|
2000
|
|
|
Alde batetik, erakunde armatuak egindako gogoetaren eta hausnarketaren ondorioz, komenigarria da azpimarratzea, ETAk ez zion su etena eskaintzen Estatuari, baizik eta euskal gizarteari eta, batez ere, abertzaletasunari (EAJ PNVri batik bat) egiten zion eskaintza. Bestalde, eta hau da sakoneko gogoeta politikoa, erakunde armatuak, agiriaren arabera, uste du EAJ PNV, ELA eta EAren partetik jarrera politikoaren aldaketa sakon bat dagoela edo egon daitekeela, eta horrek bide ematen diola pentsatzea ETAk bere estrategian aldaketa mamitsuak egin
|
dituela
. Aldaketa estrategiko horren ondorioak nabarmenak dira.
|
|
|
Mendearen laburpena egitean, kronika gazi gozoa dela diozu, garaipen txikiak eta miseria handiak izan
|
dituela
gure kulturak mende honetan zehar. Zergatik?
|
|
|
Bi alde daude hor, hiztun zahar batzuek zentzu tradizionalista batean arriskua ikusten dute batuan, fablak desagertuko ote diren, desagertzekotan gaztelaniak desagertaraziko
|
dituela
ohartu gabe. Beste aldea arriskutsuagoa da, unibertsitateko hizkuntzalariena, horiek ez dute ezer jakin nahi aragoeraz, eta beti ibar bakoitzeko hizkera aztertzera mugatu nahi dira, inolako ezagupenik gabe
|
|
|
Hori kontuan izanik, eta XXI. mendea euskararen mendea izatea nahi baldin badugu behintzat, 1998ko irailean abiatu zen prozesu politiko berriaren aurrean euskalgintzak ere jarrera bultzatzailea izan behar duela eta bere baliabide guztiak martxan jarri behar
|
dituela
ohartzen gara. Gogoeta honek presoenganako elkartasuna adieraztera bultzatu gaitu, horixe baita momentu honetan prozesua oztopatzeko Paris eta Madrilgo Gobernuek darabilten jukutria, hau da, Euskal Herriak demokratikoki erabakitzeko duen eskubideari jartzen dioten traba.
|
|
|
Aurtengo erroldak erakutsi du Zuberoak 13.500 biztanle
|
dituela
, hots, ia milako bat galdu duela hamar urtez. Aurreikuspenak betez geroz, 2010ean bi mila zuberotar gutiago biziko dira sorlekuan, bortxatuak izanen baitira kanpora joatera lan bila.
|
|
|
Horri esker espero du zuberotar orok aurreiskupen beltzari muzin egitea. Jakin behar baita INSEEk uste duela adibidez, 2010 urtean, Atharratzeko kantonamenduak ehun gazte baino gutxiago zenbatuko
|
dituela
.
|
|
|
eta horregatik hemen dugu geuk ere botoa. Baina kontuan eduki behar dute politikariek jendeak gero eta gehiago nahi
|
dituela
erantzun berri, zehatz eta praktikoak, galdera eta arazo zehatz eta praktikoei. Bestela uniformetasun monolitiko batera goaz gero eta gehiago, azkenean ez dakizularik zer ezberdintasun ideologiko eta praktiko dagoen bi partiduren artean.
|
|
|
Itsasontzitik inoiz jaitsi ez den pianojolearen istorioa taularatzen du" Novecento, Ozeanoko pianojolea" k Tanttakaren obra berrian. Iñaki Salvador pianojole handiak aktore gisa dihardu Kike Diaz de Rada gazteleraz eta Jose Ramon Soroiz euskaraz bidaide
|
dituela
.
|
|
|
Maldan gora jarraitu eta berehala Santa Kruzeko ermita apainera helduko gara (1 km). Bidetik badirudi harro altxatzen
|
dituela
bere hormak, baina beregana hurbiltzen garenean goxo hartzen gaitu teilapean babesa eskainiz. Inguruan lorategi bat dauka eta udaberria baino lehenago lilipak (Narcissus nobilis) loratzen dira urtaro berriari ongi etorria emateko.Eskuineko bidea jarraitu eta borda dotoreekin topo egingo dugu.
|
|
|
Sustatzaileek azpimarratu dute Euskal Herriko paisaije ugaritasunak (mendia, itsasoa, basamortua, hiria, landa) aukera asko ematen
|
dituela
, eta ikus entzunezkoetan jarduten duten enpresek filmazioak hemen burutzeko nahia agertzen dutela. Momentu honetan lanak egiten diren arren, azpiegitura eta zerbitzu faltak kanpora eramatera behartzen ditu.
|
|
|
Noski, horrela agertzen badute, Nafarroa osoa dute urtegiaren arerio. Justifikazioa da, horrela, Itoizko urak Nafarroako erdialdea eta hegoa ureztatuko
|
dituela
".
|
|
|
bata, demokraziaren defizitak izan ditzakeela neurri zuzentzaileak, herritarra lau urtetik behingo botante huts izatetik aterako dutenak. Bestea, elkarrizketa praktikan jar daitekeela herri mailan, bakoitzak dakien eta interesatzen zaion hartaz iritziak eman eta proposamenak luzatzen
|
dituela
.
|
|
|
Besteak beste, Hego Amerikako merkatua du helburu, Iberdrolak 15 milioi bezero baititu han. Artean, gaztelaniaz hitz egiten den merkatuan, biziki hazten ari da merkataritza elektronikoa, eta 2003 urterako 78.000 milioi dolar mugituko
|
dituela
aurreikusten da.
|
|
|
Ekainaren 2an, Azpeitiko Izarraitz pilotalekuan izango da aurtengo eskolarteko finala. Eta txapelketak 20 urte bete
|
dituela
ospatzeko, festa berezi bat antolatu du Gipuzkoako Ikastolen Elkarteak. Ekainaren 22an izango da, Donostiako Kutxako aretoan (Andia kalean), arratsaldeko 7: 30etan eta txapelketako une berezienak ekarriko ditu gogora.
