|
2002
|
|
|
Azken urteetako ibilbidean une garrantzitsua izan zen lan harremanen euskal esparruaren alde 1994ko otsailaren 19an egin zen manifestazioa. Deialdi
|
harekin
Euskal Herriko lan munduan gehiengoa duten sindikatuek aldarrikapen politikoen artean gizarte eta lanari buruzko burujabetzari lehentasuna eman zioten.
|
|
|
Arian arian, garai hartan ere pagamenduen etenaldia egon zen, eta orduko huraxe da lehen krisi ardurakoa. Jaitsaldiari aurre egiteko, garai
|
hartan
Euskal Herriko enpresa garrantzitsuenetakoa zena aitzineratzeko, noraezekoa izan zen Espainiako Estatuaren esku hartzea.
|
|
2004
|
|
|
Donostiara joan, mezu
|
hura
Euskal Herrira lehenbait lehen ekartzeko. Txikiren exekuzioan egoteko gelditu?
|
|
2005
|
|
|
Aranaren kontra guk kritikatzen ditugun gauzak ja orduan kritikatzen zituelako. Soziala zen, liberala zen, laizista zen, orduan kasi inimajinable ziren gauzak; ikaragarri progresista, beraz, garai
|
hartako
Euskal Herrirako inimajinable zen gauza bat. Gertatu dena da, ANVk ez zuen eduki denborarik desarroiloa edukitzeko, segituan gerra etorri zitzaiolako.
|
|
|
Idoiarekin joan nintzen; bera Paco Ibañezen zale amorratua zen, eta haren disko guztiak zeuzkan. Idoiaren amak Parisen ezagutua zuen Paco, eta adiskide minak ziren inondik ere, ezen,
|
hura
Euskal Herrira etortzen zenean, behin baino gehiagotan hartu zuten etxean.
|
|
|
Honekin lotuta, eta nahiz eta idazlan honen aztergai zuzena ez izan, zera gogorarazi nahi dugu:
|
hark
Euskal Herrira egindako bi bidaiek (1799 eta 1801) eta ondoren burututako euskal ikerketek osatzen dute, berak espresuki aitortzen duen bezala, biraketa linguistiko horren abiapuntua. Oinarrian, ondorio guztiekin onartzen duen aitorpen bat dago, alegia, gizakia printzipioz izaki linguistikoa edota hizkuntza giza-izakiaren funtsezko osagaia delako aitorpena.
|
|
2007
|
|
|
ikasturtean AlfabetatzeEuskalduntze Koordinakundeak (AEK) jasotako ikasle fitxak Siadecok aztertu zituen (1978). Txosten
|
hartan
Euskal Herri osoan euskara ikasten ziharduten 30.000 helduren berri eman zen. Ikasleria oso zen gaztea.
|
|
|
hiri kultura, pentsamendulaikoa eta kultur jarduera politizatzea76 Orduko abertzaleek abertzaletasunaberritu nahi izan zuten arraza eta arraza bezalako kontzeptu objektibo baina itxiakbertan behera utziz. Euskal herritar eta euskaldun izatea norberaren izanasmo etaegitasmotzat jo zuten (gogoan izan garai horretan hasi zirela gau eskoletan askoeta asko euskara ikasten edo trebatzen, eta garai
|
hartan
Euskal Herriaz zerbaitjakin nahi zuenak bere baitan hartu behar zuela erabaki hori). Norberaren hautuaeta jarduna hasi ziren erabiltzen euskal herritartasuna definitzeko:
|
|
|
Egungo San Sebastianek ez du zerikusirik garai bateko Donostiarekin. OrdukoDonostia
|
hura
euskal herria zen, ez oraingo erdal herria. Arnasa hartzea bezainnormala zen orduan euskalduna izatea Donostian.
|
|
|
Artetak horrela eraikitzen du euskal nazionalismoari buruzko bere ‘teoria’ filosofikoa,
|
hura
Euskal Herriko errealitate soziologikoari kontrajarriz: nazionalismoak sortzen du nazioa, nazioa nazionalismoaren atzetik dator, ez aurretik.
