|
2000
|
|
|
Atzerriko auzokiderik baduzu, begiraiozu
|
haren
etxeko teilatuari: agian antena parabolikoa izango du jarrita, bere komunitateko telebista kanalak jaso ahal izateko.
|
|
|
...laz baliaturik, zeinetarat gero eta gutiago etortzen baitzen Mattin, bataz, anaiak studiatzea atsegin ez zuelako eta zernahiren aitzakia egiten zuelako eskola haietarat ez joaiteko, eta, berriz bertzea, aitak erabaki zuelako ezen jaun administratzailearen irakaspenak —jauregiari eta etxeko negozioei lotuak— hagitzez ere inportantagoak eta beharrezkoagoak izanen zitzaizkiola etorkizunean,
|
hura
etxeko primua eta herederoa izanik. Baina, handik harat, ez uste ezen osaba mailu bat bezala ibili zitzaidala, bere katixima partikularra irakasten eta egunoroz lezionea hartzen, edo Luthero edo Kalvinen izenak eta haien erranak noiznahi den izaiten zituela ezpainetan.
|
|
|
nola espainiarrentzat izanen bainaiz frantses hemen Salamancan gauzak okertzen bazaizkit, zaude segur, Jainkoak ez dezala nahi, Doctor Navarrus ekin gertatu zen bezala. Eta horrela, bada —segitu zenuen—, nola bainekien ezen Miguel de Sandoval Salamancan zegoela, zeren kartazko harremanak bainituen harekin, hura Bordeleko unibertsitatetik Espainiarat itzuli zenetik, eta nola geratua bainintzen harekin ezen elkarri lagunduko geniola edozein hersturaren aitzinean, hala, Espainiarako bidea hartzen nuela,
|
haren
etxerat joan nintzen, non egin bainuen denbora bat, harik eta, Miguel de Sandovalen beraren esku luzeari esker, unibertsitateko latin irakasle izaiteko zortea izan nuen arte.
|
|
|
Eta aita jesuita halakoa zen, eta amak, pentsatu bezala, aita Bartolome bazkaltzerat gonbidatu zuen igande hartan. Eta aita jesuitak gonbita onartu eta
|
hura
etxean bazkaltzen izan genuen, kapera akabatu berria benedikatuz gero.
|
|
|
...ro, xuxen jo genuen, lehenik, Bolognako komarka eta terminoetarat, non hiru eguneko geldialdia egin baikenuen, geratzeko asmorik ez genuen arren... zeren, harat iritsi ginelarik, hasi zen osaba galdetzen leku batean eta bertzean Collège de France n berarekin ikasi zuen kide haren berri, zeinari Marco Conti baitzeritzan, eta galdetzearen galdetzeaz aurkitu ere genuen azkenean, eta hala eman genuen
|
haren
etxean egun pare bat... eta hala izan genuen, haren bidez, Annibale Carracciren ritratti ridicoli ak miresteko parada: erretratu haiek, exagerazioaren eta soberaniaren lengoaian mintzo zirenak eta liburuan aipatu eta erabili ere ditudanak, Villagrandeko dukesak eta Mantillanako kondesak jarri zituzten aurpegi lekuz kanpokoen adierazteko, noiz eta aitak prestaturikako festa handi hartan sugegorria erakutsi bainien.
|
|
|
—Handik aitzina gabrielitar batentzat egin nian lan, letratu gisa. Gabrielitarrek ez ditek, oro har, Corsini, Pazzi edo Pittitarrek duten maila eta gradua, baina gabrielitar
|
harena
etxe printzipal bat zuan eta oraino ere duk, eta hamar urtez aritu ninduan haren zerbitzuan, harik eta Constanza zeritzàn hogeita bi urteko eperrak, gabrielitar haren iloba zenak, tentatu eta narritatu ninduen arte... Baina kontu hura ere ez zuan behar bezala joan, eta etxeko andereak saloi batean musuka harrapatu gintuèn egun batean eskandalua sortu zuan...
|
|
|
Zeren baitzirudien ezen gure amak izeba Emilianirekin ezkondu nahi zuela osaba Joanikot, baina honek ez zuela nahi; eta amak zerbaiten susmoa eta sospetxa zuen, bertzalde, eta hargatik debekatzen zion Maddaleni osaba Joanikoten dorretxerat joaitea... Eta amaren eta aitaren zelatan hasi nintzen orduan, aita ere bolada
|
hartan
etxean geneukalako. Aitak etxeko mutur batean egiten zuen lo, eta amak bertzean, zeren eta hura baitzen ohitura eta usantza, eta ni haien gibeletik ibiltzen nintzen, haiek elkarrekin noiz harrapatuko.
|
|
|
Horregatik piztu ote zitzaidan neuri ere Elbiraganako amorioa,
|
hura
etxeko neskame baten alaba zelako, jaun André?
