|
2000
|
|
|
Gezien jokoarekin" Lau Hiru Bi Bat, zero" jarri nien orduan, kapritxoz. Gustatuko litzaidake lehenengo irakurketa behintzat segidan egitea, lau atal horiek halako
|
hari
bat baitute. Intentzioz behintzat, nik azkeneko atalean daudenak aurrekoa irakurrita zuenarentzat idatzi nituen.
|
|
|
Hala ere, gertakari hauekin batera badago beste hirugarren
|
hari
bat: Maria Lurdesen bortxaketa.
|
|
|
eta ez dirala egin beharrak, baizik huts hutsik obeditu beharrak. Badakite, ez gobernariak ezen ez eta
|
harekin
batean bere bilguma osoak ere, ezin kenduko digula fueroak ematen digun eskua, libertadea ta bidea?.
|
|
|
«Felipe zan hor goian bizi zan agure bat» argitu zidaten Elbiraren auzoek, eta hariohartarazi zioten bahitua ez zela Feliperen arreba izan,
|
haren aurreko
batena baizik, baina beti familia berekoa.
|
|
|
behako bihozbera bat zen... behako uxter bat, bai, bere gogorrean. Eta, behakoaren uxterrak are uxterragorat egiten zuela eta,
|
harekin
batean, hatsarreko exijentzia hura eske eta eskari bihurtzen zela, ahoz erran nahi izan zenidan, begiz jada errana zenidana:
|
|
|
Bazihoan zezenarenganat zaldi gainean lasterka, bazetorkion zezena eta, uste genuenean ezen zezenak betean eta ezinbertzean harrapatuko zuela, aitzitik, toreatzaileak zezenari burtzia sartu, eta zaldiak, bizpahiru jauzi bizkorretan, zezena saihesten zuen eta harenganik alde egiten eta urruntzen. Eta, noiz eta burtzia sartzen baitzion zezenari, burdinazko puntari zetxekiòn makila hausten zen krak eginez, eta, krak
|
harekin
batean, jendearen bibak eta oihuak ziren hedatzen, esku zartadak eta txalo zaparradak aditzen. Eta burtzi baten eta hurrengoaren artean, peoiek paper gorriz apaindurikako hagatxoak sartzen zizkioten... eta burtzikada haietarik batean, zezena zerraldo erori, eta halakoa izan zuen heriotza eta azken fina.
|
|
|
Zezena geldi zegoen, hilik; toreatzailea, berriz, jaiki egin zen eta, jaikitzean, ohartu nintzen ezen beso bular ingurua odoletan zuela. Hurbildu zitzaizkion peoiak; jaitsi zen Villagrandeko dukearen medikua tribunatik; jaitsi zen,
|
harekin
batean, kalonje jaun don Claudio... baina toreatzaileak ezetz erraiten zien guztiei, ez zuela deus ere, eta dukeari bi hitz erran nahi zizkiola. Eta, ongi zuèn besoa morroi baten lepo inguruan ipintzen zuela, tribunarantz abiatu zen, haren laguntzarekin.
|
|
|
Eta egin zuen osabak bere egitekoa, eman zidan ondotik bere lezionea... eta, aulkitik kakontzia hartu zuen, kanpoan husteko asmoz. Osabarekin nindoan ni,
|
hura
bat batean gelditu zenean. Eta ustekabean erran zidan:
|
|
|
Norat joan behar nuen nik, baldin ez banuen norat joan? Edo, benturaz, bai... zeren eta, bat batean, napolitarraren kontseiluz Pisako katedralean aditu nuen meza etorri baitzitzaidan bururat, eta,
|
harekin
batean, oihu erdiragarri hura, erro errotik eta bihotzaren erditik atera zitzaidana: Credo!, apez izaiteko dei bat ere izan zitekeena, eta ozentki eta bortizki deitu ninduena... eta, uste nuen arren ezen, irririk gabeko egun goibel haien ondotik, ahantzia izan nezakeela zer zen irri egitea, aldiz, irri egiten ikusi nuen neure burua... zeren eta gurasoek ere apez nahi baininduten, eta, baldin erraiten banien ezen apez izan nahi nuela, kolejio edo komenturen baterat igorriko baininduten, Iruñarat edo Baionarat, uda finatu bezain fite, jauregitik eta osaba Joanikotenganik urrun...
|
|
|
Izan ere, jauregiko oineko harlanduak kentzen ari zirela, larruki honekin etorri zitzaidan egun batean trabailarietarik bat. Aditua nuen nik noizbait ezen jauregiko paretek gutunen bat gordetzen zutela, etxegoiendarren leinuko arbasoetarik batek skribatua, baina nehoiz ere ez nion inportantziarik eman, zeren gure egunorozko bizitza ipuinez eta asmakizunez betea baitzegoen bertzenaz ere, eta
|
hura
bat gehiago izan zitekeen. Alabaina, han berean zegoen gutun hura, jaun Esteban Etxegoienek ez dakit zenbat urte lehenago skribatua!
|
|
|
Jaun Esteban Etxegoienek, bai, etxegoiendarren leinuko ardi beltzak! Eta
|
harekin
batean bertze gutun bat zegoen, mezu edo manu bat zekarrena, jaun Eusebio Etxegoienena, Estebanen anaietarik batena, alegia! Eta biak larru honetan zetozen, kanabera puska baten barrenean bilduak eta biribilduak.
