|
2005
|
|
|
11 Ulururen azalak dituen urraduretan, arbasoekin eta lurrarekin dituzten loturak irakurtzen dituzte. Guztiak
|
bat
eginda daude.
|
|
|
12 Pasabidea bilatzen ari zirela, ustekabean, ibar zoragarri
|
bat
aurkitu zuten, miragarri naturalez betea.
|
|
|
16 Haitz irten
|
batean
, eguzkitan, gaueko hotza laster ahaztuko dute.
|
|
|
21 Australiako eremuetan inoiz ez dago jakiterik zer gertatuko den. Urte zailen bolada
|
bat
gertatuez gero, kakatuek iraganeko esperientzian oinarritu dute jatekoa aurkitzeko.
|
|
|
21 Aborigenek ere trebeak izan behar zuten; eta sekula ez ziren luzaro toki berean geratzen. Finke ibaia errepide moduko
|
bat
da; ez da harritzekoa, ba, kolono berriak handik zehar heltzea.
|
|
|
34 Metro erdi harea zulatzea, hatz
|
baten
neurria ere ez dutenean, Ihesaldi Handiko tunela egitearen antzekoa izango da.
|
|
|
36 Edozein unetan, emea ernari egon daiteke, erditzeko; zorroan kume txikia duela, erro
|
batetik
esne mota bat edaten... eta zorrotik kanpora kume handiagoa; hari beste esne mota bat ematen dio beste erro batetik.
|
|
|
36 Edozein unetan, emea ernari egon daiteke, erditzeko; zorroan kume txikia duela, erro batetik esne mota
|
bat
edaten... eta zorrotik kanpora kume handiagoa; hari beste esne mota bat ematen dio beste erro batetik.
|
|
|
36 Edozein unetan, emea ernari egon daiteke, erditzeko; zorroan kume txikia duela, erro batetik esne mota bat edaten... eta zorrotik kanpora kume handiagoa; hari beste esne mota
|
bat
ematen dio beste erro batetik.
|
|
|
36 Edozein unetan, emea ernari egon daiteke, erditzeko; zorroan kume txikia duela, erro batetik esne mota bat edaten... eta zorrotik kanpora kume handiagoa; hari beste esne mota bat ematen dio beste erro
|
batetik
.
|
|
|
38 Australia hain kontinente zabala izanik, lehen esploratzaileek uste osoa zeukaten barrualdean ur multzo handiren
|
bat
aurkituko zutela. Honelako iturriei buruz galdetzean, aborigenek gezurra esan zieten.
|
|
|
39 Hauek Dalhousie Iturriak dira. Hemengo uraren sorburua, inguru zabal eta miragarri
|
batean
dago.
|
|
|
43 Ez dakigu kostaldeko hegaztiek, mila ta bostehun kilometro harantzago, uraren usaina hartzen duten, ala aldaketa bitxiren
|
bat
sumatu atmosferan. Baina Australia guztitik heltzen dira, milaka eta milaka.
|
|
|
arrainak, izkirak, barraskiloak, muskuiluak eta karramarroak. Urak bat
|
bateko
ugarialdia eragiten du.
|
|
|
47 Australia barrualdeko basamortua eurite eta lehorteen ziklo honexek darabil, kontinentearen arnasa balitz bezala. Ez du inongo patroirik; horregatik, mende
|
batez
behintzat, kolono berriek bizkarra eman zioten.
|
|
|
Jendeak atsegin izaten ikasi du, azkenean, haren edertasun soila, aurpegi misteriotsua. Eta, ulertuaz
|
batera
, begirunea sortu zaigu naturarengana eta bertan bizi direnenengana. Altxor bizi dira orain guretzat, Australiako benetako izaeraren gordailu.
|
|
|
Ikaragarri azkar ugaritzen hasi ziren. Nekazari
|
batek
36 milioi eduki ditzake bere lurretan. Belar guztia jaten dute, eta animalia txikiak bota egiten dituzte.
