|
2000
|
|
|
Gatazka horretanetengabeak dira nortasun horien eraikuntza eta desegituraketa prozesuak, nortasunakez baitira betiko emanak, eta gizarteko prozesuen barnean kokatzen baitira. Izan ere, behin eta berriz
|
ikusten
ari gara nolako esfortzuak egiten diren estatu espainol etafrantsesetik, esaterako, beren nortasun nazionala finkatzeko, eta horrekin batera euskalnortasuna desagerrarazteko. Era berean ez dira txikiagoak Euskal Herritik nortasunpropioari eusteko eta, neurri berean, ezarri nahi zaizkigunak desegiteko egiten direnahaleginak.
|
|
|
Hartara, nortasun etnikoetan modu enpirikoan beha daitezkeen ezaugarri bereizgarriak taldearen autopertzepzio eta definizioarekin batera agertzen direla
|
ikus
dezakegu.
|
|
|
Hobeto esanda, bi aldagai horien arteko lotura modu ezberdinetan agertzen da herrialdearen arabera. Hegoaldeko herrialdeetan ezda bien arteko loturarik
|
ikusten
: izan ere, Bizkaia eta Araban populazioaren erdia daetorkina, baina euskal herritartasuna etorkin gutxi duten Iparraldeko herrialdeetanbezain hedatuta dago, hedatuago kasu batzuetan.
|
|
|
Antzeko zerbait gertatzen zaigu hizkuntzarekin: Iparraldean nortasunak gora egiten du euskaldunen kopuruak gora egiten duenean, Hegoaldeko herrialdeetan harreman hori hain argia ez dela
|
ikusten
dugun bitartean.
|
|
|
Bosgarren atalean Euskal Herria hedabideetan nola islatzen den aztertzeari heldudio Jose Inazio Basterretxeak, baina azterketa oso grafikoa eginez: eguraldi mapekbirsortzen duten eremu geografikoa sozialki esanguratsua izanik, Euskal Herrianirakurtzen den prentsak eta
|
ikusten
diren telebista nagusiek zein eremu geografikoislatzen duten erakusten digu modu oso eskuragarrian.
|
|
|
|
Ikus
Letamendia, op. 60 or.
|
|
|
Zentzu honetan eremu publikoaz dugun ulerkera Habermas ek azaltzen duenaren ezberdina da.Irakurleak
|
ikusiko
duenez, hemen komunikatu aditzak, harremanetan jarri, esan nahi du, eta ez. Habermas en lanetan bezala?
|
|
|
Hego Euskal Herriaren mailan egunkarien salmenta kopuruak zenbatekoak direneta berauen bezeriaren berezitasunak zein diren
|
ikusi
eta gero, azter dezagun orain, labur labur, herrialde bakoitzeko panorama zein den.
|
|
|
Arabari dagokionez, lehenik eta behin, EL CORREOren nagusitasuna
|
ikusten
daguztiaren gainetik. EL PERIODICO DE ALAVA, probintzibakarra, askozaz atzeragodator irakurle kopuruari dagokionez.
|
|
|
Bizkaian ere, EL CORREOren nagusitasunak baldintzatu egiten du, neurri handibatean, herrialde horretako panorama. Izan ere, hamar egunkari irakurleetatik seik ELCORREO leitzen dute, ondoko taulan
|
ikusten
denez. Horrez gain, herrialde horretakopopulazio erdiak (%49, 8) egunerokoa du periodikoak irakurtzea.
|
|
|
Gipuzkoako irakurleen joera ere nahiko markatua da, EL DIARIO VASCOrenaudientzia
|
ikusita
. Hemen, egunkari irakurleen kopurua altuagoa da (%60, 7) etagainera, duplikazio maila %16koa; beraz, egunkari bat baino gehiago irakurtzendutenen presentzia ezin da ahaztu.
|
|
|
Hego Euskal Herriko etxeetan jaso daitezkeen telebista kate desberdinek daukatenaudientzia portzentuala eta herrialdekako desberdintasunak eta
|
ikus
entzuleriarenprofila azpimarratuko ditugu segidan datozen pasarteetan.
|
|
|
Kontuan hartuko ditugun telebista kanalak, Hego Euskal Herrian eginak alabertan
|
ikus
entzun daitezkeenak dira, beraz; Canal Plus en kasua salbu, doan etahargailu arrunt batez baliatuz jaso daitezkeenak. Beraz, telebista orokorrak deiturikoakdira erreferentzia modura hartuko ditugunak, eta alde batera utziko ditugu satelitezzein kablez jaso daitezkeen beste eskaintzak, tematikoak zein orokorrak.
|
|
|
Hona hemen telebista
|
ikus
entzuten duen populazioaren inguruko hainbat zehaztasun:
|
|
|
–
|
Ikus
entzuleen erantzun oparoena jasotzen duen eguna, igandea du telebistak, minutu kopuruari dagokionez, 220?; eta larunbatetan telebista gutxixeago ikusten bada ere, gainontzekoetan, lanegunetan alegia, 200 minutu pasatxo ematenditugu telebistaren aurrean.
|
|
|
– Ikus entzuleen erantzun oparoena jasotzen duen eguna, igandea du telebistak, minutu kopuruari dagokionez, 220?; eta larunbatetan telebista gutxixeago
|
ikusten
bada ere, gainontzekoetan, lanegunetan alegia, 200 minutu pasatxo ematenditugu telebistaren aurrean.