|
|
|
—Hala, bada, misione hartan erdietsi nian lehen hari muturra, eta hari hartarik tiraka laxatu nian lehen korapiloa... Eta, geroztik, hala ibili nauk, hari batek bertze
|
hari
baterat ninderamala eta korapilo batek bertze baterat, harik eta korapilo guztien laxatzea erdietsi dudan arte... ez trabailu eta izerdi gutirekin, zeren zazpi aldiz gutienez amore emaitekotan izan bainaiz, baina, gibelat egiteko puntuan eta tenorean izan naizen bakoitzean, beti ediren diat aztarna berriren bat, bidean aitzina egiteko kemena eman didana —eta, barrendik hats hartzen zuela, ga... Eta, hala, azken hariak don Venanciorenganat eraman nindian eta hari esker laxatu ahal izan nian azken korapiloa eta etorri ahal izan nauk honaino...
|
|
|
Eta hiru egunez ibili nintzen emazteki harekin horrela, atseginez atsegin, kasik pentsaturik ezen hartaz amorosturik nengoela, harik eta, halako batean, ohiko narda eta betiko higuina jaundu zitzaidan arte —bertzeen aurkako narda eta neure buruaren aurkakoa, jaun André—, halako moldez, non, handik aitzina, haren perfumeak ere ez baitzidan oka egiteko gogoa baizik eragin,
|
harekin
batean nigargura ere guztiz nagusitzen zitzaidala, ene haragia egur heze bat balitz bezala, gar egiten zuenean ere nigar egiten zuena.
|
|
|
Zeren baitzirudien ezen gizon hura Frantziaren alde lan egiten zuen kortsario bat zela, almirant D’Estrées en erranetarat zegoena eta borrokatu berria zena,
|
harekin
bat eginik, holandesen kontra, zeinak izan baitziren, frantsesak iritsi aitzin, jaun eta jabe, Trinidadeko irlako itsas inguruan, almirant Binkes buruzagi, Alain Coup d’Œil ek berak aditzerat eman zidan bezala, handik gutirat; eta aditzerat eman zidan, halaber, ezen borroka ezin neketsuago batzuen ondorez garaitu zituztela ho landarrak, biktoria pirriko batean... halako moldez, non almi... Eta, hartaz gain, bertze mila kontu aipatuko zizkidan, handik aitzina, neure harridurarako.
|
|
|
Apaizaren desditxarako, ordea, euri gozoa egin zuen izurriaren berrogeigarren egunean, baita hurrengo egunetan ere. Eta zelaiak eta landak beren aurpegia aldatu eta,
|
harekin
batean, herritarren aurpegia ere aldatuz joan zen, eta izurria aienatu.
|
|
|
Gure lagun dohakabeari aita amak bizi zitzaizkion oraino. Beren seme bakarraren adiskideok ez gintuzten inoiz begiko izan, baina gizalegeak familiarekin harremanetan jarri eta doluan
|
harekin
bat egitea agintzen zuen. Konpromiso hutsezko egintza horrez landara ez zitzaidan deus eraginkorragorik kaxkoratzen.
|
|
|
Pub berri samar bat zen, Anaren etxetik hurbil. Lehengo ortzeguneko gau ondikozkoan,
|
harekin
batean iragana nintzen ate paretik, barnera sartu gabe. Proposamenak berak lizun kutsua zekarkeen:
|
|
|
Bere hitzei irri karkail ozen batzuekin eman zien azken puntua, eta nik ere —gizalege handiko, beti— aurpegiko giharrak behartu nituen,
|
harekin
batean barre egin ahal izateko.
|
|
|
Debalde nire premien agerikoa.
|
Harekin
bat eginen banuen, uraren eta xaboiaren azterketa gainditu lehenago. Otzan izan nintzaion.
|
|
|
Ziztako funtsatua zen Edurnerena. Lehengo ortziralean Josu —eta,
|
harekin
batean, Edurne bera— ospitalera bidean eman nuenetik nengoen hura ikusi gabe. Anaia kezkatu batek nahitaez egin beharreko telefono deiak ere ez nituen egin.
|
|
|
|
Harekin
batean egin nuen irri, ozenegi beharbada, haren mazelak atzera gorritzea erdietsi bainuen, garraldi batek beretuak bezala. Burua haien ganberarat biratu nuen.
|
|
|
Buru ukaldi batez
|
harekin
bat egin nuen. Bai, banekien nolako anaia nuen, bertan ez egoteak Edurneri adina min ematen ez bazidan ere une horietan.
|
|
|
" Eskalatzailea". Zortzi urte baino gehiago ziren
|
harekin
batean garagardo ttar bat ere edaten ez nuela. Egun arrunt batean, negu partean eta, ez zukeen nire gain aginterik izanen, baina abuztua izan eta zuzendaria eta erredakzioburua oporretan, txorimalo hau genuen haien ordezko.
