|
2000
|
|
|
Nik soldadu joan aurretik armonika eta trikitixa ere jotzen nituen familian eta lagunartean. Eta orduan bazkalondotan eta abar kantatzen genituen abestiak dira, garai
|
hartan
gure gustukoak zirenak. Oroitzapen asko ekartzen dizkidate gogora, eta hain zuzen horregatik aukeratu ditut.
|
|
|
Elkartea horretan oso garbia izan da. Garai
|
hartan
gure artean eztabaida sortu zuen zenbateraino enfrentatu, zenbateraino ari ginen hipotekatzen bertsolaritzaren etorkizuna estilo gogor hori mantentzeagatik, eta uste dut momentu honetan balorazio positiboa egiten dugula. Enfrentatu ginen, baina gure proiektuaren arabera.
|
|
|
Gure egunotan, ordea, horiek historia zuzenari bihurtzeko asmoz, Jose Luis Lizundia jaunak, 1981eko maiatzaren 27an txosten bat aurkeztu zuen Eusko Legebiltzarrean Eusko Jaurlaritza bere aldetik jar zedin Castilla Leongo agintariekin harremanetan, Treviño berreskuratzeko ahalegina egiteko. Baina une
|
hartan
gure politikariak ez ziren gehiegi ahalegindu.
|
|
|
Absolutua guztiz erlatiboa da. Hots, Absolututzat daukaguna bera da erlatiboa(, nork bere herria maite du?); eta
|
haren
gure hautapena daerlatiboa(, ez dago, agiri denez, guzizko aukerapenik?). Horrela gizakiak, Absolutuabehar baldin badu, berak sortu beharra dauka, Absolutua izango duen zerbait berea (pertsonala, ez derrigor esklusiboa).
|
|
|
Ordea, anaia Madrildik itzuli zen, eta, handik aitzina, Villagrandeko dukearen semearen gutunen aiduru egoiten zen hura, ezin urduriago. ...u2014tigreak basorat ihes egin eta handik urte erdirat edo izan zen, hurrengo urteko martxoan— gutun bat jaso zuen, non Villagrandeko dukearen semeak Madrilgo kontuen berri emaiten baitzion, baita bere etxearen eta etxekoen berri ere; eta gutun hartan eta bere gutun guztietan beti izaiten zuen esker oneko hitzen bat azken aldera, batik bat gure amarentzat, zeinak ezin hobeki tratatu baitzuen,
|
hura
gure etxerat etorri zenean, aitaren berrogeita hamargarren urtemugan.
|
|
|
Eta hargatik ez zion behar bezala buru egin, maleruski, bere bi olen gainbeherari, zeina baitzegoen loturik, bertzalde, aspalditik zetorrèn eta Euskal Herri osorat hedatu zèn burdinaren gainbeherarekin... Ordea, noiz eta baitzirudien ezen negozioa galdugordean zegoela eta hondoa jotzerat zihoala, Urbiainerat heldu zen jigant hura, falkoina baino begi zoliagoa zena eta harririk arruntenaren azpian urrezko moneda bat ikusteko gai zena, eta jigant
|
hura
gure aita izan zen.
|
|
|
Aitona Nikolasek zerbaitekin ihardets ziezaiokeen aitaren ezkutuko mehatxuari, baina nola erdi ahiturik baitzegoen orduko, erreuma hezurrik tipienetan ere jaun eta nagusi, eta nola ohartzen baitzen ezen jauregi
|
hark
gure aitaren beharra zuela, zuhaitzak lurrarena bezainbertze, zutik iraunen bazuen, hala, isilik egoitea deliberatu zuen hartaraz gero.
|
|
|
Eta ez ote dezakegu erran, finean, ezen sala
|
hark
gure aitaren nortasunaren alde inportant bat erakusten zuela, Aurelio Anbrosio Makrabioren erran batek laburzki bil diezagukeena: Potestas non solum si invitet, sed etiam si supplicet, cogit?, zeren eta aitaren gonbitak eta haren eskariak, baita haren nahirik nahitsuenak ere, zinez baitziren bete beharreko obligazinoak bertzeontzat jauregian...
|
|
|
HOR nonbait erran dizut ezen osabak superstizionearen eta sineskeriaren landarea zimendutik eta erroetarik erauztea zuela amets eta, xede hari buruzkoan, egitekorik egitekotsuenetan sartu zela; eta erran dizut, halaber, ezen gure Zientziaren Eliza
|
hura
gure isilpeko adiskidetasunari izena emaiteko modu bat izan zela, bertze deus ere baino gehiago... nahiz eta horrek ere ez zigun eragotzi egite guti batzuen aitzinatzea, zeinetarik pare bat bederen sonatuak baino sonatuagoak izan baitziren: lehena, ondotik doakizuna duzu, jaun André.
