|
2000
|
|
|
Eskema hori zeukaten Eulalik edo
|
haren
ama izekok, giza katuaren abenturakkontatzen zituztenean; hala dela egiaztatzen du eskuaren pasadizoak: gogora dezagunlapurrak leiho hegian eskua jarri zuela eta ebaki gura izan ziola Eulaliren amamak.Barandiaranek argitaratu «Sorgin lapurraren ipuin»ean (1973a, 62), sorginari eskuamoztu diote, sagarrak ebasteko sagastiko hesian eskua pausatu zuenean.
|
|
|
Hala ere, Eulalik badaki Araneko jendeei eratxiki ezaugarri bat bederen «atxinekosorginen» kontua dela, eta hori da meza liburuaz egindako testa. Eta kasik seguru da,
|
haren
amak bazuela laminaren estalgiaren berri, bai eta katu sorgin zaurituena ere. Izanere, kontalari ospetsua izan zen Benita Handi, horregatik ezaguna auzoan, bilobek ongigogoratzen dutenez; eta haren ahizpa Juanak ere, Araneko hilbegiran egon zen izeko, kondaira piloa bazekien.
|
|
|
Jakin ez zekienezer seguru esateko, bera baratzean aritzen baitzen, edo barnetegiko ikasleei frantsesapur bat irakasten, baina apaizgaien logeletan eta mugimendu arraroak sumatzenhasita zegoen, sartu irten gehiegi ibiltzen baitzen ilundu eta gero. Gure aitak kontatutadakit hori; izan ere, Salbatoreko barnetegian ikasia zen mutikotan, osabaren arrimura, eta garaitsu
|
hartan
amarekin ezkontzekotan bazen ere, joaten zitzaion oraindik ere, noizean behin bisitan.
|
|
|
Odola zainetan izoztu zitzaidan, zeren, neure anaiaganako jelosiatik eta bertze gorabehera orotarik harat, gogara bizi bainintzen artean jauregian osaba Joanikotekin eta jaun Marcelekin, bataren eta bertzearen irakaspenetan murgildurik. Eta ene izotz
|
hartarik
amari beha paratu nintzen. Eta amak, marmolaren urruntasunetik, ohi zuen hoztasunez, kantitu ere gabe, gisa honetan ihardetsi zion aitari, berorika, jendaurrean ohi zuenez:
|
|
|
Eta istant
|
hartan
amari behatu nion nik ere, eta irri hura egiten ikusi nuen, onespenez gain mirespen puntu bat ere erakusten zuena, marmolaren izotza ezpainetan urtu balitzaio bezala.
|
|
|
otoitz egitea da zure egitekoa; enea, berriz...", eta nola gero isilik geratu zen hura, hari deus galdetu gabe. Haatik, zein ote zen kontu
|
hartan
amaren egitekoa. Amak bere egiteko hura egin ondoren gertatu ote zen Maddalenen ihesa?
|
|
|
Alegia, Elbira eta
|
haren
ama jauregitik igortzea bekatu biziki larriagoa zela osabarentzat, Mattinek Elbirarekin egin zezakeena baino: karitatearen aurkako bekatua.
|
|
|
|
Hura
amaren irri zabala, bozkarioaren eskuak moldatua, eguzkiaren izpi batek izotzaren bihotzari ebatsia...! Zeren eta amaren izotzak baitzuen amorioaren amoriozko berorat erori bat eta isuri bat, eta amak kopetan eman musua eta haren irria ziren haren zigilu eta seinale!
|
|
|
Eta, sukarra zertxobait jaitsi zitzaidàn goiz haietarik batean, geure jaun Jesu Kristoz oroitu nintzen, noiz eta apostoluek bakarrik utzi baitzuten, hura hil hurran zegoela... baina ez, ez zuten guztiek, halarik ere, bakarrik utzi, zeren han berean baitzuen gurutzearen azpian ama Maria, semearen sufrimenduarekin bat eginik! Eta bi idurien idurikotasuna —Jesu Kristorena eta
|
haren
amarena, eta enea eta ene amarena— konfirmatzerat etorri zitzaidan —edo hala uste izan nuen nik bederen istant hartan, edo sinetsi nahi izan nuen— ezen, Jesu Kristo jarraibide harturik, apez egin behar nuela; izan ere, ez al zen hura nik sagastian ustekabean hartu nuen erabaki zentzugabeari bere zentzu ezkutua eta egiazkoa edireiteko modua. Zeren, egia bazen ere ezen jauregitik ihes egiteko asmoarekin hartu nuela, printzipioz, apez izaiteko deliberamendua, egia baitzen, halaber, ezen Jainkoak xuxen skribatzen zuela, baina lerro okerretan, halako suertez, non ene hatsarreko okerra ere geroak xuxendurik gerta baitzitekeen, Jainkoaren borondatearen arauaz; eta, zeren, horrela, nik asmatu estakurua eta desenkusa Jainkoaren probidentziak bideratua eta Jainkoak berak asmatua izan baitzitekeen, ororen buruan, eta ene gezurra, beraz, Jainkoak gidatua, gezurraren bidetik egia zedin bete eta konpli.
|
|
|
" Ene bigarren amorioa mendozatarren etxeko zaldizaina eta palaferneroa izan zen; nik ez dakit zinezkoa edo despit hutsezkoa izan zen amorio hura —zeren bainekien ezen amorio
|
hark
amari min emanen ziola, eta ni aldi hartan amaren kontra bainengoen, bekoz beko—, baina kontua da ezen harekin amorostu nintzela, burua galdu arte. Burua galdu arte erran dizut eta ongi erraiten ari natzaizu, zeren jakizu ezen egun batean ama sutan jarri zitzaidala eta erran zidala etxe hartan berak manatzen zuela eta berak deliberatuko zuela norekin ezkonduko nintzen ni eta norekin ezkonduko ziren bertze bi ahizpak, eta nik ihardetsi niola ezen, orduan, mendozatarren zaldizainarekin ihes eginen nuela.