|
|
|
– Bestalde, telebista
|
ikus
entzuten dutenen profil soziodemografikoa honakoezosatzen da:
|
|
|
Segidan
|
ikusiko
dugunez, eskaintza aldetik orokorrak diren eta era irekian transmititzen duten sei kanalak dira Hego Euskal Herrian audientzia handiena inguratzendutenak. Gainera, Madrildik emititzen dutenen audientzia %69, 6ra heltzen da.
|
|
|
Taula berean
|
ikus
daitekeenez, hiru kanal multzo antola daitezke audientziarenarabera: lehenean, nagusitasuna dutenak daude, hots, TVE1, Tele, ETB2 eta, neurriapalagoan, Antena; gero, kopuru aldetik bigarren mailakoak direnak (TVE2 etaETB1) eta, azkenik, ordu gehienetan kodifikatuta dagoen Canal Plus eta, berez emisio esparrua mugatua dutelako, jende gutxiagorengan heltzen direnak:
|
|
|
Bizkaiari dagokionez, taulan
|
ikusten
den modura, audientzia handiena eskuratzenduten hiru kanalak (TVE1, Tele eta ETB2) kopuru bertsuetan mugitzen dira. Pittinbat gutxiago du Antena kateak eta geroago datoz TVE2, ETB1 eta telebista lokalak (guztira% 6,2 aipagarriaz).
|
|
|
Bizkaitarren kontsumo ohiturak
|
ikusita
, telebistagintza publikoaren aldeko hautua (%55, 8) eta ETBren eskaintzari emaniko erantzun ona (gehien bat ETB2ren kasuan: %20, 9) aipa daitezke.
|
|
|
Izan ere, TVE1ek eta Antena 3kkopuru baxuagoak dituzten bitartean, gora egiten du ETB1en audientziak eta, mailatxikiagoan, aipatzeko modukoa da Canal Plusen presentzia (%3, 6), Tele Donostilokalarena (%1, 7) eta Bestelakoak deiturikoena (%2, 5).
|
Ikus
dezagun ondoko taulanGipuzkoako audientzia rankinga.
|
|
|
Gipuzkoa da Madrildik bidalitako telebista seinaleen aurrean erantzun baxuenaerakusten duen herrialdea; hala ere, kopuru hori ez da batere txikia: %63, 5 Gainera, beste herrialdeekiko berezitasunak markatzen dituen
|
ikus
entzulegoak arreta gehiagozsegitzen du ETBlen (%12, 5) eta ETB2ren (%19, 8) eskaintza. Oro har, kanal publikoenaldeko joera du audientzia gipuzkoarrak (%55, 8).
|
|
|
Eta, azkenik, Nafarroaren kasua aztertuko dugu labur antzean. Herrialdehonetako audientziaren portaera nahiko desberdina da TVEren kanalen onerako, bienartean
|
ikus
entzuleen %36, 9 erakartzeko ahalmena baitute. Aipatzekoa da ETB2renaudientzia baxua, kanalaren seinalea herrialde osora heltzen ez delako; bestetik, nahiko maila altua markatzen du Canal 4 telebista lokalak.
|
|
|
3 Euskal Telebistaren
|
ikus
entzuleriaren profila
|
|
|
Euskarazko telebista kanalaren
|
ikus
entzulerian berdintsu aurki daitezke gizoneta emakumeak; baina, adinari dagokionez, 14tik gorako populazioa aztertuz, 56tikgorakoen presentzia nagusitzen da (%43, 3), eta baita 26 eta 55 urte bitartekoena ere: %39, 6.
|
|
|
Aipatu ditugun puntuez gain, ETBren kanal biak
|
ikusten
dituztenen profil sozio demografikoa eta Euskal Autonomia Erkidegoko gainerako biztanleek dutena antzekoada, bai rol familiarrean eta bai klase sozialean, zein bizilekua duteneko herrialdearidagokionez.
|
|
|
Irrati emandegi hauen indarrakbigarren planoan uzten ditu gainerakoak, neurri handi batean emisio eremu lokalekoak direnak, hain zuzen ere.
|
Ikus
ditzagun segidan, entzule kopuru horiek protzentualki eta zenbaki absolutuetan.
|
|
|
|
Ikus
dezagun ondoren, herrialdeka nolakoa den ageri zaigun irudi orokorra.
|
|
|
Bi hauen eskaintza oparoa da eta irrati konbentzionalak eta musikalak ditu barnean. Radio Nervion eta Gorbea, COPE eta Radio Nacional de España dira bi nagusien ondoren datozenak, ondoko taulan
|
ikus
daitekeenez.
|
|
|
Datuetan
|
ikus
daitekeenez, garrantzi handiena dutenen rankinga ez da gainontzeko herrialdeen berdina, eta behera egiten dute proportzionalki Eusko Irratiarenbarruan dauden programazioek.
|
|
|
Ikerketa honetan batetik Hego Euskal Herrian
|
ikus
daitezkeen estatu mailakobost kateak, publikoak eta pribatuak, eta bestetik Euskal Herria bera emisio esparrumodura dutenak (ETB1 eta ETB2) eta lokalak (zazpi guztira) ere hartu ditugu kontuan.
|
|
|
Telebista kontsumoa oso zabalduta dago gure artean, CIESen arabera populazioaren %85, 1ek telebista
|
ikusteko
ohitura baitu. Gainera, batez beste, EAEkopopulazioak 207 minutu pasatzen ditu egunero aparatuaren aurrean.
