|
2000
|
|
|
Ikusmina piztu du Zuberoan Pier Paul Berzaitz muskildiarrak idatzi pastoralak, emakume bati eskainitako lehena baita duela 20 urte Etxahun Iruriren" Iparragirre" pastorala Urdiñarben egin zenez geroztik. "
|
Hura
ere ez zen sobera ongi hartua izan, baina Etxahun Iruri egilea aitzineko urtean hil zelako edo, pastoralean emakumeak kargua hartzea errespetatu zen", kontatu digu Berzaitzek. Pastoralgile berritzailea dugu Pier Paul.
|
|
|
Halarik ere, derradan ezen esperientza
|
hartarik
ere ez nintzela esku hutsik jalgi, zeren, logika guztien arabera iguriki zitekeen bezala, kolpe haren eraginaz, kolpetik ikasi bainuen ikasi beharrekoa, lezione bakar ezin emankorrago hartan, eta deliberatu nuela, handik harat, ezen zuhurra izan behar nuela, azeriak bezala, zeinak, badu ere bere biloa erakusten, ez baitu bere asmorik biluzten, eta entseiatu beharra nuela, halatan, baldin inguruko...
|
|
|
Gabrielitarrek ez ditek, oro har, Corsini, Pazzi edo Pittitarrek duten maila eta gradua, baina gabrielitar harena etxe printzipal bat zuan eta oraino ere duk, eta hamar urtez aritu ninduan haren zerbitzuan, harik eta Constanza zeritzàn hogeita bi urteko eperrak, gabrielitar haren iloba zenak, tentatu eta narritatu ninduen arte... Baina kontu
|
hura
ere ez zuan behar bezala joan, eta etxeko andereak saloi batean musuka harrapatu gintuèn egun batean eskandalua sortu zuan... Eta, nola manatzen duenaren etxean manatzen duenak baizik ez duen arrazoin, hala, gure artekoen falta eta hobena niri egotzi zidatean... egotzi ninditean, finean, gabrielitarren etxetik.
|
|
|
Mattin ere, Villagrandeko dukearen palazioan hiru urte eskas egin ondoren, etxean genuen; edo, xeheroago eta zehatzago erraitearren, gure etxean aitaren berrogeita hamargarren urtebetetzeko festa ospatu zenetik genuen Mattin etxean —erran behar ote dizut, jaun André, ezen nehoiz ez bezala ikusi nuela Mattin nigarretan, noiz eta, festaren ondotik, Villagrandeko dukearen semea Madrilerat itzuli baitzen, Mattin Urbiainen utzirik? —, zeren aitak nahi baitzuen, alde batetik, Mattin negozioen munduan gero eta gehiago sartzea eta trebatzea, eta hargatik erraiten zion: ...ko egunean markes izanen bahaiz ere, eta, halatan, trabailuaren neketan higatuko ez bahaiz ere, ez zaik gaizki etorriko jakitea zein diren diruaren bideak, heure ondasunen hobeki enplegatu ahal izaiteko", eta hargatik ere zuen donejoanetarako prestaturik eta istalgaraturik bidaia bat, harat eta honat; eta nahi zuen, bertzetik, bidaia hura egin baino lehen familiakoak elkarrekin egoitea, zeren
|
hura
ere ez baitzen egunoroz egin genezakeen gauza, aitaren etengabeko bidaiekin eta anaiak Madrilen egin izan zituen egonaldiekin.
|
|
|
Zurturik nengoen, zinez, baina are zurtuago utzi nuen osaba, jakina...! Eta ene ihardespen
|
hark
ere ez zuen esplikazionerik, baina esplikazionerik ez zuten anitz gauza gertatzen ari zitzaizkidan azken bolada hartan... Edo, zinez egiten ari ote nintzen gizon eta hura ote zen guztia?
|
|
|
Eta nik, esku keinu batez, aldamenean jartzeko erran, eta nuena eskaini nion, bion artean bana genezan amoreakatik. Ez zidan hitzik erraiten, eta nik
|
hari
ere ez. Tarteka irri egiten zidan eta nik ere irri egiten nion.
|
|
|
Zeren, lehengoan ere, gorputzaldi ezin gaitzago batekin jaiki bainintzen —eta nola oroitu nintzen Quevedoren hendekasilabiko hartaz!, zeinak baitio: Soy un Fue, un Será y un Es cansado—, deusetarako gogorik gabe; eguraldia ere halakoa zegoen, gris bustia, eta
|
hark
ere ez zidan deusetan laguntzen; eguerdian, haatik, eguraldia altxatzen hasi zen eta, hala, aulkia hartu eta etxe aitzinean paratu nintzen, eguzkitarat, musker bat bezala, laxo, zabal eta ez antsia... Eta, bat batean, zer dohatsu sentitu nintzen eguzki errainuen euri epel hartan, eta nola errotu zitzaizkidan berriro aitzina egiteko borondatea eta bizigogoa, arima berritu banintz bezala, ongi nekien arren, bertzalde, ezen bizitzaren bazterrean eta hondarrean nuela gorputza, zahartzaroan sartua... eta neure urratsen akabantzan!
|
|
|
Eta nik ezin sinetsi nuen, zeren eta mirakulu bat baitzirudien hark guztiak, eta ez nolanahikoa... eta Piarres Oihartzabal ere halatsu zegoen, zeren
|
hari
ere ez sinesteko moduko gauzak gertatu baitzitzaizkion bere azken bidaia hartan, zeina gai ezin bikainagoa izan baitzitekeen bertze liburu baten egiteko eta zeinak eraman baitzuen Donibane Lohizunetik Indietaraino, ene aztarnen gibeletik.
