|
2000
|
|
|
Badakit izenpuru handinahi samarra idatzi
|
dudala
. Baina TVE k eman zidan puntua.
|
|
|
|
dudala
esan dut. Ez dut esan nahi egunero elkarrekin ibiltzen garenik ezta gutxiagorik ere.
|
|
|
Bai, baina ondorio ezberdinak, esan nahi dut agian hemendik bost urtetara beste gauza bat pentsatuko
|
dudala
. Oraingoz iruditzen zait berez eta nahitanahiez ez duela sexuak batek egiten duen lana bereizten, gehiago bereizten duela jarrera ideologikoak (alegia, zeri ematen dion garrantzia batek bere bizitzan) sexuak baino.
|
|
|
Hortakotz, niri dagokidanean, nire kultura eta hizkuntza propialak baskoak ez direnez (bertzeak bertze, ama hizkuntza gaztelania dugu familiako guzti guztiok, eta, dokumentu historikoak miratuta, gure aitzinekoak oro ere gaztelaniarik aratzenean izan dira egundainoz geroz aritu) eta neure asabengandik jaso ditudan ondarea, tradizioneak, munduaren ikusmoldea... baskoak ez direnez, ez naiz baskoa. Egia da eskuara ikasi
|
dudala
eta honek menturaz Juan Jose Ibarretxe bezalako bat baino gehiago erroztatzen nauela herri honetan, baina nahiz ingelesa ere dakidan, Shakespeare-ren obrak gogoko ditudan eta tea izugarri gustatzen zaidan, ez naiz nazionalitate ingelesekoa. Gainerat berriz, basko izaiteak deus ez dakarkit; aitzitik, eskuararen jakiteak nire bizitza osoa du inarrosi.
|
|
|
Batzuetan gertatu da nobelaren kapitulua idatzi eta bertako pasarte batekin ondo datorren argazkia aukeratu
|
dudala
eta hortik abiatuta egin dudala ipuina. Beste batzuetan lehen elementua argazkia izan da eta ondoren etorri da ipuina eta hortik kapitulua.
|
|
|
Batzuetan gertatu da nobelaren kapitulua idatzi eta bertako pasarte batekin ondo datorren argazkia aukeratu dudala eta hortik abiatuta egin
|
dudala
ipuina. Beste batzuetan lehen elementua argazkia izan da eta ondoren etorri da ipuina eta hortik kapitulua.
|
|
|
Orri honek ez du toki gehiago, eta amaitu behar dudanez, aipa dezadan ez
|
dudala
esan nahi ikusmolde hura hobea zenik. Ikusmolde bat bazela, baizik.
|
|
|
Bezperako gure solasaldiarengatik edo, atzerritarra eta guzti, niri ere mikroa luzatu dit. Lotsaz, ez
|
dudala
gehiegi esateko erantzun diot, hego ekialdea soilki ikusirik, itzultzeko asmoz nagoela, besteak beste Kodiak uhartea eta Aleutiarrak bisitatzeko, eta emaria eta hutsunea deus badago beharbada gero nabari nitzakeela. Aurora hura gogoan, Yukonek gehiago eskaini didala gehitu dut.
|
|
|
Argi utzi nahi nuke nik ez
|
dudala
miraririk egingo. Saiatuko naiz ahal dudan ongien jokatzen.
|
|
|
" Hainbeste urte pilotan eta oraindik beldurra?". Horixe
|
dudala
beldurra; badakit zer gertatzen den, askotan buruak eta mingainak gehiago ematen dute gorputzak berak baino.
|
|
|
Nik proiektu asko ditut baina soilik diru nahikoa biltzen dudanean burutzen ditut. Madrilen eta Gasteizen proiektua interesgarritzat jotzen dela ikusten dudanean eta, batik bat, diru laguntzak jasotzeko aukera
|
dudala
ikustean, orduan hasten naiz lanean. Ez diot teknikari garrantzi handiegirik ematen.
|
|
|
Beste bat baino hobea edo kaskarragoa den edo ez esperientziak esan du. Esan ere egin behar dut" Euskaraz Mintza" programak" Euskaraz Bizi" rekin kontestu bertsuan ikusten
|
dudala
baino aipatu lez inoiz ere ez lehian. Euskaraz Bizi esperientzia orain arte behintzat Ikastolen Elkarteak eskaintzen zuen zerbitzuen artean egon da eta eskola publikoek ez dute parte hartzerik izan.
|
|
|
Hasteko, argitu nahi dut nik Alardean parte hartu izan
|
dudala
hiritar gisa. Aurtengoan ez, kanpoan nintzelako, baina iaz Hondarribian desfilatzen saiatu nintzen Jaizkibel konpainiako beste kideekin batera eta Er tzaintzak ez zigun Alardean sartzen utzi.
|
|
|
Bigarren mailako pertsonaia batzuen jokaera, agian, ez dago garatuegia eta oso sinpleak eman lezakete, batez ere On Benjaminekin konparatzen baditugu. Eleberria, oro har, gustatu zaidan arren, esan behar dut, baita ere, puntu bat ez
|
dudala
hain gustukoa izan: bukaera efektistegia izan da nire iritziz.
