|
2000
|
|
|
autopertzepzioa gara dadin eta ondorio sozialak izan ditzan.Nortasun guztien eraikuntzan bezalaxe (taldekoak izan zein banakoak izan), ezinbestekoa da nortasunaren subjektuak bere izatearen pertzepzioa edukitzea. ?
|
Ni
neu naiz, esaten dudanean, honela neure buruari nortasuna aitortuz, neure osotasunaren(, batnaiz?) eta denboran zeharreko neure jarraikortasunaren(, atzokoa naiz, eta bihar erehalakoa izango naiz?) pertzepzioan oinarritzen naiz1 Pertzepzio hori gabe, neureosotasun fisikoak zein denboran zehar bat bera iraun izanak ez dute, berez eta eramekanikoan, nire nortasuna sortzen. Berdin gertatzen da talde nortasunekin:
|
|
|
autopertzepzioa gara dadin eta ondorio sozialak izan ditzan.Nortasun guztien eraikuntzan bezalaxe (taldekoak izan zein banakoak izan), ezinbestekoa da nortasunaren subjektuak bere izatearen pertzepzioa edukitzea. . Ni neu naiz, esaten dudanean, honela neure buruari nortasuna aitortuz, neure osotasunaren(, batnaiz?) eta denboran zeharreko neure jarraikortasunaren(, atzokoa naiz, eta bihar erehalakoa izango naiz?) pertzepzioan oinarritzen naiz1 Pertzepzio hori gabe, neureosotasun fisikoak zein denboran zehar bat bera iraun izanak ez dute, berez eta eramekanikoan,
|
nire
nortasuna sortzen. Berdin gertatzen da talde nortasunekin:
|
|
|
galdetzen dutenean, estatu bat izateko eskubidea ukatu nahia dago horren guztiaren atzean. Guk nahi alabehar dugun moduan antolatuko dugu, esaten dut
|
nik
, baina ez ukatu eskubide hori? 14.
|
|
|
Hitz bitan, berriz ere euskalduna historiaren aurka edo historiatik kanpo ote dabil? Esan dezadan, galdera horiekin guztiekin
|
nire
asmoa ez dela burujabetza aldarrikapenen aurka egitea,, gauregungo mundua, esaten diogun atmosfera kulturalean, burujabetza?
|
|
|
Horien arteaneskerrak eman nahi dizkiot bereziki Ekai Txapartegi-ri, bere laguntasun filosofikoagatik zein bestelakoagatik. Mikel Soto
|
nire
anaiari ere eman nahi dizkiot eskerrak, testua osatzen eman didan laguntzagatik.
|
|
|
Baieztapen honekin ez dut balizko jite haueta aurretik filosofia garaikidean eman direnak (nagusiki, historikoa? eta, linguistikoa?) berdindu nahi, hori harropuzkeria litzatekeelako
|
nire
partetik3 Bainahurrengo urteetan jarduera filosofikoaren barne egiturak irauli ditzakeen aldaketahori karakterizatzen duten zenbait elementu badaudela mantendu nahi dut.
|
|
|
|
Nire
iritziz, jite horrek aukera ematen digu, filosofikoki (baina ez nahitaezpolitikoki) gure alternatiba soziopolitikoaren eztabaida eternalari indar berria emateko. Beraz, hurrengo puntuetan, gure herriak dituen behar eta gogoetatik abiatuta, konstituzionalismoaren ereduak eskaintzen dizkigun aukerak azaltzen saiatukogara.
|
|
|
Gure libertate txikiarekin.(...) Geure miseriekin, pertsona libreak izan, pertsonalki ere, horixe dugubeharrena. Zu,
|
ni
, beste laguna, ez dugu oso perfektuak ematen, inguruotako hankabikook. Ez gara zaldunak.
|
|
|
Zentzu horretan irakurtzen ditut,
|
nik
behintzat, Habermas ek ezartzen dituen oinarrietakobatzuk: –En Facticidad y Validez he tratado de fundamentar la siguiente tesis:
|
|
|
Izendapen hauek fikziozkoak dira
|
nik
dakidala; orain arte ez dut inoren ahotan horrelakorikentzun. Alabaina, sarritan batez ere erdarazko testuetan, honen antzekoak diren izendapenak aurkiditzakegu, identitate konplexu baten adierazle baino gehiago (zenbaitetan hala dira, W.