|
|
|
17 Ipar ekialdeko baso tropikaletan, australiar erleak nektarrez eta polenaz elikatzen dira. Lore batzuek polena askatzeko dardaratxo
|
bat
behar izaten dute. Harreman horretara egin dira milioika urtez.
|
|
|
20 Garai
|
bateko
australiar espezie ugarietako hainbat galdu egin ziren. Eta oraindik ere galbidean dira asko.
|
|
|
21 Itxura
|
batean
egoera etsigarria da, baina gauzak ez dira beti diruditen bezalakoak.
|
|
|
22 Australiako hego mendebaldeko txoko urrun
|
batean
Gilbert potoro izeneko martsupialioa bizi zen. Ehun urtez ikusi ez eta galdutzat zeukaten, beste asko bezala.
|
|
|
22 Halako
|
batean
, 1994an agertu egin zen.
|
|
|
23 Australiako hegazti ospetsu eta ezezagunena bilatzeko lanetan ari dira รข?? perikito berde txiki eta potolo
|
bat
da.
|
|
|
24 Hainbat kanpaina antolatu ziren hegaztia ezagutzera emateko,
|
baten
batek paisaia handi eta bakartian ikusita ere.
|
|
|
24 Hainbat kanpaina antolatu ziren hegaztia ezagutzera emateko, baten
|
batek
paisaia handi eta bakartian ikusita ere.
|
|
|
26 Bilaketa aurrera doa etenik gabe. Habia zaharretan ere begiratzen du, perikito gautarren lumaren
|
bat
edo aurkituko duelakoan.
|
|
|
27 Hori ere aztarna
|
bat
izango litzateke. Baina 13 urte luzean, Richardek ez du ezer aurkitu.
|
|
|
30 Orain, animalia iheskor hauek aurkitu eta aztertzeko behar dituzten abileziak erakusten dizkiote
|
batak
besteari.
|
|
|
30 Harrapariak daude hemen, azeriek arazoak sortu dituzte, baina hau, azken
|
batean
, eskinkoen lurraldea zen.
|
|
|
31 Beraz, azken
|
batean
, eskinkoak beti izan dira hemen, eta bertako jendeak oso ongi ezagutzen zuen. Bazekiten hareazko zuloetatik gauez ateratzen zirela basamortuko landareak eta intsektuak jatera, atzean lorratz bereizgarria utzirik.
|
|
|
32 Beste gauza
|
bat
ere badakigu orain. Muskerrak ugaritzeko, lurra modu tradizionalean erre beharra zegoen.
|
|
|
33 Ez da bidezkoa; baina leku seguru bakarra uharte
|
batean
dago.
|
|
|
Baita hiririk handienetan ere:
|
batera
bizitzera beharturik daude.
|
|
|
43 Eta hauxe da aukeratu duten tokia. 30
|
bat
mila saguzarrek hartu dute hemen ostatu, baso tropikal moduko honetan, Melbourneko lorategi botaniko dotoreenean.
|
|
|
44 Baina saguzar gehiegi dago zuhaitz bakoitzean. Hemengo landare gehienak bereziak eta hauskorrak dira, eta ezin dituzte inolaz ere animalia mardul hauen eguneroko joan etorriak jasan, batzuekkilo
|
bat
ere pisatzen dute eta.
|
|
|
Hona hemen zuhaitz baliotsuak gorde nahi dituen lorategi botanikoa alde
|
batetik
, eta galtzeko arriskuan dauden saguzarrak bestetik. Ahaleginak egiten ari dira saguzarrak hemendik alde egin eta beste nonbaitera joan daitezen, kalte gutxiago egiteko lekura.
|
|
|
46 Egunero, ehunka ortzadar loriketek hegan egiten dute hiri inguruko parke
|
batera
.
|
|
|
04 Australiako animaliak mundu berri honetan barneratu dira bat
|
batean
. Dena den, eurek ere lortu dute etekina.