|
|
|
Testuartekotasunei dagokienez, honakoa aipatu zuen Belmontek: " Esan didate, eta beharbada egia izango da, nire lehenengo zatian Ecoren eragina jaso
|
dudala
." (Argia) Izan ere, eleberria idaztean Umberto Ecoren Arrosaren izena irakurtzen ziharduen.
|
|
|
Irakurleari aditzera eman beharrekoa dut, A. Kardaberazen testu hau, hitzik aldatu gabe, irakurketa errazteko, gaur egungo grafiaz jarri
|
dudala
. Bere grafiaren era jatorrean irakurri nahi duenak 1761 ean inprimatu zen liburu hartara jo du, edo nik neuk Euskararen ostarteak liburuko 53 orrialdeetan azaldu nuen jatorrizko erara.
|
|
|
Proiekzio eta introiekzioak, txanpon beraren aurkako aurpegien modura, proportzio orekatzaileko harremana izaten dute; langilea izan behar
|
dudala
irentsibanuen, nire alderdi alfer eta nagia kanpora proiektatzera joko dut, barne gatazkakekiditeko. Polaritateez aritzean esan genuen bezala, bateraezintzat jotzen ditugugureak diren alderdiak.
|
|
|
izan zen amaitutakoan, eta nik maitasun berezia diot, bestelako kontsiderazioak alde batera utzita. Bidenabar esan dezadan nobela hori, beste zenbait arrazoirengatik ere, oso begikoa
|
dudala
, liburu horretan beste edozeinetan baino gehiago arriskatu zuelako. Kuraiaren irudia antzematen diot alde askotatikbegiratuta.
|
|
|
Orain arte argi esan ez badut ere, sumatuko zenuten dagoeneko, neronek Txillardegi ikusten
|
dudala
, historikoki eta hein handi batean, baina ez bera bakarrik, euskara eta askapen politika suturatzeko joeraren abiapuntuan. Baina, nire irudiko, ezkontza hori ezinbesteko bihurtzeak ez die, ez euskarari ez eta askapen politikari, onik ekarriko.
|
|
|
Aukeraturiko gaian sartu baino lehen, bi ohartxo beharrezko ditudala iruditzen zait.Lehenengo eta behin, ene artikulu hau Jose Luis Alvarezi eskainiriko ahalegintxoa da; jakin baitakit hau bezalako aukera ez
|
dudala
beste behin ere izango, eta euskaltzalemoduan Txillardegirekin dudan zorra pixka bat arintzeko asmoz, hona hemen nireesker oneko idazkia.
|
|
|
Azkena falta zait. Uste dut ez
|
dudala
zabalduko. Eta bidaiaren amaierara hurbiltzen noan eran, gero eta nazka handiagoa ematen dit Eiderrek.
|
|
|
arrazoi bi emango dizkizut" lagunengana" ez joateko. Lehena, zure moduko lagunik ez
|
dudala
behar. Bigarrena, munduan ez dagoela toki bat oroitzapenik ekarriko ez didanik.
|
|
|
Eta kontatu ez dudan arren, aipatzekoa da ijito familia baten karabanan sartuta egin
|
dudala
honainoko bidea. Ez dira guk ezagutzen ditugun ijitoak, noski, ezpada ilehoriak eta begi urdinekoak.
|
|
|
Rocíoren erreferentzia erabili zuen tipo argalak nirekin berbetan hasteko, alegia Killarneytik ezagutzen ninduela, Rocío euren lagun egin zelako eta hori dena. Niri betidanik gustatu zait jendea ezagutzea, eta gehiago orain, badakidalako jende hau ez
|
dudala
berriro inoiz ikusiko, eta horrek barruak askatzeko modua ematen du. Sekretu denak azal daitezke, biharamunean dena ahaztuta egongo den ziurtasunarekin.
|
|
|
Eta tipo honek auskalo ze intentzio duen nirekin... Bestalde, badakit zakar jokatu
|
dudala
berarekin (eta" kakatara bidali" esan dudanean, literalki bota diot hori nire ingeles eskeletikoan), baina mutil hauekin berba egiteko euren hizkera erabili behar da.
|
|
|
Eta inoiz izarren bati zure izena jarri badiot, barkatu mesedez. Agian kontsolagarri izango zaizu jakitea ez
|
dudala
pitorik gogoratzen, zeruko zein izar ote den horrela bataiatu nuena. Izar koitadua.
|
|
|
Eta alde batetik barkamena eskatuko nizuke, behar zenuena baino gehiago eman nizulako. Eta sentitzen
|
dudala
ere esango dizut. Zure heriotzarena, noski, sentitzen dudala.
|
|
|
Eta sentitzen dudala ere esango dizut. Zure heriotzarena, noski, sentitzen
|
dudala
. Lagun bezala, nola ez.
|
|
|
Engainatu bezala. Eta batez ere, esan nahi nizuke niregatik sentitzen
|
dudala
. Ez da zekena izateagatik.
