|
2000
|
|
|
Baina, gure etxeko ardi beltzarenganat eta
|
haren
lagunarenganat itzultzen naizela, jakinik ezen Jacques Lefèvre d’Etaples erreformatzaile ezaguna Parisko unibertsitateko irakaslea izan zela, zuk zeure gutunetarik batean aditzerat eman zenidan bezala; jakinik, halaber, ezen hari esker eta hark bere inguruan bildu zuen taldeari esker hedatu zirela Lutheroren ideiak Frantzian; eta, jakinik, finean, ezen talde hartako kideak izan zirela bai F... Jacques Lefèvre d’Etaplesen ikasle izan ote zen Joseph Elizanburu delakoa han Parisko unibertsitatean, eta irakaslearen talderat bildu ote zen geroago han Méaux en, halako suertez, non Nafarroako erregina bera ere bertatik bertara ezagutzeko parada izan baitzezakeen?
|
|
|
Indiar gorria gure ondorat erori zen eta, hura erori bezain fite, lasterka egin zuen
|
haren
lagunak aterantz. Eta Antoniok, perilik neurtu gabe indiar eroria lurretik jasotzen zuela, halaxe erran zion zaldun errabiatuari, gaztelaniaz bai, baina euskaldunok gaztelaniari eman ohi diogun doinu bereziarekin, zeina An tonioren ezpainetan are bereziago egiten baitzen:
|
|
|
Anbulantzia atari parean zegoen esperoan.
|
Harekin
lagun bakarra joaten ahal zen, eta hura Edurne izanen zela erabakitzeko ez genuen akort jartzeko premiarik izan. Bere mutila halako atakan ikusita oneratu gabe zegoen oraindik.
|
|
|
Erdian, txanpon handi bat, krimenean erabilitako arma.
|
Haren
lagun begi gorriak" Lisboako" barran eta zoruan barreiaturik zeuden.
|
|
|
Nire anaiaz eta
|
haren
lagunaz ahantzirik, titularren ondotik agintzen zidaten" informazio gehiago" horren bila abiatu nintzen erdiko orrialdeetara. Luze gabe atzeman nuen, sei zutabe goitik beheiti, argazkiz ongi hornituak.
|
|
|
—Zu
|
haren
laguna zinen eta lagunekin diferentea zen.
|
|
|
Edota, are okerrago oraindik: gor mututasun hartan babesturik, ez al zion propio ihes egiten jakinduria amaigabe eta neurtezin
|
hura
lagun hurkoari elkartasunez erakutsi beharrari. Alegia, ez al zen, finean, Maria Morena lau titidun, baina halere irtirina, marka guztiak hausten zituen egolatra harro bat?
|
|
|
Arestiko gure adar-jotzeek eragin ziezaioketen sumindura erabat ahazturik, neska gaztearekin mintzatzen ahalegindu zen Lauaxeta, egoera bare
|
hura
lagun.
|
|
|
Xanek, inguratu zen mutil zirtzil, gaupasazale bati, hots egin zion, ez zezan Belek ekarritako foko bat hartu. Situazioa hala ere, gazte zirtzil
|
haren
lagun batzuk, kamiseta zikinekin, kuriosidade ez sanoarekin hurbildu zirenez, laster Xanentzat oso inkomodoa izan zen.
|
|
|
Xan ordea, zer esan ez zekiela zegoen. "
|
Haren
laguna al haiz?", galdetu zion sudurmakoak. Xanek buruaz baietz egin eta:
|
|
|
Noski, tentuz ibili behar zuen: gizon haiek, Henri, beraz, ezagutzen zutenak, menturaz
|
haren
lagunak ere bazirenak, agian ez ziren hala ere berarekin erabat fidatzen; bera ere baina, fida ote zitekeen beraiekin. Osterantzean, jende leiala zirudien.
|
|
|
Junek kopa bat ekarri ziolarik, okasioa profitatuz, neska sotilki geldiarazi zuen. " Zaude", xuxurlatu zion," gauza bat galdetu nahi dizut"; Junek, apur bat makurtuz, pixka bat izuturik begiratu zion;" zuk Henri ezagutuko duzu"; Juneren begietan distira bat izan zen; bai, ezaguna zukeen; ez zuen hala ere baiezkorik esan; aurpegia luzatuz, zuhurki, suspizione apur batez begiratu zion;"
|
haren
laguna naiz", esan zuen Xanek; Junek ahoa pixka bat ireki zuen; ez zuen hala ere deus esan; oharturik eta osabak eta bi mutilek ez ziotela aditzen: " Motatik heldu berri naiz", erantsi zuen Xanek.
|
|
|
" Orain ez", esan zuen Xanek. " Behintzat zu...
