|
2009
|
|
|
Aurreko abenduaren 16an bisitatu genuen azkenengo aldiz Xabierren, KM ko zuzendari Lopez Landatxe jaunak eta biok, Eguberri jaiak baino lehenago berarekin
|
hitz
aspertu bat egin nahita. Gero urtezahar egunean hitz egin nuen azkenengoz Antoniorekin, bost sei urte honetan egunero egin dudan bezalaxe.
|
|
|
Aurreko abenduaren 16an bisitatu genuen azkenengo aldiz Xabierren, KM ko zuzendari Lopez Landatxe jaunak eta biok, Eguberri jaiak baino lehenago berarekin hitz aspertu bat egin nahita. Gero urtezahar egunean
|
hitz
egin nuen azkenengoz Antoniorekin, bost sei urte honetan egunero egin dudan bezalaxe. Hiru bider hitz egin ere:
|
|
|
Gero urtezahar egunean hitz egin nuen azkenengoz Antoniorekin, bost sei urte honetan egunero egin dudan bezalaxe. Hiru bider
|
hitz
egin ere: lehenengoan, urtezahar ona opatzeko hots egin zidan; bigarrenean, bere telefono zelularra konpondu ziotela esateko; eta hirugarrena, ondo konpondu ote zioten jakiteko neuk egindako deia.
|
|
|
Klinikoki hilda dagoela esan du medikuak, esan zidan. Gero, eguerdian eta arratsaldean dozena erdi bat aldiz
|
hitz
egin genuen; eta, azkenean, arratseko zortzi eta erdiak pasatxo zirela, Antonio hil da!, esan zidan. Badakigu horrelakoak etorri egiten direla, baina hankaz gora bota ninduen, ez nekien zer esan eta zer egin.
|
|
|
Baina haren lanaren oihartzuna zabaldu zen eta hitzaldi bat eskatu zioten, 1956ko irailaren 15ean, Arantzazun, Euskaltzaindiaren gerra osteko lehenengo batzar irekirako (Euskera, 1956). Eta bai
|
hitz
egin ere hark. Hace ya dos años que no hago sino leer y copiar bertso berriyas, esan zuen.
|
|
|
Bitartean, ezin dut etsi berriro Antonio Zavalaren telefono deirik hartu gabe, badakidan arren abenduaren 30ean
|
hitz
egin nuela azkenengo aldiz. Sinismen handiko gizona zen, eta sinismen horretan eutsi dionak jakingo ahal du nola saritu haren leialtasuna.
|
|
|
Nago, ostera, ez ote dugun herri literaturaren altxorra ere barneratu behar euskarak aspalditik premiazko duen corpus esanguratsu horretan. Teknika berriak, bestalde, teknika
|
hitzak
egoki adierazten duenez, horixe dira, hain juxtu ere: tresnak, giza kulturaren emaitzak errazago lantzeko eta jorratzeko baliabideak.
|
|
|
|
Hitzetan
sinistu behar badugu, hitz biltzaile aparta izan da Antonio Zavala. Hitz soilak, alabaina, deusezak dira, hizkeraren katean josten eta ehotzen ez badira.
|
|
|
Hitzetan sinistu behar badugu,
|
hitz
biltzaile aparta izan da Antonio Zavala. Hitz soilak, alabaina, deusezak dira, hizkeraren katean josten eta ehotzen ez badira.
|
|
|
Hitzetan sinistu behar badugu, hitz biltzaile aparta izan da Antonio Zavala.
|
Hitz
soilak, alabaina, deusezak dira, hizkeraren katean josten eta ehotzen ez badira. Bilbadura sendoa da, hortaz, hizkuntzarena, ahozkoa zein idatzizkoa, adierazpide egokia lortzeko asmotan.
|
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende askotan euskara;
|
hitz
gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
|
Berrogei urte geroago, badirudi Antonio Zavala oraindik ere entzuten ari dela mutiko haren ahotsa(
|
hitzez
kontatzen zuenean, ederki asko imitatzen zuen mutikoaren Azkoitiko euskara). Eta begien aurrean du lekua.
|
|
|
Bi urte daramatza lanean. Hace ya dos años que no hago sino leer y copiar bertso berriyas, dio
|
hitzez
hitz. Eta: Nunca me he detenido a enumerarlas, pero calculo que los materiales recogidos sumarán unas cincuenta mil estrofas [bertsoak, alegia].
|
|
|
Bi urte daramatza lanean. Hace ya dos años que no hago sino leer y copiar bertso berriyas, dio hitzez
|
hitz
. Eta: Nunca me he detenido a enumerarlas, pero calculo que los materiales recogidos sumarán unas cincuenta mil estrofas [bertsoak, alegia].
