|
2000
|
|
|
Egoera hain da larria, ezen Nafarroan, iragan otsailaren 9an ofizialki adierazi zen moduan, Foru Gobernuak herrialde honetan dabiltzan sasoikako langileentzat etxebizitza sare bat eratzea proposatu duen. Ez
|
dakigu
Araban antzeko egitasmorik ote dagoen, baina ez balego, hauengandik ikas zezaketen. Aurki Parlamentura igorriko den plan honek etxebizitzen sarea aurten bertan eraikitzea aurreikusten du, eta langile hauek alokairuan hartzeko aukera izango lukete.
|
|
|
Ausardia HBn, gero eta gehiago kanpora begira zein ezker abertzale barrura begira, gero eta gehiago ahots propioz joka dezan, aipatu den autonomia gero eta egiazkoagoa izan dadin. HB HB da eta ETA ETA, zalantzarik ez, baina denok
|
dakigu
zertaz ari garen. Ezker abertzalearen aparato politikoek, kirtena kontrolatzen dutenek, erabaki behar dute Lizarra Garaziko erresoluzio eskemari bene benetan heldu nahi dioten, horrek esan gura duen guztiarekin.
|
|
|
Gaia nahiko geldi dago eta hasieran jarritako epeak ez dira betetzen ari, beraz lanak atzeratuta doaz. Oraindik ez
|
dakigu
zenbat diru egongo den, gure ingurune babestuak kontserbatzeko. Benetan, nork oradainduko du kontserbazio hau?
|
|
|
Hori da gure kezka nagusia, izan ere, naturaren kontserbazioa, nekazari zein abeltzainen bizkarretik egiteko arriskua ikusten dugu. Ez
|
dakigu
zein eragin izango duen honek guztiak baserritarrentzat.
|
|
|
Besteak? ez
|
dakigu
. Gu lubakiaren alde batean gaude, nahiz eta batzuek gure existentzia ukatu.
|
|
|
Besteak? Ez
|
dakigu
. Definitu eta komunikatu beharra dago beraz.
|
|
|
Ez
|
dakigu
noiz arte iraungo dugun. Baina, makalaldi batean nagoela, umeek bidalitako gutun eta margoek ematen digute panpinekin segitzeko kemena.
|
|
|
Arkeologo horrek indusketa bat egin ondoren beste indusketa batera joatea nahi du, dirua irabaztera, ez da esertzen lasai laborategi batean ateratako gauzak aztertzeko. Indusketa horietatik ateratzen diren gauzak biltegietan almazenatzen dira eta ez dira aztertzen, ez dira publikatzen, ez
|
dakigu
ezertxo ere horiei buruz. Horregatik esaten dut arriskugarria dela arkeologia hori.
|
|
|
Egongo dira, (guk ez
|
dakigu
eta nik ez dut ulertzen), kokainarekin eta abar positibo ematen dutenak. Mila substantzia daude, batzuek sendatzekoak eta besteak errendimendua hobetzekoak, eta denek berdin ematen dute positibo.
|
|
|
Mundu honetan alferrik daudenak nortasun agiri eta mugak dira. Karnetean askotan ez
|
dakigu
abizena ere autentikoa daukagun... Zenbat ote gabiltza faltsifikatuta!
|
|
|
Ez
|
dakigu
Euskal Telebistako arduradunek horrelakorik espero zuten, baina euskal jatorriko argentinar senatore baten ekimenez, Hego Amerikako lurralde honetako Senatuak" Canal Vasco" jasotzea interes publikotzat jotzea erabaki du.
|
|
|
garai berri hauetan eta gauzak zihoazen moduan, edo autoantolatzen gara mugimendu kultural moduan bertsoaren transmisioa eta hedapena ziurtatzeko, edo bestela ez diogu etorkizunari aurre egingo. Esan liteke bertso mundua nahi genuen lekura joan dela, ez
|
dakigu
ongi edo gaizki, baina azken 15 urtetan nahi genituen pausoak eman ditugu mugimendu bezala.
|
|
|
Baina, nahiz eta idazlea amaren barne munduan sakontzen saiatu den, ez du gauza bera egingo gainerako pertsonaiekin. Ez dira hauen gogoeta eta pentsamenduak azaltzen, ez
|
dakigu
egin dutena egitera zein arrazoik bultzatu dituzten. Azaleko aipamen batzuk besterik ez dira egiten.
|
|
|
–Gure munduaren erdi erdian geratzeko prest bagaude, eta ez beste edonon, esku bietakoak gara, gertakari bakoitzean alde biak ikusteko gai izango gara.Iluntasunik gabe ez
|
dakigu
argirik baden. Antzekotasunik balego, jabetzerik ezlegoke.