|
|
|
—Sententziaren betetzeko ordua —segitu zuen— handik bi urterat heldu zen. Sententzia
|
hartan
guk ere izan genuen geure partea, zu ongi ohartu zinen bezala, zeren jaun inkisidorearekin genituèn harremanak ezin hobeak baitziren, eta hala joan zen sententziaren exekuzionea ere modu ezin bereziago hartan, aita Bartolomeren esku luzea bitarteko. Eta ikuskizun hartan... ai, nola gozatu nuen borreroak osaba Joanikoti zigorkada haiek eman zizkionean, baita txakurra erre eta xispildu zutenean ere, hura infernuko deabrua balitz bezala, neure buruari erraiten niola:
|
|
|
Eta auto sakramental iduriko hartan bazirudien, han geunden moduan, ezen gurutzatuen artillero konpainia bat osatzen genuela, eta konpainia hark sultanaren jauregia hartu nahi zuela, atakea erretaguardiatik jorik eta handik oldarturik. Eta, makurturik geundelako, isilpean gindoazela zirudien, baina isiletik eskas eta urri genbiltzan inguru hartan, bertzalde, zeren bakoitza jo eta ke ari baitzen, bere ahaleginean tinko, orain tiro eta orain ere tiro, nehor ere gibela egin gabe, munizionez ongi horniturik eta spiritu militarrez gainezka, jauregiaren idurizko konkista
|
hartan
gure ohorea jokoan balego bezala.
|
|
|
Dena, nerabe moko guri batzuk ginen garaietatik. Gerorrek baino hobeki ezagutzen zituen
|
hark
gure jokamoldeak, gure frustrazioak eta gure nahi ezkutuak. Ximurraren autoan laurak bildu ginen goizalde horretan berean asmatuko zian zer estaltzen zuen bestaz mozorroturiko ibilaldi zentzugabe horrek.
|
|
|
Edo koskoilak; edo koskabiloak; edo panpalinak; edo barrabilak; edo zintzilikarioak... herri idurimenak delako zorro pilotadun ale bikoa izendatzeko asmatu dituen molde ugariak agortzeari emanez gero. Horrelaxe laburbiltzen
|
hark
gure ezkon-bizitza hondora ekarri zuten egitate guztien nondik norakoa! Ez tragorik, ez inolako semeren etorrerarik, ez egunkaririk, ezta talde, zelula, elkarte, multzo edo saldoenganako zaletasunik batere, Potro Falta baizik.
|
|
|
Nik, nolanahi ere, ez nuen ikusleen asaldura edo izualdi edo erruki berantiar harekin bat egin; ez. Nik, ezjakintasunez ez ezik borondate on guztiarekin, txalo egin nion jaurti  tzaile burugabetuari, zinez uste baitut horixe espero zuela
|
hark
gugandik: loriazko azken segundo ahaztezin batzuk, betikotasuneranz  ko bidaia betiere ezezagunean lagungarri izango zituenak.
|
|
|
Edurtxo Caterpilarrek hartu zuen hitza ostera: " Esan, Armando maitea, oinaze izugarri
|
hura
guri, teleikusleoi, mundu orori adierazi behar bazenio, zein kolore aukeratuko zenuke?". " Kolore bat?".
|
|
|
Urte batzuk lehenago, bere arloko kongresu baterako, aipatu irakasle hori Madrileko unibertsitate batera etorri zen. Bere alaba Salomek, orain dela urte batzuk Euskaltzaindiaren kide urgazle izendatuak, eskatua zion, Espainiako hiriburura egiten zuen bisitaz baliatuz, euskal gramatikaren bat eros ziezaiola,
|
hark
gure hizkuntza ikasteko gogoa baitzuen, tipologian haienarekin, georgierarekin alegia, antz handia du eta. Sinposioan zehar Gabunia jaunak unibertsitate hartako errektorea agurtzera hurbildu eta, paradaz baliatuz, galde egin zion ea Madrilen zein liburu dendatan eros zezakeen euskal gramatika bat.
|
|
|
Preso sozialak euren ziegetan zeuden. Geuk itxi genizkien ateak,
|
hura
gure kontua zelako eta saltsa hartan nahas ez zitezen, arazorik izan ez zezaten gerta zitekeenagatik. Inork ezin asma zezakeen hura zelan buka zitekeen, eta arazo hura geuri zegokigun soilik.
|
|
2001
|
|
|
Une horiek nire bizitzako txarrenak izan dira. Nik sufritutako edozer baino okerragoa mutil
|
hura
gure begi aurrean nola hiltzen ari zitzaigun konturatzea, guk ezer gutxi egin genezakeelarik. BAT, BI, HIRU, LAU, BOST, kolpe bihotzean eta arnasaldi artifizial bat rugbiko baloi baten tankerako eskuko bonba txikiaz.
|
|
|
Beraz, Web eko bezeroak oso ongi ulertzen du arazoa. Informazioaren naturari buruz gehiago ikastean, inform azioa sailkatzeko eta banatzeko tresnak eta algoritmoak erabiltzeko gai izango gara, eta
|
hura
gure ezagutzaren parte bihurtuko da. Eta hori erabakiak hartzeko oso lagungarri gerta dakiguke.
|
|
2002
|
|
|
Ez genion soilik zerbitzu militarrari edo miliari uko egin, desmilitarizatzearen aldeko dinamika sozialak sortzea gura izan genuen. Intsumisioaren arrakasta edo porrota parametro horren arabera neurtu behar da, hau da, une
|
hartan
gure burua inplikatu eta arriskuan jarri genuenon ikuspuntutik. Beste gauza bat da, gizartearen aldetik mezu hori nola jaso izan den.
|
|
|
Txikitako Teresari Alegiako hiletetan izan zuen lehenengo ezusteak hizkuntzak errealitatearekin duen etena erakutsi bazion, heldutasuneko Teresak badaki etengabe traizio egiten dioten hitz horietan (maitasuna, adiskidetasuna, ilusioak...) babesa bilatzera kondenatuta dagoela. Horregatik, Becketten pertsonaien antzera," kontatu, esan, hitz egin" (133) beste irtenbiderik ez du, nahiz eta, badakien, hitzok, txikitatik bermatutako ilusioak, guztiz susmagarriak direla (L" Ère du soupçon deitu zion beste
|
hark
gure aro garaikideari). Hortik, testuak darabilen hizkuntza eta estilo neurtua, zehatza...