|
|
|
(ez dakit nola azaldu, gauzak adimenarentzat azkarregi gertatzen dira beti), tira, gauza da xabalina zelaira erori arteraino (ez besteak bezain urrun, bai besteak baino azkarrago eta parabolikoago) ez ginela jabetu, zera, inor ez zela jabetu (jaurtitzaileak jauzi txikiak egiten baitzituen artean, edo besoak gora eta behera altxatzen) jaurtitzaileak burua galdu zuenaz, edo, zuzenago esateko, xabalinak burua erauzi zionaz; hain garbi, hain zorrozki erauzi ere, non propio egin zuela pentsa  tzeko bide eman baitzien adituei nola forentseei; alegia, ez zela istripu bat izan, ongi eta luzaroan saiaturiko jaurtiketa bat baizik. Nik, nolanahi ere, ez nuen ikusleen asaldura edo izualdi edo erruki berantiar
|
harekin
bat egin; ez. Nik, ezjakintasunez ez ezik borondate on guztiarekin, txalo egin nion jaurti  tzaile burugabetuari, zinez uste baitut horixe espero zuela hark gugandik:
|
|
|
Gero, elkarrizketa labur bat izan genuen: bidaiaz, bidailagunez, pazientziaz..., eta ni argi eta adeitsu egoten saiatu arren, beldur izan nintzen sentitzen nuen negargura bortitz
|
hura
bat batean lehertuko ote zitzaidan. Eta haur denboran aitaren besoen irrikaz ibiltzen nintzen bezala, ez ote nintzen inpentsan Danen besoetan abailduko.
|
|
|
Kontuan izan behar dugu elementu hauek neutroak direla, hots, ez fisikoak ezta psikikoak ere; soilik interpretatu behar ditugun datuak dira, eta interpretazio horrek modu ugari izan ditzake, horien artean fisikoa nahiz psikologikoa ere. Oinarriztapen fenomenalista honen azken helburua zientzien batasuna zen, psikologia eta fisikarena batik bat, garai
|
hartan
bata bestetik oso urrun zeudela baitzirudien. Zientzien batasuna ez zen jada soilik posibilitate hutsa Machentzat, errealitate epistemologikoa baizik, ezagutzaren objektua beti berbera baitzen, alegia:
|
|
|
Lantegi
|
hartan
batera eta bestera bidaltzen ninduten enkarguak egitera, eta bizikletan joan ohi nintzen. Neure kontuko enkargu moduak ere izaten bainituen nik, beti bizikletan.
|
|
|
Hirurok hantxe geratuko ginela iruditu zitzaidan, isiltasun eta gelditasun mugagabe
|
hartan
bat eginda betiko, baina hainbat minuturen buruan Lauaxetak isiltasuna urratu zuen:
|
|
|
Desartikulatuta nengoen. Jitoan nenbilen, galduta, eta Egunkaria ko kontratua sinatu nuenean izar gidari bat atxiki nuela uste izan nuen, kontratu
|
hartan
bat egiten baitzuten hileroko soldatak eta militantziak, eguneroko lan arautuak eta euskararen eta aberriaren aldeko borrokak. Egunkaria ko erredakzio nagusia ez zegoen artean ere, urte batzuk geroago egongo zen bezala, Andoaingo Gudarien etorbidean, Lasarte Orian baizik, baina hara lan egitera joaten ginenok gudaritik zertxobait behintzat bagenuela sinetsirik nengoen hasierako garai hartan.
|
|
2001
|
|
|
Beraiek, ordea, garbi ikusi zuten alabak lepoan marka handia zuela, burdin
|
hari
batek egina. Bere burua urkatzen duenari, bestaldetik, mihia ahotik eta begiak ere zuloetatik ateratzen zaizkiola.
|
|
|
Gero internoen gelako leihotik begiratu nuen Kalaportu, eta enparantzako mamuak gogoratu nituen. Zintzilik eta hormari eutsirik etenik gabe erorbeldurrez zegoen
|
hura
batez ere. Eta sudur handi ahorik gabeko gizakia, eta hitz egiteko gauza egundo izango ez zen izakia.
|
|
|
Zehatza, esan beharrekoa hitz ahalik gutxienekin esaten dakiena, zorrotza, esaldiaren erritmoari begiratzen dakiena. Harako
|
hartan
bat bateko  jardunaren arrasto nabarmenak dauden bezala (ez da ahaztu behar hemen bildutako lan batzuk hitzaldiak direla), beste horko horretan luma koska bat zorrotzago baten emaitzak aurkituko ditu. Gauza jakinak dira.
|
|
|
Bada euskal literaturan aspaldidanik negar
|
hari
bat gero eta ugariago dariona. Negar hari honen aleak ezin konta ahala dira eta bat edo beste aukeratzea nahikoa izango dugu.
|
|
|
Etaho rra zer den gizon argia izatea.
|
Hark
bat batean honela esan zidan:
|
|
2002
|
|
|
Grupo Correotik datozen Ybarra Bergarechetar familiak dira Correo Prensa Española talde berria orain kontrolatzen dutenak. " ABC" bereganatu eta
|
harekin
bat egin ondoren, beren esku baitituzte talde horren akzio gehienak eta gizarteko postu garrantzitsuetan baitaude. 1989 urtean Luis Bergarecheren lekua hartu zuen Santiago de Ybarra y Churruca da talde honen lehendakari berria, eta zenbaitek dagoeneko" Polanco berria" deitzen dute.
|
|
|
Egia da, Lizarra Garaziko Akordioak herria ukitu zuela, jendeak aurrera egiteko modua ikusi zuen, esperantza bat piztu zitzaion. Ordea, aukera
|
hura
bat batean zapuztean erantzule zuzena ETA izan zelarik jendea eta herria lekuz kanpo geratu zen, eskema hautsi zen, nolabait. Ezin dugu amore eman, hala ere.