|
|
|
Bestalde, epaimahaiak osatu dituzten guztien izenean, Yolanda Arrieta eta Jabier Kaltzakorta lan sarituei buruz mintzatu ziren. Bion
|
hitzak
hona ekarri ditugu.
|
|
|
Aurtengo A mailako epaimahaikoa Yolanda Arrietak, Igone Etxebarriak eta Antton Irustak osatu dute. Guztion izenean, Yolanda Arrietak
|
hitz
egin zuen.
|
|
|
Yolanda Arrietaren
|
hitzak
48.88 Kb
|
|
|
Jabier Kaltzakortaren
|
hitzak
63,91 Kb
|
|
|
Baina, George Hérelleri() segituz, Pirinioetako hizkuntzekiko zaletasuna lehenagotik zetorkion, hogeita hamar urte egin baitzituen ahal zuen guztietan Pirinioetan zehar txangoak eginez, beti oinez eta esku kaierra gerrian loturik, bidean gurutzatzen zitzaizkion artzain edo baserritar ororekin berriketari ekiteko gertu, ondoren haien berriak amoroski apuntatuz metodo antropologiko klasikoak agintzen duen legez: ahoskerak,
|
hitz
bereziak, ohiturak, toki izenak... Ostatura joanik, informazioa fitxetara pasatzen zuen.
|
|
|
Azpimultzo bakoitzean dokumentuak unitate txikiagotan bilduta daude, horietako bakoitzak
|
hitz
gako bat duelarik (B, G, E eta abar).
|
|
|
Henri Duhauren
|
hitzetan
, guziek miresten ahal ditugu Adema Zaldubiren idazkera eta kaligrafia. Miatu ditugu haren mila orrialdez goiti eta denak berdin onak!
|
|
|
Ondotik, sinesteen eragina ikusiko dugu. Geroago, euskarazko literaturan nola ikusi den jendea; geroago nola biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei
|
hitz
asko eman dizkien. Azkenik, saiatuko naiz biologiaren hiztegitik abiatuz, eta euskalki batzuekin erakusten nola biziaren hiztegia hiztegi orokorraren iturri nagusi bat izan den.
|
|
|
Beste hizkuntza guztietan bezala, euskaraz ere errusierazko edo ukrainerazko
|
hitzak
nola idatzi jakin behar da, eta horretarako proposamena aurkeztu dio Akademiaren Exonomastika batzordeak Euskaltzaindiari, eta Akademiak onartu.
|
|
|
Galdera horiei erantzuteko, errusierazko edo ukrainerazko
|
hitzak
euskaraz nola idatzi jakin behar da. Izan ere, ezin dugu pentsatu:
|
|
|
transkribatu egin ditugu (edo, letraz letrako aldaketa egiten badugu, transliteratu egin ditugu). Eta hori guk asmatu behar al dugu? Ez ote dute errusiarrek berek, edo nazioarteko erakundeek bestela, moduren bat alfabeto zirilikoan idatzitako
|
hitzak
latindar alfabetora aldatzeko. Horixe da, hain zuzen ere, egin beharreko lehenengo galdera. Munduan badira beste alfabeto batzuk, horrelako arazorik sortzen ez dutenak.
|
|
|
Badagoelako nazioartean onartutako transkripzio sistema estandar bat; horregatik, latindar alfabetoa erabiltzen duten hizkuntzetan sistema horixe baliatzen da.Har dezagun, beraz, lehengo galdera: ez ote dute errusiarrek berek, edo nazioarteko erakundeek bestela, moduren bat alfabeto zirilikoan idatzitako
|
hitzak
gure alfabetora aldatzeko. Bai. Errusiak badu sistema ofizial bat, ISO nazioarteko erakundeak nazioartean erabiltzeko emandako sistema bera (ISO 9).
|
|
|
Hori ez da gure inguruko hizkuntzetan ikusten den idazkera. Konplexua da, eta zeinu batzuk ezin dira gure ohiko
|
hitzak
bezala idatzi ordenagailuan. Zeinu diaktritiko bereziak erabiltzen dira; horregatik, ISO erakundeak eta Errusiak berak proposatu duten sistemak ez du arrakastarik izan ohiko erabileran, eta idazkera hori ez da ikusten ez gaztelaniaz, ez frantsesez, ez ingelesez... ohiko testuetan (komunikabideetan, eskola liburuetan, literatura lanetan...).
|
|
|
Kasu bakoitzean, gaztelaniaren, frantsesaren, ingelesaren, alemanaren eta katalanaren transkripzio praktikoa erakusten da, baita ISO 9 arauaren araberako transliterazioa ere. Hala, gaztelaniazko, frantsesezko edo ingelesezko testu bat aurrean izanik, nahiz eta alfabeto zirilikoan idatzitako jatorrizko
|
hitza
eskura ez izan, erraza da euskararako transkripzio praktikoaren arabera zer grafia dagokion jakitea.