|
|
|
Ez inkorpora daitezen, hori agian GernikakoEstatutuaren hutsetako bat izan da, eta noski, nafar batek, ziurrenik arrazoi handiz, esan dezake: inkorpora zaitez zu
|
nigana
, ni naizelako lehenengoa eta jatorrizkoa, ez??. Orduan, gure planteamenduan, Euskal Herri osoarentzat egiten da proiektupolitikoa, eta gero atxikimendu prozesua dator, ezin duzulako inor behartu prozesuan parte hartzera, eta ezin da eskubide kolektibo bat bermatu eskubide indibiduala zapalduz; aitzitik, biak lotu behar dira.
|
|
|
Ez inkorpora daitezen, hori agian GernikakoEstatutuaren hutsetako bat izan da, eta noski, nafar batek, ziurrenik arrazoi handiz, esan dezake: inkorpora zaitez zu nigana,
|
ni
naizelako lehenengoa eta jatorrizkoa, ez??. Orduan, gure planteamenduan, Euskal Herri osoarentzat egiten da proiektupolitikoa, eta gero atxikimendu prozesua dator, ezin duzulako inor behartu prozesuan parte hartzera, eta ezin da eskubide kolektibo bat bermatu eskubide indibiduala zapalduz; aitzitik, biak lotu behar dira.
|
|
|
Horrez gain, testuinguru orokorra dago. Eta hor,
|
nik
uste, Europa eraikitzearen prozesua guztiz kontuan hartu beharreko datua da. Horrek aldaketak ekarriko ditu, ziur, nahiz eta nihaurez ados egon prozesu horieramaten ari den moldearekin.
|
|
|
X. Larralde: Europak dakartzan aldaketa horiek estatuek ere sentitzen dituztela ikusirik,
|
ni
beldur naiz gero eta zailago izanen dela Paristik eta Madrildik autodeterminazio eskubidearen onarpena lortzea. Estatu frantziarrean jada sentitzendira mugimendu arrunt kezkagarriak.
|
|
|
Lehen aukerak egingarriagoa dirudi, baina, geroanproiektatzen bagara, zer aukera egonen da, epe luzera, Euskal Herri batua eraikitzeko?
|
Nik
, Iparraldetik, horrelako eskema bat arriskutsua ikusten dut, kasik esangenezakeelako, hogei urteren buruan gure euskalduntasuna desagertua izanen dela.Maila apalenetan ere, Estatu frantziarrak inongo borondaterik ez du gure euskalizaera onartzeko. Beraz, gaudenean jarraituz, hogei urteren buruan hemengo lurraldea da Euskal Herri gisa kontsideratu, euskaraz hitz egin dezaketen hamarbat pertsona bakarrik egongo direlako.
|
|
|
Posible da abertzale ez den jendea gure proiektuarekin batetortzea, ez alde ideologikotik, alde praktikoetatik baizik. Horregatik diot
|
nik
: Iparraldearen egoera sozio-ekonomikoari begira, dugun aukera egingarri eta emankorrena, Hegoaldearekin harremanak sendotzea da.
|
|
|
Besteen etxean atzerritar garenoi begirale lanak dagozkigu, agian baita iritzi emailearenak ere, baina inoiz ez epailearenak. EA, EAJ etaEH hiru alderdi nazionalisten txosten politikoei buruz
|
nire
iritzia eman dezadaneskatu zait, eta erronka onartzea erabaki dut, nahiz eta badakidan jakin, gaia guztizkorapilatsua dela eta, hartaz, aukera guztiak dauzkadala bat baino gehiago mintzeko. Horregatik, aldez aurretik barkamena eskatzen dizut zuri, irakurle horri; kontuan har ezazu ondorengoa nire iritzi pertsonala dela, nirea bakarrik.
|
|
|
EA, EAJ etaEH hiru alderdi nazionalisten txosten politikoei buruz nire iritzia eman dezadaneskatu zait, eta erronka onartzea erabaki dut, nahiz eta badakidan jakin, gaia guztizkorapilatsua dela eta, hartaz, aukera guztiak dauzkadala bat baino gehiago mintzeko. Horregatik, aldez aurretik barkamena eskatzen dizut zuri, irakurle horri; kontuan har ezazu ondorengoa
|
nire
iritzi pertsonala dela, nirea bakarrik.