|
|
|
Ordutik ez dut neure burua inmentsitate horren barruan berriz ikusi, gaur arte. Eta zin degizut, Bitakora fidela, mugarik gabeko handitasun horretan txiki sentitzeko prest nagoela Irlandan, eta zin degizut egunero bilatuko
|
dudala
infinitu bat, besterik ez bada insomnioak berriro harrapa nazan, irla honek begi irekiak merezi baititu."
|
|
|
Ez horrela begiratu, gizona! Ematen du zure salbazioaren alde egin behar
|
dudala
otoitz, horrela begiratzen jarraitzen baduzu. Eta ez dut egingo.
|
|
|
Ez dut esan nahi negarrez hasten naizenik holakoetan; alderantziz, irribarretsu hurbiltzen natzaio gidariari, nire bide bera egingo duen galdezka. Baina segundo frakzio txiki batez iruditzen zait... ez dakit, hor dagoela, gidari horrek erabakiko duela nire bizitzak momentu horretatik aurrera nondik nora jo behar duen, guztia idatzita dagoela, ez dakit, ezin
|
dudala
patu horretatik alde egin. Zeren, hori egia da:
|
|
|
Ematen du hegazkina hartzen dudan bakoitzean kursi jartzen naizela, baina gaur iruditu zait bihotzaren erdia Irlandan utzi
|
dudala
. Connemaran beharbada, edo beste edonon.
|
|
|
Connemaran beharbada, edo beste edonon. Ralphek ondo adierazi zuen bezala, bihotz bakarra gara, beraz ondo ari nintzen bihotzaren erdia Irlandan utzi
|
dudala
esatean.
|
|
|
Hasierako momentuan harrigarria egin zitzaidan, mingarria ia, gogoratzea maite dudanari agur esana niola hiru ordu lehenago. Eta maite ez dudanari (eta maite ez
|
dudala
ez dakien horri), berriz, kaixo esan behar izan nion besarkada erdi bortxatu batez.
|
|
|
Maitasunez betetakoa esan behar nuen, baina ez. Batzuetan pentsatzen dut nire errua dela guztia, eta apurtu dudan bezala konpontzen ere jakin behar
|
dudala
, eta orduan ahalegintxoa egiten dut. Baina alferrik da, ez baitut Txema maite, eta ez gaude baturik, eta ez gara bikote bizia.
|
|
|
Eta gaur hirugarren aldia izan da Jabi hemendik agertu dena. Lehenengo aldian esan nion nire buru nahasi hau gehiago endredatzerik ez nuela nahi, nahiko borroka handia
|
dudala
neure barruan, baina gaur ere agertu da. Lagundu egin nahi didala esan dit.
|
|
|
Eta nora noa, Txema utziz gero, kalean zehar burua makurturik ibili behar badut, inori begietara so egiteko beldurrez? Eta nori laguntza eskatu, merezi ere merezi ez
|
dudala
jakinik. Pentsatuko duzu, Bitakoratxo, umekeriatan nabilela, nagusia naizela nerabeen kontu hauetan jarraitzeko.
|
|
|
horrekin jartzen naiz topera, eta ni pozik. Badira bost urte ez
|
dudala
emaztearekin txortan egin, baina nire gorputza emakumezkoa dela pentsatzearekin soilik kristoren kanpaikadak egiten ditut: din don din don...
|
|
|
Ez dakit, pixka bat artifiziala iruditu zait, turista estatubatuarren neurrira eginikoa. Eta badakit hori ez dela bilatzen ari naizen Irlanda esmeralda, nire gidaren azaleko paisaia ez
|
dudala
inguru horretan aurkituko. Hala ere, inguru hau zerbait desberdina da, itsasoa usaindu daiteke eta nonahi daude zohikatza ateratzeko zuloak.
|
|
|
Azkenean dudak sortu zitzaizkidan nire bene benetako arrazoia ez ote zen Rocíori esan niona izango. Eta pentsatzen aritu naiz beharbada neure burua engainatu baino ez
|
dudala
egin, egunerokotasunetik eta monotoniatik ihesi nabilela hainbeste aldiz errepikatuz; eta akaso egiazko kausak duela hiru urte inguru (bai, hiru dira, 1990eko udan izan zen, garai hartantxe ari baitzen jokatzen Italiako Mundiala) sortu zirela. Izan daiteke oraindik orbaindu gabe egotea uda hartako zauria.
|
|
|
Ordea, zuek anitz dakizue arauez, deus ere ez maitasunaz! Zeren jakizue ezen zintki maite
|
dudala
nik Maddalen, zintki eta fintki! Eta ni urroztarren dorretxeko jauna naiz, eta Maddalenekin ezkonduko naiz!
|
|
|
Hortik aitzina, zer erran diezazuket nik osabak Galileori buruz pentsatzen zuenaz, ez bada harekin akort nagoela eta halatsu ulertzen
|
dudala
nik ere Galileo. Zeren zientzilari italiarrak uko itsu batekin ihardets baitziezaiokeen tribunalari, eta hala egin izan balu, goretsiko nuen; aldiz, makurtu egin zen, baina ez arras, eta arras makurtu ez zelako ez dut gaitzesten.