|
|
2008
|
|
|
Literaturaren historiaren aldetik begiratuta, Urkizuk dio Réveilen euskarazko artikuluek ia huts hutsik laborari gaiak dituztela solas, zenbaitek emigrazio koak eta beste batzuek Eskualdunaren erasoei erantzuten dietela, erantsiz bes talde, hizkuntza, historia edo politika aldetik interesgarriagoak direla (2000: 363). Noski, kazeta politiko gisa, aldi
|
hartako
Euskal Herriko politika eta gizarte gaiak ditu hizpide, uste baino zabalagoak ordea; baina bertzalde, aldi hartan politikak literaturan sortarazi zituen emaitzak ez dira gutxiesteko ak eta horien lekuko dira Réveileko bertso eta testu anitz.
|
|
|
Valenti Perpiña duela gutxi hil zen albaitaria da, eta Gironan (Herrialde Katalanak) egin zuen aurreneko aldiz Artzain Txakurren Txapelketa; Ribes de Freseren, 1948an. Geroago, 60ko hamarkadan, Oñatiko mendizale batzuek ideia
|
hura
Euskal Herrira ekarri zuten Perpiñaren laguntzaz. Iaz, gainera, Gironatik Euskal Herrira etorritako lehen artzaina, Jose Riu Sanjaume eta ekitaldia Euskal Herrira ekarri zuen Jose Aguirrezabal omendu zituzten.
|
|
2009
|
|
|
Hurrengo hirurogei urteak (1875etik eta 1936ra bitarteko epea) sasoi berezia dira; ez alferrik, euskarak garai
|
hartan
Euskal Herri guztian izaniko susperraldia gogoan, Pizkunde deritzo aro horri. Susperraldiak liburu ekoizpenean ere izan zuen isla zuzenik:
|
|
2010
|
|
|
1913ko abuztu
|
hartako
Euskal Herriko prentsa leitzen bada, itsas galerna bortitzak jo du Bizkaiko kostaldea, eta uholdeak zabaldu dira lehorrean ere; tren talka ikaragarria izan da Irun aldean, hil eta zauritu askorekin. " Euzkadianismoa" sendotzen ari da Enkartazioetan ere.
|
|
2012
|
|
|
Politikagintzara hurbiltzeko hamaika arrazoi izan nituen, baina nire lehentasunen artean ez zegoen euskal hiztunen eskubideak defendatzeko beharrizana. Garai
|
hartan
Euskal Herri independente, sozialista eta euskalduna amesten nuen; eleaniztuna behar zuen Euskal Herri euskalduna, alegia. Politikaren jardunean aritu naizen urte hauetan euskara izan da nire hizkuntza aldarrikapenak plazaratzeko, bai zinegotzi moduan eta baita legebiltzarkide moduan ere.
|
|
|
Gogoan dut ziegaren itxitasuna zeharkatu eta goizean postariari emandako bozka hartan pentsatzen jarraitu nuela... Marraztutako bozka
|
hura
Euskal Herrira iritsiko zen unean irudikatu nuen, Bilboko postetxean espetxe gehiegitatik igorritako beste bozka ilegal guztiekin bat egiten zuen une zehatza...
|
|
2013
|
|
|
1936ko gerran eta frankismoan ijitoek bizi izan zutena ez da kontatu orain arte. Nolakoa izan zen garai
|
hura
Euskal Herriko ijitoentzat. Txarra izan zen jende guztiarentzat.
|
|
|
–Maider edo Gontzal izan zitezkeen? ez dago eskubiderik, esan zuen Karolek, baina egun
|
hartan
Euskal Herriko errepideetan (eta batez ere Hendaiatik gertu) hain ohikoak ziren kontrol polizialak ez zion hondatuko apartamentu berriaren ilusioa. Ez ziren ez Maider ez Gontzal han geldituta zeuzkatenak.