|
|
|
Beraz, guztiok geunden maiatz
|
hartan
etxean, jauregiko nagusiak eta morroi neskameak... baita Elbira ere, zeina baitzen jauregiko neskame baten alaba, jauregian bizi zena, bere amarekin eta gainerako neskame ezkongabeekin.
|
|
|
Baina osaba konbentzitzeko gai ote nintzen eta ene argumentuak hain pisuak ote ziren? Zeren, hasteko, bazkalorduan —hantxe genituen egun hartan osaba Joanikot eta Pedro Huizi ere, zeinak, bertze nonbait erran dizudan bezala, haserre antzean baitzebiltzan sasoin hartan, eta zeinak, egun hartan ez ezik, bertze anitzetan ere etortzen baitziren bazkaltzerat, aitak hala nahi izaiten zuelako,
|
hura
etxean egoiten zenean—; bazkalordu hartan, bada, ez zen bertze mintzagairik izan, Mattin eta Elbiraren artean gertatua baizen. Baina, aitak, amak eta aita Bartolomek ateratzen zituzten arrazoinen aitzinean, osaba, ohi ez bezala, isil isilik egon zen denbora guztian, atsekabetua eta desgogara.
|
|
|
Eta jakin zuenean noren partetik gindoazen eta zertarat, bere etxerat gonbidatu gintuen. Eta igan ginen elizako eskaileretarik
|
haren
etxerat, non kausitu baikenuen haren erranetarat zegoen emazteki bat, indiar horia zena eta adinean sartua; jarri ginen aulki luze baten gainean, atera zigun emazteki indiarrak guaiaba zukua, eta solasean hasi ginen; eta erran genionean don Anselmori ezen kaputxinoen misionerat joaiteko asmoa genuela eta aita Zacaríasen gomendiozko karta bat generamala, ihardetsi zigun ezen lagun zituela berak e... Eta, noiz eta hango eta hemengo indiarrez galdetu baikenion, erran zigun, Fernando Pachecok bezala, ezen bi indiar suerte zirela inguru haietan:
|
|
|
Izan ere, orain artean erran ez dizudan arren, anitzetan ageri izan zait bizitza zirkunferentzia bat bezala, puntu ezdeus batetik puntu ezdeus bererat garamatzana, geure deusezetik deusezerako bidaian. Baina gaur, etxe aitzinean geldi nengoela, marraskilo bat ikusi dut, eta bururatu zait ezen hura, arrastaka zebilen arren eta ezin baratxago, nehor baino urrunago irits zitekeela, zeren
|
haren
etxeak spiral bat baitzuen armarri... Eta, nola spirala beso bat ere baden, infinituraino luzatzen dena, hala, mundu osoa eta unibertso osoa beregana zezakeen ma rraskiloak, spiralaren aterpetik.
|
|
|
Eta hura halakoa zen eta harekin ikasi nuen ezen ezin ahantz zitezkeela plazer tipiak eta apurrak plazer handien izenean; eta, nola
|
haren
etxetik ez oso urrun mendi tipi bat baitzegoen, norat joaiten baikinen noizik behin paseoan, hala, harekin ikasi nuen, orobat, ezen bezain ederra izan zitekeela bidea; eta, are gehiago, zeren harekin ikasi bainuen ezen ez zela gainaren eta gailurraren atzemaitea conditio sine qua non a mendiaz eta mendiaren ederraz gozatzeko.
|
|
|
Eta, handik aitzina, solas luzeak izan genituen, eta gure arteko konfiantza handituz joan zen... eta, berant gabe, bere etxeko gela batean egokitu ninduen, ni ere
|
haren
etxekoa banintz bezala, eta, etxekoen artean, kide bat gehiago.
|
|
|
Ordea, bere onetik ateratzen zenean ere, ama ez zen keinuka ibiltzen —zeren barrengo sentimenduak sobera adieraztea lekuz kanpoko izan baitzitekeen, bere kasuan eta bere karguan—, erabakiak eta deliberamendu deliberatuak berehala hartuko bazituen ere, makur zegoena artez jartzeko. Eta, beraz, nola amak nekez bete baitzitzakeen bihotzetik iragaiten zitzaizkion ametsak eta fantasiak, zeren
|
haren baitan
etxeak eta etxeko ordenak baitzuten balantzaren pisurik pisuena, hala nahi izan ote zituen amets haiek zeharka bete, bere ahizpa gaztearen bidez —Emilianiren bidez, alegia—, eta hargatik permatu eta entseiatu ote zen urteetan osaba Joanikot harenganat erakartzerat?
|
|
|
Eta hala akabatu ziren ene umetako urte haiek, zeinetan aitaren aiduru egoiten bainintzen, gogo gogotsuz, hura noiz etorriko; zeren, orain, aldiz, guztiz kontrakoa baitzen ene gutizia,
|
hark
etxetik noiz alde eginen... ez itzultzeko!
