|
2000
|
|
|
80ko eta 90eko hamarkadan literaturaren sistemaren finkatzea eta indartzea izan da euskal literaturaren indarberritzea ekarri duen gertakaririk aipagarriena. Jon Kortazarrek aipatu zuen bezala17, gertakari honen ondorioz narratiba gailendu da; izan ere, batetik, narratiban erabilitako teknikek
|
ikus
entzunezko komunikabideekin parekotasun handia baitute; eta bestetik, eskoletan poesia baino narratiba lan gehiago lantzeko joera dago (eta ondorioz, narratiba da gehien saltzen dena). Hartara, artikulu berean aipatzen duen bezala, 80ko hamarkadaren erdialdetik aurrera poeta asko narrazioak idazteari ekingo diote.
|
|
|
Izan ere, narratibazko lan hauetako gehienetan hiritartasuna eta kaletartasuna islatzen dira, nekazal giroa idazle gutxi batzuek besterik ez baitute irudikatu (besteak beste, Mujika, Muñoz, Legorburu, Luku). Gainera, hiriarekin batera
|
ikus
entzunezko komunikabideen eragina nabaria da narrazioak eratzeko garaian: batik bat, zinemaren eta musikaren eragina.
|
|
|
Eta ez dirudi bizimodu horri luze eusteko modurik dagoenik. Are gehiago aktore horiek berak Estatu espainiarreko
|
ikus
entzunezko komunikabideetako dramatikoan gero eta errazagoa dutenean sarbidea.
|
|
|
Baina azken batean, hori dena gertatzearen arrazoia, erakunde publikoen babes falta da eta, era berean, halako taldeentzako antzoki sare bat ez antolatzea, prestatzen diren lanak eskaintzeko aukera izateko. Horrekin batera, antzerki talde profesionalek eta
|
ikus
entzunezko komunikabideek herriz herri maila amateurrean aritzen ziren aktoreak, gazteak zein beteranoak, talde hauei zurrupatu izana ere bada lanerako oztopo, jakina baita horregatik ez direla afizionatuaren esparrutik behin betiko ateratzen. Zirkuitu
|
|
|
Antzerki eskolen egoera hobetzen ari dela ematen du. Egiten duten lanaren errekonozimenduak klandestinitatearen esparrua gainditzen lagundu die eta homologazioa, mailakatzea, bateragarritasuna eta antzerkia unibertsitateko karrera izatea bilatu behar da gaur egun. Talde profesionalak, erakunde publikoak eta
|
ikus
entzunezko komunikabideak jabetuta daude beharrak asetzeko adina aktore prestatzeko duten gaitasunaz eta ez litzateke txarra bide honetatik esfortzuak bateratzea eta, era berean, antzerki amateurrari bere esparrua errespetatuta, haien osagarri edo unibertsitate eta antzerki eskolen eremuan zirkuitu propioa izatea.
|
|
2002
|
|
|
Hala ere, Nafarroako Foru Erkidegoaren iniziatiba legegilea, ordea, ez zen gelditu ikus entzunezko alorrean, eta 2001ean Nafarroako Ikus entzunezkoen Kontseilua sortu zuen Legebiltzarrak26 Kontseilu horren betebeharren artean,
|
ikus
entzunezko komunikabideen jarduera kontrolatzeaz gain, honako funtzio hau dago:
|
|
|
Deia eta Egin egunkariak, argitaratzen ziren beste kazeta pribatuekin lehiatzeko prest jaio ere, xede komertzial hutsa ez zuten arren.
|
Ikus
entzunezko komunikabideei zegokienez, berriz, irrati eta telebista propioak iniziatiba publikoak bultzatu behar zituela aurreikusten zuten askok, batez ere egin beharreko inbertsio ekonomiko altuak kontuan hartuta.
|
|
|
Neurri hori idatzizko nahiz
|
ikus
entzunezko komunikabideetara iristen da.
