|
2001
|
|
|
" Aspaldi honetan klase politikoa
|
hitz
elkarketa inteligentzia militarra elkarketaren pare izateko zorian dago. Bateraezina.
|
|
|
Azaltzen duten giroa da inportantea, erabiltzen dituzten hitzak, kontzeptuak, aukeratzen dituzten testuinguruak, egiten dituzten deskribapenak. Ikus ditzagun azken orduan eskuetara iritsi zaidanBarb eri aren lanean agertzen diren kontzeptuak, hitzak,
|
hitz
elkarketak. Guztien artean deskribatzen da euskararenunibe rtsoa:
|
|
2002
|
|
|
Beste gai batzuk ere proposatu dira, oraindik mintzaldiak finkatu ez diren arren: Euskaltzaindiak emaniko zenbait arauren interpretazioa dela-eta sortzen diren arazoak, hala nola, mugagabearen erabileraren inguruan edota zenbait
|
hitz
elkarketaren inguruan sortzen direnak.
|
|
|
«Telebista adikzioa» kontzeptua oso barneratua dago gizarte industrializatuetan, baina askoren ustea da
|
hitz
elkarketa hori zehazgabea eta subjektiboa dela. Mila adibide erabil daitezke telebistak adikzioa sortzen duela frogatzeko, baina zientifikoki ez du baiezkorik lortu.
|
|
|
Lexiko sorkuntza aberatsa da euskaraz, eratorpena eta
|
hitz
elkarketa erabilita. Hauen tratamendu automatikoak azpikategorizazioa modu sistematikoan landuta izatea eskatzen du.
|
|
|
. Formalismo edo ereduaren deskribapen ahalmena, hau da, zein fenomeno adieraz edo analiza daiteke eredu hori erabiliz. Flexioa, eratorpena zein
|
hitz
elkarketa adierazteko gai izatea da egokiena. Era berean, irizpide honen barruan, analisia eta sorkuntza burutzeko gaitasuna edo bietako bat bakarrik burutzekoa bereiziko dugu.
|
|
|
|
Hitz
elkarketara egin dugun hurbilpen sinpleenetakoa izen+ izen motakoa izan da, bai bukaerako a organikoaren galera kontrolatuz, bai elkarketa marra onartuz. Bada, azken honen berri emateko erregela taktikoen beharra dugu; izan ere, izen arrunten jarraitze klasean onartzen dugu, baina bigarren izenari ukatu egin behar zaio berriro erabiltzea, bestela nahi beste izen izango genuke elkarren segidan,* haur liburu etxe, esaterako.
|
|
|
Hor lau aukera ditugu: a) izenari elkarketa marra gehitu eta, beste izen bat erantsi, ondoren mugatasuna/ numeroa bideratzeko, hirugarren elkarketa osagairik ez da-eta onartzen; b) atzizki apreziatiboak, hemendik mugatasuna bideratzeko edo, elkarketa marraren bidez,
|
hitz
elkarketa abiarazteko; c) izena maila lexikoan utzi eta informazio morfologikorik erantsi ez (biribilek adierazten digutena). Hiru aukera hauek maila lexikoan ditugu, oraindik ez dugu analisi edo sorkuntza morfologikoa bideratu.
|
|
|
Asalb:
|
hitz
elkarketan bukaerako a gal dezaketen sei formek hartzen duten marka (ia bukaera dutenak ez dira hemen sartzen): burdina, eliza, hizkuntza, kultura, literatura eta natura.
|
|
|
honetan biltzen dira eratorpena eta
|
hitz
elkarketa.
|
|
2003
|
|
|
Mellitus, bestalde, latinezko hitz bat da, «eztia bezain gozoa» esan nahi duena. Bi
|
hitzen arteko
elkarketa ez da uste bezain metaforikoa. Diabetesa duen pertsona baten gernuan azukre asko dago (glukosa).
|
|
2004
|
|
|
i) Gaztelaniazko adjektibo erreferentzialak itzultzeko orduan, arau orokor gisa,
|
hitz
elkarketa erabili da, batik bat, kontuan hartuta horixe dela Euskaltzaindiak 25 arauan hobetsitako joera (acto procesal/ prozesu egintza). Hala ere, testuingurua dela eta, batzuetan, hitz elkarketak ez du balio batez ere hur hurrekotasuna dagoenean, eta, ondorenez, maileguetara jotzea erabaki da (secretario judicial/ idazkari judiziala).
|
|
|
i) Gaztelaniazko adjektibo erreferentzialak itzultzeko orduan, arau orokor gisa, hitz elkarketa erabili da, batik bat, kontuan hartuta horixe dela Euskaltzaindiak 25 arauan hobetsitako joera (acto procesal/ prozesu egintza). Hala ere, testuingurua dela eta, batzuetan,
|
hitz
elkarketak ez du balio batez ere hur hurrekotasuna dagoenean, eta, ondorenez, maileguetara jotzea erabaki da (secretario judicial/ idazkari judiziala).
