|
|
|
Ateraino heltzean, jagole batek esan die atzeko aldetik joateko. Handik sartzen saiatu, eta ez aurrera ez atzera gelditu dira, eta amak teilatuaren gaineko musika jenio
|
hura
mundura ekarri zuela esatean, lagunak alde batera eta bestera bereizi dira, Jordango urak balira bezala Moisesen segizioaren aurrean, eta bidexka bat sortu da eszenatokiraino, hau da, Fakultateko hormaraino. Enekoren amaren atzetik bere sei adiskide jubilatuak datoz, hari segika, haren errege segizioa balitz bezala.
|
|
|
Izan naiz inoiz hotelen bateko gelan. Gela
|
hura
munduko edozein bazterretan egon zitekeen, nahiz eta gogoratzen dudan bakarra izara zuri zuriak eta argi anbar bat ziren. Argia izan zitekeen leihotik sartzen zen arratsa edo paretako kriseilua.
|
|
2012
|
|
|
Eta egia bada ere software librea Linuxekin hasi zela zabaltzen eta ezagun bihurtzen, gaur egun software librearen mugimendua askoz gehiago da. Hainbeste, non
|
hura gabe
mundua ez bailitzateke izango gaur ezagutzen dugun bezalakoa.
|
|
|
Dasilva delituari delitu aritu zen, behar handirik gabe. Garai
|
hartan
mundu guztiak istriputzat jotzen zuen Belatekoa.
|
|
|
Alaznek beste zerbait nahi du. Ibiza da une honetan
|
haren buruan
munduko lekurik erakargarriena: artea, maitasuna eta eguzkia.
|
|
|
duela egon behar, azpiesateko modu sibilino bat bezala hartu behar dugu haren ukoa?... Felix Cañada Vicinay, Egunkaria auzian Joan Mari Torrealdairen abokatua, Tomás y Valienteren ikasle min mina eta adiskidea zen, eta
|
hura
munduko pertsona zintzoena eta maitagarriena bezala gogoratzen zuen, demokratizazioaren aldezleena, etab. Torturan, sinesten ez, dutenak ez dira gaiztoak eta fanatikoak bakarrik.
|
|
|
Harrezkero, benetako Jainkoaren ezagupena irakasten hasi nintzaion. Esan nion gauza guztien Egile handia han bizi zela, eta zerua seinalatu nion;
|
Hark
mundua gobernatzen zuela, hura sortzeko erabili zuen ahalmen eta ardura berarekin; ahalguztiduna zela, gauza guztiak egin zitzakeela, guri dena emateko edo kentzeko ahalmena zuela; eta horrela, pixkanaka begiak ireki nizkion. Arreta handiz entzuten zidan, eta atsegin handiz hartu zuen Jesukristo gu salbatzeko bidalia izatea, eta baita Jainkoari otoitz egiteko era ere, eta Hura zeruan zegoen arren, guri entzuteko gai izatea.
|
|
|
Ezinezkoa da adieraztea une hartan buruan nuen nahaspila eta harridura. Ordu arte ez nuen inongo erlijio oinarriren arabera jokatu; egia esateko, erlijio ezaguera urriak nituen, eta gertatu zitzaizkidan gauza guztietan zoriaren eskua edo, arinkeriaz esaten dugun bezala, Jainkoaren nahia besterik ez nuen ikusi, Jainkoaren arduraz edo
|
Hark
munduko gertaerez arduratzeko duen antolamenduaz kezkatu gabe. Baina garagarra hazten ikusi nuenean, aleak hazteko egokia ez zen klima batean, eta batez ere leku horretaraino nola iritsi ziren jakin gabe, harri eta zur geratu nintzen, eta pentsatzen hasi nintzen Jainkoak mirariz sortu zituela han landareak, ereintzaz baliatu gabe, eta, besterik gabe, nik zoritxarreko leku horretan bizirik iraun ahal izateko jarri zituela han.