|
|
|
04 Kanguruek belarra jaten dute. Melbourne ondoko herri honetan golf zelaia jarridute garai
|
bateko
oihan naturalean, eta kanguru grisek pagotxa ederra topatu dute.
|
|
|
ez ordea hemen. 500
|
bat
kanguru daude, eta batzuk zelai berdeotan egingo dute bizitza osoa golf jokalarien artean รข?, belarra jan, kumeak hazi eta zuhaitzen gerizpean egoten dira, basoan egingo luketen bezala.
|
|
|
06 Azken
|
batean
, golf jokalariek euren inguruan jokatu behar dute. Hala ere, kanguru ikusleek urduri jartzen dituzte jokalariak.
|
|
|
06 Zabortegiakez dirudi oso leku osasungarria afaltzeko, baina honakoa, Brisbane-tik kilometro gutxira, otordu azkarreko geldiunea da ibis sakratuentzat, eta horri esker ikaragarri ugaritu dira. Inguruko aintziretan pausaturik egoten dira eta zabor kamioiak iristeaz
|
batera
azaltzen dira hona.
|
|
|
09 Australiako lurzorua idorra eta pobrea da รข??
|
batez
beste, munduko pobreena. Oso leku zaila da abeltzaintzarako, eta hala ere 18 milioi ardi eta 30 milioi abelgorri daude รข?, gizakiak baino gehiago.***
|
|
|
09 Animalia hauek milioika urte izan dituzte lehorteetara moldatzeko. Eta bat
|
batean
, ura dago nonahi.
|
|
|
10 Garai
|
batean
, emu eta kanguruak putzu naturalen inguruan biltzen ziren, paraje idor honetan.
|
|
|
12 Nekazariek tiroka uxatzen dituzte... baina hegaztada
|
bat
egin, eta berriz itzultzen dira.
|
|
|
13 Hortaz, lehenengo kolonoak Ingalaterra txiki
|
bat
eratzen hasi ziren Australian.
|
|
|
21 Honelako udalerri turistikoan, nola ez, primerako kalitateko hotelak eta jatetxeak egon behar. Hemen berton, Negurin, Bizkaiko jatetxerik ezagunenetako
|
bat
dago: Jolastoki.
|
|
|
21 Jolastoki jatetxea 80ko hamarkadan jatetxe bihurtutako euskal txalet
|
batean
dago. Arana Beaskoetxeatarrak dira jabeak.
|
|
|
21 urtean ireki zuen. Eta 80an aukera polit
|
bat
eduki zuen. Sasoi hartan etxe bat baino gehiago zegoen salgai, eta hauxe erostea erabaki genuen:
|
|
|
Eta 80an aukera polit bat eduki zuen. Sasoi hartan etxe
|
bat
baino gehiago zegoen salgai, eta hauxe erostea erabaki genuen: handia zelako, dotorea, baserri itxurarekin, eta baรข? ยฆ hauxe gustatu etaรข? ยฆ berton geratu ginen.
|
|
|
22 Ez, denetarik dago, baina
|
batez
ere Getxoko eta Bilboko jendea etortzen da, lagun asko hurbiltzen da inguruetatik.
|
|
|
24 Bizikletan ibiltzea asko gustatzen zaidalako etortzen naiz, korrika egitera, lasai egoteko, eta
|
batez
ere itsasoa ikusteko.
|
|
|
25 Denetarik egingo nuke... jatetxe dotore
|
batean
afaldu, eta gero kirol portura joan parranda pixka bat egitera.
|
|
|
25 Oso politaรข? ยฆ ontzitxoak, belaontziak, paseotxo
|
bat
egin, ez dakit ba, zerbait edan, eta besterik gabe.