|
|
|
|
Hitz
elkarketan ere, oso garbi dago bokale sudurkari horien aztarna: ardo/ ardandegi; gazta/ gaztanbera; mi (h) i/ mingain; katea/ katenbegi; eta abar.
|
|
|
MURUAGA, Begoña;" sa atzizkia eta
|
hitz
elkarketa". AdministrazioaEuskaraz, 0 zkia., 1993 IN www. ivap. co m/ e us k/ iz o/ a rtikul u/2bsaatz.htm
|
|
2005
|
|
|
Gaztelaniazko adjektibo erreferentzialak itzultzeko orduan, arau orokor gisa,
|
hitz
elkarketa erabili da, batik bat, kontuan hartuta horixe dela Euskaltzaindiak 25 arauan hobetsitako joera (adibidez, acreedor hipotecario/ hipoteka hartzekoduna). Hala ere, testuingurua dela eta, batzuetan, hitz elkarketak ez du balio, eta, ondorenez, maileguetara jotzea erabaki da (berbarako, mandamiento judicial/ manamendu judiziala).
|
|
|
Gaztelaniazko adjektibo erreferentzialak itzultzeko orduan, arau orokor gisa, hitz elkarketa erabili da, batik bat, kontuan hartuta horixe dela Euskaltzaindiak 25 arauan hobetsitako joera (adibidez, acreedor hipotecario/ hipoteka hartzekoduna). Hala ere, testuingurua dela eta, batzuetan,
|
hitz
elkarketak ez du balio, eta, ondorenez, maileguetara jotzea erabaki da (berbarako, mandamiento judicial/ manamendu judiziala).
|
|
2006
|
|
|
Horrenbestez, ataletan adierazmolde hauek agertzen dira: konkurtsoa adieraztea (nahiz eta gero, izen sintagma aipatzeko, konkurtso adierazpena
|
hitz
elkarketa erabili: konkurtso adierazpena eskatzeko eginbeharra, ulerbidez), masa aktiboa eta pasiboa zehaztea, hitzarmen edo likidazio fasea irekitzea, konkurtsoa kalifikatzea edota konkurtsoa berriro irekitzea, eta ez, ordea, masaren zehaztapena, hitzarmen fasearen irekiera eta abar.
|
|
|
Zernahi gisaz, terminologia hori ez da berria, halakoak emateko aurreko eskuliburu eta lege testuetan erabilitako irizpideetara jo baitugu. Azpimarratzeko moduko ñabardura bakarra izan daiteke, administrazio organoari dagokionez
|
hitz
elkarketa erabili dugula organoaz aritzeko (konkurtso administra
|
|
|
kreditu pribilegiatuak, arruntak eta mendekoak. Atal honetan ere konkurtso kreditu
|
hitz
elkarketaren erabilpena bakarrik aipa daiteke.
|
|
|
f) Gaztelaniazko lege testuak cargo y descargo bikotea erabiltzen du maiz. Halakoetan,
|
hitz
elkarketara jo, eta egozbide eta zuribide sintagmaren aldeko apustua egin da:
|
|
2007
|
|
|
Adibidez, gaztelaniaz adierazten bada un representante de la Administración Central, designado por el Gobierno, okerreko eraikuntza izango litzateke Gobernuak izendatuko duen Administrazio Zentraleko ordezkaria, Gobernuak ez baitu Administrazio Zentrala izendatzen, ezpada ordezkaria. Halakoak ez egitekotan, ohiko konponbideak erabili izan dira (aposizioa, elipsia, errepikatzea,
|
hitz
elkarketa...). Zenbait adibide jartzekotan, hurrengoak:
|
|
|
(§8 31.1.k) (e)...* estatuko lurralde guztian sustraituta dauden emakumeen erakundeak... > estatuko lurralde guztian sustraituta dauden emakume erakundeak...(
|
hitz
elkarketa erabiliz)
|
|
|
Bada, arau orokor gisa,
|
hitz
elkarketa erabili da, batez ere, kontuan hartuta horixe dela Euskaltzaindiak hobetsitako joera (ikusi 25 araua). Hala ere, testuingurua dela eta, batzuetan, hitz elkarketak ez du balio, eta, horregatik, maileguetara jotzea erabaki da.
|
|
|
Bada, arau orokor gisa, hitz elkarketa erabili da, batez ere, kontuan hartuta horixe dela Euskaltzaindiak hobetsitako joera (ikusi 25 araua). Hala ere, testuingurua dela eta, batzuetan,
|
hitz
elkarketak ez du balio, eta, horregatik, maileguetara jotzea erabaki da. Hona hemen adibide batzuk:
|
|
2008
|
|
|
Hori egiterakoan, gerta daiteke jatorri hizkuntzako forma batek, composición kasu, hainbat ordain izatea helburu hizkuntzan: osaketa, osaera, idazlan, konposizio,
|
hitz
elkarketa. Itzultzaileak horietako bat aukeratuko du, eta beti ez da zuzena izango.