|
|
|
Bada gai biziki zirraragarririk, adibidez, erregimen komunistarekin eta haren erorketaren izandako harreman bihurria; halaber, bitxia eta jakingarria da ikustea erregimenaren ideologia ofizialak izan zuen eragina unibertsitarien artean, bereziki hizkuntzalaritzaren esparruko zenbait teoria (Pragako Eskolako Funtzionalismoa) sustatzeko orduan, eta horien gainbehera komunismoa erori zenean; edo hizkuntza purismoak txekiar gizartean lortu duen arrakasta izugarria, non eta esan daitekeen ia ia bi estandar desberdin direla gizartean naturaltasun osoz erabiltzen direnak: bata informala, ahozkoa, aski zabarra; baina bestea, idaztekoa eta testuinguru formaletan erabiltzekoa, izugarri garbizalea; bien arteko aldea hain da handia ezen txekiar umeek ordu asko ematen omen duten eskolan ikasten eguneroko bizitzan esaten dituzten hainbat
|
hitz
gero ez direla idazten, haien kideko garbiak baizik (horretara goaz geu ere?). Bada kontu aipagarri gehiagorik, baina bego hemen.
|
|
|
Horrek esan nahi du euskarak lotura estua izan duela naturarekin? Uste dut beste hizkuntzetan zertxobait berdin egin zutela dio Peillenek baina mendebaldeko gure auzo mintzairetan etimologia galdu duten
|
hitzak
hizkuntza klasiko batetik (grekoa, latina) gehiago hartu dituztela. Adibidez, euskaldun zaharrek ez zuten gogo hitza arnas hitzarekin lotu; hizkuntza erromanikoetan spiritus eta anima arnas hartzearekin lotuak dira eta Elizako latinak gure hizkuntzan sartu ditu.
|
|
|
Uste dut beste hizkuntzetan zertxobait berdin egin zutela dio Peillenek baina mendebaldeko gure auzo mintzairetan etimologia galdu duten hitzak hizkuntza klasiko batetik (grekoa, latina) gehiago hartu dituztela. Adibidez, euskaldun zaharrek ez zuten gogo
|
hitza
arnas hitzarekin lotu; hizkuntza erromanikoetan spiritus eta anima arnas hartzearekin lotuak dira eta Elizako latinak gure hizkuntzan sartu ditu.
|
|
|
Uste dut beste hizkuntzetan zertxobait berdin egin zutela dio Peillenek baina mendebaldeko gure auzo mintzairetan etimologia galdu duten hitzak hizkuntza klasiko batetik (grekoa, latina) gehiago hartu dituztela. Adibidez, euskaldun zaharrek ez zuten gogo hitza arnas
|
hitzarekin
lotu; hizkuntza erromanikoetan spiritus eta anima arnas hartzearekin lotuak dira eta Elizako latinak gure hizkuntzan sartu ditu.
|
|
|
Gero dio Sorbonan, Mitxelena Parisen zegoenean, semantikazko klaseak hartu nituen. Lehenik tropoen sailean sarturik A letratik Z letraraino
|
hitz
bakoitzaren hedadura aztertu eta hori lanaren erdia baizik ez zen izan.
|
|
|
Teknologian, adibidez, aizkorak badu ahoa, besoa eta begia. Nahikoa da Euskaltzaindiak azkenik argitaratu Hiztegi Batua ikusteko zenbat
|
hitzek
gure gorputzaren hiztegia darabilten.
|
|
|
Oro har, biologo izateak lagundu du Biologiaren hiztegia aztertzeko unean, baina ez naiz itsutu, baitakit gure hizkuntzak ere latinari, gaskoiari eta gaztelaniari hiztegi orokorrerako
|
hitz
franko mailegatu dizkiela. Halere, biologia hiztegian bertan, tabuek ekarri hitzez kanpo, eman dezagun gorputzaren hiztegian, ez da mailegu larregi, elizako latinak denborarekin sartu bat edo beste.
|
|
|
Oro har, biologo izateak lagundu du Biologiaren hiztegia aztertzeko unean, baina ez naiz itsutu, baitakit gure hizkuntzak ere latinari, gaskoiari eta gaztelaniari hiztegi orokorrerako hitz franko mailegatu dizkiela. Halere, biologia hiztegian bertan, tabuek ekarri
|
hitzez kanpo
, eman dezagun gorputzaren hiztegian, ez da mailegu larregi, elizako latinak denborarekin sartu bat edo beste.
|
|
|
Arnas, begi, bihotz, buru, esku, lohi (gorputz) bezalako
|
hitzak
ditu gogoko Txomin Peillenek, baita baina ez hainbeste izerdi, negar eta odol ere. Animalietan gaineratzen du erbinude, hartz eta otso.