|
|
|
Kanal pribatu guztienaudientzia pilatuz zenbatu daitekeen kopurua ere ez da makala: %40, 4 Telebistagintzalokalak, batez beste, %4 soilik eskuratzeko gai dira gaur egun. Gainerako telebista eskaintzek ez dute %1, 9tik gorako erantzunik jasotzen
|
ikus
entzuleengandik.
|
|
|
Estatu espainiarrean gehiago sakonduz eta Hego Euskal Herriko datuetan arretajarriz, guztiz bestelako parametroetan mugitzen garela
|
ikus
daiteke, izan ere Hedapen Indize hori dexente altuagoa baita gure kasuan.
|
|
|
|
Ikusi
dugunez, egunkaria erosteko zaletasun handia du Euskal Herri penintsularreko populazioak. Informazio orokorrekoak izan zein kiroletan edo ekonomianzentratzen diren guztien azterketa egin dugun arren, ondoko taulan informazioorokorrekoak deituriko eguneroko kazetak agertzen dira soilik.
|
|
|
GARA, kalea
|
ikusi
zuela urtebete egin duenean, 52.311 ale saltzera heldu da dagoeneko, eta Hego Euskal Herri osoko kioskoetan dago salgai. Izan ere, EL CORREO, EL DIARIO VASCO edota EL DIARIO DE NAVARRAn ez bezala, GARAk lauherrialdeak hartzen ditu edukiz eta salmenta aldetik erreferente nagusi gisa.
|
|
|
|
Ikusi
dugunez, altua da eguneroko prentsa idatziak Hego Euskal Herrian duenonarpena. Izan ere, hamalau urtetik gorako bi miloi t' erdiko populazioa duen EuskalHerri penintsularretik, %54, 1ek egunerokoa du egunkaria irakurtzea.
|
|
|
Zenbaki horietan
|
ikus
daitekeenez, enpresa berekoak (hedabideen egituraenpresarialari buruzko informazio gehiago 3 kapituluan dator) diren EL CORREO etaEL DIARIO VASCO dira egunkaririk irakurrienak eta, kopuruz, atzerago dator ELDIARIO DE NAVARRA iruñearra. Lehen hiru horiek, gehi, irakurle kopuru aldetikaskoz apalagoak diren EL DIARIO DE NOTICIASek eta EL PERIODICO DEALAVAk badute beren arteko erlaziorik, audientziaren banaketari dagokionez, hainzuzen ere.
|
|
|
Bakoitzak bere mailan, baina guztien kasua da, oso indartsuak diraprobintzia bakarrean edo bitan, baina garrantzia galtzen dute Hego Euskal Herrimailan kalkuluak eginez.
|
Ikustea
besterik ez dago nola EL CORREOk Arabanirakurtzen dutenen baitan %63, 5 eskuratzen duen; eta antzeko kopuruak lortzen dituBizkaian (%60, 8). Aldiz, Gipuzkoan eta Nafarroan dituen irakurleak oso gutxi dira.Modu berean, EL DIARIO VASCOk gipuzkoar irakurleen %68, 2ko zatia bereganatzendu, gainontzeko herrialdeetan bakar batzuk besterik ez dituelarik.
|
|
|
hau da, multimedia taldeeneraketa, tokian tokiko zein nazioarteko partaidetza dutenak.? 19 Zeta, Correo, Midi Libreedo Sud Ouest, besteak beste, multimedia talde garrantzitsu bilakatu dira. Azkenhonek
|
ikus
entzunezko ekoizpen elkarte bat sortu du (Atlantel Image) eta TF1, M6, LCIentzat lan egiten du, eskualdeko korrespondentziak ziurtatuz edota La Cinquieme, Arte, Voyages... bezalakoentzat magazinak eginez. Bere hedapen eremuan daudenestatu mailako irrati sareetan ere aurki dezakegu (Europe 2 eta Skyrock, AtlantelRadioren bitartez).
|
|
|
...n adibideen bitartez, mugaz gaindiko eta nazioartekohedabideen erdi monopolio berrien balizko sorrera da, berrerosketen bizkortzearekin, kapital komunen hartzearekin, merkataritza akordioekin eta azkenik, sektore pribatuosoa menderatzen duten hedabide talde indartsuen sorrerarekin (irrati komertzialak, PHL, PQR, aldizkari prentsa, tokian tokiko eta estatuko telebista pribatuak, ekoizpen elkarteak,
|
ikus
entzunezko materiala sortzeko elkarteak) zenbait motatako metatze prozesuak direla bide.
|
|
|
Astekari honen argitalpen elkarteak, Les Editionsde la Semainek, La Semaine des Landes eta La Semaine des Pyrenees ere sortu zituen.Astekari honek hamabost pertsona darabiltza eta tokian tokiko korrespondentzia sarenahiko sendo batez, jada etekinak ateratzen ari da. Azken hamarkada osoan
|
ikusi
ahalizan dugu estatuko lurralde osoan asteko prentsaren garapen fenomeno hau enpresaertainen itxurapean (10 eta 49 langile bitartekoak). Tokiko Asteroko Prentsaren (Presse Hebdomadaire Locale) arrakastak laster batean erakarri zituen EskualdekoEguneroko Prentsaren (Presse Quotidienne Regionale) gutiziak, lehia guztiakdesagerrarazteaz eta bere jarduera sektoreak dibertsifikatzeaz arrangura zirelako, irakurleriaren pilaketa eta higadurari hobeto aurre egiteko.