|
|
2014
|
|
|
Manez, Bizente beltz
|
hura
Euskal Herriko beste puntatik heldu, Txomin, Mattin eta Martin, eta denboraren memoriak irentsi dituen guziak baina beren orduan su hura, trabesaren setiatzeko hats dantzari hura ekarri baitute gureganaino.
|
|
2015
|
|
|
Emakumeen Mundu Martxak 1995ean Quebec-en egindako emakumeen martxan du jatorria eta mundu osora 2000 urtean zabaldu zen; orduko
|
hartan
Euskal Herriko mugimendu feministak ere parte hartu zuen. Egunotan, IV. Nazioarteko Ekintza egiten ari dira Gure gorputzak, gure lurraldeak lelopean.
|
|
2016
|
|
|
Orduko josulagungaiek ohi zuten bidea kurriturik, Camposko Villagarcian, Iruñean eta Valladoliden ikasi zuen. Behin apeztuz gero Bilbon, Iruñean, Azkoitian, Oñatin eta Loiolan jardun zuen irakasle, gogokoen zuen lana misiogintzarena bazen ere, zeregin
|
hartan
Euskal Herri gehienean arizan zela, bere biografoek zioten bezala: " Erriz erri predicatze asi zanetik, jendetza talde andiac jarraitzen zioten eta elizetan cabitu eciñic, zelai edo plaza zabaletan bere itzaldiac eguin bear izaten zituan".
|
|
2017
|
|
|
anarkistek jokatutako rola Gipuzkoaren defentsan; Galiziatik iritsi ziren hainbat batailoi. Garai
|
hartako
Euskal Herriko anarkisten arrastoa jarraitzea oso zaila da, ezkutatuak baitzeuden gizartean.
|
|
|
" Ez da musika bakarrik. Azken finean, garai
|
hartako
Euskal Herriko testuinguruak bultzatutako musika, emakume izatea, euskaraz abestea euskara jakin gabe... Tematika oso zabala da, eta hori guztia kontatu nahiko genuke", adierazi du Garinek.
|
|
|
Agian, guztietan beroena. Argentinako txoko
|
hartara
Euskal Herritik joaten diren taldeak ez dira horrenbeste eta antzematen da.Patagonian historian izandako lehen esku pilota partida jokatu genuen. Baita lehen bertsoak frontoi batean abestu ere.Viedman 3 egunak oso aktiboak izan ziren eta Bertsopilota taldekoek:
|
|
2018
|
|
|
Dalai Lamarekin,
|
hark
Euskal Herrira egin zuen bisitan (1997). Carlos Garaikoetxearen argazki bilduma
|
|
|
Napoleonek Espainia inbaditu zuen 1808an. Badirudi haren hastapeneko intentzioa zela Ebrotik iparralderako eremua kentzea Espainiari, gisa
|
hartan
Euskal Herri penintsularra eta kontinentala batzeko euskal federazio batean. Hori bide zen Garat diputatuaren xedea.218
|
|
|
Jimeno Juriok, 297 aukera galdutzat dauka 1931ko estatutuaren huts egitea. Garai
|
hartan
Euskal Herri penintsular osoarentzako autonomia lortzea baikorra baizik ez zitekeen izan Nafarroa Garaiarentzat. 1841ean galdutako askatasuna eta autogobernua berreskuratzeaz gain, industriaren garapena eta aberastasunaren sortzea bermatuko ziren eta 40ko hamarkadako emigrazio masiboa saihestu.
|
|
|
Arrosako Denek enpresak, adibidez, porrot egin zuen. Porrot
|
hark
Euskal Herri kontinentaleko mugimendu abertzalearen estrategia ekonomikoa eta politikoa aldatzea eragin zuen. Euskal Herri kontinentaleko mugimendu ekonomikoaren eta Mondragon taldearen arteko harremanak urritu ziren.