|
|
|
" Ene bigarren amorioa mendozatarren etxeko zaldizaina eta palaferneroa izan zen; nik ez dakit zinezkoa edo despit hutsezkoa izan zen amorio hura —zeren bainekien ezen amorio hark amari min emanen ziola, eta ni aldi
|
hartan
amaren kontra bainengoen, bekoz beko—, baina kontua da ezen harekin amorostu nintzela, burua galdu arte. Burua galdu arte erran dizut eta ongi erraiten ari natzaizu, zeren jakizu ezen egun batean ama sutan jarri zitzaidala eta erran zidala etxe hartan berak manatzen zuela eta berak deliberatuko zuela norekin ezkonduko nintzen ni eta norekin ezkonduko ziren bertze bi ahizpak, eta nik ihardetsi niola ezen, orduan, mendozatarren zaldizainarekin ihes eginen nuela.
|
|
|
Haatik, hartan ere ez zuen arrakastarik izan, eta, handik harat, amaren behako urruna gero eta urrunagokoa egin zitzaigun, eta, hala, bertze aldi
|
hartako
amaren bertze behako hura oroitzen dut, dolore errabiatu batek errabiatua, noiz eta, kanpoan bazkaltzen ari ginela, osaba Joanikotek ele gozo batzuk eskaini baitzizkion eta begi keinu bat neskameetarik bati, Maddalen zeritzanari, zeinak, denborarekin, leku berezia hartuko baitzuen osabaren bizitzan eta zeinak baitzekizkien buruz mila kopla eta bertso, kozinari ezelenta izaiteaz gain, zeren eta be... Baina, zergatik amaren behako hura:
|
|
|
—Poztu...? —haren mintza doinuak ez zuen duda izpirik utzi, nire semeak sorrarazten zizkion sentipen ezkutuen aitzin gibelez— Nola pozten ahal naiz,
|
haren
ama nora eta norekin joan den ere ez badakigu?
|
|
|
Etxe horretan bizi duk esan zuen Migelek. Ez diat uste
|
haren
ama etxean izango denik orain.
|
|
2001
|
|
|
Bere argazkiak puskatu egin nituen. Oparitu zidan Marokoko ispilu
|
hura
amari eman, nire apartamentuan jartzeko handiegia zela esanda. Eta azkenean, nire amorruak idatzi zuen eskutitz hura ere mesanotxetik hartu eta zakarrontzira bota nuen.
|
|
|
Ama sukarrak kixkaltzen zuela jarri zen, eta medikuari deitu zion aitak.
|
Hark
amarengandik bereizi behar nuela erabaki zuen. Ez baitzen tenorea ugazama bilatzen hasteko, behiaren esnea ematera saiatu ziren.
|
|
2002
|
|
|
Azken batean, protagonistari alferrikakoa izango zaio sexu eszena sutsuen bidez emaztearen" jabetza" berreskuratzen saiatzea edo bere buruari oraindik" gai dela" erakusten saiatzea, Violeta (bera baino 20 urte gazteagoa) maitalearekin dituen sexu harremanen bidez. Haren adulterioaren azken agertokia," Macho de Guerlain" txartela dagoen telefono kabina, ironikoa da benetan. Detektibe narrazio askotan bezala, argazki baten handitzeak Violetaren nortasuna agerian uzten dio protagonistari; izan ere, bai Violetak, bai
|
haren
ama eta amonak, lepoan baitaramate heriotzaren seinalea. Maitasuna, gorrotoa, desira, intzestua eta heriotza Bihotz bi.
|
|
|
Leihotik leihora esan eutsoen
|
haren
amari:
|
|
|
Mirarik burua sartu zuen Alazneren tabernan.
|
Haren
ama ikusi zuen barra atzean.
|
|
|
esan nahi baita andaluz bakoitza bere Ama Birjinak bizi zuela, nola sinestunak hala ateo bat baino gehiago: Virgen de los Desamparados, Virgen del Rocío, Virgen del Rosario, Virgen de la Macarena..., bakoitza bere kofradiarekin eta bere prozesioekin, ezin konta ahala baitziren lurralde
|
hartan
Ama Birjinak zituen deiturak.
|
|
|
Banekien nik ordurako Sararen eta
|
haren
amaren arteko harreman gaiztotuen berri. Banekien, konparazio batera, nola ama, bere garaian, Sararekin haserretu zen, azken honek, ezkontzeko puntuan zegoenean, Edu utzi zuelako, eta Sergiorekin hasi.
|
|
|
Ongi ulertzen nituen haien liskarrak. Sarak ideia aurrerakoiak baitzituen, eta
|
haren
amak atzerakoiak, eta bataren zein bestearen mihiak ez baitzuen atzera egiten, behin lasterrari ekinez gero, ukoak ukoari dei egingo balio bezala. Trenbide berean tren bi aurrez aurre jartzea bezalakoa zen hura.
|
|
|
Bai, don Nestorrek ene ama salbatu zuen, baina nik ez bost urteko haur hura. Eta ezin nuen haren irudia burutik baztertu, ezta
|
haren
amarena ere. Eta, Altzako kaskotik elurrak hartutako zerumugako mendi-kate luzea ezin ederrago agertu zitzaidan arren –Aiako Harria eta Bianditz, Mandoegi eta Leuneta, Oindi eta Adarra, Txindoki eta Aizkorri, Ernio eta Gazume, Gorbeia eta Izarraitz–, porrot sentsazio handi batek hartu ninduen.