|
|
|
Artean, alderdi politikoek dinamika honek harrapatuta ikusi dute beren burua, baita egoera politikoaren menpe ere. Presoen aldeko aste honek berraktibazioa ekarri du eta baldintza politiko hobeak sortuko
|
dituela
espero dugu
|
|
|
Presoen egoera dela eta, totem eta tabuen erdian gara. Hasteko, presoen arazoak euskal herritar guztiak hunkitzen
|
dituela
eta gehiengoak haien etxeratzea eskatzen duela aldarrikatzen da. Bai, denek dakite presoak badirela, baina ez da segur denek nahi dutela haien eskubideen errespetua, are gutxiago haien askatasuna.
|
|
|
Baina pentsatzen dut talde batek, alde onak dituen bezala, alde txarrak ere izango
|
dituela
, ezta?
|
|
|
Gero, astebete bakarrik iraungo duela? 500 liburu besterik ez
|
dituela
salduko. Hemendik kanpora ez da saltzen bat bera ere.
|
|
|
Onan deritzan mutilaren nerabezaroko eta gaztaroko urteak, hamaika urtetatik hogei urte bete bitartekoak, ditu hizpide Aitor Aranak eleberri erotiko honetan. Bere osaba eta adiskide batzuk lagun
|
dituela
, poliki poliki sexuaren mundu liluragarria ezagutuko du. Onanek askatasun osoz biziko du sexua, gizartean tabuak diren jarduera asko eta asko gauzarik naturalenak eta ohikoenak bihurtuko baitira beretzat.
|
|
|
Hona hemen telesailaren sinopsia: Erick ume koskorrak, bere onginahia eta botere magikoak alde
|
dituela
, indar gaiztoei aurre egin die, alegia, gerra, gosea eta izurriteari," garai ilunen" amaieratik giltzapeturik egon ondoren, kutxatik alde egin dutenak. Orain, indar gaiztoak inguma, maitagarri, troll eta trasgoen bizileku den" erreinu magiko" an sartu eta munduaren jabe bihurtu nahian dabiltzala, Erick ek ate zurian barrena joan du nonbait ezkutatua dagoen" Itxaropena" ren bila, beti ere Safimol maisuaren aholkuak jarraituz.
|
|
|
Afizionatuetatik profesionaletara bereizketa egon dadin. Hor gertatzen ari dena da afizionatuak, profesionaletara salto egiten duenean, automatikoki estelarrak jokatzen
|
dituela
eta gainera, okerrena dena, afizionatuetan ez duela destakatu izan. Hori materialarengatik dela garbi dago.
|
|
|
Termoluminiszentzia izeneko sistema berri bat badago eta horren bitartez ari gara zeozer egiten. Orain arte esaten genuen Lezetxikiko hezurra zaharra dela, 100.000 urte baino gehiago
|
dituela
, baina zenbat gehiago ez genekien: 150.000, 300.000, 400.000 urte...
|
|
|
mahai bat osatzearen aldekoak direla baina mahai horretan PP egon behar dela eta PP egon ezik beraiek ere ez direla egongo. Horrexegatik diogu, mahai horretan ez dela aurrebaldintzarik jarri behar, norberak bere edukiak eraman behar
|
dituela
eta askatasun osoz eztabaidari ekin.
|
|
|
Eta hiesa duten gaixoentzat onuragarria gertatzen da erabilera. Minbiziaren kasuan bezala, horrek ez du esan nahi gaixotasuna sendatzen duenik, baina bai haren kalteak eramangarriago egiten
|
dituela
. Hiesaren kasuan, morfinak THCarekin nahasturik bere efektua hirukoiztu egiten du.
|
|
|
Baina aukera hori ez dugu oraindik. Orain gutxi, Hollywoodeko akademiak interneten estreinatutako filmak ez
|
dituela
estreinaldi bezala onartuko esan du, ez duelako dirurik uzten. Gure esku dago, ez badugu zirkuitu komertzialetan ibili nahi, beste bide bat bilatu behar dugu.
|
|
|
Irratiaren mundutik datorrela agerian jartzen duen ahots horrekin, Felix Linaresek arrakasta handia lortu du" La noche de..." zinema saioa aurkezten, batzuetan bere aurkezpen saioa ondorengo filmak baino entzule gehiago lortzen
|
dituela
.
|
|
|
Momentuz ez dute horren ondorengo urratsik antolatua: " lehenengo lehenengoa", baina Gazte Asanbladan bertan 100 bat gaztek parte hartzen dutela eta Gaztetxeak dagoeneko 14 urte bete
|
dituela
aitortzen digu, beraz ez dirudi esatari eta azpiegitura aldetik arazo handirik izango dutenik: " programazioa asanbladakoen artean banatuko litzateke; pertsona batzuek musika landuz, beste batzuek politika, hurrengoek, berriz, gazteon arazoak...".
|
|
|
Kontua da galizierak egungo Galiziako mugak gainditzen
|
dituela
. Batetik Extremadurako Val de Xalima haraneko kasu berezia dago:
|
|
|
EHk erantzukizuna ETAk daukala pentsatzen badu, bere jarrera argitu behar du. Aritzeko eta lanerako dugun esparru bakarra hori da, baina EHk ezin du esparru hori bete, bide politikoak bakarrik defenditzen
|
dituela
esanez. Garbi dago ezker abertzale osoak ez duela jarrera hori erakusten, ezker abertzaleko kide batzuek esparru hori landu nahi dute.
|
|
|
bakea, bakea da eta kito. Hemen ez dago nazio eraikuntzarik" ETAk, urte erdi pasatu ondoren, jendeak nahiak errealitatearekin nahasten
|
dituela
pentsatu zuen eta indarkeriara itzuli zen berriro. Hori da ETAk saldu duen bertsioa, hori da ETAren ikuspuntua EAJrekiko.