|
|
|
Udazken hasiberriaren egun batean jakin genuen Sara haurdun zegoela, etxean egindako predictor probaren bidez, goizeko lehen orduan. Baina ez genion elkarri hitz egin, beste bat baitzen une
|
hartan
gure odolaren mintzoa, begiak begietan malko batzuk isurtzen genituela, gure poz neurrigabearen adierazgarri.
|
|
|
portua?". Guk sekula entzun gabeko izen
|
hark
gure irudimena pizten zuen bere apalean. Eta beste argudiorik ezean, errotuluan betetzen zuen puska handia ikusita, haren garrantzia beste nonbait agian antzinako denboretan, trenbidea zabaldu zuten garaian kasu, edota lehenago, garraioak gurdietan egiten zirenean, esate baterako bilatu behar zela otuko zitzaigun...
|
|
|
Ez genion inori ezer adieraziko, halere.
|
Hura
gure sekretu txikia izango zen. Hurrengo asteetan autobusa hartzera joango ginenean, harro azalduko ginen estudiante gipuzkoarren biltokian.
|
|
|
Esate baterako liburu hura, azalean Kaf  ka bere andregaiarekin agertzen zena, eta honi idatzitako gutunak jasotzen zituena. Bolada batean, urte asko ez zela, behin baino gehiagotan ikusiko genuen erretratu
|
hura
gure gau mahaiaren gainean. Harrezkero, ordea, ez ginen batere akordatu izango liburuaz, zeren oroipenaren estreinako momentuan arrotz egingo baitzitzaigun haren agerpena.
|
|
|
Horregatik kezkak, tesi antzera agertuak. Hau nahi izan dizut kontatu, ilusiorik ere ez baitut galdu, nire erara, nire modura, burutazioak bata bestearekin lotuz eta josiak emanez, garai
|
hartan
gure gurasoengandik hartutako altxorrari eusten saiatu baikara, ustez eta horrek segurtatzen digula gure ezaugarri nagusietako bat. Zu ere gai izango zara zure ondotik etorriko zaizkizunei altxor bera aberasturik pasatzeko?
|
|
|
Ordea, euskara gure hizkuntza izanik ere, orain dela zenbait urte, eguneroko bizitzan, gure hizkuntzaz ezin baliaturik bizi ginen, norabaiteratuak batzuetan, hori da kontua. Eta ez dakit nik gogoan duzuen nola hasi ginen aitzin
|
hartan
gure hizkuntza berreskuratu, hedatu eta plazara jalgiarazi nahian, jakite hegoek igoa, beste poeta hark ere idatzi zuen bezala, euskara noranahikoa nahi genuen aldi hartan: pentsatzen dut eskolan edo ikastolan norbaitek galdetuko zizula Lizardiri buruz zerbait.
|
|
|
Apaizak, erlijioak ongi zedarritutako tradizioan oinarriturik, euskaraz aritzen zitzaizkigun aldaretik haien euskara batu halamoduko hartan, batez ere Elizak bere berrikuntzak egin zituenean eta jendearekiko harremanak pixka bat eztitu zituenean, liburuetan irakurri duzun Kontzilio famatu haren ondoren. Juan Pablo II.ak atzera bota duen iraultza
|
hura
gure garaian gertatu baitzen. Lehenbiziko Jaunartzea euskaraz egiten hasi ziren gure ondokoak.
|
|
2003
|
|
|
Nik orduan Kurian lan egiten neban (zapatu goizetan be bai), eta gauza bat neukan ona gure irratiari laguntzeko: aldi
|
haretan
gure bulegoak eta irratiarenak etxe berean egozan, Henao kalean.
|
|
|
Zenbat baserritarrek ez eban erderea ikasi lantegietan, eguneroko plazan, dendetako hartuemonetan! Gero, modak itsu itsuan ontzat hartu ohi dira ta, erderearen modea be holantxe sartu zan aldi
|
haretan
gure artean. Eta gure gazteak, neskatilak batez be, erderea ikasteari eta egiteari emon eutsen, euren buruak baserritar agertu ez egitearren.
|
|
|
Hirugarren bat be egin neban, lagun askoren eskabideari baietza emonez. Euskaltzaletasuna gehitzen joian aldi
|
haretan
gure Herrian, batez be gazteen artean. Batetik, alfabetatzekanpainak, bestetik euskera batuaren bultzadea...
|
|
|
kiputxak be orduantxe hasi zirala batzen eta alkarri lagunduz euskerea lantzen. " Garai
|
hartakoak
gure lehendabiziko argitalpentxoak, Egan en plazaratuak eta Don Pablo Bilbao Aristegik zirikaturik eta lagundurik. Hor ikusten dut nire idazlanen lehen emaitza xumea", autortu eustan Julen Marik bere eskutitz baten.
|
|
|
–Batzuek gizon hura faxista zela eta faxista izanda herritik faxistekin joana zela pentsatuko zuten. Besteek ostera gizon
|
hura
gurea zela eta gurea izanda gureen aldera joana zela pentsatuko zuten.
|
|
|
Nola ere izan zen, hantxe zegoen erdi argiturik talaian lurperatu zuten bigarren gorpuaren misterioa.