|
|
|
Radio FranceRoussillon izenekoa sarearen hogeita hemeretzigarren eta azken estazioa izan zen21.Politika publiko honen garapenak bat egin zuen 1981 eta 1982an Estatuak bultzaturikodeszentrali zazio politikoaren prozesu orokorraren moteldurarekin.
|
Ikus
dezakegunez,, hedabideen sistema publikoa(...) karakterizatzen duen muga nagusi bat da politikapublikoen mendekotasuna politikarekiko, prozesuen mendekotasuna substantziarekiko.? 22
|
|
|
80ko hamarkadan sorturiko tokiko irrati lokal asko, lehengo, irrati libreen? legeriarekin sortuak (1981eko azaroaren 9ko
|
ikus
entzunezkoari buruzko legea), desagertuegin dira gaur egun. Ipar Euskal Herrian irrati independente komertzialek (RadioBayonne) edo irrati soziatibo eta udaletakoek (Anglet FM30) zenbait arazo dituzte, halanola, finantza arazoak edota nahikoa entzuleriarik eza, edota beren herrietan irratipropioak izateko interesik ez zuten alkateen pentsamoldearen bilakaera... Bestetik, Radio Bayonne izenekoa, B mailakoak izanik (irrati komertzial independenteak) 31
|
|
|
Frantses lurraldetik kanpozegoen gune batetik emititzera behartuta zegoen. Zeren eta garai hartan, Estatuarenirrati telebistaren monopolioa kolokan jartzen hasi ziren irrati libre eta piratak,, frantses
|
ikus
entzunezko sistemaren lehen elementu aztoratzaileak? 33 Zehaztearren, Radio Adour Navarrek, Radio Popular de Loyolaren (Donostia) igorlearen antena orduak alokatzen zituen, COPEren (Espainiar eliza) sare indartsuaren kate begiadenarenak hain zuzen. Radio Adour Navarreren hizkuntza aukerek bere egokitze gaitasuna eta handinahia erakusten dute.
|
|
|
Gure Irratia, Irulegiko Irratia eta Xiberoko Botza. 1981eko irailean Entzun
|
Ikus
elkartea sortu zenBaionako euskal erakustokian. Honen partaideak hedabideak euskarari zabaltzearenalde eta %100 euskarazkoa den irrati baten alde borrokatzen ziren.
|
|
|
Mediatrie/ Radio France galdeketa, 97/ 98 sasoiko sailkapenean.27Zehaztearren, France 3ren tokiko lehen eguneroko emanaldia estatuko lurraldean, Biarritzenesperimentatua izan zen kable sarean 1984an, kablearen deszentralizazio politika publikoaren barrukoesperimentupean. France 3 Tours Soir izan zen uhin hertziarren bidezko bertako lehen albistegia.281995eko maiatzaren 19ko Le Monde Radio televisionek ere adierazi zuen
|
ikus
entzuleekazaldutako etsipena, France 3 Euskal Herriren emankizunetan euskarari ematen zitzaion lekua txikiegiazela baitzeritzoten.29SIADECOren inkesta soziolinguistikoak zenbakirik aurreratzen ez bazuen ere, 1991an, biztanleriaren %80k bi kate autonomikoak jasotzen ez zituen bitartean, Donostiako galdeketa institutu berak, 1996an, 42.000tan kalkulatzen zuen Ipar Euskal Herrian ETB1 gutxi gorabehe... (Iturria:
|
|
|
Ildo honetan, CSA (Conseil Superieur de l. Audiovisuel/
|
Ikus
entzunezkoen Kontseilu Gorena), gaian itsutu gabe, hiru irratiek euskal preso politikoen egoerari buruko informazioa ematen dute. Presoenoihartzuna, deritzan emankizunean, zenbait sostengu elkarterekin txandakatuz, Ahaideak barne, egitendena.
|
|
|
Eta bere argitalpenarendebekura arte, Eginek bazuen Baionan delegazio bat, logikoa irudi duena, egunkarihau Herri Batasuna partidu independentziazaletik garatu zela jakinda.
|
Ikus
daitekeenezEAEko hedabide hauek guztiek jadanik nahikoa ugaria den hedabideen paisaiabetetzen dute Frantziar estatuko eskualde berezi honetan.DIAZ, Bernardo: Informe Anual de la Comunicacion.
|
|
|
|
Ikusten
ari garenez, egunkariek erreferentzia eremu ezberdinak birsortzen dituzteberen albiste eta artikuluen bitartez. Kasu batzuetan erreferentzia eremu horiek bikotekontrajarri modura hartzen dituzte (Euskal Herria versus Espainia, Nafarroa versusEuskal Herria e.a.); beste batzuetan, ordea, bata bestearen osagai gisa (Euskal HerriaEspainiaren barnean, Nafarroa Euskal Herriaren zati, e.a.). Honaino iritsita, interesgarri deritzogu erreferentzia eremu ezberdinak zein arlotan eraikitzen diren jakiteari.Beste hitz batzuetan esanda:
|
|
|
|
Ikus
dezakegunez, euskarazko eta gaztelaniazko kanalen arteko aldea ez damugatzen bertoko produkzioaren presentziara, eta ekoizpen espainolen presentzian ereerrepikatzen da. Euskarazko kanalak igortzen dituen emanaldietatik %4 diraEspainiako ekoizpenak; gaztelaniazko kanalean produkzio espainolaren presentzia laualdiz handiagoa da, ordea.