|
|
|
Eta, bertzela uste dezakezun arren, erabakia onbera eta bihozbera izan da, zeren heresiazko bekatua ez baitago munduko azote guztiekin ordaintzerik ez garbitzerik; ezta desterruarekin ere. Eta kontu egizu, bertzalde, ezen, enegatik izan ez balitz, galeretarat kondenatuko zutela... eta
|
haren
etxea desegin, eta haren lurrak gatzez idortuko zituztela, nola izan ohi baita ohitura eta usantza halakoetan; eta ez kexatu, zeren, zigorretik desterrurat xuxen eraman beharrean, hilabeteko atsedenaldia emanen baitzaio, zaurietarik sendaturik joan ahal izan dadin harat... Ez kexatu, ez, zeren, Ofizio Saindua orain dela urte batzuetakoa izan balitz, ene zerbitzuek ez baitzuten deusetarako ere balio izanen, eta erre eta xispilduko zuten hura goiti beheiti.
|
|
|
Baina urte batzuk badituzu, eta zuk ikusiko duzu zer egin... Zoaz
|
haren
etxerat nahi baduzu eta mintza zakizkio, baina jakizu ezen, ardi galdua salbatu nahi izaiteagatik, zuhaur ere gal zaitezkeela, eta hala balitz, izugarria izanen litzatekeela... bai zuretzat, eta bai enetzat ere, enetzat bere batez —eta keinu hura egin zidan, lehenago nehoiz ikusi izan ez niona, barrendik jaten zuen gorroto sendo haren azpian zerbait haustera balihoakio bezala....
|
|
|
Eta Betiriri azala orbanez eta ubelunez bete zitzaion, eta hura ere hil zen, eta haren emazteak eta
|
haren
etxekoek erran zuten ezen etxeko jaunak errana egia zela egiazki, zeren eta guztiek ere ikusi baitzizkioten horzkaden seinaleak eta markak, orbanez orban eta ubelunez ubelune.
|
|
|
Notiziaren berri jakin bezain fite, osabari jakinarazi nion, eta hura, noiz eta ikusi baitzuen ezen jende uholde
|
hura
etxerat hurbiltzen ari zitzaiola, txakurrarekin jaitsi zen.
|
|
|
Zer kontatu zidan, bada? Kontatu zidan ezen denbora batez Parisko emazteki printzipal baten ohorezko dama izan zela, harik eta
|
haren
etxetik jalgi behar izan zuen arte, emazteak egun batean senarrarekin harrapatu zuelako bertze zeregin horietan, eta mehatxatu zuelako eta behartu, haren ondorez, labana luze bat eskuan, Paristik joaiterat, bertze mundurat berant gabe joan nahi ez bazuen bederen; eta nik, nola bainintzen hartan hasi berria, guztia sinetsi nion. Ai, nola izan nintekeen hain sinple eta inozent...!
|
|
|
Ezpain sagartsu horien artean haren mihiak kuku egin zidan. Bi aste lehenago
|
haren
etxeko salan bezala, izerdi tantak bildu zitzaizkidan kopetan eta lepo gibelean, baina eguraldiaren aitzakiarik gabe, oraingo aldian.
|
|
|
Ginebraren eta tabakoaren keru lehorraren gibelean, berritasunaren gozotasun hezea gordetzen zuen haren ahoak, gaztetasunaren bizitasun zalua haren mihiak. Erran bezala, ez zen luze
|
haren
etxeko atariraino, baina ordu laurden baino gehiagoko bidea izan genuen, hainbertze aldiz berredan nuen-eta ezpain haragitsu horiek irekitzen zidaten iturritik. Zorabio batean, ezker eskua haren bular gainean pausaturik nuela urratu genituen azken metroak, karrika hutsean gaindi.
|
|
|
Belarria horrela berotzen niola zeharkatu genuen eskailburua,
|
haren
etxeko ate ondoraino. Eskumuturra laxatu zidan eta gure ezpainek birtopaketa egin zuten, berak berriz ere giltzak zerabiltzan bitartean.
|
|
|
Gure aholku guztiei entzungor, gogo onez onartu zuen bere patua. Nolanahi ere,
|
haren
etxekoak —aita, bereziki— soldaduskan zentzatuko zelako esperantzak noizbait kilikatu bazituen, oker egin zuten arruntik. Familiak arrimoren bat bilatzen zion ofizialen baten itzalpean, baina hark uko egin zion aisetasun horri.
|
|
|
Erretorea gizon txiki zintzoa zen. Eliza bera bezain garbi zegoen
|
haren
etxea, eta gosaria ematen zidan jai handietan. Pazko egunez eta San Pedro egunez.