|
Hura
Gure Gizona ote zen. Eta zer zidan horrek niri?
|
|
|
The Chicago Tribunen 1936ko abuztuaren azken aldera argitaratutako lan baten bidez, hain zuzen. Bruno Mendiguren pozik agertu zen,
|
hura
gurekin zela eta.
|
|
2004
|
|
|
Humboldt, halere, orain dala ehun eta hirurogei urte izan zan Euskal Herrian... Orduan ezagutu zituen (ez heranegun, alajainkoa!) garai
|
hartako
gure euskaltzalerik sonatuenak. Gaurko Hizkuntzalaritzak dionez.
|
|
|
Weber jauna ospe... eta esku handiko gizona da Reicheko musikaren munduan. Bururatu zitzaidan
|
harekin
gure produktuei buruz hitz egitea lortzen banuen, agian... Tira, ulertuko duzuenez, Weber jaunaren arreta eta laguntza oso garrantzitsuak izan daitezke gure etxearen interesei begira –amaitu nuen, nire irudimenak hartua zuen bideaz harrituta.
|
|
|
Orduan ulertu nuen E.A.J.ri buruzko eztabaida. Gizon
|
hark
gure arteko lotura bat ezarri nahi zuen, politika arloan bereizten gintuen amildegia ezabatzen saiatu. Ahalegina hunkigarria zen.
|
|
|
Ezetz, ez nuela hitz hura esan nahi, nik ere banuela izugarri maite nuen amona bat, eta ez nintzela amonaren teilatuaren kontra harrika ibiliko; eta ezetz, hirugarren adinekoak ez zirela aprobetxategi batzuk, hura ere gaizki esan nuela, eta barkatzeko, ongitxo mereziak zituzten-eta bidaiatxo haiek, bizitza osoan lan egin ondoren eta segurtasun sozialari urte luzeetan zergak ordaindu ondoren. Entrenatzaileari buruzkoan, berriz,
|
hura
gu bion arteko afera zela esan nuen, eta kito.
|
|
|
Gure aitari etorria dario. Bere mendean duen edozein gairi ateratzen dio
|
hark
guk uste ez genuen distira, ezpala eta irazkina. Norbere menpeko jakiteari inork uste ez duen berritasuna sortzeko ahalmenari deitzen diot nik etorria.
|
|
|
arduraz eta erantzukizunez asumitu behar dugu errealitatea. " Gizakiak egin egin behar du eta bere burua ere egin; zehatzago, errealizatu egin behar du eta bere burua errealizatu ere", Ellacuriak ezin zuzenago izkiriatu duen bezala Zubiriren pentsamendua laburbilduz (FBE, 258). c) Hirugarrenik, errealitateaz jabetzeak eta
|
hura
gure gain hartzeak errealitateaz (gauzez eta geure buruaz) arduratzera garamatza ezinbestean, gure gizatasunari uko egingo ez badiogu. Errealitatea ez zaigu ematen modu erreaktibo hutsean erantzun dezagun edota era hermeneutiko hutsean asumitu dezagun; errealitatea ardura eta erantzukizun gisa ematen zaio gizakiari, hots, eginkizun eta errealizakizun modura.
|
|
|
Gehien gehienak, zerbait igo eta, gutxiena ematen zuenean, beheraka abiatzen ziren, haran zokora. Eta izan, ezbehar handia zen
|
hura
guretzat: alferrik galdu egiten genituen geure indar gutxiak, eta bide berri bat aukeratzeko zorian suertatzen ginen; gure nekatuan, gure zauriekin, gure lehenbailehen igotzeko presaz.
|
|
|
Eta hala, bat bi hiru eta bat bi hiru, arboladi bateraino iritsi ginen denok. Arboladi
|
hura
gure etxe gaineko gailur batean zegoela gogoratu zitzaidan.
|
|
|
Genovevaren ohizko abistua entzun genuen, banketerako deia, eta bai La Vache, bai ni eta bai beste hamar behiak presaka joan ginen ukuiluko atarira. Gu beltzok ate parean eta sartzeko prest jarri ginen, zeren aspaldi
|
hartan
gu izaten baikinen beti banketerako aukeratuak. Ordea egun hartan kontrakoa izan zen.
|
|
2005
|
|
|
Saltzaileak ahoz agindu zigun hartatik ez dute ia ezertxo ere bete: esan zigunez, mundu zabalean 3.500 udaleku dauzkan enpresa handi batek, 45 egun lehenago ohartarazita, aste
|
haren ordez
gure gustuko beste bat eskainiko zigula eta, era berean, enpresa harexek, batez beste 20.000 pezeta ordainduta, beste hamaika aste ere emango zizkigula esan zigun.
|
|
|
edo. Sasoia joan da gero? argitaratu berriak dastazen genituen mirespenez (bitarteko saioian), hor kazetaritzarako ere balio zezakeen kontaera bat bazegoela sumatuz, baina ez genekien hizkera
|
hura
gure kontatu beharretara egokitzen?. 1
|
|
|
berea eta gu bionak praktikatzen zituen harek. Guk praktikatzen ez ditugunak praktikatzen zituen
|
harek
gure partez. Baina hiru erlijio gutxiegi iruditu, antza, eta beste bat fundatu zuen berak; erlijio berri bat asmatu zuen Satiek.