|
haren
laguna zara". " Mmm", erantzun zuen Xanek; komentario laburra, ez oso klaroa, eta halaz ere Bele, antza denez, pixka bat lasaitu zuena; bestalde, Belek norabait heldu gura zuela ikusiz:
|
|
2001
|
|
|
Eta... biziki maite ditu hegoaldekoon arrain freskoa eta
|
haren
lagun on den sagardoa. Eta sagardotegia!
|
|
|
Intsulinarekiko erresistentzia diabetesaren aitzindaria da, eta, obesitatea diabetesaren arrisku faktore bat denez, kaloria asko dituen edozein dietak areagotu egiten du diabetearen arriskua. Greenwoodek eta
|
haren
lagunek ere aurkitu dituzte aztarnak zenbait giza azterketatan, karbohidratoek oroimena hobetu dezaketela adierazten baitute. Adineko pertsonekin egindako ikerketa txiki batean, ikertzaileek ikusi zuten patata egosien gosari batek haien errendimendua handitzen zuela zenbait memoria testetan.
|
|
|
Oraindik ere hori esan eta berresan beharra dago, frogak erakutsi eta aldarrikatu beharra dago, orduko
|
hura
lagunen arteko paktua eta borondatezko inkorporazioa izan zela kontatzen jarraitzen baitu historiografia ofizialak.
|
|
2002
|
|
|
ahala hobeki ezagutzen hasi nintzen. Biziki ausarta zen eta zoriontsua, baina zoritxarreko egun batez
|
haren
lagun hoberena hil zen auto istripu batean. Harrezkero, beti bakarrik gelditzen zen, tristerik.
|
|
|
" Ba al dakizu, kutuna?" –Imanolen osabaren sudur ahotsa antzeratu zuen–. " Atzo, Imanol eta
|
haren
lagunak aurkitu nituen. Non eta putetxean".
|
|
|
Edo etxera ekartzen zituen bere lagunak. Halakoetan,
|
haren
lagunei ematen nièn tratu berdina ematen nion Leireri. Eta gogor ere jarri behar izaten nuen batzuetan, batik bat laineza hartzen zuenean.
|
|
|
Hamaika hamabi guraso azaldu ziren. Bilera
|
hartara
lagun espezialista batek sinatutako osasun ziurtagiriarekin joan nintzen –ziurtagiri faltsuarekin, jakina–, non argi eta garbi adierazten baitzen gure neskak Crohnen eritasun kronikoa zuela –Leireri azken aldi hartan nabarmentzen ari zitzaizkion sintoma beretsuak zituena: beherakoa eta tripako mina–, hiru hilabete lehenago egin zitzaizkion analisien arabera.
|
|
|
Izan ere, Altzako parrokiaren babesean sortutako" Gazteen Topalekua" elkarteak mendi ibilaldiak antolatzen zituen, hilean behin, autobus bat alokatuz hartarako, hileko azken igandean. Arantxak eta Trintxerpeko
|
haren
lagun batzuek ere hutsik egin gabe ematen zuten izena. Baita inguruko hainbat gaztek ere, Herrera eta Intxaurrondokoek nagusiki.
|
|
|
Berehala ohartu zenez, adiskide tabiratarrek beren poza adierazten zioten arren, inor ez zen larregi luzatzen zorion agurretan. Josu R k ikusten zuenez, jendeak ziurtzat ematen zuen, Manuelen segurtasuna
|
haren
lagun koadrilaren gain zegoela. Eta ez hura bakarrik.
|
|
|
Partidua aurrera, jendearen begiratuek Julian urduri jartzea lortu zuten. Denak beraietaz hau da, Rikardo eta
|
haren
lagun koadrilakoez ari zirela iruditzen zi  tzaion, eta horrek lotsa ematen zion. Zelatatua sentitzen zen.
|
|
|
Beldur naiz hizketan hasiko zaidala, baina, azkenean, gure aldameneko mahai batera doa.
|
Haren
laguna bertan eserita dago ordurako. Begira izan dudan gizonak bisera buruan duela bazkalduko du.
|
|
2003
|
|
|
Hain da polita neska hori, bere txirikorda horiekin! Zuriñek
|
haren
laguna izan nahiko luke, eta iruditzen zaio horretarako biderik aproposena bera bestea bezain beltza bilakatzea dela. Baina asteburu osoa eguzkitan etzanda pasa duen arren, gorri gorri jartzea baino ez du lortu.
|
|
|
Joxe atxilotu zuen Ertzaintzak barikuko istiluetan eta artean ez zen eskolara agertu; goizetik epaitegian hitza hartzen ari ei zitzaizkion. Patxi,
|
haren
lagun mina, zebilen batez ere urduri. Haren esanetan, larunbatetik ibili zen harekin hitz egin nahian, baina alperrik, ez ei zen modurik egon inon topatzeko.