|
|
|
Narratzailea bera ere etengabe ari da ironizatzen liburuaren idazkeraz, eta ez du zalantzarik egiten" kritiko jakintsuen" aipamenak egitean, ongi baitaki bera ere kritikatu egingo dutela" historiaurrekoak" esaten dien zenbait teknika eta estrategia narratibo erabiltzeagatik. Horren guztiaren ondorioz, nobela
|
hari
baten garapena izan beharrean, egoera groteskoz osatutako multzo bihurtzen da. Eta hortxe ikusten dugu obraren puntu ahulena, sarri askotan pertsonaien eta zirkunstantzien gehiegizko karakterizazioak astundu egiten baitu irakurketa.
|
|
|
XVI. mendeko amaieratik aurrera, ordea, aldaketa sakonak gertatu ziren.Ikertzaile askok jardun dute orduko itsas ekonomiak jasandako zailtasunengorakadaz edo krisiaz. Esaten da, halaber, krisialdi
|
hark
batez ere Hego EuskalHerriari eragin ziola; Ipar Euskal Herrian, aldiz, itsas ekonomiaren eta batez ere, balea eta bakailao arrantzaren gorakada handia gertatu zela XVII. mendean. Krisialdiaren arrazoiak azaltzean, historialariek honako hauek aipatzen dituzte, besteak beste:
|
|
|
Hauek pizturik, semenez hanpatzen dira eta desio bortitzak tiratzen dionaren kontra jaurtitzeko gogoa sortzen da [semen ugariz hanpaturiko organoak mugitzen eta kinatzen dituztenak] eta gorputzak maitasunaren arimak zauritua duen beste hura bilatzen du. Zeren gehienean zauriaren alderantz jausten baitira denak eta odola kolpeak jo gaituen alderantz borbortzen da eta turrusta gorriak etsaia ere harrapatzen du, hurbil badago; honela, Venusen gezien kolpea hartzen duenak, dela geziok andre gorpuzkerako mutiko batek dela gorputz osotik amodioa darion emakumeak jaurti, zauritzen duen harenganantz tiratzen du eta
|
harekin
bat egiteko eta gorputzeko humorea haren gorputzean husteko irrikaz dago; desio mutuak atsegina iragartzen baitio.
|
|
|
Ametsetan edan nahi duen eta gorputzaren sugarra itzungi diezaiokeen urik aurkitzen ez duen, baizik iturrien simulakroetara oldartzen eta edan nahi duen ibai nahasiaren erdian alferrik tematzen eta egarritzen den egartia bezala, halaxe engainatzen ditu simulakroekinVenusek maitaleak, eta ez begiak ase daitezke gorputzak aurrez ikusten, ez eskuek, gorputz guztian zehar deslai eta zalantzan dabiltzanek, erauz dezakete lohadar samurren ezer. Gero, lohadar trabatuetan adin loreaz gozatzen dihardutela, gorputzek atsegina bidean somatzen eta Venus emakumearen soroa ereiten ari dela, gorputzak irrikaz estutzen eta ahoko listuak batzen dituzte eta elkar arnasten dute, hortzak ezpainetan hertsatuz; alferrik, ezin baitute handik ezer erauzi ez bestearen gorputzean sartu eta
|
harenarekin
bat egin; horixe nahi dutela eta horretantxe dihardutela baitirudi: halakoxe irritsez katigatuak dagoz Venusen lakioetan, lohadarrak gozamenaren indarra ahiturik zimeltzen diren bitartean.
|
|
|
Azkenik, partzuergoak hiru izar ematen dizkio Almussafesen fabrikatutako Ford Kari eta Madrilen ekoizten den Citroën Xsarari. Oinezkoen babesari dagokionez, aztertutako modelo guztiek bi izar lortzen dituzte probetan, Ford Kak izan ezik,
|
hark
bat lortzen baitu.
|
|
|
–Ez dakit nork esan zuen, baina arrazoi zuen esan zuenean gizon guztien ametsa dela
|
haren
bat edukitzea.
|
|
|
Mugagabea senti zedin. Eta gu ere bai,
|
harekin
batean. Aldian behin behintzat.
|
|
|
Lizardiren euskara, izan ere, ene jakituriatik koska bat gorago geratzen zen –koska bat baino gehiago ere bai–, eta horregatik, beharbada, malda gora egin zitzaidan. Bigarren irakurraldia egin nuenean, ordea, Leirek lau urte berriak zituela, nola sartu zitzaidan hezur muinetaraino, poema
|
hura
batez ere, gabon bezperan hildako bere seme Xabiertxori eskainia! Guztia baitzen hitzez emandako fresko hartan hunkigarri, bai aita penatuaren penazko sentimendua, bai gaia bera, eta bai bilbearen osagaiak ere:
|
|
2003
|
|
|
Brabanteko Genobebaren bizitzea be irakurten ei eben joste orduetan, negarra dariola sarritan. G. Arruerena izango zan,
|
haren
baten. Eta, auzoko andra bati ikasita, osoa ekian buruz, bertsotan, doinu ta guzti.
|
|
|
Ikaskideak eta irakasle biak, Don Patrizio Elosegi eta Don Patrizio Ruiz de Eguilaz. Karmelo, zutunik, beherengo iladan, ezkerretik laugarrena. bakarra,
|
haren
baten, Gordexolako" Preceptoría" haretan zoriontsu igarotako lehenengo urtean.