|
|
|
Eta beharbada leihatilatik ikusten nituen kamioiek eraginik edo, haur denboran aitak oparitu zidan plastikozko kamioi handi horiaz oroitu naiz, eta gogoko jostailu
|
harekin
etxean nola ibiltzen nintzen atzera eta aurrera. Egun batez hartan ere herrixkan geunden, bakarrik jostatzeaz aspertu, eta amonarenera jo nuen.
|
|
|
Kontsulen dekretu batek, VIII. urteko thermidorraren 24an, Justiziaren Ministroari eman dio agindua, gu
|
haren
etxera biltzeko eta" gaur arte argitaraturiko Kode Zibilerako Proiektuak erkatzeko, aldekoen zaigun egitasmoa zehaztu, eta jarraian arlo zibileko legeriaren oinarri nagusiak eztabaidatzeko".
|
|
|
Zauriak eta erredurak sendatu zizkidan lehengusinak. Indarberritu nintzen
|
haren
etxean hiru egunean, Bartzelonara abiatu aurretik. Egun bakarra eman nuen Bartzelonan, eta hotelean lo egin.
|
|
|
Herrira agertzen nintzen noizean behin, amari bisita egitera, baina ostera Donostiara itzultzen nintzen, neure barruti bakartira. Arreba txikia Nievesek ere gaizki pasako zuen garai
|
hura
etxean. Gure ama Beasainen hil zen oraintxe bost urte, arrebaren etxean.
|
|
|
Film osoan zehar eguraldi ona zegoen, ez zuen hotzik pasatzen piszinetan igeri egiten Burt Lancasterrek.
|
Hura
etxera heltzearekin bat, ordea, ekaitz gogor batek astintzen ditu bazterrak.
|
|
2001
|
|
|
Baina etxeko egongelara sartu orduko ohartu zen Maria argi
|
hura
etxe barruraino sartzen zela eta etxean ere hobeto ikusten zirela gauzak, definituago. Pertsianak altxatu zituen eta gortinak zabaldu.
|
|
|
Bere gizonaren eta
|
haren
etxekoen plazerra egin du ezkondu den egun beretik. Zenbait tokitan, izena ere kendu egingo diote eta berria eman, lehenagokoak ez duela balio eta, etxe berriaren esanetara jarria denez gero.
|
|
|
Mutil gazte asko dago, gurasoek eraginik," dote bila" dabilena. Ezkondu egiten dira, ez neskatxa maite dutelako, haren dotea eta
|
haren
etxeko aberastasuna irrikatzen dutelako baizik.
|
|
|
Aspalditik senarrak eta
|
haren
etxekoek tratu txarra ematen ziotela salatzen omen zien alabak.
|
|
|
Saroj Modi-ren senarra herrenka joan zen eta emaztea erre egin zela salatu zuen. Polizien artean, ordea, bazen emaztearen ahaide bat eta bazekian Saroj Modi maiz arranguratzen zela, senarrak eta
|
haren
etxekoek jo egiten zutela eta.
|
|
|
Azken txarra eman zioten senarrak eta
|
haren
etxekoek. Kerosenoz igurtzi eta bizirik erre zuten.
|
|
|
Ordurako bazekien ez zirela existitzen, irakurria eta frogatua zuen ez zirela existi  tzen, baina hura, lotsagabeki eta zurrun, aldaba jo gabe sartu zen
|
haren
etxera.
|
|
2002
|
|
|
Hasieran sukaldean erabilitako olioa animalientzako jana egiteko saltzen zen Europan, baina 1999an dioxinak eta behi eroen gaitza atera zirenean debekatu egin zen. Garai
|
hartan
etxeko olioa oraindik biltzen ez zen arren, olio piloa biltzen zen ostalaritzan, ospitaletan... eta erabaki egin behar zen zer egin horrenbeste oliorekin. Honela, olioarekin biodiesela egitearen proiektua jaio zen.
|
|
|
Ni...
|
haren
etxea; etxeko atea, esan gura neban.
|
|
|
Gogoratzen dut behin, duela bizpahiru urte, Sergio nire lagun minarekin ari nintzela telebista ikusten
|
haren
etxean, bat batean, zerabilkigun gaiarekin inolako erlaziorik ez zuen galdera bat gin zidala: Yael, gay zara?.
|
|
|
Eta, ai, nola besarkatu zituen argi izpi haiek banan banan, eta nola gorde zituen bere oroimenean, biharamunean aitzina egin ahal izateko! Eta egun batean, Soniari emandako hitza betetzen zuela, etxeko guraizeak zorroztu eta
|
haren
etxera joan zen:
|
|
|
Nik ere egin nuen neure ahalegintxoa: iragan nintzen oinez
|
haren
etxe paretik eta amarenetik bizpahiru aldiz, gaixoren bati egiten nion balizko bisitaren aitzakian; joan nintzen aeromodeloarekin igandean Txoritokietako zelaira; itzuli nintzen Altzako plazara, ibili nintzen tabernaz taberna... baina haren arrastorik ez; ezta haren ahizpa Karmelerenik ere. Astelehenean, baina, erabat lurrunduko zitzaizkidan zalantzak, anbulatoriora iritsitako karten artean Sararenarekin topatu nintzenean.