|
|
|
za, > tzaka, > tzaile tzar, > tzai, > zale, > zko... > Bestetik, aditz izenak eta
|
hitz
elkarketa ere alde batera utzi behar izan ditu
|
|
|
Hitz erabide arruntez, normalean: eratorpenez,
|
hitz
elkarketaz, maileguz, zabalkuntza semantikoz edo berrezarpen lexikalez(...) Arau batzuk oinarri hartuz hitz berriak moldatzera jotzen du, kontenplazio handiegirik gabe, aitzindari bidearen aldekoak. Hitzen erabideari buruzko arau egokiak aplikatzea baizik ez dago, aitzindari zalearentzat, euskararen lexiko berrikuntza eragiteko.
|
|
|
Ez da inoiz gauza erraza izan
|
hitz
elkarketa non hasten den eta non bukatzen jakitea: ez euskararen eremuan eta ez, egia esan, atzerri hizkuntzen kasuan ere.
|
|
|
Euskarari dagokionez, bi dira, besteak beste, mugarri finko baino sarriago istilu iturri gertatu ohi diren puntuak: hitz elkartuen eta eratorrien arteko muga, alde batetik; eta, bestetik,
|
hitz
elkarketaren eta sintaxiaren artekoa.(?)
|
|
|
Beste arlo askotan bezala, lexikologiaren arloan ere ikerlan ugari ezagutu ditu euskarak azken urteetan. Azkuek (1923) landu zituenetik, hirurogei bat urtean ez dugu berrikuntza handiegirik aurkituko euskal gramatiketan hitz berriak sortzeko euskarak hain bereak dituen
|
hitz
elkarketa eta eratorbi deaz. Izatekotan ere, Lafittek (1944) atzizkien sailkapenean egindako ekarpe nen bat azpimarratuko genuke.
|
|
|
Ezin uka oraindik ere lan handia dugula, eskerga ere esango nuke, hitz berriak sortzeko ditugun baliabideak?
|
hitz
elkarketa eta eratorbidea, hiz kuntzalaritza teorikoaren, eta zehazkiago, morfologia deribazionalaren?
|
|
|
Nolanahi ere, aditzetik sortutako hitz eratorriek nolako argumentu egi tura zuten aztertzen hasi aurretik kezkatu ziren hizkuntzalariak argumentu egituraz eta
|
hitz
elkarketaz. Bi galderaren erantzuna aurkitzen saiatzen ziren:
|
|
|
Esangura anitzeko elementu lexikal autonomoekin eta hitz elkar te edo morfema lexiko sortzaileekin ibiltzen ohitua izan arren, terminologia teknikoaren esparruan jarduna naiz sarrien, hiztegigintzari dagokionez. Bistan da harreman sendorik baduela alde> elementuak
|
hitz
elkarketarekin, elkarte molde zahar (artalde, > galalde, > aurrealde, > ipurtalde, > arratsalde...) eta berriekin (hots, industrialde, > edo merinalde> modukoekin). Hori guztia egia izanik ere, ongi jabeturik nago esparru berrian (niretzat berrian) sartzen naizela gaurkoan:
|
|
|
Azkuegandik hasita argi egon izan da hori, eta oraingo hiztegiek ere ongi adierazten dute bere aparteko izaera. Baita
|
hitz
elkarketaz azken hogei urtean eginiko azterlanek ere (Zalbide 1987,
|
|
|
|
Hitzen
elkarketa edo bereizketa desegokiak: gizon hura= gizonhura; etxeetan= etxe etan.
|
|
|
Batasun handiagoetan elkartu behar dira hitzak, esanahia duen mezu bat eraiki nahi denean. Esanahia lortzeko egiten den
|
hitzen
elkarketa da proposizioa. Idazteko erabiltzen da esaldiaren ondoren jarrita badago, erraz irakurtzen da arkatza hitza.
|
|
2009
|
|
|
Lerroak azken burura eramatea eta poema bat ontzea ez dira gauza bera. Aurten finagoak eta sakonagoak liburu asko argitaratu dira, ez direnak
|
hitz
elkarketa soilean oinarritzen.