|
|
|
Valentziako Generalitateko iturriek jakinarazi zutenez, gaur sartuko da indarrean Valentziako Erkidegoan alkoholdun edarien eta tabakoaren marken publizitateari buruzko debekua, Drogamenpekotasunari eta bestelako Mendekotasun Arazoei buruzko 4/ 2002 Legean jasoa. Neurri hori 18 urtetik beherakoei zuzendutako idatzizko komunikabideetara egunkariak eta aldizkariak iristen da, baita
|
ikus
entzunezko komunikabideetara ere, komunitate horren argitalpenetan. Halaber, murriztu egin da produktu horien publizitatea eremu publikoko publizitate hesietan.
|
|
|
Gune publikoak izan dira bereziki hizkuntz politikaren helburuak: hezkuntza,
|
ikus
entzunezko komunikabide eta erakunde publikoak, adibidez. Dimentsio pribatu batzuetan oraintsu egindako ahaleginak ere ez baditugu ahantzi behar (lan munduan hirurogei bat enpresen normalkuntza planak, besteak beste), betiere askoz apalagoak izan dira, salbuespenak salbuespen.
|
|
2004
|
|
|
" Gaueko hamabiak dira telebisioko erlojuan". Lehen kapituluko hasiera horretatik akaberaraino,
|
ikus
entzunezko komunikabideei buruzko iritzi ezkorra nagusi da nobelan zehar. Utopiaren fantasian lanean ere kezka berbera agertu zuen orduko telebistaren inguruan, eta" Umeen zentzuna..." testuan adibidez," Nire utopiako euskal telebistan ikusiriko komedia barregarri eta negargarria" amesten du.
|
|
2005
|
|
|
Hemeretzigarren mendean, aldizkariak izan ziren, liburuak baino gehiago, kultura zein politika adierazgune nagusiak. Euren orrietatik ideia berriak eta zaharrak haizatu ziren, iritzi publikoa moldatuz oraindik sortzeke zeuden
|
ikus
entzunezko komunikabideen konkurrentziarik gabe.
|
|
|
Hirugarrena, berriz, idatziz sortu eta ahoz igortzen diren testuei dagozkien erregistroa da.
|
Ikus
entzunezko komunikabideetan nagusi diren testuei dagokiena da. Erregistro mistoa ahozkotasunaren eta idatzizkotasunaren elkargune zabala da.
|
|
|
EITB talde mediatiko handi eta publikoaren gerizpetik at, ez dirudi bestesektorea oso batuta dagoenik. Ikus entzunezko kluster batso rtu dute ekoizleek, baina
|
ikus
entzunezko komunikabideek orain arte Tokiko —herri telebisten elkartea— baino ez dute sortu. Telebista lokalak eta hizkuntzaren aferareninguruan, proposamen bat eta bakarra entzun dugu, eztabaidarik ez du sortu baina.
|
|
2006
|
|
|
Ideologien gainetik, ordea, denetan berdina da konsigna, berritu ala hil, eta beti
|
ikus
entzunezko komunikabideek bultzatzen omen duten aldera egiten dute, gero eta arinago, gero eta koloretsuago bilakatuz, hau da, testu gutxi eta irudi asko. Le Monde bezalako egunkari erreferentzial serioak ortzadar itxura dauka jadanik; Iparraldeko Herria astekari ez aberatsak ere eman du urrats hori eta, hemen gaindi, Enbatak bakarrik irauten du bere zuri beltzetan.
|
|
|
Eduki egokiak Haurrentzako telebista bat kalitatezkoa izan dadin, “entretenimenduaren, garapenaren eta hezkuntzaren alderdiak integratu behar ditu” adierazi zuen Valcarcek, eta RTVErekin haurrentzako eduki egokiak bideratzeko egindako hitzarmenak eta dokumentuak gogoratu zituen. Valcarceren iritziz,
|
ikus
entzunezko komunikabideek haurtzaroan eta nerabezaroan duten eragina “nagusia da”. Erakunde publikoko zuzendari nagusiak, gainera, nabarmendu zuen beharrezkoa dela beste euskarri batzuetako edukiak gordetzea, hala nola Internet edo telefono mugikorrak, “ikus entzunezko edukiak baino askoz kontrol txikiagoa baitute”.