|
|
|
Zeintzuk dira, baina? Oraingo joera ikusi azaltzen du eta euskaldunek literatura idazleak izan ezik
|
hitzen
sortzeko eskubidea galdu dute eta nazioarteko izateko aitzakian gaztelaniazko termino zarrasta bat sartu digute. Oroitzen naiz UZEI erakundeari, orduan haiekin lanean abiatu nintzelako, protesta egin niola, haien garairaino erabiltzen genuen jakintza bazterturik hitz horren ordez, gaztelaniazko zientzia inposatu zigutela eta galdetu nien zer iritzi izango zuten Iparraldekoak frantsesetik hartuz zianza idazten hasi bagina, baina ordukoz euskaniolaren atea irekia zegoen eta internazionalak gara.
|
|
|
Oraingo joera ikusi azaltzen du eta euskaldunek literatura idazleak izan ezik hitzen sortzeko eskubidea galdu dute eta nazioarteko izateko aitzakian gaztelaniazko termino zarrasta bat sartu digute. Oroitzen naiz UZEI erakundeari, orduan haiekin lanean abiatu nintzelako, protesta egin niola, haien garairaino erabiltzen genuen jakintza bazterturik
|
hitz
horren ordez, gaztelaniazko zientzia inposatu zigutela eta galdetu nien zer iritzi izango zuten Iparraldekoak frantsesetik hartuz zianza idazten hasi bagina, baina ordukoz euskaniolaren atea irekia zegoen eta internazionalak gara.
|
|
|
Aurkezpenean, liburuaren izenburuan agertzen den estigmatizados
|
hitza
gogorra dela aitortu du Gorka Aulestiak, baina hiru aldiz erbesteratua izan zen Martin Ugalde bezalako pertsona bati buruz hitz egiteko, uste dut hitz egokia dela.
|
|
|
Aurkezpenean, liburuaren izenburuan agertzen den estigmatizados hitza gogorra dela aitortu du Gorka Aulestiak, baina hiru aldiz erbesteratua izan zen Martin Ugalde bezalako pertsona bati buruz
|
hitz
egiteko, uste dut hitz egokia dela.
|
|
|
Aurkezpenean, liburuaren izenburuan agertzen den estigmatizados hitza gogorra dela aitortu du Gorka Aulestiak, baina hiru aldiz erbesteratua izan zen Martin Ugalde bezalako pertsona bati buruz hitz egiteko, uste dut
|
hitz
egokia dela.
|
|
|
aukerak eta egindako lana izeneko ikastaroa egin zen Durangoko Landako Guneko Elkartegian. Ikastaro honen helburua guztiz praktikoa izanik, euskara teknikari batzuk gonbidatu zituen batzordeak
|
hitz
egitera, beraien udaletan egindako lana ezagutarazteko. Ikastaroa EUDELen laguntzaz antolatu zen.
|
|
|
Ikastaroan parte hartu zutenen
|
hitzak
ekartzen ditugu hona.
|
|
|
Batzuek amaitu zuen bertzeek baino esperientzia gehiago izanen dugu edo duzue lan hauetan, baina argi daukagu inork ez dugula azken soluzioa edo azken
|
hitza
; hau, gehienez ere, denon esperientziak ezagutuz eta erkatuz eta denok elkarrengandik ikasiz lortuko baitugu.
|
|
|
Hona ekartzen ditugu Lourdes Otaegik ikastaroari hasiera emateko esan zituen sarrera
|
hitzak
. Otaegik eman zuen mintzaldi horretan, Gerra Zibila eta euskal literatura gaiari heldu dioten beste ponentzia batzuk aipatzen zituen.
|
|
|
Lourdes Otaegiren sarrera
|
hitzak
67,95 Kb
|
|
|
Antonio Arrue hizlari aparta izan zen, bizia eta trebea. Hitzaldi asko eman zituen han hemenka, eta askotan, jendaurrean
|
hitz
egin baino lehen, paperean idazten zituen bere mintzaldiak. Lan horiek dira, batzuk euskaraz eta besteak erdaraz, liburu hau osatzen dutenak.
|
|
|
Euskaldun zaharrek biziaren hiztegitik abiatuz, munduaz zeukaten irudi berezia berpizten saiatu da egilea. Horretarako, lehenik hiztegi horren lekukotasun zaharrenak bildu ditu eta ondoren, besteak beste, euskarazko literaturan nola ikusi den jendea ikusi du, baita geroago nola biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei
|
hitz
asko eman dizkien ere.