|
|
|
Zer uste dozu, ba; zuek barik ez dakigula ezer egiten, ala...? Bai, ulertzen dot,
|
haren
lagunik onena zara eta bere ondoan behar zaitu, bale, baina zer dauka horrek nigaz zer ikusi. E, Joxe, ea zer dinozun; zu eta nire artean ez da sekula ezertxo be egon; halanda ze, zu zeure lagunagaz eta ni neureagaz...
|
|
|
Nola ez aipa, bestalde, XVIII. mendeko aita Larramendi gipuzkoarraren idazkiak eta asmoak, Bohemiako txekiarren hizkuntza eta kultura berpiztu zituzten Jesusen konpainiako
|
haren
lagunen lanekin konpara genitzakeenak?
|
|
|
Bazirudien beraz XX. mende hastapenean Ipar Euskal Herriak ere parte hartu nahi zuela Europako nazionalitate anitzek hartzera zeramaten iratzarraldian. Baina Estatu Batuetako Eugen Weber ikerle ezagunak erakutsi duen bezala La fin des Terroirs liburuan, 1870etik 1914rateko epean, Frantziako III. Errepublikak bete zuen Grégoire apez abertzaleak eta
|
haren
lagun iraultzaile jakobinoek egin ametsa: transformer les paysans en français, hots,, gure arbaso baserritarren frantsestea?
|
|
|
Badakigu zer bide egin duen geroztik Robert Schumanek eta de Gasperi, Adenauer, Spaak
|
haren
lagunek asmatu zuten Europaren batasunak! Nahiz egun orotako berriek oroitarazten diguten badugula oraino zer egin helburura heltzeko.
|
|
|
Xede eder hori ez zen, egia erran, bururatu ahal izan, baina horren araberako erabakiak hartu zituzten halere Pariseko diputatuek, Grégoirek eta
|
haren
lagunek bultzaturik, juduen eta frantses kolonietako esklaboen askatzeko gisan.
|
|
|
Leninek eta
|
haren
lagun komunistek, ordea, Errusiako tsarren inperioa berrantolatzeko asmotan Autodeterminazio eskubidea erabili nahi izan zuten, nazionalitateen printzipioa hedatuz horrela nazio xumeetaraino.
|
|
|
Gero, Indotxinako gerla hasi zuen, Vietnam, Laos eta Kanbodiako nazioen aurka: oroitzeko zafraldia jasan baitzuen orduan, Dien Bien Phu ko setioan, lehenago Parisen ongi eskolatuak ziren Ho Chi Minh eta
|
haren
lagun bipilek emanik.
|
|
|
Bizkitartean, Paulok eta
|
haren
lagunek bidean kausitu zituzten beste hizkuntza guztien artetik badira zenbait fede berriaren janzteko ontzat hartu zituztenak, hala nola Siria, Persia, Armenia eta Egiptoko hizkuntza zaharrak. Horra zergatik, hor dauzkagun oraino, gaur egun, aberasgarri eta irakurgai, orduko idazle handien obrak, Efrem, Pakomio, Atanasio eta grekoz idazten ez zuten beste asko.
|
|
|
Hipotesia egia bada, pneumonia txinatarraren kasuak edozein lekutan agertuko dira, eragilea goiko atmosferatik desagertu arte. “Espainiako gripea” Haren ideiaren alde, Chandra Wickramasinghek eta
|
haren
lagunek 1917 eta 1919 artean mundua suntsitu zuen epidemia gogoratzen dute, “Espainiako gripea” izenekoa. Gaixotasun hori mundu osoan agertu eta banatzeko modua ez da justifikatzen eredu epidemiologiko konbentzionalik.
|
|
|
Batek Parisko Montmartre auzoan elkarrekin bizitako oroitzapenak berritzen ditu. Kaleko pintoreekin landu omen zituzten 60ko hamarkada hasieran olioaren teknika eta marrazkia, eta kalean emakume biluziak marraztuz ateratzen omen zuen Romainek bizimodua," goitik behera jantzita egonik ere, emakumeak biluzik ikusteko dohain harrigarria baitzuen", dio
|
haren
lagun batek.
|
|
|
" Neronek mantendu nahi dut neure familia", errepikatu zion. Neurri batean egia zen, baina egia ere bazen emaztearen anaiak eta
|
haren
lagunek egindako isekak eta txantxak zituela gogoan erabaki hura hartzean. Familia kaskarin xamarra iruditu izan zitzaion hasiera hasieratik emaztearena.