|
|
2008
|
|
|
Hala eta guztiz ere, azken bolada honetako eskasiak ere mantentzen dira:
|
ikus
entzunezko komunikabide nagusiek oso denbora gutxi, de ezer ez, ematen diote euskarari. Ezta deskonexio territorialetan.
|
|
|
Lehenengo eginkizuna (parte hartze politikoa), aipatu dugun Autonomi Erkidegoko erakundetzearen eskutik ulertu behar dugu. Bigarrena berriz, euskarazko
|
ikus
entzunezko komunikabideen aldeko aldarrikapenari lotuta. Bestalde, lege honek berak dioenez, Eusko Jaurlaritzaren menpeko komunikabideek, euskararen erabilera erabakitzean, helburutzat izango dute Erkidego Autonomoko irrati eta telebistaren panorama globalaren barneko hizkuntzen oreka bilatzea.
|
|
|
1.3 Erregistro mistoa. Idatziz sortu eta ahoz igortzen diren testuei dagokien erregistroa da, hain zuzen ere,
|
ikus
entzunezko komunikabideetan nagusi diren testuei dagokiena. Erregistro mistoa ahozkotasunaren eta idatzizko tasunaren elkargune zabala da, honako ezaugarri pragmatiko eta testual hauek dituena.
|
|
|
Bestalde,
|
ikus
entzunezko komunikabideen arloan TVPI eta Kanaldude egitasmoek, besteak beste, hizkuntzari zein herriari irudia jartzeko egin duten lana azpimarratu nahi dugu.
|
|
2009
|
|
|
Hala,
|
ikus
entzunezko komunikabide berriak ikertu nahi dituztenek, kontzeptu berri asko ikasteko parada izango dute gaurtik iganderarte EITBko Multibox aretoan
|
|
|
Ekimenaren helburua gai honetan interesa duten pertsonen arteko ideien elkartrukatzea da. Hala,
|
ikus
entzunezko komunikabide berriak ikertu nahi dituztenek, kontzeptu berri asko ikasteko parada izango dute. Gainera, aldi bereko ekintzak egingo dira sormen aukera berriak aztertzeko.
|
|
|
Bideobloggerrentzako, sareko eta saretik kanpoko bideo sortzaileentzako, Interneten presentzia duten komunikabideentzako eta bideoak dituzten atarientzako, besteak beste. Laburbilduz, Interneteko
|
ikus
entzunezko komunikabideak arakatu nahi dituzten guztientzako.
|
|
|
“Asessment Criteria for Media Literacy Levels” (Alfabetatze Mediatikoko Mailen Ebaluazio Irizpideak) izeneko azterketaren helburua da EBri irizpideak ematea, estatu kideetako herritarren alfabetatze mediatikoa modu erregularrean ebaluatzeko. Halaber,
|
Ikus
entzunezko Komunikabideen Zerbitzuaren Zuzentarauak Europa osoan indarrean dituen jarraibideak betetzea erraztu nahi du. Txosten horren arabera, alfabetatze mediatikoaren maila apalak oztopo garrantzitsuak dira ekonomia eta kultura garapenerako, eta autonomia pertsonal txikia adierazten dute jakintzaren gizarte berriaren testuinguruan.
|
|
|
Aurrerantzean Mintzolan lana erruz izango duela jakitun, pena pixka batekin dio ez duela bere doktore tesirako nahikoa denbora izango. Oraindik argia zertan jarri erabaki ez badu ere,
|
ikus
entzunezko komunikabideetan gazteek alde batetik eta helduek beste alde batetik nola debatitzen duten ikertzen ari da Zabala doktore ikasketak amaitzeko. 2002an lizentziatu zen EHUn Euskal Filologian, eta 2005ean Hizkuntzak Kudeatzeko Unibertsitate Aditu Tituluaren graduondokoa egin zuen Mondragon Unibertsitatean.