|
|
|
Lehenago esan dugunez, kanal biek genero ezberdinak lehenesten dituzte berenemanaldietan. Pentsa genezake, hartara, emanaldietako ekoizpenen jatorrien ezberdintasuna bi kanalen genero berezitasunari zor zaiola, eta, beraz, genero batzuk errazagoekoizten direla Euskal Herrian, edo beste batzuk errazago lortzen direla kanpoan.Ordea, hau ez da horrela gertatzen; izatez, hurrengo taulan
|
ikus
dezakegunez, generoberaren barruko ekoizpenetan jatorri ezberdinak agertzen dira bi kanaletan.
|
|
|
Egunkariz egunkari begiratuta, berriro ere
|
ikusten
ditugu antzekotasunak etaezberdintasunak. Lehenen artean, jadanik aipatu ditugun hiru joera hauek:
|
|
|
b) Hegoaldea politikak batuta
|
dakusagu
gehienbat.
|
|
|
Gainerakoetan ezberdintasunak daude egunkarien artean, bai beren hedapen eremuagatik, eta bai beren ideologiagatik ere. Horrela, aurretik
|
ikusi
dugunez, egunkarinafarrentzat Nafarroa da erreferentzia eremu nagusia, hortik Espainiara jauzi eginez; kanpoan geratzen dira, beraz, Hegoaldeko zein Iparraldeko lurraldeak. Era berean, SUD OUESTentzat esangura gutxi dute Hegoaldeko lurraldeek (agertzen direnean. Euskal Herriarekin zerikusia duten albisteen %7?, hala ere, Euskal Herri osoarierreferentzia eginez eta euskara zein politika gaien inguruan agertzen dira).
|
|
|
Ezberdintasun ideologikoei gagozkielarik, gogora dezagun EUSKALDUNON EGUNKARIAketa GARAk bakarrik eskaintzen diotela nolabaiteko arreta Iparraldeari, Hegoaldekoprentsaren aldetik. Oraingo datuetan
|
ikus
dezakegunez, gainera, arreta horren zatigarrantzitsu bat euskararekin lotura duten gaietan fokatzen da. Bestalde, egunkariabertzaleak eta gainerakoak bereizten dituen beste puntu bat, Euskal Herri osoariematen dioten izaeran datza:
|
|
|
egunkariek Euskal Herria islatzean azpimarratzen dituzten erreferentzia eremuak gehiago baldintzatzen ditu hedabideen ideologia politikoak beren hedaduraren araberako izaerak baino. Zehazkiago, gaur egunEuskal Herria zatikatzen duen egituraketa juridiko eta politikoaren onarpenak edoharen aurkako jarrerak baldintzatzen dute, neurri handi batean, hedabideek gure herriazeraikitzen duten irudia, hurrengo atalean
|
ikusiko
dugun legez.
|
|
|
egunkarietan agertzen diren artikuluakzein eremuri loturik dauden, beti ere Euskal Herriarekin zerikusia duten artikuluenartean. Horrela,
|
ikus
dezakegunez, SUD OUEST egunkariak euskal errealitateaz argitaratzen dituen albiste ia guztiak (%93, 3) Ipar Euskal Herriarekin soilik dute zerikusia, eta ez Hegoaldearekin. Era berean, oro har Euskal Herriaz ari direnean, Hegoaldekoegunkariek ia ahaztuta dauzkate Iparraldeko herrialdeak.
|
|
|
GARAk, Baionan delegazioa eduki arren, oso informazio gutxi eskaintzen die, ordea, Iparraldeko biztanleei beren inguru hurbilaz: bere artikuluen %2, 6 baino ez (geroago
|
ikusiko
dugu, ordea, Ipar Euskal Herrian gertatu baina eragina Hegoaldean erebaduten gertakariek presentzia handiagoa dutela egunkari honetan). Gainerako egunkarientzat, Ipar Euskal Herria ez da erreferentzia eremua.
|
|
|
Egunkari erregionalista edota Euskal Herritik kanpokoenartean, EL PAIS DEL PAIS VASCO egunkarian soilik du presentzia aipagarria, gainerakoetan ia existitzen ez den bitartean (beti ere Nafarroan bertan argitaratzen direnegunkariak alde batera utzita, jakina). Nolanahi dela, Baskongadetako berripaper erregionalistek eta egunkari madrildarrek Nafarroarekiko duten jarrera, Nafarroako egunkari erregionalistek Euskal Autonomia Erkidegoarekin dutenaren parekoa da, 4 grafikoan
|
ikus
dezakegun legez.
|
|
|
hemen agertzen da nabarmenen egunkari abertzaleen eta erregionalista edomadrildarren arteko aldea. Bigarren multzoarentzat (hemendik SUD OUEST kanpoanutzirik) Euskal Herria Hegoaldeko lau lurraldeek osatzen dute, kasurik onenean ere.Lurralde penintsularrei emandako espazioa Euskal Herriari emandakoaren %93tikgora baitago guztietan, leku gutxi eginez bai Iparraldeari(
|
ikusi
dugun legez) baiEuskal Herria bere osotasunean hartzen duen ikuspegiari ere. Egunkari abertzaleetan, ordea, Hegoaldeak ez du agortzen Euskal Herriko errealitatea, baina bistan da aldenabarmenak daudela beren artean.