|
|
|
Ez
|
dakigu
, ezta ere, Araneko* Teofilok zertarako nahi zuen emaztearen gorpua.Gorpua baitzuen eroan gura, eta ez arima; baina nago bereizketa ez dela pertinenteatestuinguru honetan, pertsona izaten dela kontua. Zeberion elkarrekin doaz kapabotatzea eta gorpua eramateko asmoa.
|
|
|
Araneko gertakaria erasi dutenek,* Teofilok parte txarrekoak zituela eta katubilakatzen zela segur baitziren ere, beste mundukoen jestu bat erantsi diote, estalgiarenmotiboa. Baina motiboa bera aldakorra izanik (baikorra sobrekama ederraz estaltzeaOrozkon, ezkorra kapa sarea botatzea Zeberion), ez
|
dakigu
zer bilatu zuten berenauzoan biziriko gertakari latz bati gaineratu diotenean, lazgarria areagotzea, motiboezkorra, ala lazgarria gozatzea, motibo baikorra?.
|
|
|
Horrela, ordena publikoko arazo bilakatu zen euskararen eliz erabilpen mintzatua, predikua. Agindu hori gorabehera, ez zen hori bakarrik izan, zeren beste hainbatlekukotasun eta paperetatik
|
dakigu
euskarazko katekesia eta otoitzak ere debekatu izanzirela.
|
|
|
Badirudi elkarren jarraian idatzi zuten bi kronikariak, behintzat, ez zeudela adosgertatzen ari zenarekin; ez
|
dakigu
sentiera hori zenbateraino zen gainerako fraideena.Nolanahi ere, 1938ko Jesusen Bihotzaren hila iristean (ekaina), debekuak bazuenartean indarrik Atotxako bizitzan (Cronica: I, 372):
|
|
|
Eta hegoaldeko euskaldunek ere, ba ote
|
dakigu
benetan zer egin nahi dugun geurehizkuntzarekin. Etxean, eskolan, lagunen artean eta, kasurik onenean, kalean ereeuskara erabiltzeko prest gaude; baina guretariko zenbatek irakurtzen du eguneroEgunkaria?
|
|
|
–Bai, larrua jotzeko! Puta bat zelako, hori denok
|
dakigu
.
|
|
|
Ai, jaun André, nola adierazi hitz batzuetan nigar hura? Guztiok
|
dakigu
ezen malkoen bidez egiten dela nigar, eta malkoen ur gazia dela nigarra, baina suzkoa ere ote zen ur hura. Zeren neguak bizi baininduen eta neguko izotzak urtzen hasi baitzitzaizkidan...
|
|
|
Zinez ote gara, bada, Marianak erraiten zuen moduan gente de suyo grosera, feroz y agreste, eta zinez ote da gure lengoaia lenguaje grosero y bárbaro y que no recibe elegancia? Ordea, ez ote
|
dakigu
biok ezen Axularrek ongi baino hobeki frogatu zigula bere Gero hartan ezen euskara latina, frantsesa, gaztelania edo bertze erdara eta hizkuntza bezain urrun irits zitekeela... eta arrazoin zuela, halatan, noiz eta erran baitzuen ezen euskaldunona zela falta, ez euskararena. Edo, Graciánek dioen bezalakoak ote gara, noiz eta baitio El criticón en:
|
|
|
ordea, zer da ni hori? Zeren, ni ni banaiz, nitasun bat dudalako da —modu batean deitzeagatik, jaun André—, eta ni nor banaiz, nortasun bat dudalako, baina zer dira eta zertan dautza nitasun hori eta nortasun hori, eta zer
|
dakigu
haietaz. Aurki guztiak baitu bere ifrentzua, eta gutien uste dugunean mintzatzen baita beldurra balentasunaren ahotik, edo urguilua eta handinahia umiltasunaren mihitik —ustekabeko ederrak izan behar ditugu azken judizioko egunean, jaun André...! —, eta orduan bizitza ez da lehen behakoan iduritzen zaiguna, baina bertze zerbait, hagitzez ere nahasiagoa eta konplexuagoa.
|
|
|
Halaxe, bada, adierazi nahi dugu ez dakigula oso ziur eta ez du askorik inporta, ohartuko da irakurlea zer aldatu zitzaion lehenik Brown jaunari, ezker eskuko hatz txikiko azazkala, ala eskuin eskukoa; edota biak batera aldatu zitzaizkion, edo zein aldaketaz jabetu zen lehenago. Ez
|
dakigu
, era berean, zer eguraldi egiten zuen Brown jaunaren eskuan aldaketa txiki hura gertatu zen egunean, euria ari zuen ala eguzkia zegoen; badakigu, ordea, zein egun zen, eta hori jakinik, eguraldia ere nolakoa zen jakitea baino gauza errazagorik ez dago. Jar dezagun, beraz, egun euritsu bat zela, eta haizeak ere gogor astindu zituela hiriko tamarizak eta platanondoak, baina ez gingko bilobak, hiri hartan ez zegoe  lako gingko bilobarik.