|
|
|
—Aita, berorrek badaki ezen behin baino gehiagotan joan behar izan
|
dudala
, berorrek hala manaturik, hango eta hemengo itsas portuetarat —Pasaiarat, Donibane Lohizunerat eta Baionarat—, hainbat kargamenduren begiratzeko eta haien bideratzeko, untzi batean zein bertzean, orain Ingalaterrarat, orain Flandriarat, gure oletako produktuen kanporatzeko asmoz... Eta jakin beza ezen itsas portuen mugimenduak finantzen jin joanei buruzko bertze ikusmolde bat eman didala, hagitzez ere zabalagoa, zeren eta itsas portuak baitira, hain zuzen, munduan dauden tratuen eta negozioen bidegurutze...
|
|
|
—Zin degizut ez
|
dudala
berriro huts eginen... —Xalbadorrek ez zuen etsi nahi.
|
|
|
" Ez dut, bada, hemendik alde eginen, jarleku hauek probatu gabe..." Eta, bat batean halako ezinegona jaundu balitzaio bezala, gaineratu zuen: " Eta uste dut ezen orain berean probatu behar
|
dudala
". Eta, nola kakategiak baitzituen bi jarleku, kondeari beha, erran zuen:
|
|
|
Juvenalek anitzetan satirizatzen zituen Erromako herritarrak, mesprezatzen eta gutiesten, halako moldez, non harenak baitira gerorat ezagun egin diren erran batzuk, hala nola Panem et circenses delakoa. Eta, korrida hura gogoan
|
dudala
, nik galdetzen dizut: zer erranen zuen Juvenalek, baldin aitak eta bertze handiki haiek organizatu zuten zezen ikuskizunean egon izan balitz?
|
|
|
Baina bertze zerbait ere erran nahi nioke, berori haserretzen ez bada..." Eta aitak aitzina egiteko keinua egin zioan, eta Pedrok erran zioan: " Izan ere, atsegin nuke neure eskubide horiek Timoteori saltzea, ez dilista plater baten truke, nola egin baitzion Esauk Jakobi, baina Italiarako bidaia horren truke, zeren berorrek baitaki ezen pintorea izan nahi
|
dudala
eta ez bertzerik". Eta aitak, muturra okertu zuen arren, ez zioan ez baietz ez ezetz erran, eta isilik geratu zuan.
|
|
|
Eta, ez dakit kolpe harengatik ote zen edo Jainkoak sortzez hala egin ninduelako, kontua da ezen memoria ere halakoa
|
dudala
, eta mila gertaki oroit dezakedala, baita aspaldi hartan gertatuak ere, xehetasun eta ñabardura osoz. Eta, hala, gezur erraiteko beldurrik gabe erran diezazuket ezen sasoineko hainbat pertsona bezain ongi mintzatzen nintzela ni sei urte baizik ez nituenean; baina berdinzki aitortu beharra dizut ezen, mintzairaz denaz bezainbatean halakoa banintzen ere, ez nintzela hargatik gizon adinetarat heldua, eta bertze edozein ume bezain heldugabe eta umogabe nintzela, hauskorra eta alditsua.
|
|
|
—Uste dut ezen apez izan nahi
|
dudala
...
|
|
|
Eta, ildo beretik, Salamancan xuxendu zenizkidan hitz haiek gogoan, noiz eta erran baitzenidan ezen, katoliko edo protestant, bietarik ere zerbait zinela, baina ez zinela ez bata eta ez bertzea sentitzen, berdinzki erran dezaket nihaurk ere ez
|
dudala
ulertzen nola erran dezaketen katolikoek ezen ez dagoela elizatik kanpoan salbazionerik... are gutiago Indietako oihanetan bizi izan nintzenetik indiar gorri haiekin, zeinak baitziren, karitateari zegozkion kontuetan, giristinoak baino giristinoagoak eta jenerosoagoak, guztia guztien artean partitzen zutenak.
|
|
|
Eta hala izan da ene bizitza eta halakoa da, jakin dakidan arren ezen mundu honetan ez
|
dudala
nehoiz ere libertatea guztiz eskuratzerik izanen, zeren mementuko libertatea mementuan agortzen baita, eta gaurkoak ez du biharko balio; eta zeren, uste dugunean ezen, zazpi itsasoak zeharkatu bezain sarri, iritsi garela eta atzeman dugula lur prometatua, aitzitik, oinak lurrean ipini orduko ohartzen baikara ezen han ez zegoela libertatearen fruituak emaiten dituen zuhaitzik, edo, baldin zuhaitzi...
|
|
|
—Hiltzen naizenean, ehortz nazak egutera honetan, eta erran harginari ezen taila dezala spiral bat ene hilarrian, epitafio gisa. Eta erraiok, halaber, ezen ez
|
dudala
harrian neure izenik nahi.
|
|
|
Eta norbaitek kartaren hausteko edo haren erretzeko tentamendurik balu, jakin beza ezen maradikatu egiten
|
dudala
lerro hauetarik eta fortuna gaixto guztiak desiratzen dizkiodala... eta hala eginen diodala gaurdanik otoitz Jainkoari gauero, ene desira horiek konpli daitezen amoreakatik.