|
|
|
Eta handik gutirat Rosa erraiten hasi zen ezen hiltzerat zihoala, baina
|
hura
ere ez zidan deiadarka erran, baina eztiki, bere herstura eta asaldura guztiak eztitasun handi batez gozatu eta ematu nahi balitu bezala.
|
|
|
Baina ez nuen besarkatu, eta
|
hark
ere ez ninduen besarkatu.
|
|
|
Hainbertze gorrotatu nuen, non segur bainengoen ezen han berean akabatu zela ene amorioa. Baina
|
hura
ere ez zen guztiz hala izan. Zeren itsasoa infinitua eta mugagabea baita eta alde batetik kentzen diguna bertzetik emaiten baitigu... eta eskuzabala da eta eskulaburra, eta gaur bizi puska bat kentzen digu eta bihar bertze puska bat emaiten... eta gehiago, anitzez ere gehiago izan zen eman zidana kendu zidana baino.
|
|
|
Baina, arrazoinak arrazoin, larrialdi haietarat ni baino ohituagoa zegoen, zinez, azpian nuen emaztekia, zeinak, kalapita hasi orduko eta oihu haiek aditu orduko, aingira labain batek bezala egin baitzidan ihes gorputzaren behealdetik, are nahastuago eta noragabetuago uzten ninduela... Baina nahaste borraste
|
hura
ere ez nuen betiko, zeren, ezustearen ondotik eta lehen beldurraren ondotik, bizi-nahiak eta iraun nahiak hartaraturik, suspertu eta areagotu baitzitzaidan injenioa, piztu zitzaidan buruan argi bat, eta abiatu nintzen, halatan, aulkiaren gainean utziak nituen beztimenden bila, erdi haztamuka... Hura ustekabekoaren gaineko ustekabekoa, jaun André!
|
|
|
" istripu bat, ez hagitz larria".
|
Hari
ere ez nizkion piztarazi nahi ihardespen korapilatsuegia behar zuten itaunak. Unai, berriz, ezjakinean utzi nuen.
|
|
|
Astelehena izaten nuen soilik atseden eguna. Astelehena, eta
|
hura
ere ez osoa, arratsaldera arte baino ez. Arraina partitzeaz gain, erosi ere neuk erosi behar izaten nuen batzuetan.
|
|
2001
|
|
|
Eta ideien mundua, orduan, mundu sentikorretik haraindi legokeen mundu urrun eta aparteko
|
hura
ere ez litzateke izango. Ideiak gauzak berak dira beren agerpenean.
|
|
|
Orraztu gabetanik bezala.
|
Hura
ere ez zen batere normala. Lurrera begiratzen zuen, negar eginaren seinaleak ez erakusteko, eta gizonak pentsatu zuen berak ikasi ez zuen nobedaderen bat ez ote zen gertatu.
|
|
2002
|
|
|
Eusko Ikaskuntzak ere proposamen argia plazaratu zuen(). Bertan diseinaturiko barrutiak Hego Euskal Herriko lau lurraldeak hartzenzituen. Proiektu
|
hura
ere ez zen gauzatu.
|
|
|
|
hura
ere ez duk horrenbestekoa.
|
|
|
Eta barnetik hartu ninduèn pozak Sarari eskutik heltzeko gogoa piztu zidan. Baina
|
hura
ere ez zen hartarako momentua. Bai, ordea, azken aholkua ematekoa.
|
|
|
|
Hura
ere ez baitzen txantxetakoa izan.
|
|
2003
|
|
|
Omenaldirik ez diote antolatuko, diziplina hautsi baitu.
|
Hark
ere ez zuen horrenbeste eskatzen. Bakea, behintzat, hori bai.
|
|
|
Bertsolari ekitaldiek ez zuten orain duten zentzu berdina, eta beraz, txapelketa
|
hark
ere ez. Jarduera politikoak zentzu berdina ez duena bezala.
|
|
|
Ohiturak legea egiten duen neurrian, Patxiri zegokion hutsune hura betetzea. Patxi, baina, bere aita medikua bezalakoa atera zen hainbat arlotan,
|
hark
ere ez baitzuen jauntxoekin biltzeko astirik aurkitzen. Patxiren jokabide hau lehen hilabeteetako gauza izan zitekeen, esperientzia ezaren ondorioa.
|
|
|
Gehientsuenak burugabeak iruditu zitzaizkidan, baita barregarriak ere, eta nik ere pentsatu nuen hondamendi hura koor  dinazio polizial eskas baten ondorio baizik ezin zitekeela izan. Baina argumentu
|
hura
ere ez zitzaidan onargarria iruditzen. Zerbait egiantzekoa, errealitate izpi bat bilatzen ahalegindu nintzen amesgaizto makabro hartan.
|
|
|
Baina ez du zehaztu guretik aldameneko herrira joan gaitezen taxia ere ordai nduko ote digun. Eusko Jaurlaritzara bulego orduz kanpo deitu, eta" jSeguridad!" dioen hitz hotsa entzuten da telefonoz bestalde, baina
|
harek
ere ez du zehazten zein segurtasun bermatzen duen. Iruñean bizi eta udalarekin harremanak euskaraz izan nahi dituenak, zerrenda berezi batean eman behar du bere izena, baina ez diot inori entzun nazien garaiko Alemanian oinarritutako metodoa denik (fitxatuta daude euskaraz hitz egin nahi duten iruindar guztiak, bai).
|
|
|
Jaionerekin ere ez maitasunik, Véronique.