|
|
|
behartuta dago ohiturak aldatzera, abilezia jakin batzuk ikastera (adibidez, intsulina injektatu) eta, zenbaitetan, harremanak aldatzera eta lanaz edo bizi proiektuz aldatzera ere. Bizimoduaren aldaketa garrantzitsu, iraunkor eta, askotan, bat bateko horiek, zalantzazko etorkizunaren ikuspegiarekin batera, gaixotasuna
|
haren
munduaren erdigune bihurtzea dakarte. Oro har, paziente kronikoek euren segurtasuna arriskuan dagoela sentitzen dute eta gertatzen ari zaienaren oso pertzepzio negatiboa dute.
|
|
|
iparretik, Frantziako Iraultzak, nafar, lapurtar eta zuberotar foruak bertan behera utzi zituen; eta hegotik, foruakdeuseztatzeko politikak. Presio horren aurrean, garai
|
hartan
munduan zeudenplanteamendu nazionalistetara hurbildu zen Aranaren planteamendu abertzalea, nahiz eta haien edukia funtsean etniari lotuta egon.
|
|
|
Unea hel dadinean, arrebarentzat ere aurkituko du eginkizunen bat,
|
hura
munduaren punta batetik bestera ibili izanagatik. Ona da bera, bada, lanak aurkitzen eta banatzen.
|
|
|
Dezente irakurri du haren existentziaz, asko eztabaidatu du haren eraginari buruz. Hausnartu, berriz, izugarri,
|
hark
munduari ekarri dionaz. Hala ere, bizi osoan gutxiago ikasi du Jainkoaren izaeraz, ezaugarriez eta jokaerez bost minutuan termitei buruz baino.
|
|
|
Yangambiko jendeak izan ziren igande goiz
|
hartan
munduaren konpasera egokitu ez ziren bakarrak. Herrian bertan zeudenak —Lalande Biran, Ferdinand Lassalle, Donatien, Chrysostome, beste ofizialak, subofizial beltzak, kapelu gorriak— behar baino isilago eta uzkurrago ibili ziren, bururik azaldu gabe; Club Royalekoak, berriz —Van Thiegel, Richardson, Livo, beste zerbitzariak—, behar baino zalapartariago.
|
|
|
Uste du ordenak eraikitako zutabe horiei guztiei astinaldi ederrak ematea guztiz beharrezkoa dela. Horrela ekin zion dokumentuak, agiriak faltsutzeari, bankuak atrakatzeari, hainbat talde ezkertiar eta iraultzaileri laguntzeari, eta. garai
|
hartan
munduko banketxe indartsuena zena, Citybank, hankaz gora jartzeari. Mundu osoan banatu zituen (berak eta bere taldeak) ezin hobeto faltsututako traveller txekeak, banku horren sinesgarritasuna egunetik egunera ahularaziz eta garai hartako 20 milioi euro eskuratuz.
|
|
2013
|
|
|
Bellosek onartzen du hizkuntza bakarra exijitzen zuten jendarteak egon direla; XVII. mende erdialdetik XIX. mendera arteko Japonia adibidez, baina Bellosek dio oraingo ingeles gazteei ez litzaiekeela gustatuko Japonian garai
|
hartan
munduarekiko komunikazioa debekatzen zuen jarrera hura.
|
|
|
Berehalaxe ohartu zen Katia bere senarraren zakila ez zela, osotasun handienean ere, orain esku artean disfrutatzen ari zenaren herenera ere iristen. Berrogei zentimetroko aparatu itzel
|
hark
mundu berezi bat eskatzen zuen, aparteko mundu berezi bat eskaintzen zuen. Deskantsuan zegoenean hogeita hamar zentimetrokoa baldin bazen, orain erabat harrotuta, Katiaren bular oparoen artean gora eta behera etengabe mugitzen, hartua zuen jadanik bere luzera handiena, berrogei zentimetro.
|
|
|
eta berriro eginen zutela aitzina zailtasun eta deskalabru ororen gainetik, Afganistango lurraz nagusitzeko bidean, hiru, zazpi edo hogei urteren buruan erdietsiko ote zuten helburua??, hortxe zuten duda?: nola ez zuten, bada, helburu hura erdietsiko, baldin eta gerra
|
hartan
munduko aliaturik boteretsuena bazuten alde: Allah guztiahalduna bera, lege garbien konplimenduan bizi zirenei, beraiei, alegia!?
|