|
|
2010
|
|
|
Motz geldituko ginateke aurreko aipamen horiekin, lurralde antolamenduaren mende laurdeneko berrikuntza bere dimentsio fisiko geografikora mugatuko bagenu soil soilik. Dimentsio birtuala,
|
ikus
entzunezko komunikabideen leher eztandak eta IKTen garapen biziak berekin dakartena, oso kontuan hartu behar da orobat. Telebista kate bi ziren erdaraz, 1982an EEN legea onartu zenean259 Hamarnaka dira orain, eta ingelesezko edo beste atzerri hizkuntzetako hainbat aukera erantsi behar zaizkio gaztelaniazko kate eskaintza ugari horri.
|
|
|
Diotenez, behialako udal biltegi zaharra, sasoi batean eraitsi eta suntsitzekoa omen zena, orain eraberritu, birmoldatu eta hiritar erabilera askotarako egokitu da. Prentsak eta
|
ikus
entzunezko komunikabideek horretaz dakartena ikusita, zoragarri gelditu ei da. Beraz, bihoazkie neure zorionak ere antolatzaile eta bultzatzaile guztiei, eta lehen lehenik, nola ez, Bilboko Udalari.
|
|
2011
|
|
|
140) haietan, egoerarik onenean ere, euskararenpresentziak programazioaren erdia baino ez zuela betetzen. Gauzak horrela, hasitakobideari jarraipena emanez, 1977tik aurrera demokraziak ekarritako askatasun ufadarieutsi eta
|
ikus
entzunezko komunikabideak sortzeko abaguneari probetxu atera beharzitzaiolako ideia zabaldu zen euskal gizartean.
|
|
|
|
Ikus
entzunezko komunikabideetan eta paperezko egunkarietan, erabiltzaileakzer ikusi, entzun edo irakurri nahi duen eta noiz eta non egin nahi duen erabakitzenduen bitartean, hedabide idatzietan, diseinu eredu berriek diskurtsoaren linealtasunarekin hautsi zuten, eta irakurketa maila ugari eskaintzen hasi ziren (baita edukienhierarkizazio bat ere).
|
|
|
Unibertsitate ikasketak dituztenak dira puntuazio altuena lortu dutenak dimentsio guztietan. Heziketa mailak eragin handiagoa du
|
ikus
entzunezko komunikabideek eta Internetek helarazten dituzten balioen ebaluaziorako behar den kritika gaitasuna garatzeko, bitarteko horien erabilerarako behar den ezagutza teknikoak baino.
|
|
|
Ea, berbarako, audientzia datuak euskarazko fikzio seriatua jasotzeko eskubidearen gainetik egon behar ote diren. Izan ere,
|
ikus
entzunezko komunikabideek garrantzi estrategikoa daukate edozein hizkuntza komunitaterentzat. Ekar ditzagun gogora Francesc Escribano Televisió de Catalunyako zuzendariaren hitzak:
|
|
2012
|
|
|
Arretaz aztertu behar da, eta tentuz, erabilerak eremu formaletan eta ez formaletan duen bilakaera. Eremu formaletan, hazkundea ematen ari da, batzuetan itxura kontua besterik ez bada ere (adibidez,
|
ikus
entzunezko komunikabideetan elkarrizketatua euskaraz agurtzea, elkarrizketa gazteleraz egin arren). Ukaezina da azken urteotan administrazioetan eta enpresetan abian jarritako planek eragina izan dutela hazkunde horretan, batik bat, Euskal Autonomi Erkidegoan.
|
|
|
jabetza publikokoa izandako eremu haudesarautzen hasi zen, kapital pribatuari sarrera emanez. Gaur egun merkatuarenlogika nagusitu da
|
ikus
entzunezko komunikabide guztietan, ez pribatuetan soilik, publikoetan ere, estatuari ideal ilustratuetatik geratzen zitzaizkion azken asmoak, adibidez, telebistaren bidez jendearen heziketa bultzatu, zapuztuz.
|
|
|
Desarautze hori ez da
|
ikus
entzunezko komunikabideetan soilik gertatu, etakulturaren industria osora zabaldu da. Horrekin batera estatuen kultur politikaknorabidea aldatu du azken hamarkadetan, faktore ezberdinen ondorioz (Zallo, op.cit.):
|
|
|
Ezkutuko publizitate motaren barruan garrantzi handiena hartu duen figura
|
ikus
entzunezko komunikabideen bitartez «produktuaren kokapena» delakoa da (product placement). Figura horren ezaugarria zera da:
|
|
|
Figura horren ezaugarria zera da: publizitate helburuarekin produktuen edo zerbitzuen, edota haien marken edo zeinu bereizleen kokapena, filmen, telebista saioen edo
|
ikus
entzunezko komunikabideen bitartez hedatutako edozein saioren emanaldian zehar.