|
|
|
Hizkuntzari saltsa pixka bat ematea, eta batez ere gustura egitea. Ez dugu egin jendeak hor jarritako tontakeriak esango
|
dituela
pentsatuz. Gonbite bat da gure hizkuntzarekin, eta inguruan ditugun erreferentziekin, gure hitz egiteko modua sortzeko.
|
|
|
Lege horren xedea Kubako Gobernuak ezarritako lurren desjabetzeak kaltetutako 5.911 iparramerikarren eskubideak defendatzea da. Lege honen aurrean, nazioarteko komunitateko hainbat herrialde ados jarri da, eta Helms Burton legeak nazioarteko lurraldetasunari buruzko arauak urratzen
|
dituela
adierazi dute, bereziki Europako Batasuneko herrialdeek, Kanadak eta Mexikok. Lege horren arabera, herrialde batean (Estatu Batuetan) beste herrialde baten aurkako salaketak egin daitezke, hirugarren herrialde batean (Kuban) gertatutako ekintzengatik, eta horrek beste herrialdeen subiranotasunari erasotzen dio.
|
|
|
Garbi daukagu, beraiek betetzen ez dituzten esparruak Jaurlaritzak beteko
|
dituela
eta gu horretan laguntzeko prest gaudela. Beraiek erantzuten ez badute, guk erantzungo dugu, geure proiektua aberri proiektu bat delako.
|
|
|
Bigarren erronkari dagokionez, berriz, IX. Biltzarrean sindikalgintza errebindikatzailearen alde eta afiliazio handi baten bidez gizartean ondo erroturiko sindikalgintzaren alde hartutako bidetik jarraitzen dute, ordezkaritza soilean eta erakundeetan esku hartze hutsean geratzen den sindikalgintzatik urrundu nahian. Bi edo hiru alderdiko erakunde foroetara lotzen eta baldintzatzen duten euskarri materialak dagoeneko baliorik ez dutela adieraztearekin batera, ponentziak dio aurkako boterea eraikitzean oinarritzen den ereduak, sindikal arloan nahiz gizarte arloan, bere itunak ondo zehaztu
|
dituela
, zeren batuketak kenketa bihur baitaitezke sindikalgintza eredu kontrajarriak bateratu nahi direnean. Horregatik esaten dute hain zuzen, gehigarri diren batuketak lortu behar direla," erakunde mailako onarpenaz kezkatzen ez diren gizarte eta sindikatu eredu errebindikatzaileekin bat eginez".
|
|
|
Gernikako Arbola plaza atseginean alde batean arkupedun udaletxea dago, aurrealdean bi armarri eta Bibliatik ateratako bi esaldi
|
dituela
eta beste aldean Sortzez Garbiaren basilika dago. 1506an amaitutako basilika honen aurrealdean Berpizkundeko estiloa eta estilo gotikoa nabaritzen dira.
|
|
|
Nik uste aski belaunaldi sendoa badatorrela hori hala izango dela ikusteko. Une honetan ikusten da ez txapelketetan puntan dabiltzanak, baizik autore perfildunak nahi
|
dituela
publikoak. Eta ez dut gaia atera nahi, baina ez dit oso ongi kuadratzen autore bezala planteatutako bertsolaritzaren etorkizunak txapelketarekin.
|
|
|
Eroski Taldeak argitaratzen duen aldizkarian adierazten denez, igaro berri den urrian Espainiako Estatuan jadanik milioi eta erditik gora pertsonek zuten euskarri digitalen bat kontratatua. Hil horretan Canal Satelite Digitalek ia milioi bat abonatu zituen, eta Via Digitalek, berriz, 600.000 Kontutan izanik abonatu bakoitzak hilero eta gutxienez 3.700 pezeta (148 libera) ordaindu behar
|
dituela
negozioa begi bistakoa da.
|
|
|
Ikerketak salatzen duen arazo bat bi euskarrien arteko bateraezintasuna da, hau da, bai Canal Satelitek zein Via Digitalek satelite ezberdin banarekin funtzionatzen dutela, eta, ondorioz, baten batek biak kontratatu nahi baditu bi antena paraboliko eta bi dekodagailu desberdin izan
|
dituela
. Kontutan izanik antena baten instalakuntzak 20.000 pezeta (800 libera) inguru kostatzen duela eta honi izen emate bakoitzeko beste 15.000 bat pezeta (600 libera) gehitu behar zaizkiola, erabakia argi dago, bata ala bestea aukeratu behar da, biak batera sekula ere ez.
|
|
|
Gobernu Batzordea Euskadiko epaile guztien gobernu Aretoa da. Guk, gainera, desobedientzia zibilak bere alde onak
|
dituela
adierazi genuen.
|
|
|
Bestalde, Sarrionandiaren ipuinen iturriak zein nabariak diren aipatzen du, eta gainera autoreak berak eransten dituen oharretan azaldu egiten
|
dituela
esaten digu, kultura handiko irakurle dela erakutsiz eta ezertan iruzur egiteko asmorik ez duela.
|
|
|
Baina horretaz gain, zer da arteztasun hori, bizkaitarren" zuzentasuna eta leialtasuna" ala iparraldekoen adieraz," sutilitatea"? Sarrionandiak sinboloen eta orakuluen mintzaira nola maite duen ikusita, pentsatzekoa da bi arteztasunak izan
|
dituela
gogoan. Izan ere, ikusi dugun moduan, bere liburuek askotan halako testuinguru kulturalaren premia eta interpretazio exegetikoaren beharra izaten baitute nolabait ulertzen, obra interpretatzen saiatzeko.