|
|
2019
|
|
|
Bizitza erdigunean jarri eta zaintza lanen ardura kolektibizatzeko beharra nabarmentzeko aferari berebiziko garrantzia eman zitzaion azken martxoaren 8ko greba feministan, eta orduko
|
hartan
Euskal Herriko Mugimendu Feministak esandakoa gogora ekartzea ez dago sobera: eraldaketa feminista eman dadin gatazka beharrezkoa dela," bereziki gatazka politikotik at geratu diren eremuetan".
|
|
|
Donostiako bestaz dugun lehen aipamena XIX. mendekoa da. Garai
|
hartan
Euskal Herriko biztanle gehienak baserritarrak edo laborariak ziren, eta gehien gehienak maizter edo bordari, eta urtero errenta edo saria ordaindu behar izaten zioten nagusi edo lurren jabeari. Badirudi horretarako erabiltzen zuten eguna azaroaren 11 zela, hau da, San Martin eguna, baina laborari ainitzek ordaina egiteko arazoak izaten zituztenez gero, abenduaren 21a arte, hau da, Santo Tomas egunera arte luzatzen zen epea.
|
|
2020
|
|
|
XX. mendeko hogeita hamarreko hamarkadan automobila aberatsen kontua zenean, motor ttiki bat edukitzeak nolabaiteko estatusa ematen zion bere jabeari. Bizikleta, autobusa eta trena ziren garai
|
hartan
Euskal herrian gehien erabiltzen ziren garraioak eta jende xeheak ordu asko ematen zituen oinez alde batetik bestera. Gazteek txirringa maite zuten, ibilgailu jorrek herri batetik bestera mugitzea, inolako garraio publikorik gabe, ahalbidetzen zielako.
|
|
|
2018ko azaroaren 23tik abenduaren 4ra egin zen lehen Euskaraldia. Edizio
|
hartan
Euskal Herriko txoko askotan ahobizi eta belarriprest moduan herritar asko aritu ziren hizkuntza ohituretan eragiteko asmoz. Rol eta hizkuntza portaera horien gainean egindako ikerketek emaitza baliotsuak utzi dituzte epe luzekoa den gizarte aldaketa honi ekiteko.
|
|
2022
|
|
|
«1979ko ekainaren 10ean, kaleko jantzita zihoan polizia batek hil zuen Vicente Badillo Santamaria, Francis goitizeneko trabestia, eta hilketa horrek ekarri zuen plazara atera beharra». Minerrek azaldu zuenez, protestetan bat egin zuten langileen eskubideen aldeko elkarteek, talde feministek eta bi urte lehenago sortutako EHGAM elkarteko lehen kideek ere —oraindik legez kanpokoa zen mugimendua— «Mugarri bat izan zen
|
hura
Euskal Herriko sexu askapenaren aldeko borrokan ari zirenentzat. Aldeak alde, gure Stonewall txikia izan zen», gogoratu du.
|
|
|
Lehen ikasturte amaierako Idazle Eskolako bekaren irabazle izan zen literatur sailean, Galdu arte izeneko gutun sortaz osatutako narrazio batekin. Narrazio
|
hartan
Euskal Herriko egoera politikoan nahasten zen amodiozko eta desamodiozko historia harilkatzen zen.
|
|
|
Oroitzapen zehatzagoek, baina, Ondarroako Beikozini antzokira daramate, ezinbestean. Indarrak gainez egiten zion Beatriz probokatzaile bat gogoratzen du antzokiko oholtzan, sudur gorria eta hondo moredun ikurrina lagun, areto
|
hura
Euskal Herri osotik bildutako andreen algarez bete zuena. 2014ko abendua zen:
|
|
2023
|
|
|
Telmo Museoan garatu zen Baginen bagara erakusketan kokatzen badut nire burua,
|
hark
Euskal Herriko arteen kontakizunetan izan zitzakeen eragin hipotetikoetan murgiltzen naiz. Mostrak emakume artisten ikusgarritasunen logikak planteatzen zituen; hala, horiek baztertzen zituzten mekanismoak agerian utzi eta beroriek aurkezteko bide berriak geratzen ziren agerian.
|