|
|
|
Maitasunaren puzzleaz mintzatu naiz, baina Sararen buru hausgarriaz ere mintza nintekeen, aurretik. Oroitzen naiz nola, elkarrekin ateratzea erabaki genuen egun berean, arratsaldean,
|
hura
etxera etorri zitzaidan, kafea hartzeko orduan. Eta nik kafea hartzen nuelarik, eta berak ezki ura, esan nion:
|
|
|
Nahi dunana egin ezan, beti nahi dunana egin izan dun-eta, baina ez etorri gero enegana laguntza bila... ’ Ama haserre zegoen, baina are gehiago haserretu naiz ni hitz haiek entzutean, eta esan ere, halaxe esan diot, ez nuela laguntza eskatzeko asmorik bera bezalako ama gaizto bati. Eta, handik aurrera, berak handiagoak bota dizkit,
|
haren
etxetik negar batean atera behar izan dudan arte. Egia esango dizut:
|
|
|
Baina ni ere ez naiz, buruan zerbait sartzen zaidanean, atzera egiten duten horietarik, are gutxiago kasu hartan, gehien maite nuen pertsonaren osasuna eta zoriona –baita nireak ere– arriskuan zeudenean. Eta, hala, goiz batean premiazko bisita bat egin behar nuela profitaturik,
|
haren
etxera joan nintzen. Berak ireki zidan atea.
|
|
|
itzuli egin nahi nuen, itzuli besterik ez, Sararekin egoteko. Itzultzean, ordea –gaueko 10ak izango ziren–, ez nuen
|
hura
etxean aurkitu. Karmeleri deitu nion telefonoz.
|
|
|
Isilik gelditu zen. Eta hala egon zen,
|
haren
etxetik aldegin genuen arte. Agurtzerakoan, malko bat erori zitzaion masailetan behera.
|
|
|
Sutan atera nintzen
|
haren
etxetik, kanpoko atea panpaka itxiz. Handik odubetera edo, telefonoz deitu zidan Karmelek.
|
|
|
Emmak erakutsi argazkia bere susmoa egiaztatzera baino ez zetorren.
|
Haren
etxean botatakoa Gernikan aterea zela jakin ondoren hartu zituen lehen errezeloak. Adinak eta jatorriak salatzen zuten Fernandorekiko lotura.
|
|
|
Fernando Arangurenek oraina ez eze, iragana ere bazuen; zertaz idatzi bere testamentuan. Baina Emmak eraman bazuen
|
haren
etxera, hari bakarrik zegokion erabakitzea noiz argitu bien arteko harremana. Kazetaria eta ikaslea elkarren alboan zeuden.
|
|
|
Emmak erantsi zuen, Fernandok ere absurdotzat joko zuela poliziaren hilketa.
|
Haren
etxean ikusitako argazkia ekarri zuen gogora Galderrek. Robert Caparen argazki bat bezain adierazgarri eta salataria zen.
|
|
2003
|
|
|
Juan antonio lotina behin baizik ez da Euskal Herrian egon, 1953 urtean, ez daki euskaraz, aitari entzundako edo Lemoizen pasatutako urte
|
hartan
etxean ikasitako hitz batzuk izan ezik. Hala ere, ez ditu galdutzat euskal erroak.
|
|
|
19 Jose Anjel Irigarai idazle eta kultura eragileari, haren semeari, zor dizkiot zehetasunok. arterago, Oskillasoren aitaren, Juan Pedroren laguna ere izan ei zen Barandiaran. Basterretxea, Ataungo
|
haren
etxean sarri egona zen.
|
|
|
Neska mutilei etxean arreba egongo zela esanda zegoen, baina hori egia zela ikusi zuenean hartu zuen benetako ezustea. Haren lurrina usaindu bezain laster jabetu zen nahasle
|
hura
etxean zegoela. Sukaldeko argia piztu eta beti itxita zegoen gela horietariko batera eraman zuen neska.
|
|
|
Handik aurrera inon geratu gabe jarraitu zuen zuzen zuzen Mundakaraino. Gutxi gorabehera bazekien, Bibiotek esanda, non zegoen
|
haren
etxea. Zailagoa izango zen holako asteburu egun eder baten aparkalekua aurkitzen.