|
|
|
Ni neu irakurketa posible horietako bat egiten ausartuz, esan nezake bere inguruko eguratsa edo errealitatea besarkatzen edo kaptatzen saiatzen den zuhaitz horrek erro sakonak eta izugarriak
|
dituela
lur honekiko, eta pelegrin baten gisa ez daukanez, zuzentasunez eta sutilitatez jasotzen duela bere inguruko errealitatea:
|
|
|
Joan San Martinen(" Joseba Sarrionandia...", Egan, 1986, 3 alea, 203 or.) iruzkinak liburuaren balorazio orokorra egitera jotzen du. Alde batetik, darabiltzan gaiak askotarikoak izanik, gure mendeko kezkak sakontzen, aztertzen eta planteatzen
|
dituela
esaten du, baina ez direla saio sakonak aurreratzen du, azaletik eginak, subjektibotasunez beteak direla dio eta hausnarketa sakonak baino gehiago, iradokizunak direla esaten du. Gaiek eta ideiek elkartasunik ez dutenez," kuriositatez beteriko liburua" dela esaten du baina zehaztasuna eta sakontasuna falta zaiola gehienetan.
|
|
|
1987an argitaratu zuen Sarrionandiak Marinel zaharrak izenekoa eta aurreneko obraren, hots Izuen Gordelekuetan Barrenaren errebisioa izateaz gain, kartzela garaiko eta ihesi joan ondorengo zenbait poemez osaturiko obra da. Kritikoek diotenez, liburu honetan Sarrionandiarengan literatura eta militantziaren arteko harremana gogortzeko joera nabarmentzen da, eta jarrera zorrotzagoak hartu
|
dituela
erakusten omen du, batez ere" Literatura eta iraultza" (22 or.) izeneko poeman.
|
|
|
Poema horien garraztasuna eta gordintasuna hainbesterainokoa da, ezen obraren literaturtasuna bera jarri izan baita auzitan. Liburuaren aintzin solasean Ruper Ordorikak gogoratu egiten du" ez zaigu (la) komeni ahaztea egileak beti edukitzen duela obra helburutzat, sartu bide diren bitarteko guztiak onerako
|
dituela
baldin eta xede horrekin bat egiten badute." (6 or.) Aitzpea Azkorbebeitiak aipatzen du zenbait kritikok poema horien lirikotasuna, literaturtasuna eta indarra azpimarratzen dutela. Sarrionandiaren epe honetako kartzelako poemei, liburu honetakoei eta Marinel Zaharrak en zeudenei," poesia militante" edo" konprometitua" bezalako etiketak jarri izana Azkorbebeitiak arbuiatzen du, aurreiritzietan oinarritzen direlako bere ustez, gaiaren erabilerak obraren asmoa bera ez baitu ukatzen.
|
|
|
Alde batetik, tematikak zabaltzera egin duela esaten du eta adibidetzat aipatzen du lehengo liburuan heriotzak zentzu ideologikoa bazuen edo omenaldi poesiak egiten bazituen, oraingoan zabalera jotzen duela poetak, heriotza bera, bere heriotzaz eta hil ondokoaz hausnartzen duela. Bestetik, autobiografiatik aldentzen dela aipatzen du Kortazarrek, egileak oraingoan gaiak bere osotasunean hartu eta lantzen
|
dituela
esaten du, ikuspegi zabalagoak hartuz.
|
|
|
Ondorioz, kronotopo determinatua darabil: lekuari dagokionez, narrazioak Gasteizen girotu
|
dituela
aipatu dugu, eta garaiari dagokionez 1937 urtetik gaur egunera arteko bidaia egiten digu. Bestalde, denboraren iragaiteak dakartzan aldaketak ere azpimarratzen ditu.
|
|
|
Emakume bibotedunak hain lortuak ez zituen bi tasun
|
dituela
esatera ausartuko naiz: erregulartasuna eta batasuna, nahiz eta, agian, ipuin bakanen batean sartzen apur bat kostatzen den.
|
|
|
Idaztankerari bagagozkio, estilo erraza eta zuzena hautatu du idazteko. Elkarrizketetan, bestalde, euskalki ezberdinak erabili
|
dituela
aipatu beharra dago: zuberera, bizkaiera,...
|
|
|
Berriro ere, bidaiak, kotxeak, musika,... izango dira etengabeko leit motivak. Elementu hauen errepikapena dela-eta, Ortzadarreko elkarrizketariak road movie estiloko bildumak eratu
|
dituela
aipatu zuen. Gainera, antza denez, ekintzek baino" garrantzia handiagoa dute barne gogoeta eta sentimenduak." (Aizu!
|
|
|
Lasartearrak ipuin oso laburrak ere idatzi
|
dituela
aipatu dugu. Hauetan ildo honetako ipuinetan aurki daitezkeen ezaugarriak ikus ditzakegu:
|
|
|
Narrazio hauetan guztietan narratzerakoan ikuspegi ezberdinak hautatu
|
dituela
ikus dezakegu: hirugarren pertsona, lehen pertsona, berorika,...
|
|
|
Hots, ez digu gertaera noiz gerta daitekeen susmatzeko daturik eskaintzen. Denbora eta espazio unibertsalak irudikatu nahi izan
|
dituela
dirudi, desioaren sentimendu unibertsalarekin bat eginez. Bestalde, gertaerak orokorrean kronologikoki kontatzen bazaizkigu ere, ugariak dira gertatzen ari denaren berri emateko denboran egiten diren erretrospekzio edo atzera egiteak:
|
|
|
hainbat klasiko eta Joseba Sarrionandia, besteak beste; bestetik, Joseph Conrad, Henry Melville eta Salgari bezalako lan ugari irakurri ditu. Bestalde, itsasoarekin harreman esturik ez duten honako idazle hauek ere atsegin
|
dituela
aitortu zuen:
|
|
|
Ipuina eta eleberria bereizteko, bestalde, luzera hartu izan da kontuan. Ezaugarri bakar honekin honelako bereizketa garrantzitsua egitea zilegi ez dela pentsa badaiteke ere, ezin da ukatu narrazio baten luzerak istorioa garatzeko baliabideak zeharo baldintzatzen
|
dituela
. Honela, denbora igaro ahala, ipuingintza eta eleberrigintza bi genero bereiztutzat hartu izan dira, bakoitzaren ezaugarriak zehaztuz joan direlarik.