|
|
|
‘Rosak zurekin ihes egiteko asmoa du, baina jakin nahi nuke zuk harekin joaiteko asmorik ba ote duzun... ’ Zaldizainak burua beheititu eta erran zuen: ‘Hobeki pentsatu dut, eta uste dut nahiago
|
dudala
egunorozko ogia, egunorozko miseria baino’ Zer min eman zidaten haren hitzek, zeren zaldizainak promes egin baitzidan egun guti batzuk lehenago ezen zernahi egiteko prest zegoela, baita untzia hartu eta Espainiarat ihes egiteko ere, mila sakrifizio eta bertze hainbat buruhausteren artean, baldin zirkunstantziek hartarat bulkatzen bagintuzten! Ordea, ikusten duzu zertan geratu zen haren hitza eta haren promesa, eta asma dezakezu, halaber, nolakoa izan zitekeen ene dezepzinoa... halako moldez, non deliberatu bainuen ezen zuhurragoa izan behar nuela handik aitzina eta ezin gal nezakeela neure burua gizon bategatik... zeren pertsona bat behin eror baitaiteke traba edo behaztopa baten aitzinean, eror daiteke bi aldiz, baina ez hiru, eta ni hirugarrenerako bidean nintzen jada".
|
|
|
—Atzo ezpata uretarat jaurtiki eta gaur bertze belaskeria horrekin hatorkit? Bada, jakin ezak ez
|
dudala
onartzen eta ez diadala horretarako baimenik emaiten, nola emanen ez bainioke koldar beldur jario bati...!
|
|
|
Eta hitz batzuk bildu eta, neure arrazoinaren eta neure adimenduaren orratzaz, haien josterat entseiatzen naiz, amets dudan habia eta ene kezken eta buruhausteen gozalekua egiteko asmotan: ordea, noiz eta habia prest
|
dudala
uste baitut, ohartzen naiz ezen erdi egina eta akabatu gabe dagoela, eta are, hura ez dagoela akabatzerik. Eta lekuz aldatu, eta hasten naiz bertze habia batekin, eta berdin.
|
|
|
Eta lekuz aldatu, eta hasten naiz bertze habia batekin, eta berdin. Eta ohartzen naiz, hondarrean, ezen, lekuz aldatu arren, leku berean egin ditudala habiak, inorantziaren eta ezjakintasunaren zoko berean, guztiak lekuz kanpo, eta frogatzearen frogatzeaz ez
|
dudala
deus ere frogatzen.
|
|
|
Bertze gutun batean aitzinatu nizun bezala, neure bizitzaren gaineko liburua egiten ari nintzaizun —neure joan etorriena eta bertze hainbat gorabeherarena—, eta, honako honetan, berriz, argi eta garbi afirma diezazuket ezen akabatu
|
dudala
trabailua eta bete dudala, halatan, neure xedea: aspaldi nerabilen asmo hori buruan, Axular handiaren antzera" gerotik gerora" utzia, batean honegatik, bertzean hargatik, estakuruz estakuru eta desenkusaz desenkusa:
|
|
|
Bertze gutun batean aitzinatu nizun bezala, neure bizitzaren gaineko liburua egiten ari nintzaizun —neure joan etorriena eta bertze hainbat gorabeherarena—, eta, honako honetan, berriz, argi eta garbi afirma diezazuket ezen akabatu dudala trabailua eta bete
|
dudala
, halatan, neure xedea: aspaldi nerabilen asmo hori buruan, Axular handiaren antzera" gerotik gerora" utzia, batean honegatik, bertzean hargatik, estakuruz estakuru eta desenkusaz desenkusa:
|
|
|
ORAIN berean erran dizut ezen Jainkoak ez ninduela bakarrik utzi, eta guztiarekin ere aihertzen naiz erraiterat eta erraiten dizut, berdinzki, ezen gutitan sinetsi izan
|
dudala
Jainkoaren Probidentzia nola egun haietan.
|
|
|
Ordea, ez al da egia, halaber, ezen lehen ere luzaz mintzatu natzaizula osaba Joanikoten kalbarioaz eta hark enegan eragin zuen amorruaz... eta deus guti berri erants niezaiokeela, oraingo kontakizunaz denaz bezainbatean, orduan erranari? Eta ez al da egia, finean, ezen neure bizitzako sufrimenduen katea hagitz ere luzea dela, eta kateko bertze hainbat mailaren berri ere eman nahi nizukeela, eta hobe
|
dudala
, halatan, aditzerat eman nahi dizkizudan gertakien koadroa osatzeko, pintzelada berri batzuen emaitea eta ez lehengoen errepikatzea, zeren, alde batetik, arinagoa eta aberatsagoa izan baitaiteke, eta zeren tipiagoa izan baitaiteke, bertzetik, zu gogaitzeko arriskua ere?