|
|
|
Baina ezin nuen, bistan da: lehenik, tratua
|
haren
amaren eta ene artekoa zelako: tratu sekretua, beraz; eta bigarrenik, Sarak berria gaizki har zezakeelako –oso gaizki ere bai– nik muturra sartzeagatik, amarekin zuen auzian.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, protestante gehienek ez eze, gaurko teologo katoliko askok ere uste dute Mariak, Jesusez gainera, beste seme alaba batzuk ere izan zituela —bost gutxienez, Mateoren pasartea ren arabera—, eta, diotenez, ho rrek ez dakar inolako kontraesanik Jainkoak, gizakiok salbatzeko, geure irudiko Mesias bat igorri zigula sinestensegitzea rekin,
|
haren
ama birjina izan zein izan ez. Gogoan izan, bestalde, zelibatoa eta birjintasuna ez zirela, orain ere ez diren bezala, balio ez goretsi ez praktikatuegiak judaismoko erlijio gizonen artean.
|
|
2003
|
|
|
Peio samindurik utzi zuten
|
haren
ama maitearen hitzek. Begiak hezetasunez itorik, amarengana makurtu zen masailean musu emateko asmoz.
|
|
|
Nahiago nukeen nik ere beste erantzun bat eduki banu une
|
hartan
amari emateko, bortizkeriaren zamatik libre utziko gintuen erantzun bat.
|
|
|
Bai egingo diat hori, edo saiatuko nauk behintzat, erantzun zion Izpizuak.
|
Haren
amak dakizkienak bederen, jakingo ditiagu geuk ere. Eta ondoren, baina hik ere egin behar didak niri mesede bat, gehitu zion.
|
|
2004
|
|
|
Del Vallek, bere beroki astunean ongi bilduta, esker isilak bidali zizkion Koloniako desfilean ezaguturiko Friedrich kankailuari. Baita
|
haren
amari ere.
|
|
|
Marckek erantzunen zion, ama guztiek egiten dutela xantaia emozionala,
|
haren
amaren hainbat etsenplutarako paratuz, baina Carlosek ezezkoa eginen zion, haren ama, nekoso desberdina zela, xantaia egiteagatik prest zegoela bere buruari depresio bat eragitera, edo erreala bihurtuko zuen min bat asmatzera, oinazerik arinena ere sakontzera, zulo beltzena eraikitzera bizitokitzat. Histerikoa, eginen zion arrapostu Marckek, hori egiten bazuen amak, gehienak bezala, histeriko bat baino ez.
|
|
|
Marckek erantzunen zion, ama guztiek egiten dutela xantaia emozionala, haren amaren hainbat etsenplutarako paratuz, baina Carlosek ezezkoa eginen zion,
|
haren
ama, nekoso desberdina zela, xantaia egiteagatik prest zegoela bere buruari depresio bat eragitera, edo erreala bihurtuko zuen min bat asmatzera, oinazerik arinena ere sakontzera, zulo beltzena eraikitzera bizitokitzat. Histerikoa, eginen zion arrapostu Marckek, hori egiten bazuen amak, gehienak bezala, histeriko bat baino ez.
|
|
|
Niko tirafondoa sartzeko makurtu, istant
|
hartan
ama alabak atera ziren aldameneko etxetik; kalerantza zihoazela:
|
|
|
Eta Pellok esan zuen: Asto hark bazekiela bakarrik ibiltzen, eta noski etxetik pixka bat aldendu eta elurretan galdu egingo zela eta bere senez ostatura etorri,
|
haren
ama, berak ezagutu baitzuen, handik baziren... igual hamabost urte, etortzen baitzen egunero bertara: Tomasek bordan obrak egin zituenean kakoetan porlana garraioan erabiltzen baitzuen, eta bertan parada egin ere bai askotan, lasto batzuk edo baba puxka batzuk janez kanpoan uzten zuen, berak txikito pare bat eta haren seme Tapaxek, artean umemoko bat, pipa batzuk jateko denbora...
|
|
|
Bitartean atera zituen edatekoak Pepek, eta berak esan zuen orain astoak edonon eta Adunan asto talde koxkor bat ikusi zuela berak, Tolok esan zuen, Bordaberrin goiza arrantzan ematen zuen asto jator bat bizi zela, haren arrantzak Eguzki tabernatik entzuten zirela, eta polideportibotik ere, lagun batek esan ziola hori, eta Txonaren aitak ere erosi zuela astoa, eta Txemiñek: Astoa ez, mandoa zela Txonaren aitak erosi zuena, baina mando
|
hark
ama zuela astoa, eta horregatik zituela astoaren belarriak, eta indarra, berriz, aitarena zuela, eta bizkor eta gogorragoak izaten zirela mando haiek, amaren aldetik astoak zirenak. Lañuak denbora guztian begiak itxirik eta irribarre handi bat egiten zuen eta azkenean begiak pixka bat zabalduz esan zuen, berak bazekiela Txonaren aitak mando hura non erosi zuen, eta non erosi zuen jakin nahi bazuten Nafarroan erosi zuela, begia kiñatu zuen, eta ez zuen gehiago esango," nteitzek?"
|
|
2005
|
|
|
Izan ere, Teresa neska irtirina zen, ispiluaren aurrean orduak egiten zituena, eta
|
haren
amak, amona Kontxik?, aldiz, ez zuen ez hautsik ezta ezpain lapitzik ere erabiltzen, eta bere jantzi guztiak grisak edo grisaren gamakoak ziren, beltzen bat ere bai.
|
|
|
Arratsalde
|
hartan
ama ez zen atetik sartu. Alabak ez zion hanka arteko zikinkeriarik garbitu, ezta aurpegiko likido likatsua kendu ere.
|
|
|
Mugarri baserriko Luis Marik esan zigunez," goiz ibili da jendea erosketak egiterako orduan, iaz baino goizago etorri da, eta ekarritako irasagar ia guztia saldu dut". Horrez gain,
|
haren
amak ezagun egin eta min askorendako balio duen pomadita Paula ere saltzen zeukan.
|
|
|
Beste nor egongo zen prest Ametsi honaino jarraitzeko? Gero
|
haren
ama naizela entzuteko. Egia da, onar ezazu.