|
|
|
|
Ikusitako
datuetatik ondorio nabarmena atera dezakegu: egunkari erregionalistekEuskal Herriko egituraketa politikoa birsortzeko joera dute erreferentzia eremuak eraikitzean.
|
|
|
EUSKALDUNON EGUNKARIAk proiektu politiko zehatzekin izan ditzakeenharremanak lausoagoak dira, bistan da. Baina bere atzetik hizkuntza egitasmoa agertzeak, zalantzarik gabe Euskal Herria beste modu batean
|
ikustera
eraman du, ez hainbeste sistema politikoek egituratzen duten parametroetan oinarrituta, hizkuntzarenerrealitatean oinarrituta baizik. Berea, neurri batean, hizkuntza komunitatean oinarritutako erreferentzia eremua da, nahiz eta ez den horretara mugatzen, eta nahiz etahizkuntza egitasmoak eta egitasmo politikoak zirt zart bereizterik ez dagoen.
|
|
|
Orain arte
|
ikusi
dugunaren arabera, egunkarien kokapen ideologiko politikoakeragin nabarmena du Euskal Herriaz eraikitzen den irudian. Oraingoan honako galderahau egin dezakegu:
|
|
|
EUSKALDUNON EGUNKARIA eta GARA egunkarien arteko alderaketak horriburuzko argibideren bat eman diezagukeelakoan gaude.
|
Ikusi
dugunez, antzeko joeradute Euskal Herria islatzean, beste egunkari abertzaletik (DEIA) bereiziz. Bestalde, beren kokapen ideologiko eta politikoetan ez dira hain ezberdinak, nahiz eta jatorriezberdinetakoak izan.
|
|
|
Bi egunkari horien arteko alderaketa egitean, jadanik Ipar Euskal Herriak bietantratamendu ezberdina duela
|
ikusi
dugu. Euskarazko egunkariak GARAk baino arretahandiagoa ematen dio Iparraldean gertatzen denari.
|
|
|
Euskarazko egunkariak GARAk baino arretahandiagoa ematen dio Iparraldean gertatzen denari. Ezberdintasun hau xehetasunhandiagoz
|
ikus
dadin, honako bereizketa hau egitea komeni da: batetik, Ipar EuskalHerrian gertatu eta eragina bertan soilik duten gertaerak ditugu (adibidez Ziburun izandako istripua, Pirinio Atlantikoetako Prefetak hartutako erabakia, e.a.), bestetik, Iparraldean gertatu baina eragina Euskal Herri osoan duten gertaerak ditugu (errefuxiatubaten atxiloketa, euskal kulturaren zabalkunderako webgune baten irekiera, e.a.). Lehenengoak, Iparraldeko (edo Iparraldeko tokian tokiko) euskal herritarrei interesatuko zaizkie gehienbat.
|
|
|
Albisteetako gertaerak jazo diren lekuari erreparatu beharrean gertaera horiekeragina izan duten tokiari begiratzen badiogu, egunkari bien arteko antzekotasunaesanguratsua da oraindik, baina ez hain erabatekoa, 4 taulan
|
ikusten
dugun legez.GARAk, bere lehiakidearen aldean, Gipuzkoa eta Nafarroa lehenesten ditu (eta neurritxikiagoan Bizkaia eta Araba). Euskarazko egunkariak, ordea, Iparraldean eraginaduten albiste gehiago argitaratzen ditu GARAk baino.
|
|
|
Euskarazko egunkariak, ordea, Iparraldean eraginaduten albiste gehiago argitaratzen ditu GARAk baino. Hartara, berriro errepikatzen da, aurreko taulan
|
ikusi
dugun joera. Argitu behar da, bestalde, taula bi horien artean agertzen den alde bat:
|
|
|
Galdera hauei erantzuteko, bi mailatan banatuko dugu analisia. Lehenik hiruerreferentzia eremu nagusi hartuko ditugu (Euskal Herria, Espainia eta Frantzia), biakunitate ezberdin gisa ala lotuta erakusten ote diren
|
ikusteko
, eta zein gaitan nagusitzenden erreferentzia eremu bakoitza. Bigarrenik, Euskal Herriaren barnera begiratuta, maila ezberdinak (herrialde bakoitza, Euskal Autonomia Erkidegoa, Hegoaldea etaIparraldea, eta Euskal Herria bere osotasunean) zein gairen inguruan osatzen direnaztertuko dugu.
|
|
|
Frantziako kasua alde batera utzi dugu,
|
ikusi
dugunez Hegoaldeko prentsak osoarreta gutxi jartzen baitio herrialde horri, euskarazko egunkariak izan ezik. Frantziarekin zerikusia duten artikuluak argitaratzen direnean, ez da ukitzen Euskal Herriarekinduen lotura.
|
|
|
Frantzia, oro har, beste edozein estatu bezala tratatzen da, Euskal Herrianinolako presentziarik ez balu bezala. Hurrengo lerroetan
|
ikusiko
dugunez, alabaina, EUSKALDUNON EGUNKARIAk Frantziari buruz argitaratzen dituen albisteetan, oro har, Espainiari buruzkoetan sumatu dugun joera bera antzematen da: hots, ekonomiatik birsortzen da Euskal Herriaren eta Frantziaren arteko lotura hori, nagusiki.