|
|
|
pertsonaiak berak bere jaiotze data eta urte kopurua ezagutarazten dizkigu eleberriaren hasieran: narratzaileak 1502 urtean ekiten dio kontakizunari, 60 bat urte
|
dituela
. Beraz, urte jakin batzuetan kokatzen ditu gertaerak:
|
|
|
Edozelan ere, bestebatzuentzat uzten dugu bi nortasun moten arteko harremanen azterketa, eta baita biakelkar elikatuz gara daitezkeen gizarte egitasmoen proposamena ere. Gure helburuahedabideek euskal nortasunaren garapenean nola eragiten duten aztertzea izaki, nortasun horrek alderdi edo aurpegi ezberdinak
|
dituela
eta horietako bakoitzeanhedabideek modu batera edo bestera joka dezaketela argi uztea da. Horixe erakutsikodigute, batetik, Euskal Herriko hedabideek eremu publikoaren eraikuntzan nolajokatzen duten aztertzeak, batetik, eta hedatzen dituzten kultura eta gizartekoerreferenteak nolakoak diren begiratzeak, bestetik.
|
|
|
Albistegi honek euskaraz azaldutako gai batzuk izaten ditu.Euskaraz egindako erreportaiak, taldeko kazetari elebidun bakarrak, Allende Boutin ekazaltzen ditu. Aipa dezagun France 3 Euskal Herrik bederatzi langile
|
dituela
, hauenartean idazkari elebidun bat egonik.
|
|
|
Hiru euskal irratiek SIADECOri eskaturiko inkesta baten arabera, Irulegiko Irratiak bereganatze tasa handiadu Ipar Euskal Herrian (21.000 entzule) eta batez ere Behe Nafarroan, bere entzuleria eremurik handiena duena, %92ko euskaldunekin; hau da, 17.500 pertsonak,, ezagutzen dutela irrati hau, eta entzuleriaren %71 leiala da. Gure Irratiak, entzute eremu nagusia Lapurdin du (48.000 euskal hiztun baino gehiagorekin), eta24.000 entzule ditu Ipar Euskal Herrian, hauetarik 22.000 Lapurdin; hau %44, 4 da.Xiberoko Botzak, aldiz, 9.000 entzule ditu bakarrik; hau da, euskal hiztunen %1240 41.Azken inkesta honen arazoa da, euskal entzuleak bakarrik hartzen
|
dituela
kontuan; baina jada zehaztu dugun bezala, Irulegiko Irratiak eta Xiberoko Botzak badituztezenbait emankizun, inkesta, elkarrizketa... frantsesez. Gainera, musika emankizunbatzuk, batez ere euskal rockarenak, euskaldunak ez diren gazteek ere entzuten dituzte.Euskal irrati soziatiboen iraunkortasuna eta indarra, emankizunen ekoizpen kostuamurriztea lortzen duen beren arteko lankidetza estuaz gain, dituzten elkartasun etasostengu sareetatik datoz:
|
|
|
Azpimarragarria da, gai honen inguruan, Nafarroari eskaintzen zaionarreta txikia: kontuan hartuta bere erakunde politiko propioak
|
dituela
(Euskal Autonomia Erkidegoaren parekoak, Foru Hobekuntzatik datozenak), ia ez da agertzen herrialde horri soilik dagokion politika albisterik, Euskal Autonomia Erkidegoari soilikdagozkionak %39 izanik. Gizarte gaietan, ordea, Nafarroak badu presentzia aipagarria: Bizkaiaren pare, eta Arabak baino handiagoa.
|
|
|
programa eskaintza dibertsifikatua, anitza, kalitatezkoa eta innobatzailea ematea, modu analogiko zein digitalean, informazio, kultura, ezagutza, dibertimendu eta kirolaren arloetan. Zerbitzu publikoak, zehazki, eztabaida demokratikoa, populazioaren atal ezberdinen arteko harremanak, integrazio soziala eta herritartasuna bultzatubehar
|
dituela
finkatu da. Baita frantsesaren sustapena eta ondare kultural eta linguistikoaren balioztapenaziurtatu ere, bere dibertsitate erregional eta lokaletatik abiatuta edo horiek aintzat hartuz.
|
|
|
Halaber, zerbitzupublikoak lagundu egingo dio kreazio intelektual eta artistikoaren hedapenari, ezagutza zibiko, ekonomiko, sozial, zientifiko eta teknikoen zabalkuntzari eta ikus entzunezkoen eta komunikabideen gaineko hezkuntzaren garapenari. Honekin batera, informazioaren zintzotasuna, independentzia eta aniztasuna, eta pentsamendu eta ideia korronte ezberdinen adierazpen anitza bermatuko
|
dituela
zehaztu da, betiere tratuberdintasunaren printzipioaren pean eta CSA ren gomedioen errespetuan. Azkenik, ikus entzunezko kanpo ekimenak, frankofoniaren gorespena eta frantses kultura eta hizkuntzaren hedapena munduan sustatuko dituela ere finkatu da.
|
|
|
Honekin batera, informazioaren zintzotasuna, independentzia eta aniztasuna, eta pentsamendu eta ideia korronte ezberdinen adierazpen anitza bermatuko dituela zehaztu da, betiere tratuberdintasunaren printzipioaren pean eta CSA ren gomedioen errespetuan. Azkenik, ikus entzunezko kanpo ekimenak, frankofoniaren gorespena eta frantses kultura eta hizkuntzaren hedapena munduan sustatuko
|
dituela
ere finkatu da.