|
|
|
Kanbio letra eta Txekeari buruzko Legean, berriz,
|
hitz
elkarketa (kanbio letra/ letra de cambio) eta hizkuntza mailegua (txekea/ cheque) erabili ditugu oinarrizko titulu horiek aipatzeko. Esparru honetan diharduten subjektuei dagokienez, eredu fiskal normalizatuetako adierazmoldeak erabili ditugu Lurralde Historikoetako Foru Aldundiek kasuan kasuko Herri Ogasunetan egin duten bezala, hain zuzen ere, igortzaile/ librador, igorpendu/ librado, endosatzaile/ endosante, abal emaile/ avalista..., baita ereduotan ageri diren gainerako aipamenak ere:
|
|
|
Gerora lantzekoa zen Hiztegi Baturako aurrelan gisa, euskal hitzen erabideak aztertu zituen Lexiko Erizpideen Finkapena (LEF) azpibatzordeak 1986an hasi eta 1995 urtera bitartean, hala nola eratorpena, eratorpenatzizkiak,
|
hitz
elkarketa, erdal atzizkien euskal ordainak?
|
|
|
maileguak eta kalkoak batera% 0,94 dira; horrek erakusten du garai hartako joera terminoak euskal hiztegiko ondaretik sortzeko; izan ere, terminoetatik% 22,88 hiztegiko sarrerak dira. Gainerako baliabideen artean
|
hitz
elkarketa eta sintagmazioa nabarmentzen dira: bion artean% 49,02 dira.
|
|
|
[13 ZYA] testuan (32 orrialdekoa) terminoak, gehienbat, hiztegiko sarreretatik bertatik jaso zituen egileak,% 35,29; ondoren, terminoak sortzeko gehien erabili zituen baliabideak
|
hitz
elkarketa eta zabalkuntza semantikoa izan ziren: % 17,65 Egileak Aritmetika landu zuen bereziki, neurrientzat bi orrialde utziz.
|
|
|
[20 EZB] testuan Aritmetika eta Neurri Sistemak landu zituen egileak, 49 orrialdeetan; Neurri Sistemak zabal landu zituen. Terminoak sortzeko hiztegiko sarrerak aurrekoek baino gutxiago erabili zituen,% 17,78 bakarrik; ordea,
|
hitz
elkarketa eta sintagmazioa maiz erabili zituen,% 32,22 eta% 21,11, hurrenez hurren.
|
|
|
[23 DAN] testuaren egileak Geometria bakarrik landu bazuen ere, terminoak sortzeko aurrekoak erabili zituen baliabide berak erabili zituen nagusiki; hiztegiko sarrerak% 14,06,
|
hitz
elkarketa% 28,65 eta sintagmazioa% 36,46 Testuliburua baino, hitzen eta definizioen zerrenda dela dirudi; testua irudiekin dago lagunduta. Geometriako hitz asko arruntak badira ere, beste asko ez eta, gainera, askok grezierazko hitzen osaera kalkatzen du; egileak ez bazuen mailegurik erabili nahi, pentsatzekoa da euskarak eskaintzen zituen baliabideetara jo behar zuela.
|
|
|
Aritmetika bakarrik landu zuen egileak. Baliabideei dagokienez, berriro dira nagusi hiztegiko sarrerak,% 34,69;
|
hitz
elkarketa eta zabalkuntza semantikoa dira hurrengoak,% 22,45 eta% 13,27 hurrenez hurren. Testu hauetan kalkoen erabilera handitu da,% 5,10eraino.
|
|
|
Testuaren egitura testuliburu batena da. Hiztegiko sarrerak% 33,04 dira; baina gainerako baliabideen artean eratorpena da erabiliena,% 24,11, eta
|
hitz
elkarketa eta zabalkuntza semantikoa antzera,% 13,39 eta% 12,50, hurrenez hurren.
|
|
|
Bai egituran bai mamian, Euklidesen lanaren eragina antzematen zaio. Alde nabarmena dago aurreko testuekin alderatuz gero; izan ere, hemen hiztegiko sarrerak% 16,63 baino ez dira; horrekin batera,
|
hitz
elkarketaren eta sintagmazioaren erabilera gora doa,% 34,70 bietan.
|
|
|
[33 ZLH] hiztegian 94 termino agertzen dira; horietatik% 22,34 hiztegiko sarreretatik atera dira; baina dagokion testuan ez bezala, hemen eratorpena da gehien erabili dena,% 30,85, hots,% 19,31 gehiago eta ondoren
|
hitz
elkarketa,% 19,15 Sintagmazioaren erabilera% 17,10 jaitsi da. Kasu honetan ere, neologismo ilunak testuan(% 5,98) baino maizago erabili zituzten:
|
|
|
[72 NEH] hiztegiak 278 hitz ematen ditu; oro har, testuaren portaera bera erakusten du: hiztegiko sarrerak gutxi dira,% 12,23;
|
hitz
elkarketa% 35,61 eta sintagmazioa% 35,25.