|
|
|
Hartzaileak Usaimen hartzaileak, aztertzen eta definitzen ari badira ere, nerbio zelulen mintzean finkatutako proteinak izan daitezke. Kenneth S. Illinois-eko Unibertsitateko Suslick ek egiaztatu duenez, proteinen egitura aldatu egiten da
|
harekin
bat egiten duten zink edo kobre ioien urritasun jakin batzuen ondorioz. Usain jakin bati usainezko erantzuna, eredu horren arabera, alda daitezkeen proteinetan eta nerbio mintz zelularraren bidezko garraio ionikoko mekanismo batean gertatzen diren aldaketa ionikoko seinaleen mende egongo litzateke.
|
|
|
– Aukerarik egokiena da oihalik ausartena edo egonaldian protagonismo handiagoa izango duena aukeratzea, jatorrizko ideiaren arabera. Ondoren,
|
harekin
bat egin eta konbinatuko duten beste oihal batzuk gomendatzen dira. Aukeraketa horrek denbora bat duen arren, merezi du konbinazioak eta oihalak ikusi eta alderatzea, erabakia arinegi hartu aurretik.
|
|
|
Noizbehinka aldagelatik emakume bat atera eta bere bikoteari dei egiten zion onespen keinu baten bila eta honek buruari eragiten zion. Niri, ilea urdintzen hasia nuelako edo, aulki bat eskaini zidaten aldagelak zeuden pasilloan eta plastikozko jesarleku horretan eserita egon nintzen,
|
haren
baten erdian errege. Aldalekuetako gortina gaizki itxietatik besapeak, izterrak eta besoak ikusten nituen mugimenduan eta, konparazioak egiten jarrita, Monikak irabazten zuela erabaki nuen.
|
|
|
Paristik itzuli zenean, maisu tituluarekin, eta, are gehiago, don Anxelmo hil eta Patxik postu berria bereganatu zuenean, herritarrak don Frantzisko deitzen hasi zitzaizkion. Patxiri, baina, hura arrotz egiten zitzaion," don"
|
hura
batez ere, halako suertez, non honela mintzatu baitzitzaien ikasleei, maisu kargua hartu eta handik egun gutxitara:
|
|
|
Che Guevarari orduan izu laborria azaldu zaio begietara. Lerde
|
hari
bat ezpain bazter batetik zintzilik zeukan, metraileta lurrera botatzeko keinua egin duenean:
|
|
|
" Geroz eta gazteagoak bidaltzen zizkigutek", esaten zion, eta honek baiezkoa egiten zion buruarekin, irribarretsu. Ez da sekula izan plaza  gizona, badaki, baina Mikelek betidanik errespetua gorde izan dio, idazkariaren kontrako ekintza
|
haren ondotik
batik bat. Neskarekin, berriz, ez zuen sekula zuzen jokatu.
|
|
|
Denok dakigu ez dagoela Afroditarik12 Maitasun gabe. Beraz,
|
hura
bat izango balitz, Maitasuna bakarra litzateke; baina bi izanik, derrigorrezkoa da bi Maitasun izatea ere. Eta nola ez dira bada bi jainkosa izango?
|
|
|
Bi lapa eder bezala. Eta
|
haren pare
bat esaldi ere bai, behin eta berriz errepikatzearen poderioz, burrunba etengabe bezala geratu zaiona. Etengabeko kilkerra:
|
|
2004
|
|
|
Aurrena indioekin joan nintzen lanera, mendira, Guajirara, Venezuela eta Kolonbia artera. Bertakoek lurrean salto egiten zuten, hankapean marra bat baleukate bezala, eta" Venezuela, Kolonbia, Venezuela, Kolonbia", esaten zuten, hanka marra
|
haren alde
batean eta bestean txandaka jarrita. Guajiran, herritik oso urruti geunden Oso ona izan zen niretzat, hantxe ikusi nuen garbi!
|
|
|
Dezepzioak. Nobelako protagonistek, bai
|
hari
batean zein bestean, idealizatuta dauzkate pertsona, mugimendu edo oroitzapen jakin batzuk, baina gertaera batzuen ostean, usteak esaerak dioen moduan suertatuko zaizkie: erdia hutsa eta bestea putza.
|
|
|
Horixe. Hari honek ez dik gehiago ematen, eta beste
|
hari
batekin saiatzea hobe dugula biok. Hik baduk nondik tira, eta nik ere bai.
|
|
|
–Otto Rahn hil egin da –erran zidan ahots
|
hari
batez.
|
|
|
–Giltzatu atea, Jainkoarren, giltzatu atea! –erregutu zidan ahots
|
hari
batez.
|
|
|
Erdozaintzik kosmo unibertsoaren barnean eta
|
harekin
bat bat egina senditzen zuela gizakia, haren poesiaren irakurle guztiak ohartu dira. Laborari familia batetan sortua, bizitza guztian munduan zehar ibili arren, hiriburu haundietan ere bere lurraren deia entzuten zuen barnean
|
|
|
Adler-ek, bere aldetik, ohartarazi zuen oinarrizko bulkada inkontzienteak ez diratekeela sexualak, baizik eta sozialak eta lehiatsuak, ahal izateko nahi biziak bizi duela gizakia, gutxiagotasun konplexu ugarietan agerrarazten den bezala. Jung ek, berriz, uste zuen energia inkontzientea desexualizaturiko libido bat dela eta are funts kosmiko komun bat, zeinetatik ni bakoitza sortzen den eta
|
harekin
bat eginez" gizabanakotu" behar duen. Energia inkontzientearen ezaugarrikera hauek guztiek —eta geroztik egin diren beste interesgarri batzuek (Reich, Boss, Binswanger, Lacan eta besterenak) — duketen garrantzi erabakigarria ukatu gabe, bada dimentsio inkontziente bat Hesnard psikoanalistak ohartarazi duena eta behar adina oihartzunik izan ez duena.