|
|
|
Merkatari eta industrialari dirudunek inguru hau aukeratu zuten bizilekutzat eta pixkanaka gero eta egoitza, txalet eta jauregi gehiago eraiki zituzten. Horrelaxe sortu ziren Areeta eta Neguri herrigune dotoreak, eta beste bizimodu mota
|
bat
nagusitzen hasi zen udalerrian. Gaur egun, Getxo Bizkaiosorako erreferentzi puntu da zerbitzu eta azpiegitura egokiak sortzen jakin duelako.
|
|
|
06 Handik gertu dago Aita Trinitarioen eliza ere, herriko monumentu enblematikoetako
|
bat
.
|
|
|
Zerbitzuen arlotik bizi den lo hiria. Arlo horri esker, herritarrek eta bisitariek maila handiko merkataritza, jan edanerako hainbat leku eta,
|
batez
ere, itsasoaz gozatzeko hainbat gune dituzte aukeran.
|
|
|
09 Oraintsu beste gune
|
bat
ere sortu dute Getxon, atsedenerako eta atseginerako: Kirol Portua.
|
|
|
Udalerria harro egon izan da beti hango giroarekin, eta halaxe erakusten dute hemengo terraza eta tabernek astebururo. Girorik bikainenean kopatxo
|
bat
hartzeko toki tentagarria da. Aisialdirako eskaintza zabala du gainera:
|
|
|
10 Horrela, Areetara iritsiko gara, Getxoko beste herriguneetako
|
batera
. Orain mende batzuk arte itsasadarraren antzinako bokalean zeuden erdi itsas erdi ibai areatzetatik hartu du izena.
|
|
|
13 Udalerria ezagutzeko beste aukera
|
bat
Galea lurmuturreko itsaslabarretako ibilbidea egitea da, Aixerrotaraino. Hemen zutik geratu den inguruko haize errota bakarra da.
|
|
|
13 Errota 1726an egindakoa da. Gaur egun jatetxe ospetsu
|
bat
dago bertan, Kubita, eta arte galeria bat ere bai.
|
|
|
13 Errota 1726an egindakoa da. Gaur egun jatetxe ospetsu bat dago bertan, Kubita, eta arte galeria
|
bat
ere bai.
|
|
|
รข?. Galeaรข?, frantsesetik dator; รข?, labarraรข?? esan nahi du (รข?. Si non e vero, e ben trovatoรข?, gauza gordinagoren
|
bat
ez esatearren). Zorionez, paseorako ibilbide ikusgarri hau eraikuntzaren espekulaziotik salbu geratu da eta birikak itsasoko aire garbiz betetzeko aukera paregabea eman ez ezik Abrako ikuspegirik politenaz gozatzeko aukera ere eskaintzen digu.
|
|
|
14 Izan ere, Getxo Bilbotik hain gertu egonda erraza da munduko museorik nazioartekoenetako hau bisitatzeko tarte
|
bat
hartzea: Guggenheim Museoa.
|
|
|
14 Museoa bigarren milurteko obra bikainenetako
|
bat
da. Frank O.
|
|
|
Orain ez dago lantegi zaratatsurik eta lurraldea berrantolatu dute. Euskalduna Jauregia da estetika berriaren beste erakusgarri
|
bat
.
|
|
|
Hondartzaz eta labarrez inguraturiko udalerria da. Getxoztarrek, hondartzara jaisteko, pasealditxo
|
bat
baino ez dute egin behar.
|
|
|
Paisaia naturalak. Bisitatxo
|
bat
, gutxienez, merezi duten lekuak.
|
|
|
17 Bikainetako
|
bat
Real Club Marรญtimo el Abrada, Bilboko Abra portuan zeuden bi klub nautiko nagusiak bateratu ondoren sortua: Real Sporting Clubeta Real Club Nรกutico del Abra.
|
|
|
Getxo da Josรฉ Luis Ugarteren jaioterria, mundua belaontzianinguratu zuen itsasgizonarena. Haren omenez, Club Marรญtimo ak eskola
|
bat
eratu du, eta milaka haur dabiltza, egunen batean euskal nabigatzaile horren antzeko abenturaren bat egiteko ametsarekin.