|
|
|
|
hitz
elkarketa
|
|
|
Adibidean, sustrai terminoa ez da agertzen isolaturik; beraz, goiko terminoari bi baliabide egokitu dizkiogu. Beste adibide bat, biotz (zentro) eta obo biotz (zirkuluaren zentro) terminoak agertzen dira; lehenengoari zabalkuntza semantikoa egokitu diogu; bigarrenari, berriz,
|
hitz
elkarketa bakarrik egokitu diogu.
|
|
|
|
HItz
elkarketa
|
|
|
Hizkuntza politika ezer baino lehen politika da, hizkuntzaren gaineko politika. Substantibo nagusia politika duen
|
hitz
elkarketa da, hain zuzen ere. Behar beharrezkoa, ezbairik gabe.
|
|
2010
|
|
|
Marratxoa soilik erabili da gure gaiarekiko espezifikoak diren
|
hitz
elkarketetan: mintzaira jarduera, > komunikazio egintza, > hizketa egintza, eta abar seinalatzeko, eta irakurketa erraztu aldera.
|
|
|
mintzaira jarduera, > komunikazio egintza, > hizketa egintza, eta abar seinalatzeko, eta irakurketa erraztu aldera. Osterantzean,
|
hitz
elkarketa arruntagoak gertatzean, ez da marratxorik erabili, Euskaltzaindiako araudiak ezartzen dituenak salbu.
|
|
|
Ska, Vodka ta Sovieten indarra. Hori ekartzen dute gogora Russkaja talde Austriarraren erritmoek. Talde honen izena Rus – Ska Ja
|
hitzen
elkarketan dauka jatorria, hau da, Errusiar Ska Bai, eta hori da hain zuzen eskaintzen dutena. Erritmo eslaviarrak jamaikak eman duen erritmo dantzagarriarenarekin nahasturik.
|
|
|
Ska, Vodka ta Sovieten indarra. Hori ekartzen dute gogora Russkaja talde Austriarraren erritmoek. Talde honen izena Rus – Ska Ja
|
hitzen
elkarketan dauka jatorria, hau da, Errusiar Ska Bai, eta hori da hain zuzen eskaintzen dutena. Erritmo eslaviarrak jamaikak eman duen erritmo dantzagarriarenarekin nahasturik.
|
|
2011
|
|
|
Itaka deika hasten da.Milan Kunderaren L' Ignorance liburuko lehen kapituluan nostalgiari buruzko gogoeta interesgarria egiten du. Nostalgia Grekoko nostos (sufrimendua) eta algos (itzulera)
|
hitzen
elkarketatik dator. Beraz, horren arabera, itzultzeko desira malenkoniatsuak sortzen duen sufrimendua litzateke nostalgia.
|
|
|
Batura ekartzea ez baita grafia eta hitzen forma eguneratze soil bat. Alde horretatik, arrotz samar gerta dakieke irakurle gazteei, esango nuke, Berrondok erabilitako hainbat egitura,
|
hitz
elkarketa eta aukera lexiko. Espezialistagoa du, nik uste, irakurleak testu honekin gozatzeko.
|
|
|
Gaia zabalik dago.Badut azpimarratzeko beste puntu bat. Jantzi beltz bi irakurtzean «itsasobeteko poza» hartu dut ere orrialderik orrialde, behingoagatik ikustean euskal idazle batek
|
hitz
elkarketetan marra erabiltzen duela, eta erabili artez eta sistematikoki. Horretaz ere eztabaida pausatua genuke.
|
|
|
adond. (aditzondoa), adlag. (adizlaguna); esap. (esapidea); interj. (interjekzioa); konp. (konposatuak); h. e.(
|
hitz
elkarketa); konj. (konjuntzioa):
|
|
|
Etimologia azalpena: Ualde, Ugalde-ren osagaiak ur
|
hitzaren
elkarketako uedo ugaldaera, alde ‘alderdia’, ‘aldamena’ eta artikulua dira, baina etxea inongo ubideren ondoan ez dagoenez gero, U (g) alde deitura eta artikulua ditugula pentsatu beste biderik ez dago, hots, antroponimo batean oinarritua dagoela, hau inola ere arruntena ez izanagatik, honelakoetan, eskuarki, genitiboaren hondarkia kausitzen baitugu. Ikus, dena dela, Infanta.
|
|
|
Pista de tenis
|
hitz
elkarketa bera, heriotzatik urrun dagoena iruditu zaio, terra incognitan egon arren badela, izan behar duela han inguruan zibilizazio zantzurik, nahiz eta, hala begitantzen zaio Sotori," vire à esquerda"," pista de tenis"," lado direito", datu gehiegi ematen ari diren euren paraderoari buruz. 1983 urtean gaudelako, eta ez daudelako hainbeste tenis pista ere lurraldeotan Angelun konpas orratza zulatu eta berrogeita hamar minututako bidera erradioa zabalduz.