|
|
|
Alta, bere garaiko lan baldintzen izugarrikeriek eta soldaten miseriak itsutu bide zuten puntu bat baino gehiagotan. Marxek uste izan baitzuen kapitalismoaren truke sistema onartezin
|
hari
bat bateko truke sistema sozial bat kontrajar lekiokeela, merkantzien fetitxismoa (fetitxizazioa) desagertuko zelakoan. Oker zegoen horretan, historian zehar sekula egon ez delako bat bateko truke sistema sozialik, batetik, eta, bestetik, truke oro, neurri batean edo bestean, sinbolismo baten barruan suertatzen delako.
|
|
2005
|
|
|
Hori eztabaidaren ardatza izango bada ere, hori bezain garrantzitsua edo gehiago izango da Batasunak edo
|
haren ordezko
batek hauteskundeetan parte hartzeko aukerarik izango duen ala ez. Burujabetzen talka horrez gain, gatazkaren konponbidearen termometro ere bilakatuko dira hauteskundeak eta ezker abertzaleak parte hartu ahal izatea neurgailu garrantzitsua izango da.
|
|
|
Horren guztiaren zantzuak" Oilarraren karkara gorria"," Yaregi"," Epilogoa" narrazioetan ikus ditzakegu. Bestetik, bigarren oroimen
|
hari
batek herrian izandako bizipenetara hurbiltzen gaitu, txikitako eta gaztetako oroimenak ditugu. Giza izaera eta harremanak ardatz dituzten kontakizunak dira horiek (maitasuna, desioa, bekaitzak...)," Geu gagoz testigu"," Sugaar" narrazioetan bezala.
|
|
|
Korrontea lehorreraino itsas azpiko
|
hari
batetik eroaten da.
|
|
|
Lehen kutxa zabaldu nuelarik, aurreko txandako gauza berberak topatu nituen. Erloju zaharrari hautsa kendu, eta poltsikoan gorde nuen; handik aste batzuetara, nire gau mahaitik erloju hura hartu, dena askatu, eta berriro osatuko nuen piezaz pieza, burdin
|
hari
batekin egindako bihurkina baliatuz. Mekanismoa bazebilen, baina poltsikoko erloju hark ez zeukan kristalik, ez orratzik, eta ez zidan ezertarako balio; haatik, estalkia ondo zeukan, eta, hura irekitzean, musikatxo bat jotzen zuen; film bat ekarri zidan gogora:
|
|
|
Nik ez nuen bide hartatik jarraitu nahi, ezen, izen hura entzun hutsarekin erraiak sutan jartzen zitzaizkidan. Beste
|
hari
batetik eramaten nuen elkarrizketa:
|
|
|
Lauaxetak berriz, lehenbizi Unamunori egindako alegiazko elkarrizketa argitaratu zuen, beste nazioetan ere era horretako elkarrizketak boladan zeudela eta, hain zuzen bilbotarraren idazletasuna eta batez ere haren poeta izateko ezintasuna gutxiesteko, eta ondotik Mussolinirena,
|
hura
batez ere goratzeko:
|
|
|
Gurearekin jarraitu aurretik, hala ere, interesgarria izan daiteke Humboldten ikerketa linguistiko antropologikoek, orokorrean, hizkuntz zientzien eta hizkuntz filosofiaren baitan eduki duten oihartzuna begiztatzea179 Kontuan hartu behar da, hasteko,
|
hark
bat egiten duela J. G.
|
|
|
Humboldtek burutu nahi duen gizakiaren teoriak, jada aipatu moduan," konparazioa" (Vergleichung) du metodo bezala eta, hain zuzen, honek ezaugarritzen du deituran ere bere" antropologia". Esan beharra dago, hasteko,
|
hark
bat egiten duela hemen bere garaiko zenbait gizaeta natur zientziek ezagutzen duten erkaketarako joerarekin, honen adibide bezala" hizkuntzalaritza konparatua" eta" anatomia konparatua" aipa daitezkeelarik. Gurera itzuliz, lehenik, konparazioaren metodoa, gizabanako baten ezaugarri esentzialak antzemateko eta hauek kasualitatezkoak direnetatik bereizteko ezinbesteko tresna dela esan dezakegu.
|
|
|
Erremediorik ez duten gauzak egon badauden arren, azken
|
hari
bat bada, elkarrengana lotzen gaituena. Eta bestalde, gaur egun, arinkeria barkaezinez berba egiten dugu:
|
|
2006
|
|
|
Adelak eragin handia du berarengan, eta Adela PCkoa da. Bestalde, bere inguruan dabilen jendea dago bailaran eta, garai
|
hartan
batez ere ORT zen nagusi, gero beste batzuk ere bai, eta inguru horrek ere eragina du bere ikuspegian. Ezker abertzalea nolabait ezkutuago bezala agertzen da egoera horretan, baina badu presentzia indartsua, Joxe Mariren kasuan.