|
|
|
Gozamen une berdingabeak arindu zion pixka bat murrina, eta txistua jotzen harrapatu zuen zuzendariak komunetik irteterakoan. ...rarik edo lekurik ezinezkoenetan batzuetan, eta Brown jaunak laster batean eginiko kalkuluen arabera, zazpikoitu egin zitzaion ahalmen masturbatzailea, edo zortzikoitu, eta gauza da inolako erru sentimendurik gabe jotzen zuela orain kanpaia, edonola eta edozein lekutan, eta gozatu egiten zuela gainera, eta joera itsu hura, bere patetikoan barregarria izanagatik, edo bere barregarrian patetikoa, ez
|
dakigu
ongi, bada Brown jaunari ez zi  tzaiola ez patetiko ez barregarri iruditzen, guztiz duin eta onuragarri baizik. Irudipen honen haritik, beste egiaztatze batera heltzeko ere balio izan zion jaidura berriak:
|
|
|
Ez al ziren aldaketa haiek guztiak, hain tarte laburrean gertatzeko, ugariegi? Bada, ez
|
dakigu
; ez dakigu benetan sinesten ote zioten, ala gezurti mixerable bat zela pentsatzen zuten. Berdin dio gainera, edo berdin behar du izan, honezkero; ezen, lankideen iritziak ez baitu axaleko garrantzirik ere Brown jaunaren itxuraldaketaren garapenean, eta ez dugu horretaz puntu honetan gehiago sakonduko.
|
|
|
Ez al ziren aldaketa haiek guztiak, hain tarte laburrean gertatzeko, ugariegi? Bada, ez dakigu; ez
|
dakigu
benetan sinesten ote zioten, ala gezurti mixerable bat zela pentsatzen zuten. Berdin dio gainera, edo berdin behar du izan, honezkero; ezen, lankideen iritziak ez baitu axaleko garrantzirik ere Brown jaunaren itxuraldaketaren garapenean, eta ez dugu horretaz puntu honetan gehiago sakonduko.
|
|
|
Garajearen zenbakiari ere erreparatu zion badaezpada ere, baina eskuetan zeuzkan giltzak auto urdinarenak ziren. Ikaraz gelditu zitzaion begira kirol autoari, ez
|
dakigu
sei kilo balio zituelako edo 230 zaldi zeuzkalako zain martxan jartzeko. Ohartu zen gogoz kontra jarri zuela martxan motorra, eta eskuek sekulako nagusitasuna erakutsi ziotela segituan, pilotu profesional baten adinakoa.
|
|
|
Airean utzi zuen esaldia, eta Deerek ezpainak busti zituen ur tragoxka batez. " Iturri onetik
|
dakigu
Armando Bonillak Afrikan egin zituen misiolari lanak zer  tzuk ziren, eta ez dira, lagun maiteak, erraz, itsu itsuan sinesteko modukoak. Bagenekien basakeria gurekin bizi zela, guregan sortzen eta zornetzen zela, bai, baina hainbesterainokorik... hainbesterainokorik ezin dezake bururik gaiztoenak ere irudika".
|
|
|
Baldin etxea zaindu nahi badugu. Edota ausardiaz jantzi, eta berehala
|
dakigu
bizitza aldatuko zaigula. Nahiz eta zernahiren aurka joan behar izan.
|
|
|
Fenomeno bitxia ekarri dio talde profesionalen gorakada eta arrakasta honek aktoreen bizimoduari. Denok
|
dakigu
aktoreek emanaldiko izaten dutela irabazpidea, eta gehienetan ez dela oso kopuru handia izaten. Egia da talde horiek emanaldi kopuru handi samarra bermatzen dutela gehienetan, baina aktoreak milaka kilometro egiten hasi dira askotan emanaldi bakarra eskaini eta berriz ere bueltan etortzeko.
|
|
|
Guztiok
|
dakigu
gaurko kultura hizkuntza nagusiak, hots, txinera, ingelesa, espainiera, alemana, frantsesa, errusiera, arabiera, hindi edo japoniera, Erdi Aroan, batez ere, abeltzainen, nekazarien eta eskulangileen berbetak izan zirela, eta mendeetan zehar, monasterioetan, gorteetan, kantzelaritzetan eta eskola unibertsitateetan izandako lantze literario, administratibo eta zientifikoari esker heldu direla gaur ... Kasu hauetan guztiotan baina, mende asko iragan dira hizkuntza horiek beren literatur batasuna eta estandarizazioa eskuratu eta orain zientzi arloan daukaten terminologia zehatza lortu arte.