|
|
|
EA, EAJ etaEH hiru alderdi nazionalisten txosten politikoei buruz nire iritzia eman dezadaneskatu zait, eta erronka onartzea erabaki dut, nahiz eta badakidan jakin, gaia guztizkorapilatsua dela eta, hartaz, aukera guztiak dauzkadala bat baino gehiago mintzeko. Horregatik, aldez aurretik barkamena eskatzen dizut zuri, irakurle horri; kontuan har ezazu ondorengoa nire iritzi pertsonala dela,
|
nirea
bakarrik.
|
|
|
|
Nire
ustez, aipatutako euskal alderdi nazionalisten txosten politikoak hiruprintzipio hauen arabera daude moldatuta:
|
|
|
Hori bai, hiru alderdi politiko horien txostenetan puntu gehiago aztertzen dira, baina, segur aski, euskal herritarrek
|
nik
baino askoz ere hobeto ezagutuko dituzte, eta ez du merezi nik horiei buruz ezer esatea. Dena den, badago azaldu nahiko nukeen puntu bat:
|
|
|
Hori bai, hiru alderdi politiko horien txostenetan puntu gehiago aztertzen dira, baina, segur aski, euskal herritarrek nik baino askoz ere hobeto ezagutuko dituzte, eta ez du merezi
|
nik
horiei buruz ezer esatea. Dena den, badago azaldu nahiko nukeen puntu bat:
|
|
|
nazio burujabe, demokratiko etaindependenteen modura Euskal Herriak egun batean bere eskubideak bete ditzan, nazionalistak direla aitortzen duten euskal herritar horietatik zenbat daude prestzertxobait arriskatzeko? Herri honen etorkizuna,
|
nire
irudiko, ez du alderdien artekodesberdintasunen auziak erabakiko, galdera horri emanen zaion erantzunak baizik.
|
|
|
Selekzioen errebindikazioa estatututik aterata dago; horregatik, euskal selekzioaklegalak dira.
|
Niri
espainiar selekzioak bost axola; baina euskal selekzioak egondaitezela.
|
|
|
jakinaraztearekin, ate hori itxi egiten du. ?
|
Nik
ez dakit, horregatik hitz egin behar duzu, esaldia subjektuari entzunarazten badio soilik geldituko da irekita.
|
|
|
Horrexegatik,
|
nire
ustez, aurpegi bikoa izan behar du gure erantzunak.
|
|
|
Hona hemen,
|
nire
iritziz, gaurko garaiek Estatuarekiko eta publikoarekiko gugandik eskatzen duten erantzunaren bi aurpegiak.
|
|
|
Horrek egoera jakinbatzuetan ekintzak geldiarazteko gaitasuna berdina dakar halaber. Mailapsikologikoan, hori Niaren osotasunaren baieztapena dela esanez interpretadaiteke, hau da,
|
Ni
kontzientearen eta Superni inkontzientearen artean ebaketarikez dagoela esanez. Nia ez da banandua suertatuko bere instintu osagaiendesaktibazio partzial edo osoarengatik.
|
|
|
–
|
Nire
pazienteekin gauzatutako terapietan zehar, dio Lowen ek, txandakatuegiten ditut kontzientziaren zabaltzea gorputz mailan eta kontzientziaren zabaltzeaahozko mailan...?
|
|
|
Emakumezko paziente batek esatenzidan: ?
|
Nire
amak ez zeukan besorik, lau hanka baizik, zaldiek bezala. Horregatikezin izan ninduen sekula besoetan hartu.
|
|
|
Horregatikezin izan ninduen sekula besoetan hartu. Eta
|
nik
haren lau hankak heredatu ditut, eta ez dut inoiz jakin neure haurrak besoetan hartzen?.
|
|
|
zapaldu ninduenarekin haserretu ordez, leku hartan egotea aurpegiratzen diot neure buruari, zapalketei lotuta egoteagatik.Somatizazioak ere erretroflexio moduan uler ditzakegu, zeren inguruneari erantzunordez, gorputzari ezarririko kalteak baitira:
|
ni
deprimi naiteke, eta urdaileko ultzerabat garatu, etengabe kaltetzen nauen egoera horri aurre egin ordez. Perls ek, Nia, gosea eta erasoa (1975) liburuan zioenez, erretroflexiorik garrantzitsuenak hauekizango lirateke:
|
|
|
Konfluentziahaur jaioberriaren egoera betiko luzatzea bezalakoa da (edo lehenago, sabelekoegonaldia), bereizketaren arriskuak ekidinez. Fanatismo era guztietan ageri da, nazionalistak, ideologikoak eta era guztietakoak?, eta egunerokotasunean, desberdintasunen edozein ukaziotan,, izaera horrekin ezin zara
|
nire
semea izan?, botatzen duen aitaren kasuan bezala.