|
|
|
" Osabaren etxean, berriz, ama beti Maritxu zen", pentsatu du umeak. Aitak ere batzuetan Maritxu deitzen dio amari,
|
haren
lagunekin egoten direnetan eta, baina etxean Maria izaten da beti. Gogora etorri zaizkio amaren lagun kalakari horiek, aitak esaten dien bezala.
|
|
|
–Ba hire anaia orduan! Hire anaia eta
|
haren
lagunak!
|
|
|
–Bai, hire anaia eta
|
haren
lagunak, ziur! –segitzen du Gabik.
|
|
|
Ahultze eta hauste horiek zilegiak dira oso; are gehiago, batzuetan, beharrezkoak dira, eta, horren ondorioz, zuzenak ere, eginbeharrik hautsi ez duen alderdiarentzat. Arrazoi berbera dela bide, lagunetarik batek adiskidetasunari kalte egiten badio, dela gaiztakeria bat eginez, dela oinarrizko eginbeharrak urratuz, dela bidezkoa edo zilegia ez dena eskatuz, besteak askatasuna du aurrerantzean
|
hura
lagun moduan ez hartzeko, horrek adiskide izateari utzi baitio. Kasuan kasuko inguruabarrak aintzakotzat hartuta, adiskidetasuna desegin daiteke hausturarekin zein hausturarik gabe, baldin eta haustura horren aldeko arrazoi zuzena duenak ez badu berak ere horretarako arrazoirik ematen, eta, aldaketa horretan, adiskidetasunaren ordez, elkarrenganako maitasunari eusten badio, hori ezin baitigu inork ez ezerk kendu.
|
|
|
Ez du jakin nahi non bizi den. Ez ditu
|
haren
lagunak, haren familiakoak, nortzuk diren ezagutu nahi. Ez du Luperen iraganaren berririk jakin nahi.
|
|
2004
|
|
|
Lotsa ematen zidan neure izenaz sinatzea. Erresidentzia
|
hartako
lagunen batek esan zidan: " Neska, neska!
|
|
|
Rafflesia (loreek metro bateko diametroa neur dezakete, eta nauseabundoaren usaina du) landare multzotik dator, pazko loreak, bioletak eta pasioaren loreak barne. Hori diote, behintzat, Todd Barkmanek eta Western Michigan Unibertsitateko
|
haren
lagunek Proceedings aldizkarian, Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionalean. “Pertsona batzuek pentsatu zuten landare hori beste lore handi eta usaintsu batzuekin ahaidetuta zegoela”, diote aditu horiek.
|
|
|
Zientzia molekular modernoak laguntza handia eman dio. Hala, Barkmanek eta
|
haren
lagunek landarearen genoma aztertu zuten lehenik, baina Rafflesiak fotosintesia ez egiteak —horrek esan nahi du gene asko desagertu edo aldatu egin direla horretarako— alferrikakoa egiten zuen beste landare batzuekin konparatzea. Bere pertseberantzian, ikertzaileek gene bat aurkitu zuten Rafflesiako mitokondrio DNAn, bere horretan eta beste espezie batzuekin konparatzeko moduan, eta landare hori bioleten, pazko loreen eta pasio loreen ondoan jartzera eraman zuten.
|
|
|
Orain, nazioarteko ikertzaile talde batek uste du litekeena dela 6.300 intsektu eta parasito espezie inguru desagertzea, dagoeneko arriskuan dauden eta bizitzeko mendekoak diren espezieak desagertzen badira. “Desagertzeari buruzko gaur egungo balioespenak birkalibratu egin behar dira, espezieen “koitzaltzea” kontuan hartuta”, ziurtatu dute Lian Pin Koh ek eta
|
haren
lagunek “Science” aldizkariaren azken zenbakian. Aditu horiek benetako datuetan oinarritutako eredu bat erabiltzen dute espezie elkartuen eta bizitzeko erabiltzen diren espezie nagusien arteko erlazioa aztertzeko; adibidez, Ficus generoko zuhaitzen, zuhaixken eta landare igokari tropikalen mende dauden liztorrak, haien loreak polinizatzeko; parasitoak eta haiei ostatu ematen dieten animaliak; tximeletak eta laranakako landareak, etab. Espezieen arteko lotura “Koitzaltzea” terminoa, hasieran, intsektu parasitoen galeraren prozesua deskribatzeko erabili zen, bertan bizi ziren espezieak galduz.
|
|
|
Oraindik. Beste mundu batean mutil
|
hura
laguna izango zuela pentsatu zuen Ramírezek. Ez hartan, ordea.
|
|
|
Gerora jakin nuen anai Benito nire aitaren tutorea izan zela batxilerreko laugarren ikasturtean, amona alargundu eta krisi latz batean sartu zèn urte berean. Baina amona Sinforosak anai Benito izan zuen bolada
|
hartan
lagun, gauaren ilunean argi.