|
|
|
Barne hustuketa bati, ez inori kontuak eskatzeko ezta neure buruari ere, baizik eta esperientziei hitzak jartzeko, ohartzen den kontzientzia hori zabaltzeko, gehiago ulertu nahirik. Eta lehendik nekarren gogoetari jarraipena eman nahi izan diot ere; poesia eta aforismoak egin ditudanean gogoeta
|
hari
bat landu dut, eta nobelan ere gogoeta horrekin segitu egiten dut. Idazle unibertsalek egindako gogoeten barruan sartu nahi bat da nirea.
|
|
|
Pil pilean dagoen gaia da eta sinbiosi interesgarria egin dugu. Hiru herrialdek hainbat puntu komun dute eta lotura
|
hari
bat dutela erakutsi dugu», diosku gure solaskideak.
|
|
|
Koldo Izagirrerekin bertze batzuekin gertatzen ez zaidana gertatzen zait:
|
harekin
bat etortzen eznaizenean ere maite dut idazten duena. Idazle bikaina ez ezik irakurlea ere apartada, oharmen bereziaz jantzia.
|
|
|
Familiako giroa izugarria izan zen osaba bahituta egon zendenboran. Euskal Herrian gure bizitza pribatuan politika nola sartzen zen ikusita, garai
|
hartan
batez ere, harrigarria iruditzen zait euskal gatazkaz gehiago etalehenago ez idatzi izana. Oso ondo iruditzen zait gai hori literaturan erabili nahi ezduen jendea egotea, noski, ulertu iezadazue, baina harrigarria iruditzen zait gaiaberez gure orrialdeetara lehenago eta maizago ez sartzea.
|
|
|
Konposta egiteko sistema bati esker, materia organikoaren hondakinak birziklatu eta ongarri gisa erabil daitezke. Etxea oso kostu txikiekin egin daiteke, energia aurrezteaz gain, eta
|
haren
batez besteko bizitzak erosotasun urte asko eskain ditzake. “Etxebizitza pilotuak” hiru logela ditu, horietako bat bigarren solairuan, bainugela bat, kanpoko jangela bat, egongela bat eta hegoaldeko fatxadan dagoen sukaldea, eguzki argia hobeto aprobetxatzeko.
|
|
|
Mikroorganismo batzuentzat espezifikoak izan daitezke, eta bakterio bat identifikatzeko edo ezaugarritzeko fago jakin batzuk erabiltzen dira maiz. Fagoa bakterio batera hurbiltzen denean hasten da prozesua, paretarekin kontaktuan jartzen denean,
|
harekin
bat egiten duenean eta material genetikoa injektatzen zaionean. Birus guztiak bezala, fagoak zelula bat kutsatzen duten bitartean bakarrik bizirik irauten duten partikulak dira.
|
|
|
Tximurtuta dauka Maitek bekokia. Barruko
|
hari
batek azala tenkatuko balio bezala.
|
|
|
–Etxera joan nahi dut –erran zuen ahots
|
hari
batez.
|
|
|
Ez dakit bitartean zer pentsatuko zuen berak: bere desiren jomuga izandako gorputz
|
hura
bat zela azken batean, ala pena zela ni biluzik eduki eta halako egoeran izatea, ala iritsiko zela ni berriz ere besotan hartzeko parada... Auskalo.
|
|
|
Halaxe egin zen, eta saiakuntzak ezusteko emaitzak izan zituen: neurketak egiteko erregeak izendatu zuen sendagilea hil zen lehenengo, eta
|
haren ordezko
bat jarri behar izan zen; gero, ura hartzen zuena hil zen, eta tea egunero hartzen zuena handik berehala. Kafe pozoitsua hartzeko zigorra zeukan kriminalak bizirik jarraitu zuen.
|
|
|
Aitatxi Migelek mihi naroa zuen gertakarien segida
|
hari
batean lotzeko, eta xuhurra, berriz, bere bihotz barnea agertzeko. Hartara, sekula ez dut jakin nolako zirrara sorrarazi zioten erregeren hitzek, zirrararik sorrarazi bazioten.
|
|
|
Harengan belagile edo sorgina, ez zen, beraz, itxura hutsa; Amikuzeko ama gehienek, Estefania baino ederragoak izanagatik, ez zuten horrenbertze erraten ahal. Gilen, haurride gazteena, ni baino bortz hilabete zaharragoa zen;
|
harekin
batean ikasia nintzen ttal ttal ibiltzen gazteluko patioan. Estefania, berriz, haurtzaina izaten nuen, Katalina eritu edo nitaz arduratzen ahal ez zenetan.
|
|
|
Haraxe abiatzekoa zen armadaren bertze erdia, Donibane berreskuratzeko asmotan. Mehaine zen zati horren buru, eta
|
harekin
batean Larrea. Orain horrek ez ninduen gibelarazi.
|
|
|
Sakailak lurrera bidali zuen pikariaren arma, eta
|
harekin
batean haren eskua ere kasik. Onik gelditzen zitzaion besoa gerri aldeko sastagaira zeramala bihurrikatu zitzaidan.
|
|
|
Sakristiatik atera ginenean, Paulori
|
hari
batean atera zitzaion ahotsa:
|
|
|
Festak gorroto ditu, edo zituen. Ez zuen jasaten auskalo zein mendetako baserritar apokrifoz janzteko ohitura hori, agian historialaria delako eta gauza horiek oso gaizki eramaten dituelako; guk, jakina,
|
harekin
bat egiten genuen, eta sekulakoak esaten genituen blusei buruz, farolen prozesioari buruz eta Andre Mari Zuri zikinari buruz ere. " Ez zakiat umerik izango dudan inoiz, baina zin egiten diat ez ditudala inoiz baserritarrez mozorrotuko", aldarrikatzen zuen Xabik, eta guztiok topa egiten genuen horregatik.