|
|
|
Gure poetaren aurkikuntza horri esker
|
dakigu
orain udaberria urdinez janzten den neskatxa dela; elurtzaren hondarrak" emazte zuhurraren zapiak" direla; basoa" atsedenaren eliza" dela eta uda" suzko itsasoa", eta hura dugula" uda igarotzeko ontzia"; izotz ondoko eguzkia" neguaren barrea" dela eta" neguak bere sudur ospeldu zorrotza" sartzen duela gure etxean... Aurkikuntza xalo eta partzial hauek bideratu zuten poeta, apurka, adierazpen ausartagoetara:
|
|
|
espirala omen da Irigoienen obsesioetako bat liburu honetan. Ez
|
dakigu
askoz gehiago Elkarlanean etxeak argitara emango duen liburu honi buruz, jende asko zain daukala beste.
|
|
|
Giro nolabait hotzago honetan, euskal panoramak motel samar segitzen du sarean. Ekimen publiko batzuk iragartzen dira, baina ez
|
dakigu
oso ondo zer emango duten. EAEko Hezkuntza sailburuak Internetera konektatutako ordenadorez bete nahi ditu ikastetxeak.
|
|
|
Alabaina, El Periodico de Catalunya bezalako kasu bakar batzuk izan ezik, badirudi beste guztiek baztertu egin dutela inprimatutako kazetek eskaintzen duten eredua, eta horren ordez lengoaia propio baten bila dabiltzala. Oraindik ez
|
dakigu
norantz joko duten, baina argi dago ikus entzunezkoen eragina nabarmena dela, nahiz eta soinua eta irudi mugikorrak oraindik gutxik erabiltzen dituzten.
|
|
|
Bibliotekari eta dokumentalistak, egun, benetako bilatzaileak gara. Guk
|
dakigu
zer dagoen sarean, bere erabilera nola antolatuta dagoen, kalitatezkoa den edo ez... Ezagutzaren kudeatzaileak garenez, informazio egokia nola optimizatu, eta erabili ahal izateko sarbidea nola erraztu jakin dugu.
|
|
|
Haatik, Machen tesia hemen gelditu zen; ez zuen ezer gehiago zehaztu bere liburuan, anbiguotasun ontologikoa eta linguistikoa agerian utziz. Hau da, ez
|
dakigu
batasun linguistikoari buruz ari zen —fisikaren hizkuntza edo besteren bat erabiliz—, edo zerbait sakonagoari buruz, non zientziaren objektu oro —materia, gizartea, adimena, etab.— elementu sentikorren batuketa besterik ez litzatekeen.
|
|
|
Aipatu d (it) udan beste esperientziaz (esperientziez) —erabateko ziurtasunaren esperientziaz— gauza bera esan daiteke. Ohizko bizitzan guztiok
|
dakigu
zer esan nahi duen salbu egoteak. Nire bulegoan salbu nago, autobusak ni harrapatu ezinean.
|
|
|
" ezbairik gabe ohitura hau oso zaharra da". Nola
|
dakigu
hau. Hau bezalako ohitura zaharrei buruzko adierazgarri historikoak daudelako, besterik ez?
|
|
|
Bizitzaren balioak zientziatik kanpo geratzen dira, baina hori zientziaren zurubi edo eskaileratik igo ondoren bakarrik
|
dakigu
. Hemen mistikoaren sustraia topatzen dugu gure harridurarako:
|
|
|
Utz iezadazue munduaren existentziaren aurrean hunkipenaren esperientzia berriro bururatzen, eta utz iezadazue hura deskribatzen modu desberdin samar batean. Guztiok
|
dakigu
ohiko bizitzan miraria zeri deituko geniokeen. Jakina, funtsean, inoiz ikusi ez dugun gertakari bat da.
|
|
|
Modulu arruntetara goaz, Jokin bigarrenera eta seigarrenera ni. Ez
|
dakigu
zer nolako egoeratan izango garen aurrerantzean, elkar noiz ikusiko dugun hurrengo.
|
|
|
Sarraskiak errebindikatzeko potrorik ez zuten izan orduan, eta gaur ere ez dute duintasunik egiten dituzten txakurkeriak aitortzeko. Ez
|
dakigu
ba ondo zer pelajetakoak diren hauek.
|
|
|
Ez
|
dakigu
ezin dela
|
|
|
Behin baino gehiagotan eskatu behar izan nion. Nolanahi ere, oraindik ez dut bidaiako argazki bakar bat ere eraman errebelatzera, eta ez
|
dakigu
Lauaxetaren irudia agertu ere egingo den asto gainean atera nion argazki horretan.
|
|
|
" Eta", esan zuen Xanek," zer zen ba barruan?". " Hori guk ez
|
dakigu
", esan zuen Belek;" baina, ateratzeko garaian, kontu handiz ibiltzeko esan zigun. Esan baitzigun:
|
|
|
lan eta lan! Guk ez
|
dakigu
besterik. Kasu egin, kontrola zagok"; hori aditzean, Xan makurtu, Beleren hanken artean kukurrukatu zen; geroxeago:
|
|
|
Lagun haietako batek egin zuen barrarakoa. " Eta", esan zion Lazarok Xani," zer
|
dakigu
Henriz?"; total eginda zegoen. " Hiri galdetu behar nian", esan zuen Xanek.