|
Harekin
ere ez. Beste guztiekin ere ez, Véronique.
|
|
|
Hezurrak leihotik bota dizkio Damianek Argosi afal ostean eta
|
hark
ere ez dio izkin egin ezeri. Areago, ugazaba ikusi duenean leihotik txistuka, isatsa alde batera eta bestera hasi zaio, aspaldiko ohitura galduen oroimenetan.
|
|
|
Eta halaxe izan zen berriro Gudarostearen uniforme jantzita nenbilena, berriro kazetariekin, berriro George Steerrekin, eta Noel Monksekin; eta lehenengoz Robert Caparekin.
|
Hark
ere ez zuen amaiera politik izango. Baina hori askoz geroagoko kontua da.
|
|
2004
|
|
|
Aurrezki kutxa bat Asierren kasuan. Aurreko biek bezala,
|
hark
ere ez du Asierren gelako aterik jo, ezta txandarik hartu ere. Bi eguneko umeari libreta zabaltzea eskaini diote, 12 eurorekin gainera, eta aurrezki kutxaren logotipoa duen babero polit bat eman diote opari.
|
|
|
Egia esan, mundu
|
hura
ere ez zen niretzako egina. Ni han beste mundu batekoa nintzen.
|
|
|
Lastima,
|
hark
ere ez baitzuen funtzionatzen.
|
|
|
–Ez, zu ere ez zaitut galdu nahi. Baina
|
hura
ere ez. Zu nire fruitu debekatua zara, baina Joana nire ametsak erein nituen lur gozo eta samurra da.
|
|
|
Gero, aulkitik altxatzen zelarik, eskua ile gainean pausatu eta ferekatu zidan... eta orduan, nik ez dakit zergatik, baina haren begietara bat bateko langarra jaitsi zela iruditu zitzaidan. Eta, langarrak erakarrita, errukiaren antzeko sentimendu batek hartu ninduen, pentsatu bainuen gizon
|
hura
ere ez zela zoriontsua, ni neu ez nintzen bezala, futbolean aritzen nintzenean ez bazen bederen...
|
|
|
Montsek bazekien ez nenbilela txantxetan. Baina
|
hura
ere ez zegoen amore emateko prest, eta, besoa astintzen eta askatzen zuela, esan zidan:
|
|
|
Bestalde, kontzientziak bere buruari ematen dion araua autonomoa izateaz gainera heteronomoa ere bada, errealitatearen beharkizunen eta egituren isla eta ondorio den aldetik. ...tzematen ez duen arauak ez duela subjektua hura betetzera behartzen, ez baita kontzientziarentzat benetako araua; baina era berean, kontzientzia ahalegindu behar da benetako arauak atzematen eta berari dagozkion guztiak bere egiten, zeren eta, Cencillok egokiro ohartarazi duen bezala," errealitatearen egiazko beharkizunei erantzungo ez liekeen arau bat kontzientziak bere buruari emango balio,
|
hura
ere ez bailitzateke [benetako] araua, kontzientzia oker bat baizik" (Libido, terapia y etica, 230).
|
|
|
Hutsik zegoen, egun hartan ez genuen pentsurik izango. Eta ez zuen konprenitzen,
|
hura
ere ez zuen konprenitzen.
|
|
2005
|
|
|
Proposamen
|
hura
ere ez zen hutsetik atera, eta edukiak eta metodologia elkarrizketetan kontrastatuak genituen. Harropuzkeriarik gabe diot hau:
|
|
|
Ez naiz joan semea txapelketan ikustera. Neuri ez zait gustatu inoiz txapelketan aurrean etxekoak egotea, eta pentsatzen dut
|
hari
ere ez zaiola gustatuko.
|
|
|
Erizaina ere ez,
|
hura
ere ez zen konturatu Damianen higuinaz, plastiko urdinezko ontzi batean alkoholez edo auskalo zerez garbitzen baitziharduen tutu mingarria. Hurrengoarentzat.
|
|
|
Zalgurdi beltz bat zetorren maldan astun, koroaz gainezka.
|
Hura
ere ez zen bere aita izanen. Beheko baserriko lehen mahats ilaran zela guardiak azaldu ziren bidezidorrean.
|
|
|
–
|
Hura
ere ez diat aste osoan ikusi.
|
|
2006
|
|
|
Jes! Baina duela zenbait urte ehortzi duten Frantziako lehendakari handi
|
hura
ere ez ote zen poligamoa. Berriki entzun dut:
|
|
|
Muguruzatarretakoa esateko moduan igarri nion norbait zirela familia hartakoak, nik haietaz deus ez banekien ere. Amak ezagutzen zituen, ordea, eta argi zegoen
|
harentzat
ere ez zirela edozein.
|
|
|
Landatxeberri hamaika aldiz ikusia nuen Garrüzen, Etxeberrirekin, Leizarragarekin eta gainerakoekin batzarturik. Ohartu nintzenez, Beltzuntzeri bezala,
|
hari
ere ez nion bere gogoan atxikitzeko moduko zirrararik sorrarazi. Ez ninduen ezagutu nire familia berriarekin bere jabegoetara agertzean.
|
|
|
nire armak eta nire behorra, ni agertu berrien eskuetan uzte aldera. Tratu
|
hura
ere ez zen izan Agaramonteko jaunaren gizonaren gogoko. Akamartarrak gehiago ziren, baina soldaduak armaz hornituagoak eta anitzez jantziagoak hurkoari bizia kentzeko langintzan.
|
|
|
Atzetik agertu zen Bernat.