|
|
|
Aldaketa, ilusio eta nahasmendu handiko garaiak egokitu zitzaizkion euskarazko kulturgintzari eta oro har euskarazko prentsari 1970eko hamarkadan. Ikurriña edukitzea bera delitu zen garaietan, Francoren diktadurak euskarazko izenak jartzea bera ezinezko egiten zuenean, ez partidu politikorik eta ez sindikaturik ez zenean, legezko hiru
|
hitzengatik
gobernuak bat espetxera zezakeenean, edo aldizkari bat itxi edo multa gogorrez zigortu, garai trumoitsu haietan kazetaritza egin zuen gure gizonak.
|
|
|
Euskal kazetaritzan, euskarazkoan, alegia, gorengo maila eman duela, batez ere Zeruko Argia eta Deiako bere emaitza oparoan. Euskaltzaindikoa
|
hitz
bitan labur bildu dut. Jaurlaritzan, Euskara Aholku Batzordean eta Bidegileak bildumaren zuzendaritzan ere ezagutu nuen, azkeneko honetan, besteak beste, Jesus Mari Leizazola Lehendakari eta euskaltzain ohorezko izandakoaren omenezko Bidegilea niri enkargatu zidalako.
|
|
|
Atal hau Imanol Muruak landu du eta, berak azaldu duenez, Euskaltzaindiak zer egin duen, eta zer egiten ari den orain, azaldu dugu. Batzorde, egitasmo eta lantaldeetako arduradunei
|
hitza
emateko ahalegin berezia egin dugu, beraien ahotik azal zezaten lan guztien nondik norakoa.
|
|
|
Gertu gertukoa izan dut beti Juanjo Zearreta Euskaltzaindiaren kudeaketa lanetan. Larunbat goizean bertan
|
hitz
egin genuen aste honetako programazioari buruz. Zehatz, prestu, jakintsu... eta eskarmentu handikoa.
|
|
|
buruzagi maia batek, Nakuk Pech, 1562 inguruan maiaz idatzitako eskuizkribu baten edizioa da, latinera itzulia eta luze iruzkindua. Beraz, hiru atal ditu liburuak, lehenean, Texte, kronika bera eta haren latinezko itzulpena daude; bigarrenean, Analyse Grammaticale,
|
hitz
guztiak iruzkintzen dira, banan banan gehienetan; hirugarrenean, Vocabulaire, hitz zerrenda eta frantses baliokidea. Argitu beharra dago iturri gisa darabilen testua Brinton doktoreak aurrez argitaratua dela.
|
|
|
buruzagi maia batek, Nakuk Pech, 1562 inguruan maiaz idatzitako eskuizkribu baten edizioa da, latinera itzulia eta luze iruzkindua. Beraz, hiru atal ditu liburuak, lehenean, Texte, kronika bera eta haren latinezko itzulpena daude; bigarrenean, Analyse Grammaticale, hitz guztiak iruzkintzen dira, banan banan gehienetan; hirugarrenean, Vocabulaire,
|
hitz
zerrenda eta frantses baliokidea. Argitu beharra dago iturri gisa darabilen testua Brinton doktoreak aurrez argitaratua dela.
|
|
|
Urtebete joan zaigu, bai, baina oraindik ezin izan dugu kendu begien aurretik gure maisuaren irudia. Besteak beste, Xabierko Gazteluko telefonoak gure agendan jarraitzen du, eta Antonioren sakelakoaren zenbakia ezabatu gabe daukagu, berriro ere elkarrekin
|
hitz
egiteko aukerarik ez dugula izango sinestu nahi ezta edo. Izan ere, harekin egunero berriketaldi bat egiten ohituta geunden, eta zail egiten da holako isilaldi luzea.
|
|
2010
|
|
|
Akarra. Euskal
|
hitz
zahar baina bazterreko eta zirkulazio txikiko horietakoa, tipikoak Olabiderengan eta haren eskolakoengan. Esanahia zehatz jakiteko jo dezagun Azkueren hiztegira, han ikasiko baitzuen, dudarik gabe, gure Etxeberriak, eta hauxe da aurkitzen duguna:
|
|
|
Eta badator azkenean kontakizunari izenburua ematen dion gertakaria, alegia, denek ez ziren izango iritzi bereko, Alfontso Irigoien Euskaltzaindiko orduko idazkariak proposamen ausart bat jalgitzen baitu erakunde honek 1959ko ekainaren 25ean egiten duen bilkuran;
|
hitzez
hitz kopiatuko dugu batzar agiritik:
|
|
|
Eta badator azkenean kontakizunari izenburua ematen dion gertakaria, alegia, denek ez ziren izango iritzi bereko, Alfontso Irigoien Euskaltzaindiko orduko idazkariak proposamen ausart bat jalgitzen baitu erakunde honek 1959ko ekainaren 25ean egiten duen bilkuran; hitzez
|
hitz
kopiatuko dugu batzar agiritik:
|
|
|
Bere Santutasunaren bedeinkaziozko
|
hitz
bat itzulpenaren egileentzat, batez ere beren premia espiritualetan hura erabiliko duten guztientzat, adoretuko dituena, gainera, ez dezaten alperrik gal Erregio nabarmenki katoliko honen herri tradizioan dugun altxorra, izango litzateke Akademia honek gure Aita Santuaren ontasunetik jasoko lukeen saririk ederrena. (Euskaltzaindia, 1959ko ekainaren 25eko gutuna)
|
|
|
Noordegraaf ek, bere artikuluan, bitan banatzen du Europako hizkuntzalaritzaren tradizioak XX. mende hasieran, bata, humboldtiarra, energeia
|
hitzaren inguruan
antolatzen dena (hots, hizkuntza energeia gisa) eta bestea, Saussure-ri segituz sistema hitzaren inguruan antolatzen dena; bigarrena argi eta garbi nagusitzeak esplikatzen du, hein baten, hizkuntzalari humboldtiarrek pairatu duten marginazioa eta ahanztura; halaber, Humboldten asmo antropologikoak (jakina denez, harentzat hizkuntzalaritza antropologiaren atal bat zen funtsean) esplikatzen du prim... oin beltzera, lehenengo eta behin, herri baten hizkuntza da, hots, osotasun baten zati bat.