|
|
|
Eta, hain zuzen, ia ordubete egon nintzen isilik eta lore kanposantuko hiru gurutzeei begira: Genovevaren gizona;
|
haren
lagun bat; haren beste lagun bat. Hiru lagun hilik.
|
|
2005
|
|
|
Urtero izaten gara Aramaiotik gora, oso gora, dagoen mendi borda batean bertsotan. Anboto peko txoko
|
hartan
lagun onak egin ditugu urteen joanean. Parajea zoragarria da, eta txabolaren izena gutxi jota harrigarri.
|
|
|
Banko batetako enplegatu, ibiltzen da batean Bordalen, bestean Tolosan, gero ez dakit non, zenbait egun irauten duten ikastaldiak egiten, jana eta loa hotelean bankoaren kondu.
|
Haren
lagun guziek neska bat hartzen dute gauaren pasatzeko. " Neska ala urrixa" pentsatzen duzu.
|
|
|
Izan ere, ikasturtearen bukaera aldera, Inesen eskolako ikasleek jaialdi bat antolatu ohi zuten, eskolako areto nagusian: kantak, dantzak, eta hainbat abileziaren inguruko ekitaldiak; eta Inesek eta
|
haren
lagunek modelo desfile bat prestatzen zuten urtero, azken bizpahiru urte haietan bai behintzat.
|
|
|
|
Haren
lagunek autobusa antolatu dute; bete da
|
|
|
Gauerdia pasatuta, udal arduradunak mozorro landu eta ederrenen aukeraketa egiten hasi ziren, eta gaueko 01:30ean banatu zituzten sariak. Banakoetan, lehen saria, Inauterietako erreginaz mozorrotu zenak jaso zuen, eta taldeetan, lehen saria, Heidik eta
|
haren
lagunek.
|
|
|
Urkok, aurpegi tristeaz, aitortu zion ez zuela ezagutzen.
|
Haren
laguna beste bat zen, gizonezkoa, eta ez bereziki polita. Neska honek, Madokak, harekin lan egiten zuen.
|
|
|
–Beno, poliziak Anderrek bere burua hil zuela dio, baina familiakoek gauza arraro batzuk ikusten ditugu eta
|
haren
lagun batek zazpi hilabete lehenago bere burua hil zuela jakitean...
|
|
|
Eta lasterka aldendu zen, eta soka luze batekin agertu. Marro eta
|
haren
lagunak plazako zuhaitz baten inguruan estu estu lotuta ipini zituzten; hantxe geratu ziren gau osoan. Hurrengo goizean, Adela goiz jaitsi zen haiek askatzera, ez baitzuen nahi eskolara zetozen haurrek Marro eta hala ikusterik.
|
|
|
Orduan, lasterka abiatu nintzen.
|
Haren
lagunak algaraka geratu ziren.
|
|
|
DJ Katx izeneko arbidetarrak Dragan eta
|
haren
lagunei lekua abandonatu zien. Egarri hila zen.
|
|
|
Paris osoa irudiz bermeetan inarrosarazteko oihua askatu zuen Xarlesek. Igande
|
hartan
lagun taldeak, sarrerako haiariaren dei amainakorrei elkor, hustu behar omen zuelako, Pigalleko putetxe baten atarian utzi zuen Xarles. Gavrochen txapela zeroanak, laukote bildua ikustean, nondik bada zetozen eskatu zien:
|
|
|
Hitzordu lekura bideratu zen Tuileries baratzeetan zehar. Tadjik misteriotsua eta
|
haren
lagunak han zeuden. Adiskideki errezibitu zuten eta, premiazkoak ziren seguritate neurriak zaintzearren, Ivryra zihoan metroan satortu ziren:
|
|
|
Lebatzero bat zetorren Txingudiko barran aurrera. Nolako kalipua hankeko
|
harena
lagunak sustatzeko eta patroiari erritmoa biziarazteko! Arraunketaren zigorra zintzoki onartuz liberatu nahi zuen galeriano bat zeraman barruan.
|
|
|
Noizbait behar eta, harrika hain mingarriro zehatza zen zarpatsu bakarti
|
hark
lagun bat egin zuen ezustean. Harrotua egiten ari zen kostapean karnatarako zizare bila bere lagunik onena izanen zena ikusi zuenean inguruan, ez zegokion eremuan sartzen, ezin utzi ezer esan gabe eta" Hi, Xabi, zer ari haiz...?" esanen zion, edo" Peru" edo" Antxon" agian," Kaxkajo" edo" Txankame" esan ez bazion behintzat.