|
|
|
Larunbatean, Idoiaren bila jaitsi nintzen.
|
Haren
amak zabaldu zidan atea.
|
|
|
–
|
Haren
amak eman arrautz eta xamango hondarrekin aseak izan zarete. Eskerrak bihurtu behar hizkioke.
|
|
|
Baina edo antzekorik xuxurlatzeko betarik gabe, eskuin masaila berotu zidan, Siemens labea bere esku ahurra. Lolok kristauarena egin zuen, ezkerrekoan eman zion
|
haren
amak zaplaztekoa. Garazi, aldiz, libratu egin zen.
|
|
2006
|
|
|
Mutil gazte guziak bere atzean zituen, baina mutilek errespetatzen zuten eta hartaz beldur ziren, eta gehienak haren alde hiltzeko prest baziren ere, ez zen inor ausartuko bere eskua galdegitera.
|
Haren
ama hila zen eta aita gaixoa desesperatua zen bere alabarekin. Ana sorgina zen eta, gainera, basatia zen animalia bat bezala, baina bazekien bere edertasunaz baliatzen edozer ukaiteko, bere aitarengandik, edo beste edonorengandik.
|
|
|
Marrazkiak kedarrez eginak ziren eta Zeruaren eta Infernuaren arteko eldarniozko nahasketa bat irudikatzen zuten: Jainkoaren begi erraldoia erdian zegoen, eta
|
haren azpian
Ama Birjina, Jesukristo, apostoluak eta sainduak estu estu pilatzen ziren, artalde izutu baten antzera. Haien inguruan dozenaka deabruk hegan egiten zuten.
|
|
|
Ez Garrüzen ez Maulen ez Orthezen ez Nabarrenkoxen ere ez nuen deus ikusia horren eite txipiena ere izan zezakeenik. Frantziako errege Karlos IX.a bera eta
|
haren
ama ostatu hartuak ziren han.
|
|
|
Une
|
hartan
amari hasperen bat jauzi zitzaion eta xalotasun handiz egin zuen hitz:
|
|
|
Sukaldariak ematen zigun jaten, eta neskameak sartzen ziren gelan beste zerbait behar ote genuen galdetzera. Lagun
|
haren
amak esan zidan behin, ikastea baino zerbait gehiago ere badela bizitza, eta nik irribarrez erantzun nion nire altxor bakarra nire ikasketak zirela. Etxe hartan sartu irten gehiegi izaten zen niretzat, eta liburutegira joaten hasi nintzen.
|
|
|
" Gure ama eta hamar senide ziren;
|
haren
ama begien aurrean daukat: emakume handi bat zen, erretzailea garai hartarako, zigarroa beti ezpain ertzean; hamar seme alaba izan eta alabak umetan neskame bidali behar izan zituen".
|
|
2007
|
|
|
Gero, joaterakoan arazoak izan nituen, ze adin txikikoa nintzen, eta heldu baten sinadura behar genuen Perura joateko. Enbaxada barruan andre bat zegoen, Kolon auzoan nire andregai izandako baten ahizpa, Julitarena uste dut andre hark Pita zuela izena, eta
|
haren
amak sinatu zuen.
|
|
|
Ez zen arraroa. Haurdun geratu zenetik, lo baino ez baikenuen egiten elkarrekin, lo hotz eta gehienetan mikatza; eta loa ere gehiegitxo iruditzen zitzaidan batzuetan,
|
haren
ama Kandidaren etxeko pasilloko sofa koxkorrean, baserrian bezala, animalien erdian. Elisak ere nekez egiten zuen lo, sabelean zeraman kargak ez baitzion baretasunik ematen, ahoz gora etzanda ez bazen.
|
|
|
Geroztikakoa dut dena. Dena den ez du inon dokumentatua egon behar Xabierrek esukara zekienik eta erabiltzen zuenik, baina guztiz logikoa dirudi
|
hark
ama hizkuntza euskara izatea, nahiz eta aztarranik ez zuen utzi.
|
|
|
Berak uste zuen toki
|
hura
ama semeen arteko mundu txiki kuttunari zegokiola bakar bakarrik, haurtzaroko beste paisaia intimo batzuk bezalaxe: litxarreria erosten zuten dendatxoa, olatuak ikustera joaten ziren Pasealeku Berriko baranda txokoa, Cristina eneako aulkia...
|
|
|
Kabitzen ez zitzaion eraztun baten erruz hanpaturik ikusten zaio hatza. Egun
|
hartan
amak organo bat oparitu zion, eta Saioak agindu zion beretzako abesti bat jotzen ikasiko zuela. Bésame mucho izan zen, apaizak erakutsi zion, katixima eta gero.
|
|
2008
|
|
|
Umetan, bost edo sei urte bete arte, gurasoekin egiten genduan lo Tomasek eta nik,
|
harek
amagaz eta nik aitagaz. Aita Gurea esatean ez ginan bat etorten aita eta besteok.
|
|
|
Familia handi samarra hareek be eta behin,
|
haren
ama lagun batzukaz barriketan egoala, honako autua atera eben: ez dakit nongo bikoteak umea nahi eta ezin ebala ekarri.
|
|
|
Egun 21 urte dituen alabak eta
|
haren
amak, atxilotuaren emazteak, jarritako salaketaren ostean ezagutarazi da kasua. Mariusz Sokolowski Polizia Komandantziako bozeramaileak jakitera eman duenez, gertakari izugarria Polonia ekialdean, Grodziska herrian, gertatu da.
|
|
|
Clararen gaixotasunaren ildo beretik, Vaqueritori (Paola eta Ivanen semea) leuzemia daukala esatean,
|
haren
amak begiak behingoz ireki egiten ditu eta ordura arte benetako ama bat izan ez den arren, bide berri bat hasteko prest dago.
|
|
|
Haur
|
haren
amak ez zion erantzuteko tarterik eman. Garrasika hasi zen gizon bizardun hura arrimatzen ikustean.
