|
2000
|
|
|
Haiek diruz ordaindu ezin, eta arto, gari, sagarrekin itzultzen zen etxera. Eta
|
jakinik
gure etxean elikagai eskasia nabarmenik ez zela, gerraoste hartan sarritan etortzen ziren eskaleak, jateko zerbaiten galdezka. Preso ohiak izaten ziren batez ere, kartzelatik irten eta etxera bidean zihoazenak.
|
|
2007
|
|
|
|
JAKIN
gure etxeko mutil txikiari, Enekori
|
|
2010
|
|
|
Nik gazteei galdetzen diet ea juduen holokaustoa ezagutzen duten, adibidez. Horrek kontuok jakiten ditugu, baina ez
|
dakigu
gure etxetik hain gertu zer gertatu den.
|
|
|
Protagonistak ezagutu nahi dira, gainera.
|
Jakin
gure etxeetatik oso gertu, gure ikerketa zentroetan, izena eta abizena duten pertsonak maila globalean eragiten duten ekarpen lokalak egiten ari direla.
|
|
|
urduritasuna pozari nagusitu eta Helenari saiheska ibili nintzaion; gaur nagoen lekutik, distantzia pixka batekin azter dezaket orduan gertatua, eta garbi azaltzen zaizkit arrazoiak: ...ra bat nagusitzen baitzitzaidan, guztiz ahultzen ninduena eta balditua uzten, giharrak hezurretatik askatu balitzaizkit bezala eta hezurrak junturetatik; giharrekin eta hezurrekin batera, gainera, gogoa ere tokitik atera zitzaidan, baita gogoari lotuta nituèn asmoak eta egitasmoak ere, hain zen bortitza lurrikara hura, gorputz arimak inarrosten zizkidana; eta, hala ere, lehenengo egunean. Helenak
|
bazekien
gure etxeko ohituren berri, eta goizeko zortzietan etorri zen?, anai arrebekin batera, aita eta Teofilo Maria fabrikan, agurtu nuen; gutako bakoitzak eskua luzatu, eta berak eskua hartzen zuen, belauna tolestu eta burua pixka bat makurtu ondoren, bakoitzaren izena ahoskatzen zuen bitartean:
|
|
|
urduritasuna pozari nagusitu eta Helenari saiheska ibili nintzaion; gaur nagoen lekutik, distantzia pixka batekin azter dezaket orduan gertatua, eta garbi azaltzen zaizkit arrazoiak: ...t nagusitzen baitzitzaidan, guztiz ahultzen ninduena eta balditua uzten, giharrak hezurretatik askatu balitzaizkit bezala eta hezurrak junturetatik; giharrekin eta hezurrekin batera, gainera, gogoa ere tokitik atera zitzaidan, baita gogoari lotuta nituèn asmoak eta egitasmoak ere, hain zen bortitza lurrikara hura, gorputz arimak inarrosten zizkidana; eta, hala ere, lehenengo egunean —Helenak
|
bazekien
gure etxeko ohituren berri, eta goizeko zortzietan etorri zen—, anai arrebekin batera —aita eta Teofilo Maria fabrikan— agurtu nuen; gutako bakoitzak eskua luzatu, eta berak eskua hartzen zuen, belauna tolestu eta burua pixka bat makurtu ondoren, bakoitzaren izena ahoskatzen zuen bitartean: etxeko seme Damaso Maria, etxeko seme Domingo Maria... horrela banan banan, begirune handiz; nire ondora iritsi zenean, berriz," Etxeko seme Gabino Maria" esan zuen —" señorito Gabino María" esan zidan hitzez hitz—, baina, hain nengoen neure baitatik at —primeran oroit dezaket xehetasun hura, atzokoa balitz bezala—, non berak bere eskuaz nirea hartu orduko erretiratu bainion nik neurea; eta, hala eta guztiz ere, ongi bai ongi nabaritu nuen haren esku ukitua neure eskuan, gorputz osora hedatu zitzaidana, esku hark eskutik oinetarainoko azalaren zati bakoitza ukitu balit bezala; hain nengoen deslekuan, non, konplimenduzko hitzak esan nizkionean —" Ongi etorri, Helena, Regina enera" —, totelka aritu bainintzaion, Regina enearen ‘R’ an hiru aldiz trabatzen nintzela, trabaldi haiek irri bortxatu batekin estaltzen ahalegindu banintzen ere; ez dut uste anai arrebok hartaz konturatu zinetenik, Damaso, edo, konturatu bazineten, aparteko garrantzirik eman zeniotenik, nire agurraren garaia igaro orduko halaxe esan baitzuen Helenak, ezer gertatu ez balitz bezala, eskua luzatua zuèn Bibiren parean jarrita:
|
|
2012
|
|
|
–Bai?
|
Badakizu
gure etxera etorri dela eta?
|
|
2015
|
|
|
Gure etxean geratuko ote nintzatekeen, izkinetan, hautsaren azpian datzan beraren oroitzapena arnastuz, birikak akaroz eta haren usainez betez, ohean beraren barruko kamiseta batekin lo eginez, izarak sekula aldatu gabe, etxe osoa miatuz hil aurretik niretzat idatziko zuen gutunen baten bila, berak eginiko supermerkaturako zerrenda baten bila, beraren argazkien artean lo geratuz, elkarrekin entzuten genuen musika entzunez diskoa heriorantz urratzen doan bitartean, berak iraganean irakurritako liburuak irakurriz behin berak buruan izandako istorioak neureganatzearren, burkoan beraren ileen bila, beraren desodorantea emanez, beraren komuneko ispilua aztertuz berarena izandako isla lausoenaren bila. Ez
|
dakit
gure etxean geratuko ote nintzatekeen, apurka apurka amatatzen doan beraren presentzia xurgatuz, oxigeno barik gelditzen ari dela dakienaren pare. Ez dakit noiz itoko nintzatekeen, noiz hartuko nukeen azken hatsa etxe honetan.
|
|
2018
|
|
|
Amonak berehala harrapatu zidan izebak ikusitako pieza. Baina kalapitan jarraitu zuen, zer ez ote nuen izango kalpar arte horretan jesus ene, eta orraziak zer diren ba ote
|
dakiten
gure etxean, nire ama baino gibel handiagorik ez dela, eta nondik arraio sortu ote diren alu horiek. Eta negargura eman zidan.
|
|
|
" Ez gara inoiz elkarrekin egon Olentzerok eta Mari Domingik ekarritako opariak zabaltzen, eta familia kide guztiak mahai beraren inguruan jaten egon, edo gabon muxu bat hartu. Aitak ez
|
daki
gure etxea nolakoa den, ez da inoiz bertan egon".
|
|
2020
|
|
|
Itxialdiak muturren aurrean genuen errealitatea deskubritzeko parada eman digu. Ezer gutxi
|
genekien
gure etxe parean bizi diren bizilagunen bizitzaz. Etorbide zabalean bizi gara, norabide bikoitzeko kalean.
|
|
|
Eta haurtzaroko jostailu maiteetako bat bala zorroak ziren. Aitak esanda
|
dakit
gure etxe atzean akanpaturik egon ziren soldadu italiarrenak zirela, Franco laguntzera Mussolinik bidalitako soldaduenak.
|
|
2022
|
|
|
Bigarren albistegi horretan ez zuten kaleko zenbakia aipatu, baina aurretik ere nik
|
banekien
gure etxea zela. Itsaso zabalean ontzi baten kea ikusi nuenetik nekien ezin zela beste etxe bat izan.
|
|
|
—Aizu potoko, zeatik ai zea erderaz?
|
Badakizu
gure etxean euskeraz iten degula...!
|