|
|
2006
|
|
|
Kataluniako, Galiziako eta Euskal Herriko itzultzaileek egindako lanen azterketa dakar Behinola haur eta gazte literatura aldizkariak 13 zenbakian. ...ulitako euskal haur eta gazte literaturaz idatzi dute Pep Molist eta Joan Portellek, Xabier Etxanizek Galizia eta Kataluniako literatura gure artean atondu du eta haur euskaldun errefuxiatuak gai harturik 1936ko urriaren 30ean Josep M. Folch i Torresek En Patufet haur aldizkarian argitaratutako El petit refugiat i el seu company testua euskarara itzuli du Manu Lopez Gasenik (Errefuxiatu txikia eta
|
haren
lagunak).
|
|
|
Calbet en arabera, ondorio horiek “baikortasunerako arrazoia” dira, organismo planktonikoak baitira itsas ekosistemaren oinarria eta giza kontsumorako erabiltzen diren arrain eta molusku askoren elikagai nagusia. Ikerkuntzan zehar, Calbet ek eta
|
haren
lagunek hidrokarburo kontzentrazio handiak erakutsi zizkieten zenbait kopepodo espezieri, hala nola “Acartia grani” edo “Oithona davisae”, eta “Rodomhonas salvia” algei. Lortutako datuek erakutsi zuten organismo horiek “ia immuneak” direla fuel olioarekiko, eta hori, Calbet en iritziz, ur ez hain kutsatuetara igeri egiteko eta emigratzeko duten gaitasunaren ondorio da.
|
|
|
eskolan gaztelania irakasten da, liberalismoa irakasten da). Bestalde, eta hala ere, hautematen da, Unamuno-k berak eta
|
haren
lagunek jokabide zakar hura ez dutela ekintza politikotzat saltzen, baizik eta beti eginbide moralaren izenean, betebeharraren, egiazaletasunaren(" el primer deber es decir siempre la verdad")," sentido ético" 317 eta" valor moral" aren318 izenean zuritzen dute. Bizkaitarristen jarrera politiko eroaren aurka, intelektualaren jarrera moral prestua.
|
|
|
|
Haren
lagunen mendekutik ihesi, zapategian gerizpetu zen Migel. Han, gertatuaren berri eman behar izan zion Tomas Atondori.
|
|
|
Gutien gutienak izanik ere, euskaldun erreformatuek zati bat osatzen zuten ziudadelako populazioan. Biarnon gerla urte hasieran piztua bazen, Nafarroa Beherea eta Zuberoa lehengo udazkenetik zeuden Lüküzeren eta
|
haren
lagunen eskuetan. Beraz, haietako gehienek inork baino denbora gehiago zuten Nabarrenkoxen, lehenbizikoak izan baitziren murru erraldoien gibelean satortzera etorritako iheslari uholdean.
|
|
|
Tontotuta nabilela pentsatuko duzu, maitea, eta agian arrazoiarekin, baina halako kontuak nerabiltzan buruan drogerian, itxaroten ari nintzela. Gero, egoitzara itzuli eta txokolategi paretik pasatu nintzenean ez nituen jadanik ikusi Anuntxi eta
|
haren
lagunak, eta, alde batetik, lasaitua hartu nuen.
|
|
|
Jakaren paparrean neraman Hitlerren irudi bat zen hori, arratsalde
|
hartan
lagunekin Hindenburg zeppelina ikustera joateko propio jarria.
|
|
|
|
haren
lagunen bekaitz.
|
|
|
Bai. Eta gero, baita
|
haren
lagunak ere, Patrizio Etxeberriak. Arantzazuko ongile ziren, beren limosna eta guzti, baina kapitalista bihurtu ziren, bata Legazpin eta bestea Zumarragan.
|
|
|
Arratsaldean parranda txikia. Koska ez dut ikusi, bai ordea
|
haren
lagun Xabi, herrian bizi den kazetari bat ere, neska guapa bat, etorkinei entrebistak egin behar dizkie bere egunkarirako. Errusiakoa naizela eta, deituko omen dit
|
|
|
Arrebak esandakoa egia bazen, dena zalantzan zegoen, kanposantuan edo kartzelan amaituko zuen aukera ere. Berehala, baina, ezabatu zuen hura guztia burutik, oraina bizi behar zuen, eta orain hartan Bibi zegoen, eta Urbano, eta arrantzale haiek, eta itsaso hura... eta zurrutaden artean Urbanok behin eta berriro kostalde
|
hartaz
lagun artera ekartzen zituen istorio guztiak.