|
|
2001
|
|
|
Orain, estrategia nazionala aurrera eramatea posible dela erakusteko, beste bidetxo bat egin dugu. Ez
|
dakigu
noiz, baina azkenean abertzale munduak bide horretara joko du, bide guztiz arrazionala delako.
|
|
|
Badakigu azkenean estatuekin negoziatu dugula, baina ezker abertzaleak ez du jarriko bere indarra Downing Street moduko bat lortzen; ez, guk Euskal Herria egunero eraikitzean jarriko ditugu gure indarrak. Ez
|
dakigu
abertzaleen akordioak su etena ekarriko duen, baina prozesua konponbidearen fasean jarriko du.
|
|
|
Sagardoa egiten hasi ziren lehenengo euskaldunek sagarra txikitzeko zein tresna erabiltzen zuten ez
|
dakigu
. Gure arbasoengandik jaso ditugun lehenengo tresnak mailua, trabesa eta eskuzko pisa edo pisoia izan dira.
|
|
|
Anartean, ez dirudi baliabide guztiak ekinean jarri direnik; izan ere, gardentasuna ez da bermatzen. Esaterako, abereen munduan gabiltzanok oraindik ez
|
dakigu
kabalendako (aziendendako) jaki prestatuen elikagaiak zehazki zeintzu diren. Zaldareek (pentsuek) zenbat proteina, fibra eta koipe duten adierazten zaigu, baina sekula ez zein osagairen bitartez.
|
|
|
Erromatarren garaian dagoeneko, termak oso garrantzitsuak ziren beraien bizitza sozial eta osasunean; esaterako, Fiteroko termak jadanik Zesar Augusto enperadorearen garaian ezagunak eta erabiliak zirela
|
dakigu
, hots, K.a. II. mendetik. Hortik aurrera, nafar Erriberako bainuetxeok musulman, kristau noble, eliza eta hainbat partikularren eskuetatik igaro dira.
|
|
|
Baina orain elkarte bat osatuko dugu Arabar Errioxan olibadia sustatzeko. Hemen ez
|
dakigu
ezer oliboari buruz, ez zer klase dauden, ez ezer. Bekadun bat jarriko dugu lanean olibo mota denak aztertu ditzan, hemengo baldintzetara zein egokitzen den hobeto ikusteko.
|
|
|
Espainian sozialdemokratak, erreformista ezkertiarrak eta muturrekoak baldin badaude, hemen hori bikoiztu egiten da. Eta horiek beren abizenak dauzkate eta denok
|
dakigu
zeintzuk diren gutxi gorabehera. Horiek ezker politikoak dira, baina gero sindikatuak eta afiliatuak daude eta sozialki ezkerraren barne daude.
|
|
|
" Ondo
|
dakigu
gure arazoak berri berriak dirala. Egungo gizarteak bizi dituen bide gurutzeak sekula ez bezalakoak direla.
|
|
|
Inguruko herri guztietan kolera da gaitz endemikoa, eta Saharan ez dago. Ez
|
dakigu
beroak birusak akabatzen dituen, edo zergatik den. Hezetasuna %0 da, eta agian horrek izango du eraginik.
|
|
|
Taldetxoetako ekintza arruntetan gelditzen gara. Ez
|
dakigu
Euskal Herria zer dan. Helbururik ezean galduta gabiltza.
|
|
|
Iruñea ez baita agertzen mapan. Ez
|
dakigu
, ba, «Sanz power» dela medio garbi zegoen, negozio arloan bederen, milurte berri honetako nafar hiriburua ez zela ohiko Iruñea... Baina Korellaren ordez Tafalla jartzea ere...
|
|
|
Gorliz Plentziako jarraipen naturala da, herri bakarra bailiran, eta batak bestea jotzen daudenez, ez
|
dakigu
non amaitzen den bat eta hasten den bestea (hondartzan berdin gertatzen da). Herri batik bat turistikoa, jende gehien erakartzen duena bertako hondartza luze eta atsegina da, baina herriaren barnean ere badago zer ikusi:
|
|
|
Dena den, diru sarrera berrien bila, denborarekin Ahaide Nagusiek gero eta joera handiagoa izan zuten Euskal Herriaz kanpoko aristokraziarekin eta Gaztelako gortearekin harremanak estutzeko. Inazio Loiolakoa, adibidez, gero santu izango zena (izan, ez
|
dakigu
oso santu izango zen lehenago banderizo zital izandakoa, baina santu egin zuten behintzat) Gaztelako gortera bidali zuten hezitzera eta harremanak egitera, familiaren egoera «kaskarra» hobetzeko modua baitzen.