|
|
|
Paul Goodman ek, kontaktu mugaren indartze xedatu batean oinarritzen denmekanismo gisara definitu zuen, Gestalt Terapiak berak bultzaturiko egoaren puztebat; esaldi gestaltikoaren lehen zatia gaizki ulertu izan balitz bezala,?
|
Ni
neu naiz?,. Zu zeu zara, adierazpenaren aurka balego bezala.
|
|
|
Hemen gelditzea mekanismoneurotikoa litzateke. Aitzitik, gestaltak heldutasun biologikoa proposatzen du. Buber en?
|
Ni
Zu, a?.
|
|
|
Proiekzioaren etaerretroflexioaren arteko konbinazioa da: besteari,
|
niri
egitea gustatuko litzaidakeenaegitea, hain zuzen. Adibidez, beste pertsona baten jazkera lausengatzea, honelanireari arreta jar diezaion eta balora dezan edo giro ezezagun eta segurtasun gabekobatean, maitagarri jokatzea, berdin tratatua izateko asmoz, e.a.
|
|
|
–
|
Nik
Zu?: komunikazio zuzena.
|
|
|
Hasieran, bezeroak ametsetan agertzen diren pertsonaia eta gauzak deskribatzen ditu, alegia, ametsetan bere burua nola kokatzen duen eta agertzen direnpertsonaia edota gauzak ere nola ikusten dituen. Adibidez,, orain hormarengainean nago?,, menditik behera noa, emakume bat dago
|
nire
ondoan...?
|
|
|
–Kanpoko erregulazioa versusautorregulazioa (barnekoa), hau da patologiaren gertakizun garrantzitsuena. Moduhonetan ikusita, anarkiak zentzu haundia hartzen du
|
niretzat
. Kontrolatzaileeibeldurra ematen dien sistema honen esanahiaren arabera, organismoari berariematen zaio bere burua sendatzeko aukera, kanpoko eraginik gabe.
|
|
|
Eskuinik gabe ez dago ezkerrik.
|
Nire
eskuineko besoagaltzen badut, nire zentroa ezkerrerantz mugitzen da?. 10
|
|
|
Eskuinik gabe ez dago ezkerrik. Nire eskuineko besoagaltzen badut,
|
nire
zentroa ezkerrerantz mugitzen da?. 10
|
|
|
Hau da, sentimenduak, norbera kargu egiten deneko asmo edo ekintzak?, besteak gaizki begiratzen nau?, edo?
|
nitaz
aprobetxatu nahi du??, eta bere organismotik, zentzuetatik eta gorputzetik bereiztera iristen den: gaizki begiratutasenti tzen bada, bere agresibitatea eta begiak ere kanporatzen ditu:
|
|
|
Proiekzio eta introiekzioak, txanpon beraren aurkako aurpegien modura, proportzio orekatzaileko harremana izaten dute; langilea izan behar dudala irentsibanuen,
|
nire
alderdi alfer eta nagia kanpora proiektatzera joko dut, barne gatazkakekiditeko. Polaritateez aritzean esan genuen bezala, bateraezintzat jotzen ditugugureak diren alderdiak.
|
|
|
Proiekzioak barne sinpletasun eta ekonomia eskaintzenditu: gatazka kanporatu egiten da (alferrak edo langabetuak kritikatuz), autokontzeptuak pitzadurak jasan ez ditzan(?
|
nik
oso ondo betetzen dut neurelana?).
|
|
|
–
|
Nire
iritziz, edozein introiekzio, bai zatikakoa, bai erabatekoa ere, organismobarruko gorputz arrotz bat da. Erabateko suntsiketak soilik ekartzen dio zerbait, asimilaziorako prestaketa gisa hartuta, organismoaren garapenari etamantenimenduari?. 15
|
|
|
–Ez nago
|
ni
munduan zureigurikapenak asebetetzeko.
|
|
|
Zu zara zu, eta
|
ni
naiz ni, etamenturaz elkarrekin topo egitenbadugu, ederra da.
|
|
|
Zu zara zu, eta ni naiz
|
ni
, etamenturaz elkarrekin topo egitenbadugu, ederra da.