|
|
|
Neurri
|
harekin
amak bi helburu lortzen zituela pentsatu zuen, agian, zeren, Gerardok, Nataliak eta Natividadek osatutako triangeluan, alde batek eta aldetik kanpo dagoen puntu batek definitzen dute triangelu bat, triangelua definitzeko beste modu askoren artean?, bakoitzak bere esparrua onartu baitzuen, azken batean: Gerardok eta Nataliak bi erpin elkartzen zituèn aldearen aldetasuna, maitasuna eta batasuna?, eta Natividadek aldetik kanpo geratzen zèn puntuaren bakardadea, bakardade hura oinazetsua ere izan zitekeen, bai, baina ez al zion aita kalonjeak esan ezen Natividaden sublimazioa beharrezkoa zela, Gerardo eta Nataliaren arteko balizko maitasunak zuzeneko bidetik egin zezan??, Gerardo eta Nataliaren mugimenduak zelatatzeaz gain; amarentzat ustez aukerarik onena zena, ordea, esan ere, halaxe esan zion esandakoa Nataliari, asmorik onenarekin, itxurarik egin gabe, itxuraz?, txarrena gertatu zitzaion, antza, alabari, halako eran, non, aurpegia zurbildu ere zurbildu baitzitzaion beroni, bat bateko mintxuriak harrapatu balu bezala; edo sekulako sustoak hartuta ote zegoen Natalia, baita izotzak hartuta ere, ondorioz, gorputz arimen geografia multiformean sustoa izotz eragile sinbolikoa den neurrian?
|
|
|
markesa andereak Ama Birjina zuen bere debozio guztien debozio, eta Regina berandu gabe joan zen markesa andereak erakutsi ziòn bidetik. Baina Regina, herri muinetaraino katoliko batekoa zèn heinean, ez zen ezerezetik abiatzen, aldasorotarren etxean ere, herriko etxe gehienetan bezala, egunero errezatzen baitzen arrosarioa; ohitura hura, baina, hain astuna egiten zitzaion Reginari, non,
|
haren
amak eguneroko ohiturari ekiten zionean?. Arrosarioa, esaten zuen ilunabarrero, hutsik egin gabe?, berak. Reginak?
|
|
|
–Markesa anderea, hartu poltsa hau, nik neuk bedeinkatutako Karmengo Ama Birjinaren bost eskapulario dauzkana, ikusle begi zoli batek berehala antzemango zion nola zuzendu zion aita kalonjeak hatza bere buruari, nik neuk? ahoskatu zuèn mementoan doi, azpimarra
|
hura
Ama Birjinaren parean edo haren gainetik jartzeko osagai ezinbestekotzat balu bezala?, bidaiari bakoitzarentzat bat, eta, bost bidaiariei zuzenduta, gehitu zuen?: Jarri, bai, lepotik zintzilik, lagungarri gertatuko zaizue-eta.
|
|
|
Ama bigarren asteko ostiralean hil zen, baina frai Millanek, komentura itzuli baino lehen, beste aste bat egin zuen, etxekoak kontsolabidean jartzeko. Mojek bazekiten zergatik joan zen frai Millan, eta egunero errezatzen zuten, bai frai Millanen alde eta bai
|
haren
amaren alde ere, heriotza on bezain eredugarria izan zezan. Ernestinak, partikularki, gogo gogoan zituen bere otoitzetan biak, baita kaperatik gelara itzultzen zenean ere, non belaunaulkian belaunikatu eta debozio handiz jarraitzen baitzuen kaperan hasitako otoitzaldia.
|
|
|
Ia ezkutukoa zen hizkuntzak atera zituen ataka
|
hartatik
ama eta arreba urte ilun haietan. Beren burua babesteko erabili zuten hizkuntza zaharra.
|
|
|
Jeinkoak zuri eman dizi potestate handia,
|
haren
ama ziren gero, ama ere maitia,
|
|
|
deiturikoa da. Egoera horretan, urtebete inguruko haurra eta
|
haren
ama jostailuekin jolasean hasten dira laborategi batean. Ondoren, haurra bere kabuz bakarrik jolasean ari denean, emakume arrotz bat sartzen da laborategira eta haurraren amarekin hizketan hasten da.
|
|
|
Batzuen tristeziak besteen poztasuna dakarrela diote, eta hala dela uste dut.
|
Haren
amaren aurpegia nire amaren aurpegiaren berdina da, haren albotik joan nintzen momentuan... Aita gaur lanean da eta haur bat sortu da bere besoetan; batzuk hil eta besteak sortu:
|
|
|
Parisera iritsi zen atzo Ingrid Betancourt. Villacoubay aireportu militarrean lurreratu zen, 16:00ak aldera, 219 Airbus hegazkina, Bogotatik
|
haren
ama Yolanda Pulecio, ahizpa Astrid, seme alaba Melanie eta Lorenzo Delloye, horien aita eta Betancourten lehen senar Fabrice Delloye, egungo bikotekide Juan Carlos Lecompte eta Frantziako Atzerri ministro Bernard Kouchnerrekin batera eraman zuena. Hegaldian egindako loaz gain, batere deskantsatu gabe besarkatu zituen Frantziako presidente Nicolas Sarkozy eta haren emazte Carla Bruni.
|
|
|
Hala, presoaren eta haren emazte Irati Aranzabalen ondasunak ikertzeko eskatu du Gordillok, presoak «zorra» saihestu nahi duelakoan. Espainiako berri agentziek El Mundo egunkariak argitaratutakoari jarraituz, Aranzabalek erosi zion presoaren arrebari, Altamira de Juanari,
|
haren
amak ondare gisa utzi zion etxea. Informazio horren arabera, Iñaki de Juanak ez luke ondare moduan etxebizitza horren parterik izango.