|
|
|
Ikusten duzu, jaun André, gertaki batek zenbat korapilo dituen, eta hala nabilkizu handik eta hemendik horien laxatzen... Bai, badakit ezen ez
|
dudala
nehoiz ikasiko ezen bi punturen arteko biderik laburrena marra zuzena dela, baina zer egin behar dut nik, baldin puntu batetik abiatu orduko ohartzen banaiz ezen puntu horrek bertze hamaika puntu biltzen dituela bere baitan, eta puntu batetik bertzerako bidea, halatan, hamaika puntutatik bertze hamaika puntutarako bide korapilatsu bihurtzen zaidala, ezinbertzean. Eta, hala, egia bada ezen jakintasuna ezjakintasunaren korapiloak laxatzea dela, egia da, halaber, ezen, korapilo bat laxatzerako, bertze zazpi asmatu behar izaiten ditugula... eta hala betetzen dugu filosofoak erran zuena, zeren, gehiago dakigularik, gutiago baitakigu, zinez.
|
|
|
Izan ere, hi famaz mintzo haiz, arteaz eta libertateaz mintzatu beharrean, eta ahalkea emaiten didak. Eta ez zagok, bertzalde, mahatsa eskatzerik elorriari —begiak zabalik zituen osabak, betzuloetarik ateratzerat balihoazkio bezala, ukabilak bularraren kontra hertsirik; eta uste izan nuenean ezen bere ukabil haiekin edozer egiteko gai izan zitekeela, aitzitik, lasaitu eta hedatu zituen eskuetako hatzak eta bigundu zuen apur bat bere behakoa, erraiten ziola—: Halarik ere, bazekiat ezen Italiatik enegatik etorri hintzela, eta, halatan, enea dela kulpa eta hobena, eta ez
|
dudala
desenkusarik... —eta, behakoa zorrozten ziola, artean guztiz etsitzerat egin ez balu bezala, akabatu zuen—:
|
|
|
—Ama, ez naiz harenganat zuganat baino lehenago joan nik hala nahi nuelako, baina zorretan nengoelako, eta barkamendua eskatu behar niolako, gure arteko kontu bategatik... —ihardetsi nion zintki eta egiazki— Baina, gaizki egin
|
dudala
iduritzen bazaizu, guztiz prest naukazu zuri ere barkamendua eskatzeko.
|
|
|
Eta biak maite nahi zaituztet eta biak maitatzerat entseiatuko naiz, zeren eta lehen giristinoak ere amorioan bizi izan baitziren, Paradisua lurrean eraikitzen zutela —eta, pausa labur bat egin eta behakoa zorrozten niola, erantsi nuen—: Baina jakizu ezen, osaba are bazterrerago uzten baduzue, ez
|
dudala
bakarrik utziko, zeren, Ebanjelioak ezin klarkiago dioen bezala, Jainkoak atsegintasun handiagoa hartzen baitu bekatari bat zeruan sartzen denean, laurogeita hemeretzi onest sartzen direnean baino...
|
|
|
Hi izen handiko familia bateko kidea haiz, baina, marinel bat gehiago izan nahi baduk, marinel bat gehiago izanen haiz. Baina jakin ezak, bertzalde, ezen jende guti estimatu izan
|
dudala
nik bizitzan, nola estimatu dudan hire osaba, eta halatan izanen dela enetzat ohore ezin handiagoa haren" seme spirituala", osabak bere kartan dioen bezala, neurekin izaitea.
|
|
|
—Badakik ezen, hilabete baten buruan, desterrurat joan behar
|
dudala
, eta ez nikek adio luzetan galdu nahi, zeren eta hik ere heure etxea baitaukak, eta han izanen dituk heure etxekoak aiduru... Halarik ere, eguna aitzina zoak, eta gurean iragan huke, beharbada, gaua.
|
|
|
Zeren, zer sentitzen dut nik, eta norat eta noraino zabaltzen da ene mundua, Maddalenek amoriozko koplak kantatzen dizkidanean, eta zer dute haren hitzek, lurrean egonik izarretaraino bainaramate? Eta ez, ez uste ezen burua galdurik
|
dudala
eta neure buru galdutik ari natzaiala, zeren baitakit zer ari naizen erraiten eta nola, eta zeren, buru bihotzek ez baitute, benturaz, elkarren etsai izan behar, erremediorik gabe, nola uste izan baita komunzki... eta zeren, nagoen estatuan nagoela, buruak baitiotso bihotzari: " Izan zaitez ene gogoeten galbahe", eta bihotzak buruari, berdintsu eta orobatsu:
|
|
|
—eta, boza apur bat eztitzen eta guritzen zuela, eratxiki zuen—: Erran nian ezen portu bakoitzean emazteki bat
|
dudala
eta ni haienganat joaiten naizela, eta ez zaizkidala, halatan, arras ezezagun egiten... Eta zerbait ere maite ditiat eta, maite ditudalako, geure denbora hartzen diagu geure egitekoetan, eta ez gaituk, beraz, zuek bezala ibiltzen, korrika eta lasterka.
|
|
|
—Nik ez dut deus uste. Aukera ezberdinak baizik ez naiz aztertzen ari, jakinik, hala ere, ez
|
dudala
gertagarri guztien zerrenda agortu. Badira kosta ahala kosta betiereko gaztetasunaren bila abiatzen direnak.