|
|
|
Kale zaratatsuak utzita, bakartietara abiatu ginen, mintzatu gabe, urruti, oso urruti bata bestearengandik, nor bere pentsamenduetan murgilduta. Asunto
|
hark
gure artean geratzen zen argi ahula betiko ilunduko ote zuen galdetzen nion neure buruari, edo, agian, ordurako amatatuta zegoen eta nora ezean genbiltzan biok, itzalpetan, hiriko inguru hartan bezala.
|
|
|
Nire buru bera samarrak artean Adelaren hitzak erabat ulertzen ez bazituen ere, azalpen haien haritik bizitzaren eta errealitatearen ikuspegi bat eraikitzen joateko aukera izan nuen, hain baitzen nahasia eta bihurria inguruan gertatzen zen guztia. Adelak komunismoarekin, budismoarekin eta yogarekin egiten zuen uztartze
|
hura
gure bailaran arraroa gertatzen bazen ere, ez zen batere ezohikoa garai hartako zenbait giro aurrerakoitan.
|
|
|
" If I was a richman, dobe, dobe..."; aldapa gora poliki gindoazen; maiz gelditzen ginen, elkar musukatzeko; gozoki bat ezpainetan hartu, eta bion artean miazkatzen genuen. Aldapa
|
hura
guretzat zeruko igoera zen, Jakoben eskailera, ez zorionera iristeko bidea, baizik eta zorionbide berbera.
|
|
|
Ohar hauen guztien helburua, azken finean, Humboldten ustetan hizkuntzak gizakiaren humanizazioan, formazioan edota hezkuntzan betetzen duen funtzioa antzematea eta agerian jartzea izan da. Lehen une batean, hizkuntzak garapen intelektualean edo kognitiboan duen paperaz aritu gara eta, honela,
|
hark
gutako bakoitzaren mundu ikuskera propioa zabaltzeko duen gaitasunaz jabetu gara. Jarraian, hizkuntza horrek aldi berean gizakiaren garapen pertsonalean edo etiko moralean duen zeregina aztertu dugu eta, honen eskutik, giza-formazioa bere osotasunean hobeto ulertzen saiatu gara.
|
|
|
Batzuetan, hala ere, gernuarekin nahasitako giza gorotz ustelaren kirats higuingarria ekartzen zuen haizeteak. Lubakietan bolo bolo zebilen ipuin baten arabera, etsaiak libramendurako erabiltzen zituen upelak maldan behera botatzen zituen haizea alde zuenean, usain nazkagarri
|
hura
gure lubakietaraino iritsi eta horrek gure morala areago birrindu eta indar urrituko zuelakoan. Eta egia zen:
|
|
|
Oso ondo oroitzen dut, ni izan nintzelako jantokira sartzen lehena. Eta urte asko pasa badira ere, gerra
|
hark
gutako asko lurrarekin berdinduta utzi bazituen ere, bizitasun berezi batekin oroitzen dut oraindik une hura, espero ez ditugun ezusteko ederrak bezala epel, bizitzarekin berradiskidetzeko une bat bezala samur, sasien garratzenean masusta izpi gozo. Jantoki gisara antolatutako oihaletxeko errezela zeharkatzen lehena izan nintzen, bai, eta ohartu nintzen kanpai ez zen kanpai haren zintzarri hots xaxtar hark bazuela zerbait berezia, ez zela ohiko hots xaxtarra, izan hots xaxtarra izaten jarraitzen zuen arren, ez zela ohikoa.
|
|
|
Beharrik Mao kamaradak putzura botako ditu laster, bestela euskal misionistek katolikotu eginen lukete Asia osoa. Aitzolek hitz eta hitz egin zuen, eta hitz bakoitza luma berri bat zen bere hegaletan, sotana harrotu zitzaion bizkarraren albo banatara, plaza osoa hartzeraino zabaldu zituen hegalak, itzalpe
|
hartan
gu, zakatzak gorri aingeru sindikalaren atzaparrean lotsak.
|
|
|
Itsasoko arriskuetan bizi ziren milioi bat lagun horiek ez zeukaten, lehorreratutakoan, aterpetuko zituen su bazter gozorik inon. Hori Francok esan zuen, eta bazegoen egiarik gezur hartan, gure herrikoak behintzat beste diktaduran, Primo de Riverarenean armadoreek berek merke jaso eta garesti saldutako etxe estu, zikin eta umeletan bizi ziren, honek argituko dizu zergatik ezin giro patriotikoagoa egon zen egun
|
hartan
gure herrian: errenta merkeko pare bat ziento etxe, gaineratuaz dozena, etorria zen mustera Generalisimoa.
|
|
2006
|
|
|
Herentzian etxe batzuk eta haien lursailak sartzen dira, eta lursailen deskripzioetan gehiena sagastia agertzen da. Garai
|
hartan
guk hegazkin batetik begiratu izan bagenu Gipuzkoa laurden bat edo sagastia izango zen. Horrek esan nahi du denek sagardoa edaten zutela.
|
|
|
Gehien harritu ninduena Imanolek nere poemak aukeratu izana zen; besteekin izanak nituen harremanak, haiekin solastua nintzen; baina Imanolek nere hitzak kantatu zituenean, ez genuen oraindik pertsonalki elkar ezagutzen. Biziki eskertu nion, beraz, hitz haiek aukeratu izana, eta gertakizun
|
hark
gure adiskidetasunari ateak zabaldu zizkion. Izan ere, eta kanpoko itxura guztietatik haratago, garaikideen maitasun seinaleen zain bizitzen gara beti.
|
|
|
4 edo 5 urte dira Jaime ezagutzen dudanetik, eta elkarrekin lan egiten dugu, barazki onak lortzeko.