|
|
|
Sei urteko neska bati begira geldituko da eta harekin hunkituta geldituko da. Neska horren inguruan gehiago jakiten saiatuko da eta
|
haren
ama ezagutuko du. Baiona (CGR Centre), Angelu (Oscar), Donibane Lohizune (Rex), Miarritze (Royal).
|
|
|
Sei urteko neska bati begira geldituko da eta harekin hunkituta geldituko da. Neska horren inguruan gehiago jakiten saiatuko da, eta
|
haren
ama ezagutuko du. Baiona (CGR Centre), Angelu (Oscar), Donibane Lohizune (Rex), Miarritze (Royal).
|
|
|
Hamar urtez egin dute ikerketa historikoa, genetikoa eta antropologikoa. Ikertzaileek ustez Vianako Printzearena zen momiaren azterketa genetikoa egin, eta
|
haren
ama Nafarroako Blanca I.a erreginarenarekin alderatu zuten. Konparaketaren emaitzak negatiboak izan dira, hau da, Vianako Printzearena zela uste zen gorpua ez da benetan harena.
|
|
|
Behin, gurasoekin lagun baten etxera, haren baserrira joan eta,
|
haren
amarekin gurea solasean ari zela, halako batean gure amak inbitatu zuen hura, egun batean Hondarribira joan zedin, zer eta «plaian paseo bat» egingo zutela, eta hark, lagunaren amak, biak erdaraz ari, «ez, ez», bera ez zela plaiara joango, bera itsasoak «tiratu» egiten zuela, eta, gure amak, «olatuak bota?», ezetz, joateko lasai, ez zuela botako, eta hark, bota ez, «tiratu, tiratu» egit...
|
|
|
Ilargi betea bazihoala goiti zeru beltzean, eta emazteak aldarearen inguruan zeudela.
|
Haren
amak zioela, lehen, ileen xingola gorriz biltzeko ohidura bazela. Zahartzaroan hitz hauek:
|
|
|
Iñigo Gulina iazko azaroaren 19an atxilotu eta oraindik espetxean dago. Mari Carmen Tirapu
|
haren
amak eta Patxi Sueskunek, Gorka Sueskunen aitak, Jokin Azkonarekin batera, bizitakoaren kontakizuna egin zuten herenegun Burlatan, atxiloketa unetik espetxeratu zituzten arte. Nire seme alaba atxilotu dute zuen izenburu hitzaldiak.
|
|
|
Neurri
|
harekin
amak bi helburu lortzen zituela pentsatu zuen, agian, zeren, Gerardok, Nataliak eta Natividadek osatutako triangeluan –alde batek eta aldetik kanpo dagoen puntu batek definitzen dute triangelu bat, triangelua definitzeko beste modu askoren artean–, bakoitzak bere esparrua onartu baitzuen, azken batean: Gerardok eta Nataliak bi erpin elkartzen zituèn aldearen aldetasuna –maitasuna eta batasuna–, eta Natividadek aldetik kanpo geratzen zèn puntuaren bakardadea –bakardade hura oinazetsua ere izan zitekeen, bai, baina ez al zion aita kalonjeak esan ezen Natividaden sublimazioa beharrezkoa zela, Gerardo eta Nataliaren arteko balizko maitasunak zuzeneko bidetik egin zezan? –, Gerardo eta Nataliaren mugimenduak zelatatzeaz gain; amarentzat ustez aukerarik onena zena, ordea –esan ere, halaxe esan zion esandakoa Nataliari, asmorik onenarekin, itxurarik egin gabe, itxuraz–, txarrena gertatu zitzaion, antza, alabari, halako eran, non, aurpegia zurbildu ere zurbildu baitzitzaion beroni, bat bateko mintxuriak harrapatu balu bezala; edo sekulako sustoak hartuta ote zegoen Natalia, baita izotzak hartuta ere, ondorioz, gorputz arimen geografia multiformean sustoa izotz eragile sinbolikoa den neurrian?
|
|
|
Ama bigarren asteko ostiralean hil zen, baina frai Millanek, komentura itzuli baino lehen, beste aste bat egin zuen, etxekoak kontsolabidean jartzeko. Mojek bazekiten zergatik joan zen frai Millan, eta egunero errezatzen zuten, bai frai Millanen alde eta bai
|
haren
amaren alde ere, heriotza on bezain eredugarria izan zezan. Ernestinak, partikularki, gogo gogoan zituen bere otoitzetan biak, baita kaperatik gelara itzultzen zenean ere, non belaunaulkian belaunikatu eta debozio handiz jarraitzen baitzuen kaperan hasitako otoitzaldia.
|
|
|
markesa andereak Ama Birjina zuen bere debozio guztien debozio, eta Regina berandu gabe joan zen markesa andereak erakutsi ziòn bidetik. Baina Regina, herri muinetaraino katoliko batekoa zèn heinean, ez zen ezerezetik abiatzen, aldasorotarren etxean ere, herriko etxe gehienetan bezala, egunero errezatzen baitzen arrosarioa; ohitura hura, baina, hain astuna egiten zitzaion Reginari, non,
|
haren
amak eguneroko ohiturari ekiten zionean –" Arrosarioa" esaten zuen ilunabarrero, hutsik egin gabe–, berak –Reginak– aharrausi egiten baitzuen ia era automatikoan, hain zen zuzenekoa, antza, bataren hitzaren eta bestearen aharrausiaren arteko kausa ondorio erlazioa; hura, jakina, moja izan nahi zuèn ahizparengandik bereizteko era bat ere izan zitekeen –hain zen ... asperdura hutsa, adibidez.
|
|
|
–Markesa anderea, hartu poltsa hau, nik neuk bedeinkatutako Karmengo Ama Birjinaren bost eskapulario dauzkana –ikusle begi zoli batek berehala antzemango zion nola zuzendu zion aita kalonjeak hatza bere buruari" nik neuk" ahoskatu zuèn mementoan doi, azpimarra
|
hura
Ama Birjinaren parean edo haren gainetik jartzeko osagai ezinbestekotzat balu bezala–, bidaiari bakoitzarentzat bat –eta, bost bidaiariei zuzenduta, gehitu zuen–: Jarri, bai, lepotik zintzilik, lagungarri gertatuko zaizue-eta.