|
|
|
Diego Lazkanok zelula lokartua
|
hitz
elkarketa entzun zuen egun hura oroitzen du, eta nola ia atsegin eta erakargarri suertatu zitzaizkion" zelula lokartua" hitzak, sinesten zuelako lo eta ezkutuan zegoen jende horren potentzial iraultzailean, ezin irudika zezakeelako" zelula lokartu" batek deus txarrik egin zezakeenik; eta ezin zuen, baldin eta" zelula lokartu" izateari uzten ez bazion, eta orduan dene... Baina" zelula lokartua" lo zegoen bitartean, zenbat amets.
|
|
2012
|
|
|
Padura baten gainean eraikitako herria da Ondarroa. Etimologiak hala dio, hanbat teoriaren arabera hondar eta aho, edo hondar eta ola
|
hitzen
elkarketa baita herriaren izena. Bata edo bestea izan, herriaren jatorrian hondar asko zegoela dio Ondarroa izenak.
|
|
|
Berba hau, euskara? hitzetik dator,
|
hitz
elkarketak egitean, r? –l?
|
|
2013
|
|
|
kasu atzizkia duen adberbioa); esap. (esapidea); interj. (interjekzioa); konp. konposatuak); h. e.(
|
hitz
elkarketa); konj. (konjuntzioa):
|
|
|
Hau da, diskurtsoaren erritmoari eragiten dio, ez organo fonatorioei. Psikiatriako Elkarte Amerikarraren «Guía diagnóstico y estatistístico de los trastornos mentales (DSM IV)» liburuaren laugarren berrikuspenean,
|
hitz
elkarketen erabilera ere sartzen da, baita etenaldiak, etenaldien bidez zatikatutako hitzak eta hitz arazotsuak eta tentsio fisiko gehiegizkoak sortutako hitzak ordezkatzeko ere. Disfemia ohikoagoa da haurrengan nesketan baino eta helduaroan irauten du, batez ere gizonezkoetan Toteltasuna 40 milioi pertsona ingurukoa da munduan, horietatik 800.000 Espainian.
|
|
2014
|
|
|
Orobat, barregarriak iruditu zaizkie guraso batzuek azaldu genizkien kezkak. Errealitate faltsu bat sortzen du mikroak, eta, alegiazko horretan, normalak dira emakume ama, emakume objektu, emakume panpina, emakume gozagarri, emakume osagarri, emakume loreontzi, emakume erdi, emakume ardi, emakume urdanga eta gisa bereko
|
hitz
elkarketa guztiak. Zuzenak eta normalak direla ulertzea beste biderik ez dugu, hala ez balira, oso bestelakoa baitzatekeen guztia.
|
|
|
Galdeketan onartu zuen moja batzuen etxean egon zela gordeta, lau moja, euskaldunak bi eta katalanak beste biak. Laguntza eman zioten mojek, sekularrak ziren," monjas seglares" dio egunkariak, ez dagoen arren oso argi zer dagoen
|
hitz
elkarketa horren atzean. Mojen izen abizenak ere agertu ziren egunkarietan, atxiloketa eta hiru lau egunera, galdeketa eta hiru lau egunera.
|
|
2015
|
|
|
lehen iraultzailea zena kasik mainstream bihurtu dela Euskal Herrian, eta, hortaz, bere indar iraultzailearen potentzialitatea galdu duela. Izan ere, oraindik" kantu politikoa"
|
hitz
elkarketa Morauri mesfidantza eragiten dioten ezaugarri jakin batzuekin lotu ohi da bazterrotan. " Topikoz betetako kantuak egiten dira, eslogana bilatzen dutenak esanahia beharrean.
|
|
|
Euskara batuaren prozesuak ere eraginik izan zuen auzian Egiaren ustez, idatzizko euskara estandarra ahozkoa moldatzen ari zelako. Ahozko
|
hitz
elkarketak eta galtzen ari zirela gaztigatzen zuen: " ezta etorri"," enaiz"," ezait"...
|
|
|
Nabarmena da ere
|
hitz
elkarketak hasperena eragiten duela, Ø, h gerta daitekeela; hurranen adibidean diptongoa eta bokala elkartzen diren gunean, hiatoan sortu da:
|
|
|
guztiz premiazkoak dira gure armairuan. Jakina, gurutzada bat abiaraz genezake" izenondo erreferentzialen euskal ordainen bila" gutxi gorabehera Azkuek bekatu kapitalen izenen xerka bezalaeta era txukun batean emango ditugu baten batzuk, kasurako
|
hitz
elkarketara joz, edota eratorpen bidez lortuko dira beste hainbat. Hala ere, adjektibo erreferentzialek sekulako arazoak sortzen dizkiete hiztegigileei eta edozein testu euskaratu behar duten itzultzaileei edota testu zuzentzaileei.