|
|
|
—Badakizu lana aurkitu
|
dudala
–
|
|
|
Zehazten hasita, nire kasua eredutako erabil lezakete hor barna dabiltzan Osasun Sailek, biztanleria alkoholaren arriskuetatik begiratzeko xedea duten kanpainetan. Zinez konbentzigarri gertatuko nintzateke telebista pantailan, pena emangarri arrunt, ingeles kasaka gorriarena erraten, alegia, biziaren ostikoei tarrapatan ihesik ez egiteko arma
|
dudala
tragoa, eta gisako ataketan ohi diren guztiak. Gizajo bat naizela, finean.
|
|
|
—Nitaz galdetzen badu, martxa egin
|
dudala
eta astelehena arte ez nauela ikusiko —irribarrea moldatu nuen, bekatu lagun eske.
|
|
|
Hamahiru urte egin artean ez omen nuen gaizki laketzen nahitaez arrotz izan behar zitzaidan giro horretan. Amaren eta arreba zaharrenaren errana da eta, jakinaren gainean mintzatzen direlakoan, ez naiz haien gezurtatzera abiatuko, bereziki kontuan hartzen badugu garai horietatik lainoa baizik ez
|
dudala
gogoan. Geroagokoak, berriz, neure kabuz dakizkit eta, horiei doakienean, segurtasun osoz oihu egin dezaket ezetz.
|
|
|
Zorionez, hitza aise jaten dutenetarik naiz, batik bat amarekikoak egonik kolokan. Ahoan bilorik ez dut, neure edipoa erdizka baizik ez
|
dudala
gainditu aitortzeko. Beharrik baketu ginen.
|
|
|
—Jakina ez
|
dudala
uste, baina ez susmagarri ez gertatzeko ahaleginik egin ez dualako... Kasua ixtekotan dagoelako baizik.
|
|
|
Bortz minutu geroago, agurea" Saragueta zaharrak" protagonizaturiko istorio are zaharragoa kontatzen ari zitzaidan, teman, bidenabar, garagardoaren ordez" Campary" limoi tantaz bataiatua behar nuela. Alferrik hari esplikatzera saiatzea delako edaria hastio
|
dudala
. Izkinako botikaria eta hamaiketakoan ari ziren Udaleko langile batzuk ere eztabaidan sartzekotan, Anaren agerpenak bat bateko isiltasuna ezarri zuen ostatuan.
|
|
|
—Erran nahi duzu gaur gauaz etorriz gero, hortxe aurkituko
|
dudala
, hirugarren solairuko zoko zokoan?
|
|
|
Ondorio horretara iritsi gara doktorea eta biok saio ugariren buruan. Eta konforme nagoela esan
|
dudala
uste dut. Uste dut esan dudala; uste dut konforme nagoela.
|
|
|
Eta konforme nagoela esan dudala uste dut. Uste dut esan
|
dudala
; uste dut konforme nagoela. Dena den, plazer iturri bilakatu zait buruhaustea.
|
|
|
Hantxe azaldu ziren, pantailan, ederrenaren izen abizen eta gainerako xehetasunak. Eta halaxe nabil atzoz geroztik, eman ez zaidan agindu bat betetzea beste zereginik ez
|
dudala
, ero baten moduan, pistola beltz ezezagun hau hatzetan hain irmo itsatsia.
|
|
|
Uste dut esana dagoela eta esana ez badago, birritan esana uztea ez da kalterako izango ni T. ko liburuzaina naizela, eta horrez gain baina betiere bigarren mailako jardun gisa, hainbat liburu argitaratzeko ausardia lotsagabea izan
|
dudala
, horrek, noski, nire buruari idazle izendatzeko eskubidea ematen ez didala badakidan arren. Banitatearen izana arintzearren, bat edo bat aipatzeari egoki deritzot:
|
|
|
Nik, orain, ez
|
dudala
gauza handietarako balio eta, agurearen hitzak gogoratzen baditut, nire bizkarrak urteetan zama handiegia jasan behar izan duelako da. Erraza baita agertzea agurearen semea ez zela inoiz Ebroko kanpainan izan.
|
|
|
Gaur gauerako ikasiko
|
dudala
uste dut.
|
|
|
Zuen aitona hil zenetik, berahala konturatzen naiz, goizero esnatzen naizenean, ez
|
dudala
ezeren itxaropenik. Berdin litzaidake artoa zuritzea nahiz belarretan jardutea.
|
|
|
Artikulua irakurritakoan, ohartu nahiz azken boladan gehiegi pentsatu
|
dudala
amodioari buruz, eta orain praktikatzea dagokidala erabaki dut. Eta beharbada hori guztia norbaiti kontatzeko irrikaz nengoelako, aurreko eserlekuaren bizkarrean dagoen telefonoa hartu, eta Teresari deitu diot.
|
|
|
" Egia esan, New Yorken Saint Patrick katedralean otoitzean ikusi zintudan eta harrigarria egin zitzaidan". Guztiarekin, irudipena dut gure bidaia hasi besterik ez dela egin eta, lehenago edo geroago, nik ere izango
|
dudala
berarekin aitorpen luze bat egiteko aukera... Zor diodala Behar dudala esango nuke.
|
|
|
Guztiarekin, irudipena dut gure bidaia hasi besterik ez dela egin eta, lehenago edo geroago, nik ere izango dudala berarekin aitorpen luze bat egiteko aukera... Zor diodala Behar
|
dudala
esango nuke.