|
|
|
Ile kizkurra, estilo hippy modernizatua, Un Dos Treseko azafaten antzeko betaurreko biribil handiak.
|
Haren
ama izan omen zen marihuanaren kontsumoaren despenalizazioa proposatu (eta lortu) zuenetako bat, 1975ean, Alaskako Senatuan (errepublikarrek bertan behera utzi zuten lege hori, 1991n). Prozac potetxo bat erdikusi dut bere esku zorro handian, mahai gainean kremailera irekita utzi duen batean.
|
|
2009
|
|
|
6) Prometeoren sindromearen gaur egungo bertsioa desmitifikatu behar da, alegia, teknologia berrietarako lilura, eta
|
haren ordez
Ama Lurraren mito zaharra forma berriak erabilita eguneratu, berriaren eta zaharraren, tradizioaren eta berrikuntzaren, irauten duenaren eta bilakaeraren etengabeko fluxuaren arteko oreka hobea lortzeko. Gizakiok, kulturadun izakiak izanik, mitoak behar ditugu elkarrekin jarduteko.
|
|
|
Rayan (hala deitzen zen umetxoa) akats profesional baten ondorioz hil zen astelehenean, Madrilgo ospitale batean, eta
|
haren
ama, Dalila, duela bi aste, A gripeak jota.
|
|
|
–Ni behin Disney Worlden egon nintzen. Aita, ama, anaietako bat eta
|
haren
amarekin joan nintzen. Markus kale erdian gelditu zen. Autobusak uzten zituen tokitik etxera bost minutu baino ez zituzten; gainera, Markusen amona zaintzen zuen emakume kolonbiarra kalera atera eta tarte hori zaintzen egoten zen.
|
|
|
jende behartsu handikeria gabekoa da. Handikeria gabekoa
|
haren
Ama Birjina ere. Errodrigotxoren fikzioa eginez Gandiagak aurkitzen duen Ama Birjina, harrizkoa?
|
|
|
Robert Gollmanek ez zuen biraorik egozten, ez erretzen, ez edaten.
|
Haren
amak ez zukeen horrelakorik onartuko. Geroago ukan zuen, halere, amak onartuko ez zukeen zenbait grina txar:
|
|
|
emakumeak hil eta hilobiak likistea. Ordurako, ordea,
|
haren
ama serio, agintzailea beste mundura aldaratua zen; mundu hobera edo txarragora, ez dakigu.
|
|
|
Nire beharra izango zuela sekula santako? Zer uste nuen, betiko jarrai nezakeela
|
haren
ama izatera jolasten. Pena ematen nion.
|
|
|
Aita ona zen jendea entretenitzen, baina ez zekien dendako lanetan.
|
Hura
amaren eta, zazpi urte bete nituen egunetik, nire egitekoa zen.
|
|
|
Behar izan ditu milaka ordu portuan sare gorriak konpontzen eta tindalekura eramaten, moilako sirena hotsen eta batelen motorren ttar ttar etengabearen artean; behar izan ditu entzuten ez zidan senar bat eta gehiegi erantzuten zuten sei seme alaba; garbigailu bat kirrinka eta telebista zaharra marmarka; igande arratsaldeetako bals haiek gerritik doi doi helduta, eta ezkonduta nengoelako entzun nahi izan ez nuen, polita zer haiz, ba, Eulali!? hura; arrandegiko oihuak eta trumoiaren burrunba
|
hura
ama hil zitzaigun egunean. Eta azkenean joan ziren.
|
|
|
Garai batean
|
haren
amak jostun lanean aritzeko prestatua, Ugarteren bulego txikia bihurtu zen aspaldian ganbara.
|
|
|
lasai, seme, eskua galdu baina bizia irabazi duzu-eta, esan zion hitzez, eta esan zion, halaber, bere begiekin begien mintzoaz, bere besoekin besoen mintzoaz eta bere bihotzarekin bihotzaren mintzoaz: ni naiz falta zaizun eskua, ni naiz falta zaizun indarra eta ni naiz falta zaizun guztia; baina mutilak ez zuen kontsolabiderik aurkitzen eta negarrez segitzen zuen, negar hartan bere hizpidea aurkitu balu bezala, porrotaren hizpidea, une
|
hartan
amari zerbait esaten ari zitzaiona, halako zerbait, beharbada: eskua galdu dut, ametsa galdu dut, guztia galdu dut, eta zertarako nahi dut bizitza?; gero, amak esan zion:
|
|
|
ongi zekien hori Domingok, joan ere, joan ez zitzaion, bada? ...zaintzaile kanarioen arteko jolasa atsegin ez zuelako, burutsua ez ezik, erakargarria ere egiten zitzaion, bestela ez baitago esplikatzerik nola egoten zen inguru hartan jakin minez, txartel erosleek zer esango??, gogoan beste historia hura zeukalako baizik, gezur iruzurrekin lotua, bere jaiotegunean kanario bat leihotik sartu eta kantan hasi zitzaionekoa, halako eran, non, jakin zuenetik historia
|
hura
amak asmatua zela, abioi bat pilotatu nahi zuèn garaian jakin ere?, adur txarreko txoritzat hartu baitzuen kanarioa, are gehiago armadan egindako egonaldian eskua moztu zuenetik; Domingok, beraz, ezin bereizi zituen kanarioa eta bere eskumotza, bataren irudiak bestearen irudira baitzeraman, ia ezinbestean: horregatik hartu zuen, beharbada, jolas hartan ez jolasteko erabakia, inkontzienteak piztutako eta inkontzientearen lurretan garatutako ariketa magiko susperstizioso baten ondorio ere izan zitekeena; Domingo, baina, lanean eta bizitzan zentratuta, aspaldi ez bezalako oreka psikologiko baten jabe, gorabeherak gorabehera?, bere superstizio hura gainditzeko tenorean zegoen, ausaz; bera, ume umetatik hain txorizalea izan zena, kanario baten irudiarekin trabatua!; zer kulpa zuen, baina, txori hori polit hark?; esan nahi baita Domingok halako barne bultzada bat nabaritu zuela, txartel bat bereganatzeko; giroak ere hartara zeraman, beharbada, kanario zaintzailearen inguruan gazte batzuk baitzeuden, lagunarte berekoak, itxura batean, bakoitzak bere txartela nahi zuena, eta txartela eskuratu orduko ozenki irakurtzen zuena, gainerakoen iruzkin eta irrien artean?