|
Hura
ere ez zuten berehalakoan ezagutu. Errotatik jendea irteten hasi zen gure zaratak entzunda.
|
|
|
Biolina jotzen ikas nezala nahi zuten gurasoek. Niri, ordea,
|
hura
ere ez zitzaidan erakargarri. Irakaslearen etxera joan beharrean, haitzetarako bidea hartzen hasi nintzen.
|
|
|
Makina bat zeharkako begirada eta ahopeko kontu ikusi eta entzun zuen denak ohitu ziren arte. Eta orain arte konturatu gabe zegoen abilezia
|
hura
ere ez zuela egin bere gogoz.
|
|
|
eta
|
hari
ere ez zitzaizkion ardura ez gure mendiak ez ni
|
|
2007
|
|
|
Batetik, bidegabea iruditzen zitzaien Gasteizen 10.000 bat etxe huts egonik hainbeste etxe berri egiten jarraitzea. Bestalde, alokairuaren prezioak baldintzatutako bizimodu
|
harekin
ere ez zeuden gustura, eta beste bizimodu bat hastea erabaki zuten. Bide horretan ezagutu zuten Uraitz.
|
|
|
–Ez dakit, ba, ni soilik zure laguna izan nintekeen noizbait. Olaiak ere gauza bera esaten dit, baina
|
hark
ere ez du ulertzen nire egoera, ezin du ulertu. Ez duzue ulertu nahi.
|
|
|
Normala duk lehen bi asteetan eta alabak hamalau urte dituenean, baina pasako zaiok. Bazekiat
|
hark
ere ez duela benetan sinesten; Suedian ez diagu-eta etsenplu beharrik horretarako, are gutxiago hemen. Denoi pasa zaiguk burutik noizbait; hiri, niri eta gure amari ere bai; hori jakina duk.
|
|
|
Merkadilloan saltzen omen zituen larunbatetan, beste girgileria merke batzuekin batera. " Behi sakratu
|
hark
ere ez zuen askorik iraungo betizuarena egiten", esan zion Gigik, morroi hura hizpide ekarri zuten batean. " Orain apustu egingo nuke su artifizialekin korritzen den beste ñoñostiar ergel horietako bat dela".
|
|
|
Hire aitona zenak ikusiko bahindu, arraioa! Baina
|
hura
ere ez ditek aurkituko hilerri ondoko paretaren ondoan, ez horixe! Ez ehun metrora ere!
|
|
2008
|
|
|
guztiz galduta sentitu zen Frankenfeld, beste mundu batean, eta hiru hilabete eman zituzten ostatuan, inork ez zielako logelarik alokatu nahi. Mallorcara bidaiatu zuten ondoren, baina
|
hura
ere ez zuten gustuko izan, eta azkenean Bilbora etorri ziren, anai arrebek bertara emigratu zutelako. Familia eta lan kontaktuarekin, ate gehiago ireki zitzaizkien eta denetik egin badu ere (inkestatzaile, dendari, administratibo, teleoperadore…), hemen egonkorrago sentitzen du bere burua.
|
|
|
Baina, urtean behin behintzat, begiratu genioke Ritz hotelean xanpaina suelto zabaltzen zuen Ernest Hemingwayri.
|
Hark
ere ez zuen bizi guztia lubakiaren lokatzetik gaixoak atera eta haiek ospitalera garraiatzen pasatu.
|
|
|
Negozioetarako hainbesteko bista zuen gizon hark, ordea, ez zuen jakin koadroa zergatik erosi nahi zuen artistari azaltzen. Talentua, etorkizuna eta halako hitzak aipatu zizkion; baina
|
hark
ere ez zekien non zegoen Bada.
|
|
|
oroimenean arrasto bat utziz, hori bai, baina benetako izaterik gabekoa. Egia zen, halaber, tintaz idatzitako letra pisugabe haiek bihotzean hartzen zutela beren benetako pisua, baina
|
hura
ere ez zen nahikoa, bihotza txori bat bezalakoa baitzen, azken batean, kate motzean lotu beharrekoa, beste aletegi batzuen tentaziorik izan ez zezan; hots, bihotzak bere konpromisoak hartu behar zituen, eta gizarte hartan Elizak bedeinkatutako ezkontza ofiziala zen lehenengo eta gizalegezko konpromisoa, maitasunaren irmotasunaren berme.
|
|
|
Ez zen hura gizon emakumeen arteko harremanez mintzatzen zirèn lehen aldia; bai, ordea, halako seriotasun eta halako egiazkotasun batekin mintzatzen zirèn lehen aldia. Ordura arteko solasetan, izan ere, kontsulak markes jauna zirikatzen zuen, erotismoarekin lotutako kontzeptu labainkorrak erabiliz, edo kontatzen zizkion aldian behin berdekeria gordinak, gatz eta piper, zeinei markes jaunak erantzuten baitzien edo karkaila batekin edo beste berdekeria batekin,
|
hura
ere ez baitzen kontu haietan herrena; kontsulak eta markes jaunak bideratutako solas haiek, baina, gehiago zuten jolasetik, txantxatik, eta desio erreprimitu onartutik beste zerbaitetik baino; horregatik, markes jaunak, kontu hari buruzkoan egin zezakeèn irakurketa ia bakarraren arabera, konbentzitua behar zuen kontsul jauna orduan ere txantxetan ari zitzaiola, kontsul jaunaren berrogei urteko ezkontza ustez sendoak ez zion markes jaunari, beharbada, beste modu batean pentsatzeko tarterik uzten?, baina hara:
|
|
|
Bere buruaz beste egin ote zuen burutazioa izan zuen hurrena, agian basoak eskainitako bakardadea aprobetxatuz, txakurra tirokatu ondoren. Baina ez, aukera
|
hark
ere ez zuen sinesgarritasunik. Hartara jarriz gero ez zuen txakurrik bizirik utziko; ehiztariak ez zuen sekula txakurra sufri tzen utziko.