|
|
2013
|
|
|
Arduraz jokatu behar da, eta lehentasunak jarri. Telebistak eta
|
ikus
entzunezko komunikabideek, oro har, izugarrizko eragina dute heziketan eta gizarte kohesioan, balio jakin batzuk hedatzeko. Zenbait lagunen ustez, doktrinamendua da telebistan elkartasun, begirune eta halako balioen alde egitea.
|
|
|
Lehenengo eginkizuna (parte hartze politikoa) aipatu dugun Autonomia Erkidegoko erakundetzearen argitan ulertu behar dugu. Bigarrena, berriz, euskarazko
|
ikus
entzunezko komunikabideen aldeko aldarrikapenari lotuta. Bestalde, lege horrek berak dioenez, Eusko Jaurlaritzaren menpeko komunikabideek, euskararen erabilera erabakitzean, helburutzat izango dute Autonomia Erkidegoko irrati eta telebistaren panorama globalaren barneko hizkuntzen oreka bilatzea.
|
|
2014
|
|
|
–Zuek biok ez duzue gure ofizioa ezagutzen. Lanbide gazi gozoa da
|
ikus
entzunezko komunikabideena, gutxien espero daitekeenean protagonista izandakoak bide alboan baztertuta uzten dituena. Bai.
|
|
2015
|
|
|
estandar baten inposizioa eta estandar ez diren aldaerak elkartu behar ditu, esaterako. Eskolaz gain, antzezle edota
|
ikus
entzunezko komunikabideetako profesionalen garrantzia ere azpimarratu du, besteak beste.
|
|
|
Transmedia edukiek berebiziko garrantzia dute
|
ikus
entzunezko komunikabideetan: «La innovación audiovisual es un continente inmenso con un contorno siempre móvil, inabarcable con una simple mirada.
|
|
|
Ez dago bideoak dituen (ekoizten, erakusten, hedatzen) online egunkari eredu finkatu bakarra. Are gehiago, informazioa etengabe berritzea da ziberkazetaritzaren ezaugarrietako bat; gertaerak unean bertan kontatzeko eta erakusteko ahalmena, orain arte
|
ikus
entzunezko komunikabideen esku bakarrik zegoena, ziberalbistearen ezaugarri bihurtu da eta informazioa etengabe berritzen aritze horrek irratiarekin eta telebistarekin lehiatzeko aukera eman die ziberhedabideei (Larrondo, 2009: 209).
|
|
2016
|
|
|
a) Hizkuntza bera landu, bateratu eta eginbehar berrietarako egokitu, moldatu eta aberastu egin dugu. b) Hiztunen artean asko dira, lehen baino askoz gehiago, hitz egiten jakiteaz gainera euskaraz irakurtzen eta idazten dakitenak. c) Euskaldunen (euskaraz dakitela diotenen) kopuru absolutuak bilakaera positiboa izan du oro har (ez herrialde guztietan), eta oso igoera deigarria herrialde eta adin tarte jakinetan. d) Euskarak orain gutxira arte debeku izan dituen hainbat jardungunetan euskaraz egiten da gero eta neurri zabalagoan: eskolan, unibertsitatean, administrazioan, idatzizko prentsan eta
|
ikus
entzunezko komunikabideetan. Baita, hein batean, lan mundu kualifikatuan ere. e) Euskalgintza sendoa zabaldu da han hemen, bai top down formulazioaz eta bai bottom up gisakoaz, euskara gero eta jardungune, harreman sare eta situazio komunikatibo gehiagotara hedatuz220 Hizkuntza normalkuntza izan da, oro har, asmo zabal horren erreferente kontzeptual nagusia. f) Hizkuntza soziologia aztergai monografiko bihurtu dugu azken hamarkadotan, atzerriko informazioa bertaratuz eta gure arteko gogoeta informatuari ateak zabalduz.