|
|
|
Noordegraaf ek, bere artikuluan, bitan banatzen du Europako hizkuntzalaritzaren tradizioak XX. mende hasieran, bata, humboldtiarra, energeia hitzaren inguruan antolatzen dena (hots, hizkuntza energeia gisa) eta bestea, Saussure-ri segituz sistema
|
hitzaren inguruan
antolatzen dena; bigarrena argi eta garbi nagusitzeak esplikatzen du, hein baten, hizkuntzalari humboldtiarrek pairatu duten marginazioa eta ahanztura; halaber, Humboldten asmo antropologikoak (jakina denez, harentzat hizkuntzalaritza antropologiaren atal bat zen funtsean) esplikatzen du primeran Uhlenbeck bezalako ikerle batek hizkuntza baten ikerketa herri baten manifestazio kulturalen osotasun... oin beltzera, lehenengo eta behin, herri baten hizkuntza da, hots, osotasun baten zati bat.
|
|
|
Nago euskara, sanskritoa, groenlandiera eta oin beltzera ren artean sakoneko konexio bat dagoela, haren gaztetako poemetan bilatu beharrekoa ziur aski. Kasualitatea ote
|
hitz
horiek hain oihartzun azkarra izatea Bernardo Atxagaren edo Joseba Sarrionandiaren literaturgintza ezagutzen duen edonorentzat?
|
|
|
Ona izan daiteke, gutxienez, Jan Noordegraaf ek haren oinarri teorikoei dedikatzen dionarekin konbinatzea, zeinetan bete betean kokatzen duen berak Humboldtiar tradizioa deitzen duenarekin. Humboldt, Euskal Herriari buruz serioki
|
hitz
egiten hasita etengabe agertzen zaigun erreferentzia handia eta itzalezina.
|
|
|
Bere liburu batzuk:
|
Hitz
berdeak (poesia), Hizkuntza eta talde nortasuna, Euskal Herria krisian, Espainolak eta euskaldunak, Ernazimentuko hizkuntz ideologiak, Humboldt: hizkuntza eta pentsamendua, Volksgeist Herri Gogoa, Espainiaren arimaz, Azken egunak Gandiagarekin.Olerti, Anaitasuna, Egan, Anaitasuna, Larrun, Argia, Egunkaria, Ostiela!
|
|
|
eta Egin aldizkari eta egunkarietan argitaratu ditu bere artikuluak, besteak beste. 1969an
|
Hitz
berdeak poema liburua argitaratu zuen. Horrez gainera Arbola beltzaren poema eta Manifestu atzeratua poemekin euskal poesiaren berrikuntzarako urrats handiak eman zituen.
|
|
|
Horrez gainera Arbola beltzaren poema eta Manifestu atzeratua poemekin euskal poesiaren berrikuntzarako urrats handiak eman zituen. Manifestu atzeratua
|
Hitz
berdeak liburuaren parte bat zen, baina zentsurak debekatu zuen eta kendu behar izan zuten liburutik. Gero, Olerti aldizkarian plazaratu zen.
|
|
|
Nicolas Sarkosy hautagaiaren
|
hitza
|
|
|
Christine Albanel ek
|
hitza
jan du?
|
|
|
|
Hitzen ondotik
ekintzak etorriko direa. Katalanera indartsua da Espainian, hiltzorian Frantzian?
|
|
|
Bestalde, Andres Urrutia euskaltzainburuaren agur
|
hitzak
ere argitaratzen dira gaurkoan.