|
|
|
Legeak arlo honi dagokionean duen zehaztapen maila handia da, besteak beste, dekretu horrekekarpen finantzario horren zenbait alderdi eta xehetasun finkatu behar
|
dituela
baitio: kuoten kontabilizazio irizpideak, difusio eskubideen erosketan erabili beharreko partea...
|
|
|
87). Eta Euskararen Erabilera Normalizatzeari buruzko 10/ 1982 Legeak, azaroaren24koak, ere zehazten du, neurriak hartuko
|
dituela
Eusko Jaurlaritzak komunikabideetan euskararenerabilera areagotzeko, helmuga bi hizkuntzak parekatzea izango delarik. Hortik aurrera EITBren legeansartu diren eraldaketek gehiago eragin dute egituran misioan baino.
|
|
|
Europaren eta Afrikaren satelite irudi animatua erakusten du FR 2k tarteari hasieraemateko. Esatariak berak protagonizatzen du emanaldia, elementu piktografiko guztiakbere atzean
|
dituela
.
|
|
|
Ohartu besterik ez,, burujabetza? kontzeptuak biak biltzen
|
dituela
, nolaaskatasuna nola identitatea. Kontua da, modernia puskatu denetik (puskatzen aridenetik), bai askatasuna eta bai identitatea zer diren berriz pentsatu beharra dagoela.
|
|
|
teamendu bat egiteko gaibaldin bagara, hau da, euskal gizarteari guk nahi duguna bakoitzaren ongizatea bermatzea dela demostratzeko gai baldin bagara, eta hainbeste eskatu deneskubidea aplikatuta, egoera demokratikoagoa lortzeaz gain, ongizate baldintza hobeak lortzen
|
dituela
ikusten baldin badu, euskal gizarteak ez dio ezgaur ez etorkizunean eskubide horri uko egingo. Erakunde berriak sortzeak lagunduko ote lukeen?
|
|
|
Guk onartzen badugu, Erkidego Autonomikoan, eta zuek onartzenbaduzue, Nafarroan, organo komun bat egin dezakegu, eta organo horrek hartukoditu zuek eta guk adostutako gaiak. Hori nafarrei planteatuz gero, eta nafarrek horionerako izango dela ikusten baldin badute, guk Erkidego Autonomoan horrekemaitza onak ematen
|
dituela
demostratu izan dugulako, ez ote lukete onartuko. Iparraldean, berriz, kontzientzia mailako lan oso gogorra egin behar da. Ikusaraziegin behar zaie, euskalduna izateak zer esan nahi duen.
|
|
|
Eta horrez gain, Departamenduaren eskakizuna bultzatu behar dugu, bertako jendeak tresna propioekinemaitza hobeak lortzen direla ikus dezan. Gainera, nafarrekin osatu dugun organokomunak emaitza onak ematen
|
dituela
ikusten badute, gureganako desioa piztukozaie pixkanaka.
|
|
|
1710eanargitaratutako eta egile ezezagunekoa den Onania edo autopoluziorako izugarrizkopekatua izenekoa, alegia. Lan honetan sexu jokabide oro berez kaltegarritzatjotzen da; eta, hemendik abiatuz, masturbazioa egintza gaitzesgarria eta kaltegarriadela eta, ondorio larriak eta zehazgaitzak sortzen
|
dituela
esanez, erikorra delakoideia zabaltzen du (Moreno, 1990). Liburu honetan islatutako ideiek oharkabekipasatu ahal izan zuten arren, Tissot en, izen eta nazioarteko proiekzio handikoautorearen, lanak ideia horiek asko hedatu zituen.
|
|
|
Adibidez, ikus daiteke (eta hau neurri handiagoan edo txikiagoan unibertsala dela esan genezake), esperientzia eta eraso latzen biktima moduan kexatu eta ager daitekeela pertsonabat, agerian eta bere ustez, horretarako arrazoi justifikagarririk egon ez arren. Halaere, ezin da konturatu besteekiko duen jarrerak, berarekiko portaera hotzak edoerasokorrak erakartzen
|
dituela
; beraz, azkenean egoera errepikatu egiten da, etaberriro ere ingurunearen, bidegabeko erasoaren, biktima bihurtzen da.
|
|
|
Urduri egon nintzen, lehendabiziko aldiz ikusten bainuen nire harridurako, eta beste zerbait ekarri zidaten. Ez dago burgoi eta harro egotekorik, baina hara geldituzaidan oroitzapena, beste guztiak itzaltzen
|
dituela
zoritxarrez, ahalkearen ondoriozduda barik! Otoi barka, Jose Luis eta Jone adiskideak...
|
|
|
Politikoki erabiliak eta eragileak izaten ari dira eta horrek adierazten digu, kulturalki? ere, jendeak asimilatu egiten
|
dituela
azaltzen dizkieten balioak.
|
|
|
Orain deus ez. Ematen du, idazten du Kierkegaard-ek (Egunkaria, 1835), paganoen aldean kristautasunak zikiratu egin
|
dituela
gizonak (oroitMirande). Eta, batere iraultzailea ez den arren (48ko Iraultzan ongi ikusiko da), nahiago du Iraultza, gehiegikeria guztiekin, oraingo geldotasun hila, inolako grinarikgabekoa eta zozoa baino, barnean karakterrik eza ageri duen axalkeria dotorearekin. (Unamuno heretikoa bada, hobe Unamuno, katolizismo sor eta antzua baino, protestatuko du Txillardegik, Elizak Unamuno dezanean).