|
|
|
Europako Banku Zentrala are baikorragoa da oraindik eta, dioenez," ekonomiaren moteltzea oso epe laburrekoa izango da". Baieztapen horiek ez
|
dakigu
inbertsiogileengan konfiantza eragin nahian esanak diren edo errealitatearen adierazpen garbia diren benetan.
|
|
|
Bere aterarazteko, bazter batetik eta bestetik sua damaio egunotan gau eta egun Jainko kristauak Luzifer bizarluzeari eta hainbeste ezkutalekutan garrak piztu behar horretan, tartean harrapatu dituen etxe eta metak kixkali ditu. Kristoren sutea ikusi dugu Kabul erdialdean dauden ez
|
dakigu
jauregi edo biltegi batean. Eta haiei begira zeuden hainbat izei eta zedro.
|
|
|
Tira, dena den kokoriko txiza egitearena ongi egon behar da. Txantxak alde batera utzita, deitoragarriena esaldiari darion goitasunezko sentimendu kolonialista da, ez
|
dakigu
mundu osoko biztanle guztiek komuna, dutxa beroa eta kalefakzio zentrala dutelako uste inuxenteak eraginda, edo eta klase fineko bati behe mailako arrazak sorrarazten dion berezko higuinak, higuin ulergarriak, noski, eraginda.
|
|
|
Dakigun gauza bakarra da erietxe edo eroetxe bateko horma akoltxatudun gela batean datzala. Ez
|
dakigu
nobelan zenbat denbora pasatzen den eta espazioei dagokienez ere, zehazgabetasuna da nagusi. Pertsonaia desberdinekin etengabe asmatzen dituen istorioen errepikapen etena da azkenean nobelaren istorio mailako edukia osatzen duena.
|
|
|
Eugenia guztiz terrenala den moduan, Victoria guztiz da ideala: jatorriz donostiarra (hau ez
|
dakigu
" ideala" den), luzea, esku luzekoa (106), dotorea argia hotza (194), Pariseko arte galeria batzuentzat lan egiten duena (133), baina, batez ere, Juan Martinen begietara" goregi" dagoena. Protagonista maskulinoa txiki sentitzen da emakume honen aurrean eta txikitasun honen adibidea biek elkarri ematen dioten muxuan legoke:
|
|
|
Euskal narratiban jadanik" klasiko" bihurtu den nobela honek" nobela elebiduna"," nobela modernoa"," gaizki irakurritako nobela",... eta ez
|
dakigu
zenbat kalifikazio jaso ditu. Lau hizkuntzatara itzulia, 7 argitalpen ezagutzen dituena, film bat,... eta fakultateetako hainbat klasetan kritika" zientifikoak" (tonu ironikoan esanda, noski) deitutakoak aplikatzeko testu aparta.
|
|
|
Zinemaren hizkera ikusten saiatu gara. Baina denok
|
dakigu
zinemaren atzealdean beti dagoela giza kontakizunean agertzen den bikoiztasuna: errealitatea eta ametsa biltzen diren tokia.
|
|
|
ispilua mundu harrigarrientzako sarbidea da, edo ispilu besterik ez, baina beste aldetik beste sinbolo nagusi biren aurrean jartzen gaitu. Bidaiaren metaforaren aurrean, ispiluan sartzen denak bidaia egiten baitu, eta denok
|
dakigu
Izuen gordelekuetan barrena liburuaren gai nagusia bidaia dela, edo, gehiago, liburua bera dela bidaia. Honez gainera, hormak beste metafora bat dakar berarekin; oroimenaren beste eszenatoki bat:
|
|
|
" Ba
|
dakigu
bederen trés normal trés normal ez dela posible lehen pertsonan mintzatzea" (E, 111)
|
|
|
Gaur egun askoz gehiago
|
dakigu
elementu horien efektuez eta metal horien eraginak zerikusia du garapeneko atzerapenetan, hainbat minbizi motatan, giltzurruneko kalteetan eta baita hainbat heriotza kasutan ere.
|
|
|
(Bere tripari) Biok
|
dakigu
nor izango den irabazlea, ezta?
|
|
|
(Daniri) Alferrik zatoz, irabazlea nor izango den aspaldi
|
dakigu
...
|
|
|
Ez
|
dakigu
galdera horien erantzuna zein izango den, baina ariketa honetangutuna zein film laburra aztertzeko aukera izango dugu. Norberak erabaki dezalagero, istorioa sinetsi nahi duen ala ez.
|
|
|
Dena dela, ondotxo
|
dakigu
hau guztia gauzatzeko hamaika gauza aldatubeharko direla, materiala etengabe sartzen, aldatzen, eta berritzen batetik, eta gizabaliabideen moldaketa egin dela bestetik, eta baita orain aurreikusten ezditugun hainbat kontu ere. Azken batean, bukaera ez duen proiektua da.