|
|
|
Eta jakinaren gainean jartzen gaitu hasieratik bertatik: abertzaletasunaren sorburuan euskararen kezkarik egongo zela beharbada, herri euskaldunaren hondamendiaz oharturik izango zirela alegia, baina abertzaletasun
|
hura
ere ez zela gehienbat euskaraz mintzo. Ez zuela euskaraz pentsatzen.
|
|
|
Segituan gure aitaren ontziaren izenarekin oroitu nintzen,. Toki Argia?.
|
Hura
ere ez zen oso izen aproposa Rockall aldean lan egiteko.
|
|
|
J. Etxepare-k hainbat aldiz liburu berriak aipatu ditu aste oroz Eskualduna> astekarian eskaintzen zuen kronikan. Axular, J.P. Duvoisin, J. Hiriart Urruty idazleak goraipatu ditu, Oxobi-ren Alegiak> (1926) edo J. Barbier-en Piarres> izeneko eleberriaren bigarren liburukia (1929) aurkezten ditu guziz xeheki bainan,
|
harek
ere ez du« literatura» erran moldea erabil tzen. Haren orde,« euskal liburuak» ezartzen du.
|
|
|
Adituek horrelako polizak kontratatzea gomendatzen dute bandalismo ekintzak maiz izaten diren lekuetan, haien prestazio prezio harremana onenetako bat baita. Kalte horiek estaltzen dituen polizarik ez duenak ez du konpainiaren kalte ordainik jasoko, eta
|
hark
ere ez dizkio kalteak konponduko. Ekintza bandalikoak maiz izaten diren su aseguruak kontratatzea gomendatzen da, prestazioak prezioa erlazio ona baitute.
|
|
|
SLA Sudan Askatzeko Armadak SLM Sudan Askatzeko Mugimenduaren adar bat eta Khartumek bake akordioa sinatu zuten 2006ko maiatzean, baina beste talde matxinoek hitzarmena arbuiatu zuten eta ezerezean gelditu zen. Darfurko talde armatu guztiek beste ahalegin bat egin zuten iaz, baina
|
hark
ere ez zuen ekarri irtenbiderik. Tanzanian elkartu ziren hamabi talde matxinoetako ordezkariak, agintariekin negoziazioak hasi aurretik, jarrera bateratua lortze aldera.
|
|
|
Lehen, mundu guztiak ezagutzen zituen Maria Callas edo Luciano Pavarotti. Orain, akaso, Cecilia Bartoli da ezagunena, baina
|
hark
ere ez du aurreko haien aitorpena.
|
|
|
Lehen pausoa eman du, baina bigarrena ez badu ematen, beste Damon Hill bat izango da, Kimi Raikkonen geratu den moduan. Felipe Massa ere ez litzateke txapeldun petoa,
|
hark
ere ez baitu beldurrik eragiten. Gidari bakarra da benetan txapeldun baten errespetua eragiten duena, eta Fernando Alonso da hori.
|
|
|
Izan ere, hain ederra ikusten zuen Gerardorekin hasitako kartazko harreman hura, baita hain etereoa ere, aldi berean, non beldur izaten baitzen gainetik pasatzen zitzaizkiòn hodeiak bezalakoa izango ez ote zen, behin pasatuz gero betiko pasatzen direnak... oroimenean arrasto bat utziz, hori bai, baina benetako izaterik gabekoa. Egia zen, halaber, tintaz idatzitako letra pisugabe haiek bihotzean hartzen zutela beren benetako pisua, baina
|
hura
ere ez zen nahikoa, bihotza txori bat bezalakoa baitzen, azken batean, kate motzean lotu beharrekoa, beste aletegi batzuen tentaziorik izan ez zezan; hots, bihotzak bere konpromisoak hartu behar zituen, eta gizarte hartan Elizak bedeinkatutako ezkontza ofiziala zen lehenengo eta gizalegezko konpromisoa, maitasunaren irmotasunaren berme.
|
|
|
Ez zen hura gizon emakumeen arteko harremanez mintzatzen zirèn lehen aldia; bai, ordea, halako seriotasun eta halako egiazkotasun batekin mintzatzen zirèn lehen aldia. Ordura arteko solasetan, izan ere, kontsulak markes jauna zirikatzen zuen, erotismoarekin lotutako kontzeptu labainkorrak erabiliz, edo kontatzen zizkion aldian behin berdekeria gordinak, gatz eta piper, zeinei markes jaunak erantzuten baitzien edo karkaila batekin edo beste berdekeria batekin,
|
hura
ere ez baitzen kontu haietan herrena; kontsulak eta markes jaunak bideratutako solas haiek, baina, gehiago zuten jolasetik –txantxatik– eta desio erreprimitu onartutik beste zerbaitetik baino; horregatik, markes jaunak, kontu hari buruzkoan egin zezakeèn irakurketa ia bakarraren arabera, konbentzitua behar zuen kontsul jauna orduan ere txantxetan ari zitzaiola –kontsul jaunaren be... gauzak ez ziren ziruditena –Oscar Wildek zioen bezala, ez den munduan sartu berri ote zen, bada, markes jauna, eta ez zirèn gauzak ikusten hasia ote zen? –, kontsul jaunaren urteetako ezkontza ez baitzen berak –markes jaunak– pentsatu izan zuen bezalakoa izan, ausaz, harreman sendo baten zigilu, guztiz beste gauza bat baizik...