|
|
|
...ren internal working models direlakoak, euskaraz Barne EreduEraginkorrak deritzenek, harreman afektiboei buruzko informazioa antolatzeko etaerabiltzeko balio dute (ikus Yarnoz 1992; Yarnoz eta Paez 1993 eta 1994). Garrantzi handikoak ziren pertsonekin (atxikimendu irudiekin) izandako hasierakoharremanetan oinarriturik, subjektuak informazioa pilatzen du besteengandikespero dezakeen erlazio motaz(
|
nitaz
arduratuko dira ala ez, fidagarriak dira alaez) eta bere baloreari buruz (atentzioa merezi duen norbait naiz ala ez), esanguratsuak ziren irudi horiek eman dioten atentzioa eta arduraren bidez neurtuta.
|
|
|
Selfaren bereizkuntza eskala giza funtzionamenduaren maila guztien sailkatze ahalegina da, eta pertsona bakoitzaren oinarrizko nia neurtzen ahalegintzen da, hau da, besteekin
|
ni
komun batean emozionalki fusionaturik ez dagoen niarenzatia: bereizi gabeko niaren masa.
|
|
|
Eskala honek ez du esanahi patologiko zuzenik, nahiz eta eskalan zenbat eta beherago egon, hau da, ezberdintasun maila zenbat etabaxuagoa izan, gizabanakoak hainbat eta zaurgarriagoak izaten diren tentsioekiko, eta sintomen ebazpena hainbat eta zailagoa bihurtzen den. Familia nuklearreangertatzen da kementsuen bereizi gabeko
|
ni
kolektibo familiarra, zeinak osatzendute gizabanakoen selfaren zati handiagoa edo txikiagoa zurga baitezake. Gizabanakoak zenbat eta berezko self gutxiago izan eskura, hainbat eta zailagoa izango dabere funtzionamendu autonomoa, eta familiaren proiekzio prozesuek baldintzatzendute hori; prozesu horien bidez, gurasoek beren heldugabetasuna seme alababatengana edo gehiagorengana proiektatzen dute, prozesua belaunaldi batzuetanzehar errepika daitekeelarik (Hill-en ereduaren garapena, zeinaren araberagutxienez proiekzio eta heldugabetasunaren transmisioko hiru belaunaldi beharbaitira, familian eskizofreniko bat azaltzeko).
|
|
|
Moreno-k zuzendaria hiru funtzio hauekin definitu du: produktorea, terapeutanagusia eta gizarte analista(
|
ni
superlaguntzailea).
|
|
|
Saioaren arduraduna da eta, bere gain geratuko da eszena,
|
ni
laguntzaileak etataldearen timing a aukeratzeko erantzukizuna. Berak laguntzen du beroketan, etaeszenan teknikak sartu, eszena moztu, deribatu eta abar egiten du, taldera itzultzeaeta komentarioa ere berak bideratuz.
|
|
|
d.
|
Ni
laguntzaileak.
|
|
|
Moreno-k
|
ni
laguntzaileari honako funtzioak esleitu dizkio:
|
|
|
Zuzendariaren luzapenak dira
|
ni
laguntzaileak, rolak beren gain hartu etadramatizazioan pazienteekin antzezteko funtzio berariazkoarekin. Nahitaezkoa daberen gorputz lengoaia erabat menderatzea, protagonistarena interpretatu ahalizateko, eta baita harmen handiaren jabe izatea ere, protagonistaren emozioak etabizipenak atzeman ahal izateko.
|
|
|
Normalean psikologian profesionalak izaten dira, teknika dramatikoetanentrenatuak, sarritan zenbait eskolatan publikoko kide entrenatu gabeek
|
ni
laguntzaileen paperak egin ditzaketen arren. Hori interes handikoa da talde dinamikaren ikuspegitik.
|
|
|
Aside edoaparteak, aktoreak aparte batean sentitzen duena adierazten duenean. Doblea, aktoreak sentitu baina adierazten ez duena
|
ni
laguntzaile batek adierazten duenean (double in) edo bere ordez esaten duenean (double out). Rol aldaketa, protagonistaarazoa eragiten dion antagonistaren paperean jarri eta bera balitz bezala adieraztendenean.
|
|
|
Egile hauek zehaztutakoaren arabera, fantasia eta desirari dagokionez, dramatizazioak kualitate ekonomiko hau dauka: fantasia eta desirari dagokionez,, pazientearen irrika mugimenduez arduratzen diren psikodramaren zuzendariak, subjektuak inbestitutako
|
ni
laguntzaileek lasaitu egiten dute niaren ekonomia?. (1990, 162 orria).