|
|
|
Aditz iragangaitzekin hirugarren pertsona singularrarekin nahasteko arriskua dago: hemendikjoaten da esaten badugu ez
|
dakigu
gaztelaniazko se va por aqui edo el suele irpor aqui esaten ari garen. Aditz iragankorrekin, berriz, badirudi hankamotzgeratzen garela subjektua aipatzen ez badugu:
|
|
|
Iruñeko konderri karolingiorik izan al zen? Ez
|
dakigu
. Ludoviko-k antolatu bazuen, bere bizitza ez zen oso luzea izan.
|
|
|
Ikus daitekeenez, bidea zabalikgeratu da, eta ideia bat azpimarratu nahi nuke amaitu orduko: asko dago oraindikegiteko arkeologiaren arlo honetan, eta oraindik oso gutxi
|
dakigu
–bai iturri idatziak, bai iturri arkeologikoak erabiliz, garai ilun eta polemiko honi buruz.
|
|
|
Eta, zer esanik ez, Euskal Herrian, hemen nekropoliak baino ez diraaurkitu eta. Merobingiarren arkitektura eta habitatari buruz benetan gutxi
|
dakigu
, oraingoz behintzat. Beraz, hildakoen bitartez bizien munduaren berri edukiko dugu.
|
|
|
Hots, aurretik buruan ditugun errepresentazioei esker baizik ez ditzakeguinterpreta begitik sartzen zaizkigun informazioak. Ordenagailuek legez, oinarrizkoprogramarik gabe ez
|
dakigu
nor garen, zer egiteko gai garen eta kanpotik sartukodizkiguten informazio berriek zer esan nahi duten. Horrexegatik baiezta daitekeerrealitatea eraikuntza bat dela, berez ez dela existitzen, eta, hortaz, literaturak proposatzen digun munduaren errepresentazioa gehienez ere aurretik genuen besteerrepresentazio bati kontrajartzen zaiola, beharbada, hau ere aurreko hamarkadetako literaturak guregan ezarria?, eta inolaz ere ez errepresentazio bat baino egiagoa litzatekeen gauza bat, zeina errealitatea deituko litzatekeen.
|
|
|
Horrela, euskaldunen proportzioa txikia izateak ez du adierazten euskaldun gutxi edo asko direnik, euskaldun/ erdaldunen arteko erlazioabaizik» (56 or.); 2) «Proportzioak ez digu, banaketa geografikoaz? deus ereadierazten, ez
|
dakigu
euskaldunak lurralde jakin batean nola banatzendiren. Begi bistakoa da, elkarrengandik hurbil egonez gero, euskaraz egiteaprobableagoa dela elkarrengandik urrun egonda baino» (57 or.); 3) «Hirugarren faktorea faktore multzo gisa ulertu genuke.
|
|
|
Isomeria optikoak usainaren gainean izan ahal duen eraginaz gutxi
|
dakigu
, eta iritzi kontrajarriak agertzen dira bibliografian. Esate baterako, cc ionona zenbait aldiz aztertu da, baina lortutako iritziak ez dira beti berdinak izan.
|
|
|
Oso gutxi
|
dakigu
partikula usaindunak bere hartzaile espezifikoa estimulatzeko duen mekanismoari buruz
|
|
|
Era honetan usain desberdinak bereiz daitezke. Hala ere, oso gutxi
|
dakigu
partikula usaindunak bere hartzaile espezifikoa estimulatzeko duen mekanismoari buruz.
|
|
|
Beraz, molekula usaindunaren eta usaimenaren arteko elkarrekintza aztertu behar da; hau da, zer gertatzen ote da substantzia kimiko batek pituitariara jo eta gero? Honetaz ezer gutxi
|
dakigu
eta hainbat teoria itxuratu dira:
|
|
|
Kontuan hartzekoa da ezen usain hezkuntza egokiaz gizakiak usainen irudi eta tonalitate izugarriak lor ditzakeela, daukan fisiologia erabiliz gero. Gainera, batzuetan usain batzuk bereizten badakigu ere, ez
|
dakigu
hauek taldetan nola elkar daitezkeen. Badaude bere sentikortasun handiari esker substantzia ugari usaindu, gogoratu eta bereiz ditzaketen pertsonak:
|
|
|
Tea Europara iristea: Ez
|
dakigu
ziur ea holandarrek edo portugaldarrek ekarri ote zuten lehen tea Europara XVII. mendearen hasieran, garai hartan bi nazioek harreman komertzialak baitzituzten Txinarekin; portugaldarrek, Macaon, kontinentean, oinarritutako base batetik, eta holandarrek, Java uhartetik. Hasieran, zetak, brodatuak eta espeziak saltzen ziren, baina laster tea kargamentuetan sartu zen.