|
|
|
Hamarnaka mezu bidali dizkiat, eta lehengo egunean, hire amarekin topo egin nian kalean:
|
hark
ere ez zakik ezer hitaz, eta neuri galdetu zidaan, pentsa. Eta koadrilakoak haserre zaudek hirekin.
|
|
2009
|
|
|
Zerikusirik ba ote dute?
|
Hari
ere ez al diote kontratua berritzea eskaini ala. Klubarekin kontratua duen orok zer gehiago du eskatzeko.
|
|
|
Astean zehar zain egon nintzen, baina ez nuen Paulak eginiko deirik jaso. Aitonari ere galdetu nion, baina
|
hark
ere ez zuen inoren deirik hartu. Zerbait gaizki joan zitekeela pentsatu nuen, mutikoa agian, harik eta ostiral arratsaldean bere etxeko atean txirrina jo eta irribarre zabal batekin ireki zidan arte.
|
|
|
oinetan nabaritzen zuen, ezinbestean nabaritu behar zuen?, oinak lurraren kontra iltzatu balizkiote bezala; biriketan nabaritzen zuen, arnasten zuèn airea ere beste aire bat baitzen, beharbada, iluntasunaren trinkotasuna zuena; azalean nabaritzen zuen, eta bihotzean ere bai, biak ere, azala eta bihotza? bat bateko tristuraren lainoak hartuta, laino
|
hark
ere ez baitzuen lainoaren arintasuna, tristuraren astuntasuna baizik; gero, amak bukatu zuenean, anai arreba guztien begiradak nabaritu zituen Domingok bere gainean, hilobiaren harlauza balira bezala: Teofilo Mariarena eta Maria Bibianarena ez ziren, haatik, ankerrak izan, exijentziatik zerbait zuten arren bai baitzuten, halaber, halako biguntasun bat, begien esku abegikorra luzaturik balute bezala, eta begi eta begirada haiek, ororen buruan, zera esaten ariko balitzaizkio bezala:
|
|
|
da apaiza berebiziko esaldia esan zuelakoan zegoela, dikzio onaren perla eta goi oratoriaren erakuskaria; aita kalonjeak, baina, inkongruentzia bat esan zuen, ausaz, hitzez hitzeko azterketa batek ondorio horretara eramango luke, menturaz, aztertzaile saiatua?, baina
|
hura
ere ez zen, seguru ezetz, ezein azterketa egiteko garaia, ez tribuna literario bat, ehorzketa bat baizik.
|
|
|
...anatzen zuela, ahizpa irabaztea ahizparekin haustea baino askoz zuzenago zela erabaki zuen une hartan, ausaz; edo burura etorri zitzaion Benjamin Mariaren anai arreben egoera zaila, aurrerantzean ere bertatik zaindu zuena, inoiz baino gehiago zaindu ere, obligazio moral hutsez; edo beste arrazoi ez hain altruista bat zebilkion, beharbada, azpitik, oharkabean, kale gorrian hotz egiten baitzuen, eta
|
hura
ere ez baitzen arrazoi makala edonorentzat, baita Ernestinarentzat ere, etxeko epelari ohi bezala eusteko??, amore eman zuen arte.
|
|
|
–Hi eta hire dibertimenduak?!?: esan nahi baita Grigorik, ganbaran sartu zenean, guztiz egon behar zuela kiratsaren menera, bazkaldu berria zen, eta
|
hark
ere ez zion mesederik egingo?, halako moldez, non nazka keinu bat ere egin baitzuen, bisaian nabarmendu zitzaiona; Nikolaik pixontzia sudurretik pasatu zionean, berriz, Grigorik ezin saihestu izan zuen bat bateko nahasmendu barru barruko bat, goragale bortitz bat eragin ziona, goragaleari lotuta, diafragmaren tupusteko eta gorakako bi kolpe?, harik eta, hirugarren kolpean, oka egin zuen arte:... huraxe besterik ez zuen Teofilo Mariak behar!; izan ere, ikusirik ezen zorte gaiztoa etsaiaren lerroetara igaro zela, halako arnasaldi bat hartu zuen, irri batean itxuraldatu zena:
|
|
|
Eztitu, eztitzen ahal nuen heinean.
|
Harekin
ere ez baitzen komeni zentzumenak lokartzea. Charlotte ez zen berehala gelditu, bertze Henrike bat?
|
|
|
Ez nintzen ihardestera saiatu.
|
Hark
ere ez zuen ihardespenik espero niregandik.
|
|
|
Baina egitasmo
|
hura
ere ez zuten inoiz bururaino eraman. 1951n Azkue hil zenean, euskaltzainburu ohiaren hiztegia berriro argitaratzea erabaki zuen Euskaltzaindiak eta, handik lau urtera, Azkueren hiztegia osatu eta gaurkotzeko egitasmoa proposatu zion Koldo Mitxelenak euskaltzainen batzarrari.
|
|
|
GERMAN ALIZIA ri begira geratzen da. Burutik pasatzen zaio,
|
hura
ere ez duela gehiago ikusiko.
|
|
|
Analisten balorazioek enpresaren egoera eta etorkizunerako aukerak deskribatzen dituzte Balorazioak balio jakin bat errenta aldakorrean diharduten agentziek finkatutako prezio objektibo baten bidez erosi eta saltzeko adierazpen bat dira. Horrek ez du esan nahi iristen direnik; kasu batzuetan,
|
harengana
ere ez dira hurbiltzen. Banku eta balore sozietate askok enpresen azterketa egiten dute eta prezio objektiboa ematen diete beren ekintzei.