|
|
|
Pakita Arregiren
|
hitzak
64,16 Kb
|
|
|
Joxe Azurmendiren
|
hitzak
4,36 Kb
|
|
|
Erramun Baxoken
|
hitzak
46,28 Kb
|
|
|
Andres Urrutiaren agur
|
hitzak
26,07 Kb
|
|
|
Zortzi ohorezko euskaltzain izan ziren ekitaldian. Hona hemen Pakita Arregi, Joxe Azurmendi, Luis Baraiazarra eta Erramun Baxoken
|
hitzak
. Gainontzekoen mintzaldiak Gorka Aulestia, Martzel Etchehandy, Ana María Etxaide eta Jose Angel Irigarairenak, alegia datozen egunotan argitaratuko dira.
|
|
|
Luis Baraiazarraren
|
hitzak
65,51 Kb
|
|
|
Aurtengo A mailako epaimahaikoa Yolanda Arrietak, Igone Etxebarriak eta Antton Irustak osatu dute. Guztion izenean, Igone Etxebarriak
|
hitz
egin zuen.
|
|
|
Igone Etxebarriaren
|
hitzak
36,38 Kb
|
|
|
Batetik, Irlandari buruzko atala ikusita, oso interesgarria delakoan dago besteak beste, Seamus Heaneyren testu batzuk ageri dira, Paddy Woodworthenak, baita Patxi Ezkiagaren itzulpenak edota Txomin Artola eta Jose Angel Irigarairen testuak ere, eta bestetik, aldizkariaren atalak finkatzen ari direlako, jende askoren konplizitatearekin gainera. Jendea esan du Atxagak laguntzen ari da, eta nik idazle guztiekin
|
hitz
egingo dut, denei idatziko diet, ahots desberdinak interesatzen zaizkidalako niri. Ahotsak nahi ditut, ez dut nahi korurik.
|
|
|
Hiztegi Batuko erabakiak hartzeko, Euskaltzaindiak erabiltzen dituen irizpideak, laneko prozedurak eta tresnak erakustea. Andres Urrutia euskaltzainburuaren
|
hitzetan
, Euskaltzaindiak hiztegigintzaren arloan daraman prozedura aldatu egin du, eta beharrezkoa ikusten dugu prozedura berri horren albiste ematea, prozedura berri hori zabaltzea jendearen artean, eta batez ere, euskalgintzaren aldetik, egunero lanean hizkuntzarekin dabilen jendearen artean, hain zuzen ere.
|
|
|
Hizkuntzaren bilakaera hurbiletik jarraitu beharra dago,
|
hitz
eta adierazmolde berriak ezagutzeko, arauak zenbateraino betetzen edo urratzen diren jakiteko, eta arauak hori guztia ezagututa finkatzeko, eta baita hizkuntzaren erabilera sakonago ezagutzeko, gramatika edo estilistika aldetik, erregistro desberdinen ezaugarriak aztertzeko edo ikuspegi soziolinguistikotik ikertzeko nahiz edukien ideologia, historia, etab. aztertzeko.
|
|
|
2009 urtearen bukaeran 4.000.000 testu
|
hitz
zeuzkan corpusak eta urtean urtean handituz joango da.
|
|
|
Hona hemen Andres Urrutia euskaltzainburuaren
|
hitzak
, baita Odon Elorza alkatearenak ere. Argazki batzuk ere honetan argitaratzen dira.
|
|
|
Ekitaldia Donostiako Udaletxeko Batzar Aretoan egin zen. Xabier Kintana Euskaltzaindiaren idazkariak aurkezpena egin ostean, Alkateak ongi etorria eman zien bertan ziren guztiei, eta Andres Urrutiak agur
|
hitzak
esan zituen. Ondoren, Xabier Kintana aurkezleetariko bat eta Joan Mari Torrealdai sarrera egin zuen azken euskaltzaina joan ziren Miren Lourdes Oñederraren bila eta batzar-tokira ekarri zuten.
|
|
|
Odon Elorzaren
|
hitzak
139,06
|
|
|
Andres Urrutiaren
|
hitzak
35,22 Kb
|
|
|
Ekitaldia maiatzaren 8an egin zen. Eguerdian hasi zen ekitaldia Larreko elizan; hor Pruden Gartzia Isasti euskaltzain urgazleak Joan Perez Lazarragakoren nortasunaz, haren garaiko giroaz eta idazle honen lan historiko eta poetikoez
|
hitz
egin zuen euskaraz eta erdaraz, sermoilari onek bezala, mamia eta forma eskuarki ezkonduz eta hitzaldia labur gertaraziz. Gero Larreko Jose Lezea albokari eta klarinetista, Makario soinularia eta Gasteiztik joandako musikari multzo bat lau obra jotzen aritu ziren, kontzertuz jendea gozaraziaz, gaurko egunetan musikaz mutu edo trakets izaten den eliz giroa berriro bizkortuz.