|
|
|
Eguerdiko ordu biak inguru ziren, eta gure ama hori Zaharretakora joan zen. Inazia Imaz Iraola izena du, 87 urte ditu, bakarrik bizi da, eta herriko jai egun
|
hartan
etxean ezer prestatzen ez hastearren, hara joan zen zerbait bazkaltzera; kazuela txikiren bat jatea zen haren asmoa. Libre zegoen mahai batean jarri zen, alabak lagunduta.
|
|
|
Ni ez nintzen bere samina arintzeko gauza izan. Bere etxetik komisariara iritsi eta Monika zain nuela jakin nuenean larritu ere egin nintzen, edo damutu,
|
haren
etxean ezertan ibili izanaz, eta berarekin aurrez aurre aurkitzean ez nintzen ausartu besarkada bat ematen, hotz geratu nintzaion begira, eta une batzuk geroago, bera negarrez hastera zihoala ikusi nuenean bakarrik egin nion fereka bat bekokian, ez zen laztanera iritsi, keinu bat izan baitzen gehiago, aurpegia estaltzen zion ilea apartatuz.
|
|
|
Xehetasun horietatik ezin liteke ondorio garbirik atera, baina auzoko askok, emakumeek bereziki, glamour handiko argazkiz betea irudikatzen zuten
|
haren
etxeko hormaren bat, eta famaren zama arintzearren edo maitaleen setiotik ihesi etorriko zela herrira pentsatzen zuten. Hargatik ez zuten oso ondo ulertzen zer egiten zuen senar harekin, guztiek aho batez, eta horretan bakarrik zetozen bat adierazpenetan, ez baitzuten emakumearen dinakoa ikusten; guztiek emakumearen bizkar, hari atxikirik bizi zela pentsatzen baitzuten.
|
|
|
Apaizari eta apaizkeriei, bestalde, ezin ikusi handia zien, baina hori familiatik zetorkion,
|
haren
etxekoek horrexegatik egin baitzuten ihes Aretxatik, apaizen otoitzek deabruaren deabrukeriak uxatu ezin zituztelako. Halako suertez, non elizarik ukitzen ez zuten azpildar apurretakoa baitzen Permin Soroetakoa, ez aste gorrian, ez igandeetan, ez eta beste jaiegunetan ere.
|
|
|
Joseba ttikiari Martin zenak plastikozko kamioi polit askoa ekarri zion. Eta Joseba pozak txoratzen ibiltzen zen
|
harekin
etxeko zoko moko guztietan, orain karga, orain deskarga, orain  ibili, orain gelditu...
|
|
|
Marka da, gero. Eta iturginak hasi zaizkio berogailua jartzen, eta iluntzean badatoz
|
haren
etxetik eta, errebuelta baten erdi erdian, ez dute ba pinu baten enborrarekin talka egin! Pinua lekurik txarrenean jarri, sobra ere.
|
|
|
Hamazazpi urte edo izango zenituen artean. Ez zen oso ohikoa amak egunkari hori erostea, baina egun
|
hartan
etxera ekarri zuen, aurrerantzean Iriarte izeneko horren artikuluak publikatu zituzten orotan egingo zuen bezala. Ez zenuen artikulua irakurri.
|
|
|
Ez zekiela non zegoen, ez zekiela non egon zitekeen. Noizik eta behin bere senar ohiarekin, Damian Arruti izeneko alproja batekin, afaltzeko ohitura zeukala, hori baietz, baina ez zuela uste kalamitate
|
haren
etxera itzuliko zenik ostera bizitzera. Euliz inguratuta bizi da, esan ei zien Mangas eta Lenizi.
|
|
|
Ez du Luperen bizimodua ezagutu nahi. Ez du
|
haren
etxea ikusi nahi. Ez du jakin nahi non bizi den.
|
|
|
–Ez zara
|
haren
etxekoa izango? –esan nion.
|
|
|
Ba, hantxe ginen Benjamin eta biok.
|
Haren
etxeko eskaileretan. Biok genekien ni zeren begira nengoen.
|
|
2004
|
|
|
Andoniren gurasoak eta arreba bakarrik topatu dituzte
|
haren
etxean, Andoni bera ez.
|
|
|
Inskripzioa kasuan kasuko adierazpenaren bidez sustatu dute hildakoaren ahaideek edo
|
haren
etxe berean bizi direnek, edo, halakorik izan ezean, auzokoek. Heriotza etxetik kanpo gertatuz gero, behartuta daude ahaideak, edota heriotza zein establezimendu edo etxetan gertatu eta hango agintari edota familia-buru, edota gobernu agintaritza.
|
|
|
|
Haren
etxean izan nintzen azken aldian irakatsi zidan egiten.
|
|
|
Jende askok errepresioaren beldurrez Frantziara ihes egin zuen. Alkateak, Frantzia aldera ihes egin zuelarik, faxistak
|
haren
etxean sartu ziren baliozko gauza guztiak eramanez. Saturnino Burguete alkate berriak hala aholkaturik, Blas Marin (Izquierda Republicana ko zinegotzia) ere beste aldera pasa zen.