|
|
|
Ez zen hutsegite bakarra izan. Hegaletako gailu horiek toles eginda zeudela ohartarazi behar zien pilotuei TOWS deritzon gailuak, hegaldatzeko abisuen sistemak, eta
|
hark
ere ez zuen behar bezala funtzionatu. Ikerketaren arabera, alarma horren deia ere ez zen iritsi kontrol gelara.
|
|
|
" Hi eta hire dibertimenduak...!": esan nahi baita Grigorik, ganbaran sartu zenean, guztiz egon behar zuela kiratsaren menera –bazkaldu berria zen, eta
|
hark
ere ez zion mesederik egingo–, halako moldez, non nazka keinu bat ere egin baitzuen, bisaian nabarmendu zitzaiona; Nikolaik pixontzia sudurretik pasatu zionean, berriz, Grigorik ezin saihestu izan zuen bat bateko nahasmendu barru barruko bat, goragale bortitz bat eragin ziona –goragaleari lotuta, diafragmaren tupusteko eta gorakako bi kolpe–, harik eta, hirugarren kolpean, oka egin... huraxe besterik ez zuen Teofilo Mariak behar!; izan ere, ikusirik ezen zorte gaiztoa etsaiaren lerroetara igaro zela, halako arnasaldi bat hartu zuen, irri batean itxuraldatu zena:
|
|
|
une hartan, baina, nortasuna guztiz aldatu baliote bezala nabaritzen zuen, astuntasuna gorputz arimen eremu orotan nagusi: oinetan nabaritzen zuen –ezinbestean nabaritu behar zuen–, oinak lurraren kontra iltzatu balizkiote bezala; biriketan nabaritzen zuen, arnasten zuèn airea ere beste aire bat baitzen, beharbada, iluntasunaren trinkotasuna zuena; azalean nabaritzen zuen, eta bihotzean ere bai, biak ere –azala eta bihotza– bat bateko tristuraren lainoak hartuta, laino
|
hark
ere ez baitzuen lainoaren arintasuna, tristuraren astuntasuna baizik; gero, amak bukatu zuenean, anai arreba guztien begiradak nabaritu zituen Domingok bere gainean, hilobiaren harlauza balira bezala: Teofilo Mariarena eta Maria Bibianarena ez ziren, haatik, ankerrak izan, exijentziatik zerbait zuten arren bai baitzuten, halaber, halako biguntasun bat, begien esku abegikorra luzaturik balute bezala, eta begi eta begirada haiek, ororen buruan, zera esaten ariko balitzaizkio bezala:
|
|
|
da apaiza berebiziko esaldia esan zuelakoan zegoela, dikzio onaren perla eta goi oratoriaren erakuskaria; aita kalonjeak, baina, inkongruentzia bat esan zuen, ausaz –hitzez hitzeko azterketa batek ondorio horretara eramango luke, menturaz, aztertzaile saiatua–, baina
|
hura
ere ez zen –seguru ezetz– ezein azterketa egiteko garaia, ez tribuna literario bat, ehorzketa bat baizik. Eta, hala ere, bertaratutako guztiek ados ziruditen aita kalonjeak esan zuenarekin..., Nazariok eta Reginak" Amen" esan eta gainerakoek burua gora eta behera mugitu zuten behintzat.
|
|
|
...en zuela –ahizpa irabaztea ahizparekin haustea baino askoz zuzenago zela erabaki zuen une hartan, ausaz; edo burura etorri zitzaion Benjamin Mariaren anai arreben egoera zaila, aurrerantzean ere bertatik zaindu zuena, inoiz baino gehiago zaindu ere, obligazio moral hutsez; edo beste arrazoi ez hain altruista bat zebilkion, beharbada, azpitik, oharkabean, kale gorrian hotz egiten baitzuen, eta
|
hura
ere ez baitzen arrazoi makala edonorentzat, baita Ernestinarentzat ere, etxeko epelari ohi bezala eusteko... –, amore eman zuen arte.
|
|
|
Aurrekoarekin gertatu izan zena kontuan edukita edo, ahalegin handiak egin dituztela iruditzen zait ni gustura uzteko. Baina, zer diren gauzak gero, peluka
|
hark
ere ez zuen nire buruan jarria izan gura, itxura denez.
|
|
|
Ginbaila erantzi zuen Estudianteak.
|
Hark
ere ez ninduen ni erabat ulertzen. Besarkada batez despeditu ginen.
|
|
2010
|
|
|
Hala, bada, existentziaren joan etorrietan, urte luzeetan izan nuen anai arreben memoriarekiko sentipen gozoa bidaide, nolabaiteko oreka emozional bat ematen zidana? baina oreka
|
hura
ere ez zen betiko, gozotasunaren gorputzak bai baitzuen, antza, itzal garratzik, gozotasunaren gozotasun guztiak irensteko gai zenik. Arestian esan dizut etxean bi aldiz bizi izan genuela Domingo eta Adaren heriotza modu seinalatuan, eta bigarrena kontatzea dagokit orain, gozotasun garratzen kontu horiek uler diezazkidazun?