|
|
|
220 Kontura gaitezen," gureak ez genituen" edo" debeku genituen" jardunguneak direla euskarazko eskola, unibertsitatea, administrazioa, idatzizko prentsa,
|
ikus
entzunezko komunikabideak eta, hein batean, (idatzizko jarduna berekin duen) lan mundu kualifikatua. Hor irabazitakoaren ondoan gure gurea genuen esparruan jasaten ari garen eutsi ezina eta galera gutxitan aipatzen da antzeko indarraz.
|
|
|
iturriaren izena, kargua eta ibilbideari buruzko beste datu batzuk emango dira, ikus entzuleek iturriaren itzala ebaluatu ahal izan dezaten.
|
Ikus
entzunezko komunikabideetan ohikoa den hizkuntza ekonomiak, ordea, bide ematen du informazio iturriaren identifikazioa laburtzeko, batik bat, oso pertsona ezagunez ari bagara. Dena dela, informazioa iturri jakin bati egotzita ere, albistearen egileak ez du erantzukizun gutxiago izango.
|
|
2019
|
|
|
" Hemen eta orain" bizirik dagoen eta kontzentrazio territorial handiena duen hiztungoa, eta bere bizileku den arnasgunekonstelazioa, ez dugu berariaz babestu, bermatu eta garatu. Horren aurretik jarri dugu gehienok egungo gizarte elebidun konplexuaren perspektiba geoadministratibo zabala. zabaldu eta sendotzea; hizkuntzaren erabilera administraziora, paperezko eta
|
ikus
entzunezko komunikabide dinamikoenetara eta, oro har, kultura landuaren esparru jasoetara eramatea finkatu ditugu, maizenik, hizkuntzaren erabilera" normaltzeko" (hots, larri ahuldutako hizkuntza indarberritzeko eta bere onera ekartzeko) eginbehar eta lanabes nagusi. atentzioa hor jarri dugun heinean, eguneroko jardunean erabat edo nagusiki hizkuntza honetaz baliatzen den hiztun talde m... Begiak gora jasotze hori mesedegarri eta ezinbesteko izan da, zenbait aldetatik:
|
|
2020
|
|
|
Bere lana oro har euskal jendarteari ezagutarazteko asmoz, zabalkunde jarduerak ere burutu dira: webgunea bera (behategia.eus), prentsa artikuluak,
|
ikus
entzunezko komunikabideetako agerpenak, eta abar.
|
|
2021
|
|
|
Ikasketa horien helburu nagusia da, batik bat, lehen eta bigarren mailetako irakasleak prestatzea, baita ere animatzaile eta koadroak formatzea, bereziki lurralde administrazioan,
|
ikus
entzunezko komunikabideetan ala prentsa idatzian, itzulpengintza zerbitzuetan, artea eta arte eszenikoetan, mugaz gaindiko harremanetan, ondarearen balorizazioan eta kultura ikusgarrien balorizazioan (Université de Pau et des Pays de l’Adour, 2020).
|
|
|
Ikus entzunezko hedabideen euskal kontseilua sortzeko lege proposamena aurkeztu du EH Bilduk. Jasone Agirre koalizioko legebiltzarkideak atzo Gasteizen adierazi zuenez, «anomalia bat» da Araban, Gipuzkoan eta Bizkaian erakunde hori ez existitzea, «Europako Batzordeak berak sustatzen baitu horrelako organo independenteak sortzea
|
ikus
entzunezko komunikabideak eraldatzeko estrategian».
|
|
2023
|
|
|
«Katalanezko edukien fabrika handia» garatzeko helburuarekin, 3Cat streaming plataforma abiarazi du CCMA Kataluniako
|
Ikus
entzunezko Komunikabideen Korporazioak. Atzo abiarazi zuten, eta, plataformako saio esklusiboez gain, Kataluniako hedabide publikoetako hainbat eduki ere ikusgai daude jada; TV3 telebista katekoak, Catalunya Radio irratikoak eta Super Tres umeentzako kanalekoak, esaterako.
|