|
|
|
Ez zuen lagunik. Ama hil zitzaionetik
|
haren
etxean bizi zen, bakarrik. Etxe txikia zen baina handiegia Martinentzat, hutsuneari toki sobera eskaintzen baitzion.
|
|
|
he venido a su casa (de él)=
|
haren
etxera etorri naiz
|
|
|
Ikusi egin nahi zuen gizona, haren hitz egiteko modua entzun, baita bizi zen etxeari begirada bat eman ere. Weberren aitzinean,
|
haren
etxean, agente espainiarra seguru zegoen bihozkadaren bat izanen zuela, ariman, buruan edo auskalo non zeukan sen ezkutu hark zerbait erranen ziola.
|
|
|
Orain ulertzen zuen dena, orain zekien zergatik zegoen Weber hain izuturik: Parsifal
|
haren
etxean sartu eta mehatxu eginen zion. Sekreturen bat aitorraraztea izanen zuen helburu, edo Weberrek etxean gordetako dokumenturen bat lapurtzea.
|
|
|
Rue des Archivesera heldu nintzelarik ere, ezerk ez zuen itxura arriskutsurik. Madame Bouthierrek azaldu bezala, auzo
|
hartako
etxeak handiak eta dotoreak ziren. Izan ere, Parisko udaletxe ikusgarria hurbil hurbil zegoen eta, apur bat aurrerago, karrikari izena ematen zioten Artxiboen eraikin erraldoia.
|
|
|
Etxea Munichen dago, hemen aurkituko duzu helbidea –piparen mutur beltza pausatu zuen magalean zeukan zabalaren gainean– Txosten honen arabera, Weberrek bulego bat dauka etxean, eta oso litekeena da bertan Tibeteko espedizioari buruzko agiriak edukitzea. Zoritxarrez,
|
haren
etxeko giltzarik lortu ez dugunez, ekintzak lapur baten lana eman du.
|
|
|
Bai, bazitekeen pistolariek denbora luzea eramatea irakaslearen zelatan. Ni
|
haren
etxean sartzen ikusita, aukera ederra ikusiko zuten irakaslea ez ezik beste agente bat ere garbitzeko.
|
|
|
Mireia han inguruan bizi zen, baita emakume beltzarana ere. Joseba hura lehenbizi emakumearekin elkartzen da, eta gero denboraldia egiten du
|
haren
etxe alboan.
|
|
|
Hurrengo igandean ez zen etorri, ezta hurrengoan ere. Baina
|
haren
etxean bazegoen gauetan argirik.
|
|
|
Asteazkenean, entrenamendutik itzultzean, ez nuen
|
haren
etxean argirik ikusi. Ezta ostiralean ere.
|
|
|
Izan ere, haren familiak bazuen, bai, dirurik soberan, baina
|
haren
etxeari, ardo egin berriari bezala, urteen zaporea falta zitzaion: goi mailako zigilua eta marka, alegia, tradizio eta historia luze batek baizik ezin eman ziezaiokeena, moduak eta moldeak ez baitira diruz erosten, ez kolpetik sortzen, ez begien itxi ireki batean ehuten; ezaugarri horien faltan, baina –eta segurtasun ez hartan, ondorioz–, Montserratek hainbat suzedaneorekin bete zuen familiaren gabezia, gehiegikeriara joz eta ezin konta ahala gizon ospetsuz inguratzen ahaleginduz, gehiegikeria hura gabezia estaltzeko ezinbesteko elementua balitz bezala:
|
|
|
1804ko otsailaren 12an, igande bateko goizeko hamaiketan hil zen eta jendetza handia bildu zen lurperatu zutenean. Berehala
|
haren
etxea saldu zen eta gauza gehienak enkantean saldu ziren; azken hogei urtetan eraman zuen eta bere pertsonaren ezaugarria bihurtu zen kapelaren erosleak asko ordaindu omen zuen.
|
|
|
" Hori bai. Jone joan eta gero,
|
hura
etxean asko egoten zen eta, orain Uxue gabe izango nintzateke... transparentea... Lehengoan diskusioa izan zuen ahizparekin.
|
|
2005
|
|
|
Emakume artista bat ere badago Araitzen, Txitxi Orbegozo margolaria.
|
Haren
etxea Gorritiren ondokoa da. Tolosarra izanik, jaioterritik gertu zuen bailara ederra ezagutu eta Araitzera bizitzera joan zen bere senarrarekin eta bi seme alabekin.
|
|
|
Eta 80an aukera polit bat eduki zuen. Sasoi
|
hartan
etxe bat baino gehiago zegoen salgai, eta hauxe erostea erabaki genuen: handia zelako, dotorea, baserri itxurarekin, eta baâ? ¦ hauxe gustatu etaâ? ¦ berton geratu ginen.