|
|
|
jainko zaharren lege eternalek halaagintzen omen dute. Baina Kreontek ere Hiriaren jainkoak bere alde
|
dituela
dio5.Antigonak, Kreontek zaurtzen dituen betiko legeak jartzen ditu bere alde. Enfrentamendu honetan burutzen da Kreonteren heriotza sinbolikoa:
|
|
|
Zinez esan daiteke Txillardegiren zientziagintza eten gabe euskararen inguruan gauzatudela, baita euskararekiko arlo ezberdin asko landu
|
dituela
. Hau posible izan zaio, neurrihandi batean, ohiko zenbait diziplina ezberdin jorratu dituelako, eta euskararekiko modusortzailean jorratu gainera, bere curriculumean adierazten den bezala; alderdi honetatikikusita, benetan Txillardegi berezia dela eta eredu agertzen zaigula.
|
|
|
izeneko paradigman, kognizioa gizabanako barneanematen den zerbait da eta, gainera, sortzetiko, berezkoa eta definitzailea gertatzenda gizabanako bakoitzean eta guztietan. Teoria honetan sartzen diren ereduteorikoen artean, batek esaten du gizabanakoen kognizioak sortzen
|
dituela
ezagutzak, eta ezagutzekin batera baita errealitateak ere; bestalde, kognizioa zenbaitmodulu edo azpikognizio berezirekin osatuta egongo da, adibidez: modulu linguistikoa edo hizkuntzarekikoa, modulu soziala, sen oneko modulua, etab.; gauregunean ondoen ezagutzen dena modulu linguistikoaren estruktura eta funtzionamendua denez, ezagutza linguistikoa eredu analogiko bihurtu da, beste edozeinezagutza mota nolakoa izan eta azter daitekeen ikusteko.
|
|
|
Bistan da, totalitarismoak ezin izan
|
dituela
autonomiak, aliatuenak ere, errespetatu. Bide horretatik, Gobernuak hortxe. Elizaren baratzean bertan sartzean?
|
|
|
Gezurrabadirudi ere, oraindik ez diogu gainartu aurreiritzi tamalgarri horri euskaltzaleonmunduan: hots, Estatu nazioaren eskutik abian jarritako nazionalismoak hizkuntzarenizaera eta funtzioa errotik aldatu
|
dituela
bere batasun politikoaren sistema egituratzekoprozesuan. Hizkuntza, ezer bada, osagai politikoa baita mundu moderno honen nondiknorakoan.
|
|
|
(?) izan ez dutenek jakin behar dute, ia hilikdauden gaskoinera eta Nafar Aragoiko erromantzeak konkistaren ondorioz sorturikohizkuntzak direla. Gainera, guretzat, indoeuroparrak ez izanik, Hizkuntz Antropologiak esankizunak eta garrantzi handia
|
dituela
eta erromantzeek euskal sena kolokanipintzen dutela. Bukatzeko, gaskoinera eta Nafar Aragoiko erromantzeak onartzenhasiz gero, zergatik ez frantsesa eta gaztelania?
|
|
|
Testu-liburuetan ondokoa irakasten da, alegia,, monetak trukeak hausten
|
dituela
–. Hori ez da erabat egia.
|
|
|
Baina gaur soilikprodukzio ekonomiak, epealdi bakoitzeko produktu fisiko berria moneta kopurubatek ordezkatzen duelarik definitua? monetaren eta produktuaren arteko baliokidetza (balio absolutuak) eta produktu ezberdinen arteko baliokidetza (balio erlatiboak) ahalbidetzen
|
dituela
onartua da.
|
|
|
Kojeve k soluzio eder batasmatu zuen, Txillardegik gizakiaz duen ikuskerari egokiago dagokiona estrukturalisten isiltasuna baino. Filosofiaren muinari emandako erantzun sortzaile honetannabari da, gogoetak, benetako suak bultzatzen duelarik, filosofia, poesia eta zientziaren arteko mugak hausten
|
dituela
.
|
|
|
Irrati mezuaren izaera itzulgarria edo atzeragarria dela-eta, mikrofonotik esaten denak prentsa izkiriatuan idazten denak baino garrantzi txikiagoa eta ondorio arinagoak
|
dituela
uste izan daiteke.
|
|
|
irrati kanalen kopurua askoz handiagoa da telebistaren esparrukoa baino. Entzuleak ondo daki diala apurtxo bat higituz gero aukera asko
|
dituela
nahi duen irratsaioa entzuteko, eta hau, aparatua oso potentea ez den arren. Gainera, eskaintza erdibiturik ageri da, bi banda nagusi baititugu:
|
|
|
–Hizkuntza alfabetiko batez irakurtzen eta idazten dakiten pertsonek idazten den bezala mintzatzen dela uste ohi dute, hots, hizkera sortzen duen aparatuak hitzezko soinu indibidualak eta aldagaitzak sortzen
|
dituela
, idazmakinak letrak banan banan eta aldaketarik gabe inprimatzen dituen bezalaxe. Pertsona horien hizkuntza ingelesa bada, jakingo dute bai, ebakeraren eta ortografiaren arteko egokitzapena ez dela inola ere bikaina.
|
|
|
Euskaltzaindiak arau berriak eman ditu euskara batuaren ahoskeraz. Aitor Gorostizak (1999) egokiro aipatzen du arau horiek hizkera jasorako erabili behar direla, maila formalean alegia, eta euskara batuaren ebakera zainduak ez
|
dituela
ordezkatzen herri mailako ahoskerak, euskalki eta azpieuskalkietan topa ditzakegunak. Beren garrantziagatik, albistegietako irratilariek eskuarki euskara batuaren maila jaso hori erabili behar dutelako, interesgarria da arazo hori hona ekartzea; arauak ikusi aurrez, dena dela, euskal alfabetoaren letren izenak Euskaltzaindiak 1994ko azaroan onetsiak ere jarriko ditut, hitzen ebakeretan eragina baitute:
|
|
|
Prentsaurrekoetarako aholku praktikoetara joz, diogun ezen audioak problema franko sortzen
|
dituela
, iturri honetatik zuzeneko deklarazioak hartzen ditugunean. Mikrofonoak ondo kokatu behar dira, prentsaurrekoaren berri nola eman nahi dugun kontuan harturik, desberdina baita zuzenean dena erretransmititzea ala informazioa laburbiltzearren estudioan pasarte batzuk hartuz muntaia egitea.