|
|
|
Bere baitara bilduta bezala hasi zen hizketan. Ziur uste nuen arren ikazkinarengana bidali izanari buruzko argibideren bati ekingo ziola, beste
|
hari
bati heldu zion. Ondorengo jardun osoan ez zuen ikazkina aipatu, ezta lastozko kapeladun gizona ere; ez zuen irratia aipatu, ezta zein zen ere amarru harekin nigan eragin nahi zuena.
|
|
|
Hungariarra izango zinela uste nuen. Edo inguru
|
hartako
bat, behintzat.
|
|
|
Harrigarria eta zirraragarria izan zen hura Lontxo eta biontzat. Ez genuen asko espero Azkoitiko parrokiako erretoreak gure zaletasun musikal
|
harekin
bat egitea. Eta nola gainera!
|
|
2007
|
|
|
Gainerako hirurek beste zeregin batzuetatik ateratzen dute soldata. Beste
|
hari
batek ere lotzen ditu Imanol ez besteak: musikan aritutakoak dira, eta zenbait kasutan badabiltza oraindik.
|
|
|
530 Ib., 62 Izpiritu europarra, libre eta zutik, naturari begiz begi jartzen zaio (antitesiaren momentua): lehenbizi naturatik askatu eta gero, orain atzera
|
harekin
bat egin gura du (sintesiaren momentua), hura ezagutu, barneratu, menperatu, bereganatu; zientziarekin, politikarekin, armekin, mundu guztia batu. Izpirituak mundua dominatzeko dagien lan honetan indigena amerikarren suntsiketak arrazoizkoa dirudi (63 or.).
|
|
|
Izan ere, ezberdinak dira pertsonak jaso duena eta kolektiboaksortu eta jasotzeko uzten duena (lagun denek ez dute kultura kolektiboa bereganatuko, eta gizarte modernoetan berariazko erakundeak antolatu dira oroimen eta ondare kolektiboak jasotzeko eta zaintzeko). Lehengo
|
hari
bati tira eginez aztertukodugu: kultura tradizionalak osotasun koherenteak direla Antropologiak eta Etnologiak irudikatu eta irakatsi digute.
|
|
|
Ikusmolde honetan, aldatuko dugu pasarte bat hona? gizakia ez dago naturari konfrontatua, han txertatua baizik,
|
harekin
bat; nazioak ez daude bata besteari konfrontatuak, lotuak baizik, elkarren osagarri eta lagungarri helmuga komun batera iristeko, han «dena Bat da unibertsoan eta Bata dena da». Indibiduoen, herrien, gauzen, denaren barrueneko batasuna unibertsoan, Humboldt-entzat ez da izan kontzeptu bat soil, sakon sakoneko sentimendua baizik, kasik esperientzia pertsonal bat, bere aiurriaren arabera.
|
|
|
“Izotz geruza erorketa librean sartu da”, ohartarazi du. Queen Unibertsitateko zientzialarien arabera, Ontarion (Kanada), joan den uztailean 22 gradu zentigradu arteko tenperaturak erregistratu ziren eskualde batean, Melville uhartean, garai
|
hartan
batez besteko tenperatura bost gradukoa baitzen. Duela gutxi jakin da 66 kilometro koadroko izotz blokea Aylesko plataforma izoztuarekin bitan abiatu dela eta erdietako bat zuzenean Alaskako gas eta petrolio instalazioetara doala.
|
|
|
Antzararen gainean jarria dago. Lerde
|
hari
bat ahoaren alde batetik erortzen ari zaio, ufadekin batera. Espartin bat galdu du arestiko lasterraldian, eta lokatzak ia erabat estaltzen du oinaren zuria.
|
|
|
Orioko agure hura etorri zitzaion berriro akordura, kontu eske bezala. Harengana dator, tirriki tarraka, lokitik behera odol
|
hari
bat dariola. Hizketan ari da, baina ez dio ezer ulertzen.
|
|
|
Bildung kontzeptua, bestela, XVIII. eta XIX. mendeetako alemaniar humanismoan eraberritzen da, hain zuzen Humboldt bezalako pentsalariek hura" gizakiaren gaitasun guztien garapen orohartzaile" 32 gisa zehazten dutenean. ...egun —eta garapen pertsonaletik gertuago dagoen— Bildung horrek, bere baitan," hezkuntza" bezala itzultzen dugun —eta integrazio sozialetik gertuago dagoen— Erziehung delakoa biltzen duela33 Horren haritik, eta alemaniar tradizioan bereziki," pedagogia" (Padagogik)" hezkuntza zientzien" (Erziehungswissenschaften) marko orokor bezala agertzen zaigu,
|
hura
batez ere" giza formazioaz" eta hori batez ere" hezkuntzaz" arduratzen diren heinean34 Azken batean pertsona —beti" helburu" eta ez" bitarteko" dena— humanizazio prozesu ororen abiapuntua eta helmuga da. Horregatik esan dezakegu, Gudjonsekin batera, Bildung delakoak ez duela batere gaurkotasunik galdu:
|
|
2008
|
|
|
I. Arruti. Beste
|
hari
batetik helduko diot gaiari. Euskara elkarteek harreman interpertsonalei heldu behar ote dieten uste dut.
|