|
|
|
Santurtziko uretara botatako etorkinaren gaineko informazio gehiago heldu zaigu. Azken berriek zera diote, haurdun dagoen emakumeak ez duela bere burua bota, baizik eta Poliziaren jazarpenak bota duela... halaxe ikusi uste izan dutela
|
haren
lagunek. Bertara joan den epaitegiko langile bati atxilotutako beste etorkinek esandakoaren arabera, kubertara igotako hainbat polizia borrokan aritu dira emakumearekin eta, antza, kolpe eta bultzaden eraginez jausi da uretara.
|
|
|
Hain zuzen ere, idazlearen laugarren emazte Mary Welshek, alargundu ostean, Bostongo John F. Kennedy Library delakoari eman zion senar defuntuaren legatua, horretara izen biak –Kennedy, Hemingway– betiko elkarri loturik gera zitezen. Demokrata kennedyanoa Ernest Hemingway, eta hona orain
|
haren
lagunetakoa izan zen Bill, senatari errepublikano baten biografia idazten. Ehizarako zaletasunean ote diren denak kide.
|
|
2007
|
|
|
Gauza asko. Ea
|
haren
laguna izan nahi nuen. Nobiorik banuen.
|
|
|
Hari erreferitzen zaion deus ere ezin da erkatu trataera anatomikoarekin, baizik fisiologikoarekin bakarrik, deus ez da estatikoa harengan, dena dinamikoa? 65 Beste era batera esanda, hizkuntzak organismoak antzo kontsideratu behar dira. Hizkuntza anatomizatuz, burlatu da orobat
|
haren
lagun Goethe?, haren gorpua bakarrik edireiten da; izpirituak eta bizitzak ihes dagiote eskalpelo trauskilari66.
|
|
|
Barruan zerbait irakiten hasi zaizula sentitu duzu. Haserre zaude, benetan haserre, ez bakarrik zeure buruarekin, baizik eta zure aurrean dagoen gizonezkoarekin, barre egiten duten
|
haren
lagunekin, bideo konferentziaz ikusten duzun Ferminekin, bekadun gazte eta lirainekin, ahia jan nahi ez duen Oierrekin. Oihu egiteko gogoa duzu, baina hain dago musika altu, ez luke inork adituko.
|
|
|
Holly k zin egiten dio. Egunhorretan bertan, geroago, Holly k eta
|
haren
lagunek topo egin dute Sean ekin.Sean en katua zuhaitz batean dago harrapaturik, eta ezin da jaitsi. Egoera horretan, zerbait egin behar da azkar, bestela katua erori egin daiteke eta.
|
|
|
Beste era batera esanda, hizkuntzak organismotzar jo behar dira. Hizkuntza anatomizatuz, burlatu da orobat
|
haren
lagun Goethe?, haren gorpua bakarrik edireten da; izpirituak eta bizitzak ihes dagiote eskalpelo trauskilari795.
|
|
|
Emaitza antsietate krisia edo haluzinazio sorpresiboa izan daiteke. Psikiatrak “desaldatzen” hasi zen doktore baten adibidea jarri zuen, eta
|
haren
lagunek Burgosen sartu zuten, “bera ez zela” esanez. Sendatu ondoren, medikuak adierazi zuen “atea izan arren, bidea aurkitu zuela”.
|
|
|
–Ibai aldeko argazki
|
hartako
lagunez ari zara, ezta?
|
|
|
" Noizbait behar eta, harrika hain mingarriro zehatza zen zarpatsu bakarti
|
hark
lagun bat egin zuen ezustean"...
|
|
|
Zaplaztekoa niri, Cosme Iturrinori, hirurogeita hamar urteko gizonari! Beste bat ere eman nahi izan dit baina
|
haren
lagunak babestu nau, bere gorputza tartean jarrita. Txukunak geratu dira hango bazterrak, San Martin eguna iduri zuen bazter haietako odol kolorea ikusita.
|
|
|
Horrelako zerbait erantzuten nion bakoitzean, kontrabandoko gaueko lanerako jaioa naizela esaten zidan algara artean. Antza ezagutuak zituen Paul Dutournier, Sarako Alkate Zaharra, eta
|
haren
lagunak, Espainiako gerra ostean, Irundik hasi eta Bilbora bitarteko hari elektriko guztiak, pattarrik finenak, eta beste hamabi gauza bizkarraren gainean edo itsasontziz pasarazi zituztenak. Orsonek ederki ezagutzen zuen hura dena,
|
|
2008
|
|
|
Haietako batek, hitzaldian, euskaraz egin zuen pasarte bat. Eta
|
haren
laguna barrez sakristian! Guk ez genekien latinez ari zen edo zertan… Nonbait, haria galdu eta euskaraz jardun zuen, batek daki zer esaten, harik eta atzera hariari heldu zion arte; orduan, gaztelaniaz segitu zuen.