|
|
|
Horrela lege erregulatzaile baten (super niaren) mamia eratuta geratzen da.Super
|
ni
honek gizartearen eta bere arauen antzera eragiten du desirak asetzeko, psikismoaren barneko debekuaren dialektikan parte hartuz.
|
|
|
Duela bi egun, filosofo ospetsu baten pare jarri du Markos Zapiain lagunakTxillardegi, bere azken nobelaren kritika egin diolarik. Ez daukat
|
nik
jakinduriarikaski Txillardegi filosofian kokatzeko. Baina filosofoa baldin bada, ez da, noski, Marxek mespretxatzen zituen haietakoa.
|
|
|
Duela urtebete, kalean geldiarazi ninduten, Errenterian.
|
Ni
bertako hizkuntzalarihandi bati buruzko zerbait idatzia nintzen arin eta bromoso, Koldo esaten zitzaiolaorain, berak bere buruari beti Luis esaten zionari. Ba, hartaz galdetu zidaten hainzuzen ere, ea zer esan nahi nuen harekin.
|
|
|
Ez ziren izan idazleak artatu eta zaindu zutenak; zurgin pobrebat izan zen 30 urtez etxean jaso zuena. Zurginaren obra, Holderlinenaren parekoparatzen dut
|
nik
, eta Holderlinen laudatzaile merke eta sasilagunena baino zatiazjasoagotzat daukat.
|
|
|
Pasarte horietan islatzen da ondoen
|
nik
ezagutu dudan Antiguako irakaslea.Aurren aurrenik jakin minez beteriko ikertzailea eta jarraian, baina etenik gabe, euskaltzale oldarkor eta suharra. Behin, irribarrez, aipatu zidan Gabriel Arestik esanziola olerkitarako sena zuela.
|
|
|
Izenburuak berak adierazten duen modura, erantzuna laburra da ene kasuan: aitorpena. Alegia,
|
nire
eguneroko hainbat lanetan izan duen eraginagatiko esker onekoaitorpena.
|
|
|
Txillardegi adiskidearekiko lotura ez zen atzo goizean sortu
|
nigan
. iritsi baino lehentxoago izan genuen geure belaunaldikoek haren izenarenlehen erreferentzia, mitiko samarra zena, zer esanik ez, gure lagunak ordurako eginazuena nahikoa eta sobera baitzen bere izena betikotzeko, ez baitzuen alferrik parte hartuizan Euskal Herriaren historiako bidegurutze nagusienetakoan, ene ustez, nagusienaedo erabakiorrena izan dena?, alegia, XX. mendeko erdialdean abiatu zen euskalmugimendu askatzaile berriaren ekimen sortzailean.
|
|
|
Ekintzaile gutxi batzuk izan zirenlurrikara hura eragin zutenak; han egon zen bera. Aski
|
niretzat
.
|
|
|
Eta, zer esanik ez, liburuak.
|
Nik
bezala, garai hartako euskaltzale autodidakta guztiek, nor ez zenautodidakta, inolako euskal ikasketa arauturik ez zegoen garai hartan?, arreta handizirakurri eta aztertzen genituen, ikasmaterialik egokiena zirelako ziurtasun osoz.
|
|
|
Euskararen batasuna orduantxe bideratu zen, dudarik gabe, etahura ahalbidetu zuten batzuk joanak eta behin eta berriro goraipatuak izan diren arren, badira hain goraipatuak eta omenduak izan ez diren beste zenbaitzuk, joanak direnakbatzuk eta bizirik dirautenak bestetzuk, garai hartako gazteen irakasle ez arautuak izanzirenak. Bi aipatzearren,
|
nik
neuk biziki estimatutakoak, joandako bat, ImanolBerriatua, eta bizirik dirauen beste bat, Txillardegi bera, aipatuko nituzke. Honeksorrarazi zidan miresmena ez da sekula itzali nigan, eta gaur egun areagoturik dago, konturaturik bainago ez zela izan egun bateko lore zimelerraza, bizitza osoko ibilbidemugagabeak behin eta berriro helburu bererantz doazen ildoak ireki dituen goldeabaizik.