|
|
|
Ai! Burua gelditu behar dut,
|
haren
etxean egonda bera bortxatzen amaituko dut bestela!
|
|
|
Lasaiago sentitzen zen norbaitekin, norbait horri gorroto izan arren, iluntasunean bakarrik baino. Bost urte zituela, bizilagun berri baten urtebetetzean
|
haren
etxean ezkutaketan jolasten, armairu batean itxita geratu zen, eternitatea iruditu zitzaizkion hiru orduz, mundu guztia berarekin ahaztuta. Negarrez hasi arren, jaiaren zalapartarekin inork ez zituen haren oihuak entzun, eta ez zuten atera harik eta etxekoandrea, jaia amaituta, gonbidatuen berokien bila joan zen arte.
|
|
|
Erlojuari begiratu dio: 9:18 Madoka oraindik etxean egotea espero du, ez du Tetsuorenean bilatu nahi eta
|
haren
etxean du behar duen informazioa. Bost minuturen buruan noren laguntzarekin fida daitezkeen jakitea espero du.
|
|
|
Jantzi eta futoian etzan da, begiak sabaian galduta. Mutsumi hainbeste urteren ondoren ikusi,
|
haren
etxean egon, gurasoak ezagutu, eta burua hain urrun. Ez da bidezkoa.
|
|
|
Haren epeltasuna sentitzera ere iristen da, baina geratzen zaion urratsa ematera ez da ausartzen. Nahikoa aurreratu da
|
haren
etxean, goiz hartan, hasi zen prozesuan. Orduan lehen aldiz ausartu zen, zerk bultzatuta ez zekiela, lehengusua tentatzera, lokartuarena eginez, bere altxorra, ilunpetan bazen ere, agerian utzita.
|
|
|
–Badakit ez zaizula gustatzen. Badakit ez zaizula gustatu nik
|
haren
etxean lo egitea. Dena dela, nirekin egon zen denbora guztian esango nuke zureaz nik beste zekiela, edo bestela Oscar bat eman behar liokete.
|
|
|
Irantzuk landareak maite zituen, egia esan bizirik zegoen edozer gauza maite zuen, eta udaberriro ahaleginak egin behar izaten nituen etxea zakur, oilar, aztore edo beste edozein piztiakumez bete ez zezan. Behin lau metroko suge nabar batekin azaldu zen etxean eta, piztia nazkagarri
|
hura
etxetik atera zezala eskatu nionean, horrela ez hitz egiteko erantzun zidan zakar; eta, etxetik atera eta autoan sartzen zuen bitartean, kumea zela oraindik esan ez zuen ba. Mugitzen ziren izakietan zakur bat baino utzi ez nionez, aspidistra, kentia, cotoneaster eta ribes familietako landareez bete zidan etxea.
|
|
|
Duela hogei urte hil zen Erik Satie, Sorin. Eta lagunek lau mila paper txiki baino gehiago topatu zituzten
|
haren
etxean. Leku guztietatik zeuden paperak, ohearen azpian, koadroen atzealdean, piano soken artean.
|
|
|
Baina esan zuen Mateok gogorra egiten zitzaiola berari horrela, beste barik, Faustoren etxera agertzea, erreparo apur bat ematen ziola. Esan zuen ez zuela Fausto Lada inondik ezagutzen, eta ez zela modua
|
haren
etxean horrela agertzea, abisatu barik.
|
|
|
Dena belarra zela Sorin Firsen etxea. Nik ez nion ulertzen, baina askotan esaten zuen Samuelek, dena belarra zela
|
haren
etxea, alde guztietatik belarra. Hormetatik belarra, teilatutik belarra.
|
|
|
Mirenek sukalderaino bultzatu gintuen jende artean.
|
Hura
etxeko gela itsusiena zen zalantzarik gabe. Fluoreszente makal baten azpian, Frankenstein doktorearen laborategia ikus zitekeen:
|
|
|
–Ea, esaguk zer egiten dian maistrak, zertara igotzen haizen hainbeste aldiz
|
haren
etxera.
|
|
|
Lilaren ezagutzeak eta urte oso batez,
|
haren
etxean zerraturik arras moztu zuen Ttotte herriko gazteriarengandik. Hala ere ez zuen ahanztekoa eta inguma hitsak iratzarrarazten zizkion horrek, neskaren altzo beroan amildu aitzineko hilabeteetan, Panpili eta Le Routier ostatuko ohiko zuztarriekin euskal bestaz besta ibilia zen, pataska eta aharra xerkatzen:
|
|
|
Hau ez duk nire sukaldea!". Garai
|
hartan
etxe guztiak antzekoak ziren... Eta gu okerreko etxean, deskuidatuta, gure tarrapatakan!
|