|
|
|
Mehatxua argia zen: ez balinbazuen eskandala sortzaileak barrika bat arno pagatzen, muntatzen zizkioten" Tobera mustrak", erran nahi baita herriko eta herri ondoetako jendeen aitzinean hartaz eta
|
haren
lagunaz trufatuko zirela. Pagatzen zuelarik gelditzen ziren galarrotsak, ez zuelarik onartzen, orduan bai, gazteriaren larderia.
|
|
|
El Deseo eta Warner Bros. Pictures enpresek ekoitzi duten filmak Isaren eta
|
haren
lagunen istorioa azaltzen du. Isa atrakatzailea da, mikatza, baina eskuzabala era berean, eta ez da gauza kartzelatik kanpoko bizimodura egokitzeko.
|
|
|
Ezin izan nuen bera besarkatzea ekidin. Mediku batek ikusi izan banindu halako estualdirik ez emateko esango zidan, baina momentu
|
hartan
lagun bat nintzen, ez medikua. Ni ikusi eta ezagutu izana oso garrantzitsua zen.
|
|
|
|
Hura
lagun nuela, arin arin egin nuen geratzen zitzaidan bidea; eta, batzuetan oinez, beste batzuetan antxintxika, hurbilduz joan nintzen, luzeiritzita, oholesira. Hala eta guztiz, haren aurreko zuhaiztian barrena abiatu nintzenean, polikixeago eta ernexeago ibiltzeko burua izan nuen.
|
|
|
karlistaldia (egoera historikoa), euskara (ikerketa linguistikoa), literatura (irudimena). Borrowren irudia, bertzalde, tradizio baten barnean kokatu behar da, euskaldunen inguruko lan gehiago ezagutzen baitzituen, bai garaikideak (Richard Ford
|
haren
lagunarenak, kasu), bai zaharragoak (Humboldten lanen bat, adibidez); eta idatzizko literaturarekin batera, esperientzia ere hor dugu: Borrow Euskal Herrian egon zen eta euskal jendea ezagutu zuen.
|
|
|
Lurperatzaileak kontatu zidan eszenatik abiatu naiz. Atentatuan hildako frankista baten zerraldoa leherkariz kargatuta daramate
|
haren
lagunek hilerrira. Ez dakite, noski, leherkari hori biharamunean beste bat hiltzeko erabiliko dutenik.
|
|
|
Ordu luzeetan egoten da esna. Horrelaxe gertatu zitzaion gau
|
hartan
lagun baten aitari ere. Bermeoko ontzi handi batean zebilen, Afrika aldean.
|
|
|
|
Haren
lagun baten amonaren istorioa zen. Nola maitemindu ziren neska mutil bi gaztetan.
|
|
|
Azkenean zama-ontzi batean egin zuen ihes Donibanera Prietok. Baina lau orduko abentura
|
hartan
lagun handiak egin ziren Prieto eta Bakeriza.
|
|
|
Aingiruetan, Luziferren eta
|
haren
lagunen gaiñean.
|
|
|
Geroago baina, Ulisesek eta
|
haren
lagunek ziklope hark guztiak bere haitzuloan sartu eta beren lagunak jaten hasi zela ikusirik, handik bizirik irteteko, erraldoi gizajale hura mahatsaren zukuaz mozkorrarazi eta lo zegoela begi bakarra erre zioten. Haien oihuak entzutean baina, haren haitzuloaren ondora inguruko ziklopeak heldu ziren, testuak dioenez.
|
|
|
...o EuskalEsnaleko kidea haren erabaki baten kontura eztabaida sortu guran ibiltzeko?» Agian gaininterpretatu egin dut erredakzioko oharra, baina ez da ahaztekoa sabindar hertsienek hala nola Bilboko jeltzale gazteek, ez ziotela sinpatia handirik EuskalEsnaleari, eta beraz baliteke. Kizkitzak?, hizkera ezti batean mozorrotuta idatzi arren, zirkunstantzia hori gogora ekarri nahi izatea Jemeini eta
|
haren
lagunei, ez zegokien kontu batekin polemikarik ez sortzeko aholkatuz.
|
|
|
“Tenperatura igotzen denean, intsektuen elikadurak landare espezieetan eragindako kaltearen aniztasuna ere handitu egiten da”, erantsi zuen ikerketaren egile nagusiak, “Proceedings of the National Academy of Sciences” (PNAS) aldizkarian argitaratua. Curranok eta
|
haren
lagunek Bighorn ibaiaren arroan, Wyoming-en (Estatu Batuetako mendebaldea), aurkitutako 5.000 fosil baino gehiago aztertu zituzten. Fosil horiek Paleokeno Eozenoko Maximo Termikoa (PETM) izenaz ezagutzen den aldikoak dira, eta aurreko eta ondorengo urteak.
|