|
|
|
Getxo da Josรฉ Luis Ugarteren jaioterria, mundua belaontzianinguratu zuen itsasgizonarena. Haren omenez, Club Marรญtimo ak eskola bat eratu du, eta milaka haur dabiltza, egunen
|
batean
euskal nabigatzaile horren antzeko abenturaren bat egiteko ametsarekin.
|
|
|
19 16
|
bat
urte daramatza La Galea Zaldiketa Klubak lanean.
|
|
|
19 Ba, begiraรข? ยฆ haurrentzako eskolan poniak baino ez ditugu erabiltzen, eta 4 urteko haurrak ere badabiltza. Gero, jende nagusiagoarentzako beste eskola
|
bat
ere badaukagu, 20tik 40 urtera artekoentzat, zaldiketan hasteko.
|
|
|
20 Gertaera bitxiren
|
bat
edo. Haurrak eta zaldiak denak batera, nahaste ikaragarria izango da!
|
|
|
20 Bai, ba lehiaketetan oso urduri jartzen dira, eta inoiz egon izan da neskatoren
|
bat
pista erdian zer egin ez dakiela, erabat beldurtuta, eta han egon behar izaten duzu animatzen, amaitu egin behar duela konbentzitu nahian. Haurrekin sarri gertatzen dira horrelakoak.
|
|
|
05 Etxerik gehienak txikiak dira eta zuriz margotuta daude. Askotan jendea bizi den arren, batzuetan arte galeriak, esku-lanak edo souvenirsaltokiak daude, Stavanger en oroigarriren
|
bat
ahaztu gabe eros dezazuen.
|
|
|
05 Eta elurraren herrialdean egonik, etxeko txikientzat zer hobe elur oreinen
|
bat
edo bikingoen garaiko tresnaren bat baino?
|
|
|
05 Eta elurraren herrialdean egonik, etxeko txikientzat zer hobe elur oreinen bat edo bikingoen garaiko tresnaren
|
bat
baino?
|
|
|
06 Udaberriarekin batera, eta
|
batez
ere udan, norvegiarrak kalera irteten dira. Hirietako terraza eta kafetegiak jendez betetzen dira, eta itxura batean inork ez du etxeratzeko ordurik.
|
|
|
06 Udaberriarekin batera, eta batez ere udan, norvegiarrak kalera irteten dira. Hirietako terraza eta kafetegiak jendez betetzen dira, eta itxura
|
batean
inork ez du etxeratzeko ordurik. Eta ez da gutxiagorako.
|
|
|
07 Horretaz gain, Stavanger etik joan etorri interesgarria egin daiteke hiria inguratzen duten Ryfylke uharteetara. Natura eta,
|
batez
ere, arrantza gustuko dutenentzat paradisua dira uharte hauek.
|
|
|
Eta orduantxe konturatu gara agian guk uste baino dibertigarriagoa izango zela.
|
Batez
ere esperientzia hartarako jantzi behar izango ditugun trajeak ikusita.
|
|
|
10 Beharrezko azalpenak eman ondoren, buzoa jantzi dugu. Geure itxura ikusita, mundua salbatzera etorritako talderen
|
bateko
kideak ematen dugu, ez dakit baรข? ยฆ astronautak edo.
|
|
|
10 Trajearekin arazorik ez eta barrura ez zaigula urik sartzen ikusteko, lehen probak igerileku
|
batean
egin ditugu. Pozgarria izan da uretan dzanga sartu eta ur azalean geratzea.
|
|
|
10 Probak egin eta gero ibairantz abiatu gara, etxaldearen atzeko aldean dagoen bide zidor
|
batetik
. Egia esateko, hasieran beldur apur bat izan dugu.
|
|
|
11 Zatika egin dugu ibaiaren jaitsiera eta halako
|
batean
euria hasi du zarra zarra. Baina euriak ez gaitu beldurtu; abenturari emozio handiagoa eman dio.