|
Hark
gu ulertzen gaitu sukaldari moduan, eta guk bera ulertzen dugu nekazari moduan. Elkar ulertzen dugu beraz.
|
|
|
San Agustinen indusketak egitean berak eta aurretik Barañano, Gonzalez de Durana, A. Santana eta A. Gómez-ek lortutako informazioa gehituta, hilobi eta tenplu erromanikoaren oinarriak aurkitu zituen, XV. mendeko kapera gotikoak moztuak. Eraikin erromaniko
|
hark
gure testuak fundatu zuen monasterio prerromanikoa suntsituko zuen, eta horren aztarnarik ez da aurkitu oraino (ezta nekropoli edo hilobirik ere). Beraz, García Camino-k baieztatzen du 1051 fundazioko aztarna arkeologikorik ez dugula (2002:
|
|
|
Areetatik idatzitako gutun batean bere amari luze eta zabal hitz egin zion gure herriaz eta «euskal probintzia ederren» ohiturei buruz. Weber-ek harriduraz ikusten zuen, baita miresmenez ere, sasoi
|
hartan
gure herriak bizi zuen industrializazio prozesua: «Kapitalismorik modernoena hedatzen ari da berealdiko ahalmen eta kemenez» (Vivanco, 2004).
|
|
|
Izan ere, halako ehunka auto egonen ziren. Lasarteko
|
hark
guri jarraitzen zigun ere ez nagon seguru!, onartu behar izan zuen.
|
|
|
Batis Egurrola ontziolako nagusia izan zen puxtarria jausitako gau
|
hartan
gure etxera agertu zena. Ez nuen artean haren ezaupide handirik, baina berari zor diot, Bernat maisuarekin batera, mendebalderako bidaia ahaztezina.
|
|
|
sentimenduak pentsatu eta pentsamenduak sentitu. Garai
|
hartako
gure solasaldiak esaldi harekin amaitzen genituen: " Sentipentsatu eta pentsasentitu ostean, orain...", eta zegokiguna egitera joaten ginen:
|
|
|
Bai, joan zaitez Arantzazura. Ikusi zer zen
|
hura
gure garaian, eta gaur egun zer den.
|
|
|
Ahalegin metodologiko bat egin beharra azpimarratu nahi da: epikaren mundu aurreklasikoa doitasunez ulertu ahal izateko guk geuk gerturatu behar dugu ikuspegi zaharrera6; mundu
|
hura
gurera gerturatzen saiatzeak gure mundua ulertzeko bidean jar gaitzake, agian, baina ez dugu ukituko ezagutu nahi genuena.
|
|
2007
|
|
|
Inmarekin pasatu genuen larunbat gehiena. Niri arraroa egiten zitzaidan gu baino neska zaharrago batekin egotea eta
|
hark
gurekin normal normal hitz egitea, baina berak guztiz jator jokatu zuen eta, egunak aurrera egin ahala, gero eta maiteminduago sentitzen nintzen ni.
|
|
|
Folka beranduxeago iritsi zela esan dut arestian, eta folkien artean espainolez kantatzen zutenak zirela nagusi: mezua behar baitzuen folk kantari batek aintzat hartuko bazuten, eta espainolez behar baitzuen mezu
|
hark
guk ulertuko bagenuen. Paisaia hura ez zigun Roberrek ezagutarazi, rockean sendo jarraitu baitzuen hark, baina honetaz hitz egiteko beste pertsonaia bat ekarri behar dut orriotara:
|
|
|
Zerk harrituko gaitu? Horren desberdina al zen, izan, garai
|
hartako
gure egoera eta galiziarrena?
|
|
|
Hegel-entzat legeria bat arrazoizkoa da gaur, arrazoimenaren beraren gaurko garapen mailari badagokio; eta arrazoizkoa zen atzo, arrazoimena bere buruaz jabetzeko prozesuan atzoko mailari baldin bazegokion, eta bestela ez. Legearen historikotasunak arrazoimenaren historikotasunarekin bat etorri behar du razionala eta justifikatua izateko652 Gogoratuko da, Hegel-entzat unibertsoa halabeharrekoaren erresuma dela, nezesitatearena, eta unibertsoan den eta gertatzen den oro, naturan bezalaxe historian, nahitaezkoa dela (unibertsoan deus ez da kontingentea, izan,
|
haren
gure ezagutza baino); horrelako den bezainbatean bakarrik aitor daiteke razionala eta izan daiteke edozein ezagutza razionalen objektu. Gure ezagutza, hortaz, naturan bezalaxe historian, kontingentera soil mugatzen den bitartean, ezin da ezagutza razional eta zienfifikoa kontsideratu.
|
|
|
1930ean Gure> Herriaren zuzendari izendatu zuten Clément Mathieu. Urte
|
hartan
Gure Herria elkartea ere sortu zuten, aldizkariari indarra emango ziolakoan; eta Mathieu irakasleak ez zuen La, tte dizipulua lankide huts mantendu, baizik eta Gure Herria elkartearen idazkari adjuntu izatera igoarazi. La, tterekin batera, Gure Herria elkartearen Administrazio Kontseilua osatu zuten, besteak beste, Jean Etchepare eta Maurice Souberbiellek lehendakariordetzan, Jean Saint Pierre idazkaritzan eta Louis Dassance diruzain karguan.