|
|
|
Bi aipatzearren, nik neuk biziki estimatutakoak, joandako bat, ImanolBerriatua, eta bizirik dirauen beste bat, Txillardegi bera, aipatuko nituzke. Honeksorrarazi zidan miresmena ez da sekula itzali
|
nigan
, eta gaur egun areagoturik dago, konturaturik bainago ez zela izan egun bateko lore zimelerraza, bizitza osoko ibilbidemugagabeak behin eta berriro helburu bererantz doazen ildoak ireki dituen goldeabaizik.
|
|
|
Aurkakoak eta aldekoak, batzuk agerikoak eta beste batzukezkutukoak, inoiz ere ez ahobatekotasunik; ahobatekotasuna argiro zor zitzaionean ereez. Sarri aritu naiz gai horri buruzko hausnarketan,
|
niretzat
ulertezinak ziren portaerakulertu nahian, zuzenak ez zirelakoan. Denbora pasatu ahala, ordea, poliki polikikonbentzituz joan naiz, horrela behar zuela izan, horrela izatea hobe zela gainera, berarenganako portaera horrek berorrek adierazten baitu beraren jarreraren zuzentasuna.Izan ere, ez da harritzekoa modu horretan hartua izatea, horrelako pertsonekin ezinaplika baitaitezke gehiengo/ gutxiengoen metodoak, ez baitira parametro horietanepaitzeko modukoak.
|
|
|
zebilela argi baitzegoen.
|
Nik
neuk ere hori uste dut, bainaalderantzizko interpretazioaz. Beti, oker?
|
|
|
Arlo horietan guztietan, behin eta berriro aurreratu egin zituen bere garaian, baiproblemen planteamendua eta bai geroago etorriko ziren hainbat eta hainbat soluzio.Hori ere Txillardegiren ezaugarritzat hartu behar dugula uste dut.
|
Nik
uste dut, arlohorietan guztietan esnatzaile lana izan duela, geunden lozorrotik ateratzeko ahaleginean. Agian horregatik ez zen ulertua izan.
|
|
|
Kasu bat aipatzearren,
|
nire
esperientzia propioari dagokionez guztiz interesgarrieta motibatzaile suertatu zitzaidalako bederen, egoera diglosikoaren tratamenduan etakontsentsu maioritarioak matematikoki dakarkigun desagerpenaren azalpena ekarrikodut gogora. Diglosia hizkuntza inposatzaile baten kontsentsu sutila baino ez dela erakutsiz, hortik gure hizkuntzaren heriotzarako bidea zein laburra izan daitekeen irakatsizigun.
|
|
|
Egia esanda, lehenagotik ere intuitzen genuen egoeraren asimetria, baina intuitzen genuena forma matematikoan ikusi genuen orduan, eta horrek asko areagotu zuengure jarrera aldaketa.
|
Niri
asko argitu zidan behintzat, argumentazio eta arrazoitzearenmailan.
|
|
|
Ez naiz gehiago luzatuko, eta neure iritzia esaldi bakarrean laburbilduko dut: Txillardegik bere marka utzi digu askori. Ez dakit
|
nik
oraingo belaunaldi berrikoei utzidien, baina zalantzarik ez dut gure belaunaldiko euskaltzaleengan izugarrizko eraginaizan duela aitortzeko. Ez soilik ideiengatik, baita haren lanen irakurraldietan izandakoatseginagatik ere.
|
|
|
Horietan guztietan izan du bere eragina
|
nigan
. Pozik aitortzen dut, esker onez.Horixe da niri Txillardegik erakutsi didan ikasgai nagusia eta aitorpen honen muina.
|
|
|
Horietan guztietan izan du bere eragina nigan. Pozik aitortzen dut, esker onez.Horixe da
|
niri
Txillardegik erakutsi didan ikasgai nagusia eta aitorpen honen muina.
|
|
|
Atzerrian ezagutu ditugun ETA ren fundatzaileetatik, Txillardegi izan da
|
nik
aurkitududan lehena. Hark ongi ezagutzen zituen gure iparraldeko hiru probintziak, frankismoakDonostiatik ehizatu baino askoz aurretik ere, Hazparnen baitzituen askaziak, Xorribitarrak, eta haiek bisitatzera usu etortzen baitzen.
|
|
|
Hizkuntza ofiziala izango da, eta erakatsia. Beste batzuk
|
nik
baino askoz hobeki deskribatuko dituzte xehetasunezbatua eraikitzen Txillardegik egin lan eskerga, eta bere sinetsarazteko indarra, eremuhonetako ez kazike guttiren isilkeriak, etsaikeriak ez esateagatik, garaitzeko.