|
|
|
Euskaraz, aldiz, gure jendeak hitzaren amaiera euskaraz, tokia esan gura duen tegi atzizkiarekin elkartu (harategi, biltegi, usategi, ardandegi, okindegi...) eta alondegi sorrarazi zuen, arabierazko al baitar, euskarazko ari atzizkiarekin loturik, albaitari, animalien sendagilea' eratu zuen bezala.
|
Hitz
zaharrak dira biak, arabieratik euskarara heldu zaizkigun ale gutxietakoak, eta egokitze fenomeno interesgarrien erakusle.
|
|
|
Alondegi
|
hitzak
bere garrantzia dauka, eta izatea eman dioten eraikinen beherakada historikoarekin, horietarik gelditzen diren ale bakanen irautearekin loturik dauka biziraupena berbak ere. Oraingoan, presagatik nonbait, kulturgunea bertoko hizkuntza ofizial bietan jartzea ahaztu zaiei arduradunei.
|
|
|
Izenaz has gaitezke. Arabierazko al funduk
|
hitzak
gaur, ostatua, hotela esan nahi du, baina Erdi Aroan merkatariei ostatu eman eta haien zamariak (gamelu, zaldi, astoak...) babestu eta garraiatzen zituzten salgaiak gordetzeko ostatu aterpe bereziak adierazteko erabiltzen zen hitz hori, persierazko karawansar bezala. Ekialdean oraindik horrelako eraikin zahar batzuk ikus daitezke, esaterako, Israelgo iparraldeko gaurko Akko n (ar.
|
|
|
Izenaz has gaitezke. Arabierazko al funduk hitzak gaur, ostatua, hotela esan nahi du, baina Erdi Aroan merkatariei ostatu eman eta haien zamariak (gamelu, zaldi, astoak...) babestu eta garraiatzen zituzten salgaiak gordetzeko ostatu aterpe bereziak adierazteko erabiltzen zen
|
hitz
hori, persierazko karawansar bezala. Ekialdean oraindik horrelako eraikin zahar batzuk ikus daitezke, esaterako, Israelgo iparraldeko gaurko Akko n (ar.
|
|
|
Arabierazko izenetik, bai alhódiga eta bai fonda berbak iragan dira gaztelaniara. Euskaraz, aldiz, gure jendeak
|
hitzaren
amaiera euskaraz, tokia esan gura duen tegi atzizkiarekin elkartu (harategi, biltegi, usategi, ardandegi, okindegi...) eta alondegi sorrarazi zuen, arabierazko al baitar, euskarazko ari atzizkiarekin loturik, albaitari, animalien sendagilea' eratu zuen bezala. Hitz zaharrak dira biak, arabieratik euskarara heldu zaizkigun ale gutxietakoak, eta egokitze fenomeno interesgarrien erakusle.
|
|
|
Barandiaranen jakin mina ez zen erraz asetzen eta Antropologia, Etnologia, Arkeologia, Paleontologia, Folklorea,
|
hitz
gutxitan esateko gizakiaren ibilera orokorra ezagutzea, Historiaurrean zein Historian, guztiz gustuko zuen. Horregatik eta irakasle urte oparo haietan Paris, Brusela, Leipzig eta Vienako Unibertsitateetan kurtsoak hartu zituen; horrez gain, Anberes, Kolonia, Berlin, Munich, Geneva, Berna, Zürich, Innsbruck, Budapest eta Pragako museoetan ere ikasketak egin zituen.
|
|
|
Hortaz, erabat baztertzekoak dira azkenaldi honetan, bai idatziz bai ahoz, hedatzen ari diren gisa honetako esaldiak: * Bidasoako trenbide zaharra;* Bidasoaraino iritsi ziren;* Bidasoatik pasatu ziren; Baztan* Bidasoako ingurua;* Bidasoako
|
hitza
... Horien ordez bertze hauek erabili behar dira:
|
|
|
Horien ordez bertze hauek erabili behar dira: Bidasoko trenbide zaharra, Bidasoraino iritsi ziren, Bidasotik pasatu ziren, Baztan Bidasoko ingurua, Bidasoko
|
hitza
...
|
|
|
Dabilen herria liburuaz azalpena emanez mintzatu ziren. Azken
|
hitzak
Andres Urrutia euskaltzainburuak esan zituen.
|
|
|
Hona hemen Andres Urrutia euskaltzainburuaren eta Iñaki Erroz ikastolako zuzendariaren
|
hitzak
, bai eta Pello Mirena Gurbindo Atarrabiako alkateak euskaltzainei esandakoak ere. Ondoko egunotan beste mintzaldiak argitaratuko dira hemen.
|
|
|
Andres Urrutia euskaltzainburuaren
|
hitzak
31,15 Kb
|
|
|
Iñaki Erroz zuzendariaren
|
hitzak
172,03 Kb
|