|
|
|
Humboldt(...) orain dala ehun eta hirurogei urte izan zan Euskal Herrian... Orduan ezagutu zituen (ez heranegun, alajainkoa!) garai
|
hartako
gure euskaltzalerik sonatuenak... Gaurko Hizkuntzalaritzak dionez, Humboldt-ek urte haietatixek ikusi zuen xuxen hizkuntzen kakoa.
|
|
|
Pentsamendurik ezin da eman, ezta huts hutsena ere, gure sentimenaren forma orokorren laguntzaz baizik; haietan bakarrik ahal dugu
|
hura
guk kontzebitu eta, nolabait esan, tinkatu.
|
|
|
Antza, deitura ezaguna zitzaion. Gizon aparta zen, zinez, ikusten baitzitzaion inoiz edo behin begi ernez ibilia zela
|
hura
gure artean. Esan zidanez, film bat ere egina zeukan euskaldunoi buruz, mugaren alde batekoak eta bestekoak Europa zaharreko euskaldunak baizik ez ginela erakusten zuena, baina ez nion berak entzun nahi zuenik erantzun, esan bainion ni ez nintzela ez alde batekoa eta ez bestekoa, mugaren marra beraren gainean nintzela jaioa, Bidasoa gaineko zubietako baten erdian egin ninduela amak, eta izan nintekeela neuk erabakitzen nuen lekukoa eta baita ere izan nintekeela inon jaio gabekoa, marrarik ez baita benetan inon aurkitzen ahal,
|
|
|
Carmenek zuzenka Euskaltzaindiaren aixolbeko bortara gidatu ninduen. Marmolezko ezkaratz batean aurkitu ginen eta, zutoin baten itzalaz profitatuz, arrats
|
hartako
gure azken musua zatekeena oparitu genion elkarri. Euskal munduan arrazoizko heina atxikitzen jakitekoa zen, batez ere cuando llores cuando sufras...
|
|
|
Haren ezagutzak egin ginituen gure etxean, apez xaharraren medioz bixtan dena. Hau, baginakien nor zen, aspaldi
|
hartan
gure herriko artaldearen artzaina, berrogoita hamar urteak lerdenki ekartzen zituena, sabelez anple eta kolore gorritsuak izana gatik. Herriko ehorzketa, bataio, ezkontza, komunione, absoluzione, katexima, edo elizako ofizio guziak airean eremaiten zituen, baita ere, denbora berean, nortsu zen mezarat heldu goaitatzen, ilherrietako belardia tapikatzen zuten haurrak erasiatzen, horiek guziak ondorio eraginkor bainan irudimen gabeko jokabide batean.
|
|
|
Bertza falta dugula, ba! eta goiz huntako azantz
|
hura
gure ebaslearen azantza zunan! segur nindunan!
|
|
2008
|
|
|
Comillaseko gaya eta lesbiana ginen.
|
Hura
gure futbol zelai queerra zen.
|
|
|
Eta halako kezka ere bai: ba ote gara geure ondoren datozenentzat
|
hura
gurekin izan zen bezalako maisu?
|
|
|
Eta halantxe joan eta etorten zan guri laguntzen pausoz pauso goitik zaindari, pauso bakotxean, gora eta behera, agur egiten euskun bitartean. Berba be bai
|
haregaz
guk. Asko nasaitzen ginduzan goiko bidelagun biribilak.
|
|
|
Bat, beste guztien atzean zegoena, herrixkatik Livesey doktorearen bila joandako mutila zen; eta besteak aduanako ofizialak, mutilak bidean aurkitu eta, zuhurtziaz, berehala berarekin etorrarazi zituenak. Dance Ikuskariak Katakume Txuloko luggerraren berri izan omen zuen, eta horregatik abiatu omen zen gau
|
hartan
gure etxerantz. Eta gorabehera horri esker alde egin genion ama eta biok heriotzari.
|
|
|
Ez zuen behin ere gutunik idazten edo jasotzen, eta hitz egin, berriz, auzokoekin besterik ez, eta haiekin ere, gehienetan, ronaren kontura bapo egin ondoren. Marinel kutxa handi
|
hura
gure arteko inork ez zuen sekula zabalik ikusi.
|
|
|
–Lurraldeak gure bizitzan zenbaterainoko eragina izan dezakeen eta
|
hura
gure parte dela (gure barren barreneko izatea) erakusten duen alderdi bat azpimarratzearren, hizkuntza baten hedatze eremua ere badela pentsatzea baino ez dago; gure pentsamenduaren eta gure izate subjektiboaren euskarri da, eta hartzen duen lurraldeak berau osatzen duen komunitatearekin batera gure unibertsoa definitzen du, gure mundua?.
|
|
|
Bizimoduaren zer nolako guztiak hitz nazionalaren lantegian taxutzen zituen kultura antolatzaile hura. Non dago kulturaren definizio nazional
|
hura
gure mundu abertzalean. Non dago herri euskaldunaren ardatz izaera, eraiki nahi omen dugun nazioaren diseinuan?
|
|
|
–Zure aitak malezia handia zuen. Horren gezurtia zen ezen behin pentsatu genuen gainontzeko ontzietakook ez geniola irratitik ezer esango,
|
hark
guri galdetzen zigunean gu isilik geratuko ginela. Ez geniola esango nondik eta nora genbiltzan?
|
|
|
Gerta daitekeen kointzidentziarik zailena zen hura. Aitak itsasoan eraztuna galtzea, legatz batek jatea eta gero legatz
|
hura
gure aitaren txalupak harrapatzea. Eta harrapatutako ehunka legatz horien artean gure aitak bat bakarra aukeratu etxera eramateko eta legatz hura izatea ezkontzako eraztuna irentsi zuena.