|
|
|
Beste batzuetan hitz mintzatua grabaketekin konbina daiteke, abiatze erakargarriagoak egitekotan: esaterako, demagun Lionel Jospin ek deklarazio garrantzitsuak egin
|
dituela
.
|
|
|
Arturo Merayo k (1992, 335) programazioaren hobekuntza irrati espainiarraren hiru erronketatako bat dela kontsideratzen du, berorrekin batera, bide berriak urratuz, entzulerien dibertsifikazioa eta publizitatearen hobekuntza ere aipatzen
|
dituela
. A. Merayo k honelaxe azaltzen du programazioaren prozesua:
|
|
|
Ezaguna da Estatu frantsesak irrati publikoaren alorrean daukan eta eduki duen eskaintza paregabea; Francisco J. Montes ek (1990) dioskun bezala, munduan lehenbiziko postua eduki du eskaintza programatiko publikoari dagokionez, bere atzetik britainiarren irrati publikoa doalarik. Gogora dezagun irrati publiko frantsesean, Radio France International delakoaren programez gain, zerbitzu estatalak sei kanal
|
dituela
; eta kanal horien artean, bata, informazioan oinarritzen dena eta arrakasta handikoa dena hain zuzen, eredutzat hartua izan da: France Info.
|
|
|
Azken finean, argitu egin genuke noiz hitz egiten den Estatu nazioaskodunez, kontzeptu honek sakoneko azterketa ilundu ez dezan: a) Estaturik gabeko nazionalismoek Estatu Nazioarekin bat egiten ez duten nazioen presentzia aldarrikatzen dutenean, Estatu horrek beste nazio batzuk integratzen
|
dituela
adieraziz; b) Estatuak, testuinguru historikoak bultzatuta (askotan beste nazionalismoen eraginez) nazio aniztasunaren errealitatea onartzen duenean, harmonikoa den neurrian, noski?, hain zuzen Estatuaren beraren egitura arriskuan ikusten duenean. Edonola ere, esan behar da ez direla gutxi beren helburuen muga ofizialki aintzat hartzen den Estatu nazioaskodunaren markoan kokatzen duten mugimendu nazionalistak.
|
|
|
zen, eta Estatua honen gainean eraiki behar zela. Baina esan daiteke, Estatuak ez
|
dituela
–nazioa, ren ezaugarriak islatzen, ezaugarri horiei forma ematen diela baizik. Horrela, Estatuak kontrolpean duen hezkuntza sistemaren bidez hizkuntzaren uniformizatzea bultza dezake, era honetan nazioaren parte izate ofiziala ezarriz.
|
|
|
Oinarrizko maila hau herritar guztiek nahitanahiez egin behar izango zutela kontuan izanik, gaztelaniaren posizioa guztiz nagusia zela esatea begien bistakoa da. Zer esanik ez, gaztelaniaren garrantzia, modernizazio prozesuaren barruan eta Estatu Nazio espainiarraren eraikitzearen testuinguruan irakurri behar da; Gellner en271 ereduari jarraituz, eta eredu hori Estatu espainiarrari egokituz, liberalek duten gizarte modernoa eraikitzeko nahiak gizarte hori alfabetatzea hizkuntza batean eta eskolaren bidez kultura homogeneoa bultzatzea eskatzen
|
dituela
esango genuke, horretarako transmisio hizkuntza bat eta bat soilik erabili behar delarik: gaztelania.
|
|
|
" Trucker" bakarra ezagutu duela, eta jadanik kontent geratu dela Irlandako kamioilari guztien ordezkari horrekin. Baina barrezka erantsi du ezetz, egia esateko kamioilari gehiagorik ez baina beste zenbaitzuk ezagutu
|
dituela
. Esan nahi dut intimoan ezagutu dituela.
|
|
|
Baina barrezka erantsi du ezetz, egia esateko kamioilari gehiagorik ez baina beste zenbaitzuk ezagutu dituela. Esan nahi dut intimoan ezagutu
|
dituela
. Txortan egin dutela, alegia.
|
|
|
Rocío honek harritzen nau, esaten dituen guztietan. Esate baterako azaldu didanean arkitektura ikasketak azken mailan utzi
|
dituela
(amaitzeko pare bat asignatura geratzen zitzaizkionean), zertarako eta Londresera joateko aktoresa izateko asmoz. Edo Los Angeleseko auzo desberdinetan lau mutil lagun dituela, batak bestearen existentzia ezagutzen ez duelarik noski, eta lauren kontura moldatzen duela bere unibertso sentimentala.
|
|
|
Esate baterako azaldu didanean arkitektura ikasketak azken mailan utzi dituela (amaitzeko pare bat asignatura geratzen zitzaizkionean), zertarako eta Londresera joateko aktoresa izateko asmoz. Edo Los Angeleseko auzo desberdinetan lau mutil lagun
|
dituela
, batak bestearen existentzia ezagutzen ez duelarik noski, eta lauren kontura moldatzen duela bere unibertso sentimentala. Gaur batekin eta bihar bestearekin, horrela ibiltzen da Rocío, eta hau dena gutxi balitz, lau horietako birekin hitzartuta dauka ezkontza egun bana.
|
|
|
eskolako garaiak, ingeleseko partikularrak, Tere, Txema lotan, Txema autoan, Txema tabernan, Txema barreka, Txema izarrak oparitzen, izarrak oparitzen, oparitzen... Badago jendea dioena heriotzaren atarian egon dela, eta hor, segundo gutxiko marra horretan bere bizitza osoko irudiak ikusi
|
dituela
, diapositibak bailiran. Ba momentu horretan nik horixe ikusi nuen.
|