|
|
|
Egunkari guztiak batera hartuta jaso ditugun emaitzak
|
ikusi ondoren
, hurrengotauletan egunkariz egunkariko datuak aurkeztuko ditugu, beren arteko ezberdintasunakarakatu ahal izateko.
|
|
|
Erreferentzia eremu nagusiak (Euskal Herria, Espainia eta Frantzia) egunkarietanzein gairen inguruan egituratzen diren
|
ikusi ostean
, azter dezagun orain nola eraikitzendiren Euskal Herriaren barneko erreferentzia eremuak. Hots, jakin nahi duguna hauxeda:
|
|
|
Edo, zein gaik eragiten duHegoaldea unitate esanguratsutzat hartzea? Horretarako berriro joko dugu, lehenik, egunkari guztien azterketara, geroago egunkariak banan banan
|
ikusteko
. Adierazle gisahonako ezaugarri hau hartu dugu:
|
|
|
Eta horiek gaurko egituraketa juridiko politikoa islatzendute. Nolabait esateko, hemen
|
ikusten
da, era grafiko batean, politika litekeenareneremua den bitartean, ekonomia benetan denaren eremua dela.
|
|
|
|
Ikus
ditzagun orain aipaturiko datuak, egunkariak banan bana harturik:
|
|
|
Beraz, nortasunak bezalaxe, erreferentzia eremuak biribil zentrokideen itxuranantola daitezke. Hortaz, egunkariek darabiltzaten erreferentzia eremuen analisiakerakutsiko digu zein eremu hartzen den garrantzitsu edo esanguratsutzat, eta zein ez.Artikulu edo albiste baten erreferentzia eremutzat, aipatzen den gertaerak edo gaiakeragina edo lotura duen eremua hartzen badugu, orduan egunkari bakoitzaren erreferentzia eremu nagusiak
|
ikusiko
ditugu. Horixe da 1 grafikoan ikus dezakeguna.
|
|
|
Hortaz, egunkariek darabiltzaten erreferentzia eremuen analisiakerakutsiko digu zein eremu hartzen den garrantzitsu edo esanguratsutzat, eta zein ez.Artikulu edo albiste baten erreferentzia eremutzat, aipatzen den gertaerak edo gaiakeragina edo lotura duen eremua hartzen badugu, orduan egunkari bakoitzaren erreferentzia eremu nagusiak ikusiko ditugu. Horixe da 1 grafikoan
|
ikus
dezakeguna. Grafiko honen arabera, bi egunkari mota bereiz ditzakegu, Hego Euskal Herrian argitaratzen direnen artean.
|
|
|
EUSKALDUNONEGUNKARIA eta GARA. Bi egunkari hauek, aurrerago
|
ikusiko
ditugun aldeak dituztelarik, mundua dute bigarren erreferentzia eremu, eta gaur egun Euskal Herria barneanhartzen duten bi estatuak (Espainia eta Frantzia) ez dituzte erreferentzia eremu esangu
|
|
|
Izan ere, bere printzipioengatik Euskal Herri osorako egunkaria izan nahi luke, baina bere egiturak Bizkai, Arabaeta Gipuzkoara mugatzen du (Nafarroan eta Iparraldean erredakziorik ez baitu). Bestetik, bere hedadura Bizkaian agortzen da gehienbat(
|
ikus
hedadura datuak, 1 atalean), eta argitaratzen dituen artikuluen erreferentzia eremu nagusia Bizkaia da.
|
|
|
|
Ikusi
ditugun datuek beste irakurketarik egitea ere ahalbidetzen dute: aztertuditugun egunkari guztiak euskal gaiei buruz aritzen dira gehienbat, beren ideologiaedozein delarik.
|
|
|
aztertuditugun egunkari guztiak euskal gaiei buruz aritzen dira gehienbat, beren ideologiaedozein delarik. Horixe
|
ikusi
ahal dugu 1 taulan.
|
|
|
ukitzen direnean, herrialdepropioaz ari dira gehienbat berri ematen (DEIAren kasuan Bizkaiaz). EUSKALDUNONEGUNKARIAn eta GARAn, ordea, gizarte gaiak orobat Euskal Herri osoan eraginadutenak dira lehen lehenik, eta herrialde bakoitzean dutenak geroago (herrialde bakoitzaren presentzia ezberdina izanik, Iparraldearekin
|
ikusi
dugun bezalaxe).
|
|
|
hartua izan bada ere, 90eko hamarkadaz geroztik panorama aldatzen hasi da, besteak beste, kanal pribatuen etorrerarekin batera. Epe laburreko etekin ekonomikoa, merkatu zatirik handiena lortzea etaarrakastaren neurgailu bakar gisa audientzia edo
|
ikus
entzuleen kopurua erabiltzea, horiek izan dira aro berriaren ñabardurak. Eguneroko programazioan ere, telebista katepribatuen etorrerarekin batera, aldaketa sakonak izan dira, gaur arte iraun dutenakbestalde.
|
|
|
Eguneroko programazioan ere, telebista katepribatuen etorrerarekin batera, aldaketa sakonak izan dira, gaur arte iraun dutenakbestalde.