|
|
|
Parisen konpromisoak berekin dakar, halaber, lau herrialdeek 2002rako esportazio kuoten banaketa adostea, bahitura osoaren mehatxupean, egiten ez badute. Ez
|
dakigu
akordio hori nahikoa izango ote den kabiarraren legez kanpoko merkataritza dela eta (Errusian 8.000 milioi pezeta urtean), eta legez kanpoko harrapaketak 100.000 milioi pezetakoak izango ote diren. Frantziak garatu duen ekimen batek arrain hori salbatzera bultza dezake, izan ere, arrain haztegietan hazten hasi da, eta kabiar kantitate mugatuak sortzen ditu, prezio apalagoetan.
|
|
|
Bentzopirenoa oliba patsaren olioan aurkitutako substantzia da, eta produktu hori merkatutik kentzea eragin du. Substantzia hori minbizia dela jakin arren, ez
|
dakigu
zenbat den. Horregatik, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) substantzia hori izan dezaketen elikagaiekin kontakturik ez izateko gomendatu du.
|
|
|
Mitologia budistan, arrozak bete egin zuen jainkoek Siwaren eta Retna Dumila printzesaren arteko ezkontzari jarritako hiru baldintzetako bat; izan ere, ez du inoiz asetzen, ezta nekatzen ere, asko kontsumituta ere. Espainian ez
|
dakigu
zein garaitan sartu zen, baina musulmanek arrakastaz landu zuten Penintsula okupatu bitartean Sevillan, Kordoban, Granadan, Murtzian, Alacanten eta Tarragonan. Europan, Grezian, Turkian, Errumanian, Hungarian eta Italian ere hazten da, nahiz eta ekoizpena ez den nahikoa kontsumorako, eta horrek inportatzera behartu du gehiena.Gaur egun, arroza, gariarekin batera, munduan gehien kontsumitzen den zerealetako bat da, eta mundu osoan antzeko ekoizpena eta kontsumoa du, batez ere Asiako herrialdeetan zereal hori asko kontsumitzen delako.
|
|
|
Zer
|
dakigu
dieta mediterraneoari buruz?
|
|
|
Duero ibaira kontrolik gabe egindako isurketa batek (oraingoz ez
|
dakigu
nondik datorren) edateko uraren hornidura bertan behera uztera behartu zuen Valladolid hiriaren zati bat. Gobernuaren Ordezkaritzak jakinarazi zuen isuria, materia organikoari dagokiona dirudienez, Quintanilla de Onésimo herritik gora detektatu zela.
|
|
|
Gobernuaren Ordezkaritzak jakinarazi zuen isuria, materia organikoari dagokiona dirudienez, Quintanilla de Onésimo herritik gora detektatu zela. Oraingoz ez
|
dakigu
nondik datozen, baina Guardia Zibileko Natura Babesteko Zerbitzuko (Seprona) taldeek dagoeneko ikertzen dute poluzioaren jatorria. Isurketa, Dueron, litroko 13 miligramoko kontzentraziora iritsi da.
|
|
|
Atzoko jardunaldia normala izan zen arren, Andaluzian Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Elkarteen Federazioak (FACUA) adierazi zuen bezero ez diren erakundeetan euromonederoak eskuratu ezin izan dituzten erabiltzaileen kexak jasotzen ari direla. Antzeko zerbait gertatzen zen Errioxako banku eta kutxen sukurtsaletan, non “euromonedero” gehienak bezeroei saltzen baitzizkien, baina ez
|
dakigu
kexak aurkeztu direnik. Gaztela eta Leonen, lehen euro fisikoen banaketak ilarak eragiten zituen zenbait erakundetan, eta kontsultatutako finantza iturrien arabera, hainbat bulegotan eztabaidak sortu dira, erakundeek ohiko bezeroei ematen dieten lehentasun arauaren inguruan.
|
|
|
" Desagertu" diren 100 milioi emakume horietatik jaio eta gero zenbat hil duten, edo haurra alaba zela jakin eta jaio baino lehenago amaren sabeletik zenbat ukaiztu duten ez
|
dakigu
.
|
|
|
‘Dena dela, Antarktikaren topografiari buruz ilargiaren topografiari buruz baino gutxiago
|
dakigu
... ’
|
|
|
‘Beraz, dena
|
dakigu
, ’ esan zuen Padre Buruargik.
|
|
|
‘Ez
|
dakigu
burmuineko prozesu neurobiologikoek kontzientzia zelan sortzen duten zehazki. Giza burmuinak ehun mila milioi neurona baino gehiago ditu, horietako bakoitza sinoptikoki lotuta dago beste batzuekin, beste askorekin seguru asko.
|
|
|
Hormatzarraren bestaldean, hilerriaren parez pare, udal labirintoa dago, ezkutuan. Ez
|
dakigu
nolakoa den, handia edo txikia, harrizkoa edo zuhaixkaz osatua, kanpotik ezin baita ikusi. Leihatilaren barnean udal langile bat dago, azafata bat, urdinez jantzita, eserita, ordenagailu bati begira.
|