|
|
|
Lunar ez, baina armairuan bestelako adjektibo erreferentzialak aurkitu zituen Bernardo Atxagak aipatu ipuina idazteko, hala nola," artikulu akademiko"," jelosia profesionala"," ni ez nintzen obsesiboa". Beste batzuetarako
|
hitz
elkarketara jo zuen: " ilargi ahots batek giro musikaren gainetik" (kontura zaitez, hor" lunar" eta" anbiental/ enbironmental" egon dira kamuflaturik, bide batez esateko azkena marratxoz adierazita eta lehena marratxorik gabe).
|
|
2016
|
|
|
Kontuetariko bat litzateke ea eremu akademikoari atxikita ez dauden artistek zilegi duten ala ezin dezaketen ikerketa akademikoa deritzona era zuzenean garatu. Izan ere, agerian da azken garaiotan arte ikerketa deritzon
|
hitz
elkarketa arte garaikidearen postmodernitateko hamarkada hauen boladan nagusitu dela. Beti horrela izan dela ematen badu ere, ez litzateke izanen inolaz ere.
|
|
2017
|
|
|
Hiztegiak eta corpusak, Arauak, Onomastika Euskararen Herri Hizkeren Atlasa, Gramatika, eta kontsulta arinak egiteko Jagonet zerbitzua.Barnean sartuz, Hiztegiak eta corpusak estekan honako baliabide hauek kontsulta daitezke: Euskaltzaindiaren Hiztegia, Orotariko Euskal Hiztegia, Lexikoaren behatokiaren corpusa, Oinarrizko lexiko teknikoak, Aita Lhande-ren hiztegia, Diccionario vasco español francés, eta
|
Hitz
elkarketa eta maileguzkoa hitzak.
|
|
|
1
|
Hitz
elkarketa
|
|
|
Aizkorak asko du musika tresnatik: hitz bakoitzak bere musikaltasun eta sonoritate propioa du eta
|
hitz
elkarketek melodia bat baino gehiago sor dezakete. Gainera, hizkuntzak musika tresnak bezala funtzionatzen du, zenbat eta gehiago jo, zenbat eta gehiago bere lege eta mekanismoak mendean hartu, orduan eta aukera gehiago eskaintzen dizkio hiztunari.
|
|
2018
|
|
|
Beste batzuetan,
|
hitz
elkarketara jo da:
|
|
|
Adjektibo erreferentzial konplexuen kasuan ere, euskarazko
|
hitz
elkarketa erabili da: bai tandem moduko hitz elkarketa bai hitz elkarketa kopulatiboa.
|
|
|
Adjektibo erreferentzial konplexuen kasuan ere, euskarazko hitz elkarketa erabili da: bai tandem moduko
|
hitz
elkarketa bai hitz elkarketa kopulatiboa. Esaterako:
|
|
|
Adjektibo erreferentzial konplexuen kasuan ere, euskarazko hitz elkarketa erabili da: bai tandem moduko hitz elkarketa bai
|
hitz
elkarketa kopulatiboa. Esaterako:
|
|
|
Erdarazko adjektibo erreferentzial baten kasuan, gertatu da oso ohikoa dela forma bera erabiltzea adjektibo gisa nahiz izen gisa. Adjektibo erreferentzial hori maileguan hartuz gero, beste horrenbeste gertatzen da euskaraz ere, baina, euskarazko erabidera jo nahi bada,
|
hitz
elkarketa da izen gisa erabiltzekoa, eta izen lagunaren bidezko erabidea, berriz, adjektibo gisa erabiltzekoa. Hori adierazteko, sarrera bana egin zaie hiztegian:
|
|
|
|
Hitz
elkarketan a artikulurik gabe. Irun bidea, adibidez, toki izen arras ohikoa da Iruñerriko herrietan (Yumbidea, Yrunbidea, Yrunbidea; halaber honela osatua:
|
|
|
Oro har, artikulurik gabe
|
hitz
elkarketetan: Iruñbidea (Arlegi, Lizasoain, Saratsa), Iruneunze, Iruñeko eta Orkoiengo larrea edo euntzea (1708), Iruñlarrea (Berriogoiti), eta artikuluaz osatua, Iruña aguerria, Cordovillan.
|
|
|
" Mihi luzeak dituzue, baina nik laburtuko dizkizuet", eta zubian urkarazi zituen. Orduz geroztik, zubiari mihi eta luze
|
hitz
elkarketarekin erran zaio. Kontua da errege Karlos II.a Gaiztoaren erregealdia hasi baino ehun urte lehenago, iruindarrek leku horri Milutze erraten ziotela; ez, ordea, Miluze.
|
|
|
Ezaguna da euskaraz
|
hitz
elkarketa gehiago erabiltzen dela, hitz eratorpena baino (Mitxelena, 1989). Artikulu honetan eratorpenari interesatuko gatzaizkio eta partikularki tegi leku atzizkiari.