|
|
|
Hasieran uste izan dugu gorabehera gehiago izango genituela sakonuneetan, baina, egia esateko, abiada biziagoa hartzen dugu leku azaletan. Bazterrean inoiz uretatik burua ateratzeko ere beldur gara, harriren
|
bat
joko ote dugun.
|
|
|
12 Norvegiaren ezaugarrietako
|
bat
bertako gastronomia da. Itsasoko gaietan oinarritzen da gehienbat, jakina, 21.000 kilometro luzeko kostaldea baitu herrialdeak, zenbatu ezin beste fiordoren sartu irten sakonez betea.
|
|
|
12 Era berean, Norvegiako Itsas Gaien Kontseiluaren bitartez, herrialde hau, berriz ere, Bocuse dรข?, orizeneko lehiaketa gastronomikoaren babesle ofizialetako
|
bat
da.
|
|
|
12 1987tik, gastronomiaren arloko mundu zabaleko profesionalak 2 urterik behin Lyon-en biltzen dira Bocuse dรข?, ordeitzen den lehiaketa egiteko. Sari hori aukera paregabea da planetako chef gazterik onenak lehia bizi eta
|
batez
ere gozagarrian jartzeko.
|
|
|
13 Lehiaketa gastronomiko horretaz gehiago ikertu baino lehen, Osteroit era hurbilduko gara, hango amuarrain haztegi
|
bat
bisitatu eta Norvegian hain ugaria den arrain horri buruz gehiago jakiteko.
|
|
|
Berton bakarrik, urtean 6.000 tona ekoizten dira. Aska bakoitzean 63.000
|
bat
amuarrain daude. Erosle nagusiak Japonia, Kanada eta Estatu Batuak dira.
|
|
|
15 Txikitatik izan dut parte hartzeko ametsa. Sukaldaritzan hasi, aurka apurka aurrera egin, eta urratsak egin ahala helburuak jartzen dituzuรข? ยฆ eta nire kasuan helburuotako
|
bat
munduko txapelketa honetan parte hartzea izan da. Paul Bocusek sortu zuen sasoian sasoiko sukaldaritza orain hainbat urte, eta harrezkero hainbat sukaldari izan gara haren urratsei jarraitu nahian.
|
|
|
15 Bai, Norvegiako itsasoa da Bocuse dรข?, orlehiaketaren babesle ofizialetako
|
bat
eta aurten baรข? ยฆ horixe, amuarraina prestatzeko agindu digute, eta amuarraina egin behar, ba.
|
|
|
15 Izokin amuarrain mota
|
bat
da eta, berezitasunen bat aipatzearren, handiagoa dela esan genuke, gure lurraldean, han Asturiasen, ezagutzen ditugun amuarrainak baino askoz handiagoa. Zaporeari dagokionez, motel samarra da, eta nire asmoa zapore hori indartzea da.
|
|
|
15 Izokin amuarrain mota bat da eta, berezitasunen
|
bat
aipatzearren, handiagoa dela esan genuke, gure lurraldean, han Asturiasen, ezagutzen ditugun amuarrainak baino askoz handiagoa. Zaporeari dagokionez, motel samarra da, eta nire asmoa zapore hori indartzea da.
|
|
|
Osoรข? ยฆ oso ondo prestatu behar da dena, eta egin nahi duzuna ondo aztertu behar duzu. Amuarrainari piramide itxura eman eta barrua berdura zukuz egindako pure
|
batekin
beteko diot. Gero, ondo datozkion hiru goarnizio aukeratuko ditut, zapore moteltxo hori biziagotzeko.
|
|
|
18 Bryggen portu inguruari deitzen diote. Erdi Arokoa da eta portura begira dagoen zurezko etxe ilara koloretsu
|
batek
osatzen du. Zurezko eraikin txiki samarrak dira, portuan HANSAko merkatari germaniarrek egindakoak.
|