|
|
|
pentsatzen zuen bakoitzean bi arrebak atzetik jarrai zekizkiokeela, anarkistak edo egin zitezkeela, beraz?, Domingori ez zitzaion gustatzen: edo bai, gustatzen zitzaion alde batetik, inor bere federa erakartzea atsegin izateaz gain, tentagarria ere bazelako etxeko bi arrebak bere alde jartzea, aitaren aurka piztu zuèn gerran?, baina ez bestetik, zeren aitaren aurkako gerra amaren eta izebaren aurkakoa ere bai baitzen, maila batean, baita bere buruaren aurkakoa ere, ondorioz, hain bere baitaren baitan sentitzen zituen Domingok garai
|
hartan
ama izebak, izeba batez ere, eta zeren, ororen buruan, arrebak babesteko sentimendua nagusitzen baitzitzaion: hobeto zaudete, neskak, etxean goxo goxo, bide honek auskalo nora eramango nauen eta?; baina, arrazoi haiek guztiak bazter utzita, beste arrazoi ezkutu bat ere bazegoen, Domingori berandu gabe agerian jarriko zitzaiona; Alberto hil baino lehenago izan zen, aurreko igandean?, bi mutilak bakarrik geratu, eta Alberto, zinerako bidean behar zuten bi arrebek une hartan, Albertoren etxean limonada bana hartuta gero?
|
|
|
Lekuari eusteko, ordea, bere lekuan egon behar zuen berriro Reginak: haurraren lekuan, alegia,
|
haren
ama zen neurrian; haurraren lekua, baina, une hartan, amaren bularra zen, eta ama bularra ematen saiatu zen, jakin ez bazekien ere. Reginaren baitan bizitza zalantza oso bat zen jada, haurrak helduko ote zion; kostatu arren, nola edo hala heldu zion azkenean haurrak, Reginari bihotzean sentimendu kontrajarriak gurutzatzen zitzaizkiola?
|
|
|
Domingoren norabidean jarriak baitzituen, bai, baina haratago begira aldi berean, fokatze oker nabarian; besoak, berriz, eroriak baino eroriagoak zituen, adimena galtzen duenean galtzen baititu pertsonak begiak eta besoak? horregatik besarkatu zuen hain sutsu eta indartsu Domingok, besarkada
|
harekin
amari zera esan nahi balio bezala: –Galduta zaude, ama, baina nik besarkatu egiten zaitut, besarkada honetan zure izatearen puska bat besterik berreskura ez badezaket ere, molekula bat, atomo bat??, jakin zekien arren besarkada hartatik nekez gera zitekeela ezer, min bihurtutako absentziaren presentzia izan ezean.
|
|
|
Gure ama etorri zen gero Gabrielarekin, eta Pedro iaz etorri zen. Nelly etorri zenetik berak irabazitako diruaz egon dira bizitzen Ruben, Pedro,
|
haren
ama, eta familia guztia ia, jarraitu du Beatrizek?. Eta Pedro etorri denerako, nik uste Nelly bera gabe bizitzen ohitzen hasia dela, eta hori bai ez duela Pedrok onartzen.
|
|
|
Eta Sabinek,
|
haren
amak baduela norekin egon, eta berea, aldiz, bakarrik bizi dela. Eta Inmak orduan aitak lana baino ez diola ematen bere amari, eta gero berak lagundu behar diola amari?
|
|
|
Margaritak, nirekin haserre beti, ez zidan bazkariak iraun zueno solasik eman.
|
Haren
amak mutur beltza agertuz ihardetsi zien eleketan hasteko nire saio ahulei. Guztia lehenbailehen finitu eta ni berriz ere Joanes Mailu izatea baizik ez nuen desio.
|
|
|
Segituko genuen eliza lyondarren batean, latinak aditzen, Henrike Valoisen kontrako idatzi bat zabaldu izan ez balu Languedoc-eko gobernari Damvillek. Bere erregeren borondateari entzungor egin ez ezik, Frantziako gaitz guztien errudun egiten zituen errege berria eta
|
haren
ama. Orobat, nobleei dei egiten zien errebela eta altxa zitezen eta jar zitezen bere manupera edo Condéko printzearenera.
|
|
|
Aitzineko urtean, Henrike Valoiskoa erregetzatik urruntzeko azpilan guztietan parte hartua zen Henrike Borboikoa. Guztien jakitun egon behar zuen etortzekoa zenak, kanpoan egon bitartean
|
haren
ama Katalinak jakinarazita. Suhia erditik kentzeko eta gero ordezkatzeko berak asmaturiko jukutria ere ezagutzera emana zion semeari?
|
|
|
Errespetuaren mozorropean, Henrikeren boza aholkuaz futitzeko gogo garbiaren adierazgarria zen. Jabetu zen
|
haren
ama. Ez zitzaidan iruditu.
|
|
|
Hura ere hazia zen ni kanpoan izan bizkitartean. Neskatiko lokartua ondoan genuela, larrua jotzen genuen
|
haren
amak eta biok, Nabarrenkoxen, setioa bitartean. Zazpi urte lehenago.
|