|
|
|
Hogeita zazpi metro. Zuzen zebilen, olatu
|
hark
gure etxea estaliko zuen.
|
|
|
Aitaren ustezko arerioa, euskal barkuak preso hartzen zituen gizon hura orain Euskal Herrira etorri nahian zebilen. Gu joan ginen bezala Stornoway ezagutzera,
|
hark
gurea ezagutu nahi zuen.
|
|
|
Dirua egiteko modu azkarra eta erraza zen, apustu jokoa, baina orduan ez zirudien jokoa zenik, inbertsio segurua baizik. Benetan uste genuen, etxez aldatu, urtebete bertan egin, gero saldu, eta
|
harekin
gure erretiroa jaso eta etxe berria erosi ahal izango genuela.
|
|
|
Ganix Ibarbururekin beraz, profesionalen plaza laxoko lehen partida irabazten genien eta ezin bururatu, euriturik, aitzinean ginelarik Saint Martin eta Harambilleten kontra. Berriz ondoko igandean jokatu beraz, eta
|
hura
guk galdu, finalerdian. Finala ez da egundaino jokatu, gerla orduantxe hasi baitzen, eta orduan izan zen beste partidarik.
|
|
|
Kultura eta hezkuntza eragileak, elkarteak eta familiak irakurzaletasuna bultzatzeko animatzen ditu. Fundazioak azaltzen duenez, zeinu hizkuntzako narrazioak “pertsona gor, handi eta txiki guztiei zabaltzen dizkie liburuaren munduko ateak, bertan sartzen utziz eta
|
hura
gugan sartuz”. Familia lana “Don Quijoteren abenturak” eta “Pippi Calzaslargas” argitaratu dira LSEn, familian irakurtzea sustatzeko Orain arte, Zeinu Hizkuntzan idatzitako zenbait ipuinetan gauzatu da ekimen hori:
|
|
|
Arabizazioak eta islamizazioak menperatuta bizi gara, biak lotuta daudelako. Arabiarrek diote arabiera hizkuntza sakratua dela, Koranaren eta Islamaren hizkuntza delako, baina
|
haren bidez
gure herria kolonizatzen dute.
|
|
|
Isilik egon ginen pixka batez. Konbentzituta nengoen hantxe bukatuko zela egun
|
hartako
gure solas saioa, baina nire uste guztien kontra, Rosak kontakizunaren hariari heldu zion berriro:
|
|
|
Nik, ordea, bi emanaldi haiek ezberdinak izan zirelako sentsazioa daukat, eta, bigarren hartan, gusturago egon ginelakoan nago. Lehenengora turista moduan joan ginen eta propio egin zuten emanaldi
|
hura
guretzat. Bigarrena, ordea, kasualitatez topatu genuen eta txinatarrentzako emanaldi publiko bat zen.
|
|
2009
|
|
|
Horietako batean lehen ariketak ziren maskarekin lan eginez. Garai
|
hartan
gure teatroa arras espresiboa zen, eta nik pentsatu nuen maskarak zirela grekoen aspaldiko kontuak, ez gureak. Laster utzi nuen.
|
|
|
Bai,
|
hark
guk baino lehenago, gainera. Beste mundu bat zen hura.
|
|
|
Baina, autortu beharrean gagoz, egia da eta: maiatz hile
|
haretan
gure Juanek igaro eban baino gau bildurgarriagorik gitxitan igaro izan dogu, ziur. Harek izan behar eban gaua, harek!
|
|
|
Pello Añorgaren Zaintxo (Erein). Belaunaldiz belaunaldi (birramonarengatik amonarengana eta
|
harengandik
guregana) datorren arbasoen espiritu moduko bat da Zaintxo. Eta mutikoak ezagutu nahi du zer den Zaintxo hori, eta marrazki baten bidez, bera barren barrenetik aterako du haren irudikapen bat.
|
|
|
Berak ere ez zigun ezertxo ere kontatu, noski. Baina sekretu
|
hark
gure artekoa puskatu zuen. Egoera bere onera bueltatzeko, behar beharrezkoa zen gaia atera eta lasai hitz egitea.
|
|
|
Razionalismoaren ekibokazio bat izan da segurutik, mito edo erlijioaren (eta magiaren) jatorria Naturari buruzko galdera teorikoetan suposatzea (hori zientziarena berarena zen), eta ondoriatzea, fenomeno naturalen esplikazio bila hark lehenago oker egina orain berak zuzen dagienez, hura sobran dagoela honezkero. Baina, bestalde, eta hau dugu orain erabakigarria, zientzia modernoak ez du bakarrik Natura ikertu eta
|
harenganako
gure ikuspegia eta sentiera errotik aldarazi (izarrak, eguzkia eta ilargia, haizea, etab., mitologietan, zentzua eraikitzeko, funtsezko elementuak).
|
|
|
Gogoratzen dut behin La Habanako Quincena hamaboskarian Felix Alluntisen artikulu bat irakurri nuela Sartreren ateismoaz. Alluntisek egundoko itzala zuen guretzat (Washingtongo Unibertsitate Katolikoan filosofiako profesorea, frantziskotarra, euskalduna, hots,
|
harengatik
gu harro harro egoteko modukoa alde guztietatik). Eskarmuxa, bistan da, Alluntisek irabazten zuen.
|