|
|
|
Lehendik ere bagenekien, aitak gerran jasotako gutunaren bidez, zuhaitz baten itzalean zeutzala anai arrebak, eskuak baturik, beraiek bizi izan zutèn maitasun platonikoaren irudi ezin doiagoan, eta
|
hura
ere ez zen, ez, kontsolamendu txikia; Bibiren ezusteko berriak, ordea, nire esperantzarik onenak gainditzen zituen, eta nik hartu nuen orduan poza eta bozkarioa?!, Ada eta Domingo heroiak bezala hil baitziren, zinez; Domingok bizitza osoan egin nahi izan zuen hegan, eta hara non egin zien Francoren hegazkinei aurre, bere pistolarekin, hegazkinek balaz josi zuten arte:
|
|
|
–Zertarako marraztu eta zertarako pintatu, besteen marrazkiak eta pinturak ikusiz berdin gozatzen badut? Zertarako marraztu eta zertarako pintatu, nik nekez egingo badut pintore hauek baino hobeto??; medikuak, bestalde, bizimodu lasaia aholkatzen zidan tuberkulosiak eragindako ondorioetatik erabat errekuperatzeko, eta
|
hura
ere ez zen arrazoi makala neure erosokeriari eusteko, beldurrak eta arriskuak albora utzita?
|
|
|
–Nik neuk ere dakidana baino zerbait gehiago ikasi nuke, beharbada, eta zergatik ez didazu xakean irakasten??. Hantxe irabazi ninduen betiko, ez ikuspuntu intelektual batetik, oraintxe esan dizut, bizitzak bide arras diferenteetatik eraman baikintuen, baina bai ikuspegi afektibo batetik, izebaren Jainkoa, gainera, ez zen Jainko mendekati bat, eta
|
hura
ere ez zen gutxi gure giro hertsi hartan?, bihotz bihotzean baitaramat izeba Ernestina geroztik, nola ez, bada!
|
|
|
–Nik ere ez dakit zer esan, Erramun, baina egia esan,
|
hura
ere ez zen bizitza. Banantzea ere ia ezinezkoa ikusten nuen haurrak gehiago heldu arte, eta ez nuen irtenbide onik ikusten inondik.
|
|
|
Berriz ere etenda geratzen zen argitaratze bidea, baina hamalau urte geroago aspaldiko asmo hori betetzea deliberaturik, Txinatik etorri arazi zuten beste aita jesuita bat,
|
hura
ere ez kasualitatez hain urrun eta hain denbora luzez hantxe bizi zena: aita Patxi Etxeberria() andoindarra.
|
|
|
Egundoko urre eta zilar mordoa ekarri bide zituen Elolak Azpeitira. Beste asko bezala,
|
hura
ere ez
|
|
|
" Nik neuk ere dakidana baino zerbait gehiago ikasi nuke, beharbada, eta zergatik ez didazu xakean irakasten?". Hantxe irabazi ninduen betiko, ez ikuspuntu intelektual batetik, oraintxe esan dizut, bizitzak bide arras diferenteetatik eraman baikintuen, baina bai ikuspegi afektibo batetik —izebaren Jainkoa, gainera, ez zen Jainko mendekati bat, eta
|
hura
ere ez zen gutxi gure giro hertsi hartan—, bihotz bihotzean baitaramat izeba Ernestina geroztik, nola ez, bada!
|
|
|
Hala, bada, existentziaren joan etorrietan, urte luzeetan izan nuen anai arreben memoriarekiko sentipen gozoa bidaide, nolabaiteko oreka emozional bat ematen zidana... baina oreka
|
hura
ere ez zen betiko, gozotasunaren gorputzak bai baitzuen, antza, itzal garratzik, gozotasunaren gozotasun guztiak irensteko gai zenik. Arestian esan dizut etxean bi aldiz bizi izan genuela Domingo eta Adaren heriotza modu seinalatuan, eta bigarrena kontatzea dagokit orain, gozotasun garratzen kontu horiek uler diezazkidazun...
|
|
|
Lehendik ere bagenekien, aitak gerran jasotako gutunaren bidez, zuhaitz baten itzalean zeutzala anai arrebak, eskuak baturik, beraiek bizi izan zutèn maitasun platonikoaren irudi ezin doiagoan, eta
|
hura
ere ez zen, ez, kontsolamendu txikia; Bibiren ezusteko berriak, ordea, nire esperantzarik onenak gainditzen zituen, eta nik hartu nuen orduan poza eta bozkarioa...!, Ada eta Domingo heroiak bezala hil baitziren, zinez; Domingok bizitza osoan egin nahi izan zuen hegan, eta hara non egin zien Francoren hegazkinei aurre, bere pistolarekin... hegazkinek balaz josi zuten arte:... hil zen, bada, bere ekintza hartan, gure anaia; berdindu zuen lurrak... baina ai, nola irudikatu nuen haren arima, bera hil zutèn hegazkinen gainetik hegan eta hegan, lurraren min guztiak garaitu dituen hegaldian...!; hain hunkituta gelditu nintzen, non anai arrebak heroi eta martiritzat hartu izan baititut ordudanik...
|
|
|
" Zertarako marraztu eta zertarako pintatu, besteen marrazkiak eta pinturak ikusiz berdin gozatzen badut? Zertarako marraztu eta zertarako pintatu, nik nekez egingo badut pintore hauek baino hobeto?"; medikuak, bestalde, bizimodu lasaia aholkatzen zidan tuberkulosiak eragindako ondorioetatik erabat errekuperatzeko, eta
|
hura
ere ez zen arrazoi makala neure erosokeriari eusteko, beldurrak eta arriskuak albora utzita...
|
|
|
–
|
Hura
ere ez zegoen gaizki. Pijama janztera noa, inporta ez bazaizu, egun osoa kaleko arropa jantzita nekatuta nago eta.
|