|
|
2019
|
|
|
Bestalde, hizki larriak nola erabili,
|
hitz
elkarketara jo behar den, nongo nahiz noren/ zeren noiz erabili, leku izen konposatuak nola eman edota Euskal Herriko izena ez denean zeren arabera idatzi behar den eta beste hainbat zehaztapen ere azaldu zituen. Pertsona izena daramaten odonimoen kasuan, euskal grafia noiz erabili behar den azaltzen ere saiatu zen.
|
|
|
Lehen begiratuan, Arto+ soro. Arto,
|
hitz
elkarketa zaharretan, arta bilakatzen da, horrela sortu dira ere artadi, artaburu, artakozkor, artaporka.
|
|
|
ESANAHIA. Adostasun zabala dagoela dirudi, bere osagaiak (h) arri+ gorri direla esatean,
|
hitz
elkarketetan harri> al bihurtzeko joeraren adibidea. Bide beretik, gero ikusiko dugun Aliturrieta.
|
|
|
73 Zelaietak, artikuluaren" gehiegizko" hedatzea hizpide, zaku berean sartzen ditu hemen mintzagai ditugun izen+ erakusle egiturak, bat determinatzaile zehaztugabearekikoak (trena bat),
|
hitz
elkarketak (trenabidia), izen+ adjektibo egiturak (ura garbiyakin), izen+ kuantifikatzaile egiturak (gatza guttikin) eta izen bereziekiko adibideak (Urroza), baina gure ustez ez dute hedadura bera ez testuetan, ezta eremu geografikoan ere. Nahi bada, gure testuko ezcongaya ona izen+ adjektibo tankerakoetan sar daiteke.
|
|
2020
|
|
|
Batzuek aitaren zeinua, adibidez, behetik gora egitea proposatzen dute. Edo guraso
|
hitz
elkarketan" ama" lehenago jartzea. Baina hizkuntza modu sexistan erabiltzen da, gizartea sexista delako.
|
|
|
Obra bateko gremio guztiek erabiltzen duten komodina dugu lo suyo
|
hitz
elkarketa. Hala igeltserorik trebeenak, nola argiketaririk alferrenak, hala pintorerik zikinenak, nola iturginik txukunenak, den denek lo suyo ibiltzen dute hitzetik hortzera, eta hau etxeko komuna eraiki behar izan duen orok badaki.
|
|
|
Hau da, hedabideak eta hezkuntza sistema. Eskoletan adizkiak ikasten egon behar baino hobe genuke hitanoa jolas moduan erakutsi, edo
|
hitz
elkarketekin loreak nola sortu daitezkeen erakutsi. Nik egiten dudan ikastaroetan hitz batzuk sortzen ditugu, eta oso ondo pasatzen dugu.
|
|
|
Baliatzen duen estiloak ere Lizardi dakar gogora.
|
Hitz
elkarketak egiten ditu, Lizardik bezala âbeldur hordiak, gailur erpin, gogo hatsakâ, eta termino lizardiarrak baliatzen âlehenenkia, behar gorria, bihotz begietanâ. Bitxia da aditz erroak ibiltzea ere:
|
|
|
Surrealismoa askatasuna da. Sutsuki zirriborratzen ditugu Poeta en Nueva York liburuko pasioa plagiatu nahi duten metafora inkonexoak, irudi ustez bortitzak,
|
hitz
elkarketa ezinezkoak bertso librean. Veinte poemas de amor y una canción desesperada liburukoez gain, Walking around da Nerudari barkatzen diodan poema bakanetako bat, surrealismoarekin lotura estuena daukana.
|
|
|
Euskaltzaindiak ere aipatu du azken adjektibo mota hau 25 arauan: "[
|
hitz
elkarketak] Aukera paregabea eskaintzen du, orobat, erdal" izen+ adjektibo erreferentzial" egiturak ordezkatzeko: esku-lan (trabajo manual/ travail manuel), aho literatura (literatura oral/ litterature orale), ekonomi teoria (teona economica/ theorie economique), etab. Bide honi eutsi behar litzaioke orain ere, ahal den guztian, erdal hitz moldaera arrotzen menpekoegi bizi nahi ez badugu".
|
|
2021
|
|
|
11.3d Ezaugarri zehatzagoetara etorrita, kategoria lexikoak funtzionaletatik bereizteko beste irizpide bat da
|
hitz
elkarketan parte hartzeko gaitasuna. Hitz elkartuetan lexemak bata bestearekin elkartzen dira eta hitz konplexuagoak sortzen dira (ikus 7 kapitulua).
|
|
|
|
Hitz
Elkarketa/ 2 lanean egin bezala, batera ematen dira hemen ere bi mugakizunak, aski antzeko jokamolde eta adiera dituzte-eta. Izen kategoriako mugatzaileak hartzen dituzte:
|