|
|
|
Ruben musu bat ematera hurbildu izan balitzait, erantzun egingo niolakoan nago. Bai, badakit hilabete batean ezin
|
dudala
bizi Dabidekin urtetan bizi izan ez dudana, baina, ez dakit nola esan. Amodio souvenir ak...
|
|
|
Ni pentsakor egon naiz (neurri batean erraza iruditu zait hain orokorki hitz egitea, teoria horiek norberaren egoerara ekarri gabe, eta, ezin ukatuko dut Karmelo eta Ruben hain hurbil ikusirik, sekulako sentitu
|
dudala
Adela eta Estherren turismo sexuala zertan den ezagutzeko; eta gehienbat Karmeloren gogoetarekin bat egin dut:
|
|
|
Eta oraingoz nik bakarrik dakit neure baitan halako animalia bat dabilela, zelatan, eta eraso noiz egingo dagoela, eta izena duela Bakardade. Bai, ongitxo dakit batzuetan bakardadearen beharrizan handia
|
dudala
, baina beste era batekoa da ni beldurtzen nauena: asperduriaren betea ezagutaraziko didana, igandeetako hutsune beldurgarria biderkatuko didana, etxezuloan egotera tentatuko nauena, seguruenik kilo eta zimur gehiagotan gauzatuko dena (bakardade horrexek eraman zuen amona nik oso bitxi irizten nion gauza bat egitera:
|
|
|
Ez, Benasquera beharrera joan aurretik eten egin genuen. Orain argi daukat Rakelekin hanka sartu
|
dudala
, muturreraino, eta berarekin gura dudala. Baldin eta Rubenekin apur  tzea lortzen badut...
|
|
|
Ez, Benasquera beharrera joan aurretik eten egin genuen. Orain argi daukat Rakelekin hanka sartu dudala, muturreraino, eta berarekin gura
|
dudala
. Baldin eta Rubenekin apur  tzea lortzen badut...
|
|
|
Et, et, et. Arestian esan dizut, zorra, nik honekin kitatzen
|
dudala
. Ez eskatu gehiago, s, il vous plaît.
|
|
|
Hemen nauzu ostera ere eta, benetan, lehenago zer esan ez nekiela egon naiz, batik bat telefonoko ilaran Rakel zegoela ikusirik. Baina pozten naiz bigarren deiaren burutazio hau eduki izanaz, ze orain lasai esan ahal dizut furgonetan Luisekin berba egin
|
dudala
eta hark ziurtatu egin didala Rakelek eta Rubenek gaua elkarrekin igaro dutela. Berak, antza, logelan topatu ditu gaupasa egin, eta hotelera itzuli denean.
|
|
|
Ez dakit, bestalde, gozoaren gutiziarekin, ez ote nabilen agudoegi eta azkenean Rubeni min egingo ote diodan; ez dakit, eta ez zait axola. Bakar bakarrik dakit une hau sari bat bezalakoxea dela, orain hilabete batzuk guztiz imajinaezina zitzaidala eta, hala ere, pronostiko guztien kontrara, zortea oraingoan aldeko izan
|
dudala
. Bakar bakarrik dakit irrikaz itxaroten dudala gaur ere Rubenen bisita eta bost piper axola zaidala besteek zer esango ote duten, bost piper axola zaidala Karmelok Dabidi kontatzen ahal diona, bost piper axola zaidala Dabid (ni ez nau Stokolmeko sindromeak joko; ni ez naiz nire bahitzaile tiro egilearekin berriro maiteminduko; ni ez naute haren telegrametako hitz berantiarregiek xaramelatuko).
|
|
|
Bakar bakarrik dakit une hau sari bat bezalakoxea dela, orain hilabete batzuk guztiz imajinaezina zitzaidala eta, hala ere, pronostiko guztien kontrara, zortea oraingoan aldeko izan dudala. Bakar bakarrik dakit irrikaz itxaroten
|
dudala
gaur ere Rubenen bisita eta bost piper axola zaidala besteek zer esango ote duten, bost piper axola zaidala Karmelok Dabidi kontatzen ahal diona, bost piper axola zaidala Dabid (ni ez nau Stokolmeko sindromeak joko; ni ez naiz nire bahitzaile tiro egilearekin berriro maiteminduko; ni ez naute haren telegrametako hitz berantiarregiek xaramelatuko).
|
|
|
Hori en  tzun gura duzu? Asper asper egina nagoela eta nik beste taldekideekin aurrera egin
|
dudala
–Gaurkoz gurago dut nire mezua hemen amaitu.
|
|
|
Eta Ruben aipatu dudanez, adierazi nahi dut berarekin gero eta gusturago nagoela, eta nor sentiarazten nauela. Eta berari ezertxo ere aipatu ez badiot ere, gaur burutazio txoro bat izan
|
dudala
: San Frantziskora bidean, San Joakin haran mugagabe eta fruta arbolez betean barrena gentozela, hango fruituen ugaritasuna eta lurraren emankortasunaren ikusirik, bururatu zait pilula hartzeari uzten ahal diodala, eta patuaren esku utzi ni haurdun geratu ala ez.
|