|
Ikus
entzuleak erakartzea eta kanal horretara, lotuta, mantentzea izan dirakate pribatuen dinamikaren eraginez sortu baina gero orokortu egin diren programazio estrategiak4 Programen edukia ikuskizun bihurtu, generoen arteko mugak desagerrarazi, publizitatea programen barruan txertatu eta, oro har, emisio maiztasuna etaprogramen iraupena areagotu eta aurkezleak saioen elementu zentral eta nagusi izaterapasatzea, horiek guztiak izan dira kanal pribatuen etorrerarekin gizendutako joerak.
|
|
|
Telebisten emisioak egun osora zabaldu zirenetik, honetan ere kanal pribatueneragina handia izan zen?, bi joera nagusi somatu ditugu, baita ETBn ere: programatzaileen ikuspegitik eta audientziako
|
ikus
entzuleen kopuruaren eta soslaiaren arabera, ordu guztiak ez dira berdinak; eta, bestetik, programa genero batzuk sarriago errepikatzen dira eta maizago erabiltzen dituzte, desorduetan, betegarri gisa (fikzioa, erreportajeak eta, oro har, denbora jakin bati lotuta ez daudenak).
|
|
|
|
Ikus
daitekeenez, berezi samarra da ETBlen emanaldia. Bertan, eta Haurrei/ Gazteei zuzenduriko programazioa (marrazki bizidunak, telesailak, karaoke lehiaketa e.a.) denbora gehien okupatzen duena izanik ere, Magazinak, Kirolak eta Errepor tajeakdira atzetik datozenak, hurrenez hurren.
|
|
|
Hala ere, Eastman eketa Ferguson-ek diotenez6, ordu guztiak ez dira berdinak, eta prime time gisa ezagutzen ditugun horietan (Hego Euskal Herrian 20:30etik 23:30era, Ipar Euskal Herrian, 20:30etik 22:30era bitartean) dago jarrita programaziogintzara eta iragarkigintzara dedikatzen direnen arreta.
|
Ikus
entzuleentzat ere horiek dira kontsumo ordu nagusienaketa kanal bakoitzari buruzko irudia eraikitzerakoan garrantzi handiena dutenak. Autorehorien arabera:
|
|
|
d) Programazio taulan dantza handiak daude eta saio bakoitzaren etorkizunarating kopuruetan neurtzen da, faktore bakar modura.
|
Ikus
entzuleen, bedeinkapena, galduz gero, programak desagertu egiten dira, gero eta epelaburragoan.
|
|
|
|
Ikusi
dugun joko esparru honetan lekututa, euskal telebistagintza ere lehiarenarauak betetzera derrigortuta dago, edo gutxienez modurik komenigarrienean moldatzera. Lehenago esan dugun bezala, bi kanalen arteko erlazioak neurri batean elkarrenarteko espezializazioan eta osagarritasunean mantendu dira.
|
|
|
Ondoko taulan
|
ikus
daitekeenez, programa generoen kopurua murriztu egiten daprime time orduetan eta, gainera, aipaturiko espezializazioa zenbatu egin daiteke.
|
|
|
Goiko taulari begirada azkar bat emanez
|
ikusten
den legez, kanal batean sendoagertzen den generoak ez du leku gehiegirik bestean; eta alderantziz. Hori, behin bainogehiagotan aipatu dugun osagarritasuna prime time aldian areagotu egin izanarenadierazgarria besterik ez da.
|
|
|
Prime time orduetan pantailaratzen diren generoen errepasua egin ondoren, programazioaren urrezko orduek aurkezten duten erreferentzialtasuna nongoa etazelakoa den
|
ikusiko
dugu. Izan ere, audientzia handiena erakartzen duten ordu horiekdira, Eastman eta Ferguson parafraseatuz, kanalaren irudia eraikitzeko lanetan pisuhandiena daukatenak.
|
|
|
Interesgarria da
|
ikustea
, nagusi den Euskal Herriko erreferentzialtasunaren etaekoizpenaren jatorriaren kopuruak ia parekatu egiten direla prime time delakoan. Eta, kontrara, kanpoko eragina zein generoren bidez gauzatzen den ikustea.
|
|
|
Interesgarria da ikustea, nagusi den Euskal Herriko erreferentzialtasunaren etaekoizpenaren jatorriaren kopuruak ia parekatu egiten direla prime time delakoan. Eta, kontrara, kanpoko eragina zein generoren bidez gauzatzen den
|
ikustea
. ETB1en kasuan, Kiroletan eta Musikan gauzatzen da kanpoko produkzioen etorrera.
|
|
|
Informazio saioen kasua guztiz bestelakoa da, jarraian
|
ikusiko
dugun legez.
|
|
|
Ezberdina izan daiteke, ordea, Iparraldeko albistegiaren kasua: Iparralderako deskonexiorik egiten ez denez, Iparraldeko lagunek Gipuzkoako albistegia
|
ikusten
dute deskonexioen orduan. Era berean, Iparraldearen berri Euskal Herri osora hedatzen daIparraldearen Orena saioaren bitartez.
|
|
|
Xehetasun horiek argitu ondoren, gatozen eguneroko albistegi orokorren azterketara. Lehen ere, ETBren egun osoko programazioaren azterketa egitean
|
ikusi
dugunbezala, batez beste, albiste saioen presentzia %13, 8koa da. Gaztelaniazko kanalean, %20, 1koa da; beraz, aipatzeko moduko pisua du egunerokotasunarekin lotura handienaduen programa mota honek.
|