|
|
|
Telesforo Monzonek, beste espiritu libre osoak, EAJ historikoak ez ote zuenjasan, Txillardegirekin, errepresio frantsesaren bere partea? Oroitzen naiz, 1971koAberri Egun hartaz, Enbatak antolaturik Donibanen, non debekuagatik eta
|
nire
deiarierantzunez, Txillardegi eta Telesforo elkarrekin igo ziren musika kioskora, nondikpolizia komisarioak eta bere polizia gizonek, manu militari, haizatu gintuzten. Horrek, gure bi lagunak bi hilabeteko egoitza zaindu batean ezarri zituen Gers-en.
|
|
|
txipiroia bere tintabeltzean! Urduri egon nintzen, lehendabiziko aldiz ikusten bainuen
|
nire
harridurako, eta beste zerbait ekarri zidaten. Ez dago burgoi eta harro egotekorik, baina hara geldituzaidan oroitzapena, beste guztiak itzaltzen dituela zoritxarrez, ahalkearen ondoriozduda barik!
|
|
|
moldagaitz batean. Baina hor agertzean, pentsa nornuen aurkitu
|
nire
harridurako. Txillardegi, egun haietan hegoaldeetatik ihes etorria! Lan egiten zuen enpresan grebari ekin baitzioten beharginek, haien alde jarri zen JoseLuis; ETAko buruzagietatik izanez, ez zuen arriskurik hartu behar poliziaren aurrekogaldeketa batean, eta, beraz, muga pasa zuen Hazparneko adiskide hari buruz.
|
|
|
Oroitzen naiz arratsetan, afal ondoan, hegoaldeko giroaz eta gertakizunez mintzozitzaigula. Horiez
|
nik
baino gehiago bazekiten Xarritton ek eta Bidegain aldudar apaizabertzaleak (geroztik zendua da hau).
|
|
|
Egun zenbaitez gutartean egonik, B.A.B. horretarantz lekutu zen Txillardegi etahor gaindi kokatu, familia Donostiatik erakarriz.
|
Ene aldetik
, ezkondu egin nintzen1961eko udan, eta laster gurutzatzen ginen bi familiak elkar gonbidatuz, baita Madariagatarrak, Benito Del Valletarrak, eta laster etorriko ziren Eneko Irigarai, XabierElosegi, eta abar... Xabier Elosegi Hazparneko udaletxean ezkondu zen, euskaraz, Andrein auzapez kontserbadore baina euskaltzalearen ardurapean.
|
|
|
Arantzazuko Biltzarrari ate bat ireki zion, Euskara Baturantz aurreraegiteko. Lehen urratsa Baionan, Txillardegiri esker, eta
|
ni
, guduka horretako soldadutxarrena, baina han izanki.
|
|
|
Azkenean amore eman zuen gobernuak, hargatik aurpegia salbatuz hautsi mautsi baten bitartez: denbora batez Gersdepartamenduko Nogaron egonaldi bat egin behar zuten Monzonek eta Txillardegik.Abuztu hondarrerantz han bisita bat egin genien
|
nire
familiak eta Baionako XanHiriart enak (lagun hau jaiotzez saratarra, nahiko ezagutua). Laster itzultzekotanzeuden bi adiskideak.
|
|
|
existentzialista. Hori da
|
nik
uste onar dezakeen ismo bakarra. Dogmatismoeta determinismo guztien etsaia da:
|
|
|
Azken garaian (Jakin aldizkarian, etab.) zutaz hemen eta han idatzi dena irakurri ondoren, nahikoausarta da artikulua guztiz inpresionista egitea, hau da, ez azterketa linguistikorik, ezhausnarketa politikorik, ezta ikerketa literariorik ere eskainiko ez duena.
|
Nire
honek, zerbait izatekotan, oinezko euskaldun baten testigantza izan nahi luke. Izan ere, euskalduna (berria) izanik, euskaltzalea, kulturgintzan aritua eta literaturaren munduanmurgilduta egonik, ezinezkoa izan baitzait hemen edo han zurekin topo ez egitea, ubikuitatearen sekretua baitzeneukan.
|
|
|
Izan ere, euskalduna (berria) izanik, euskaltzalea, kulturgintzan aritua eta literaturaren munduanmurgilduta egonik, ezinezkoa izan baitzait hemen edo han zurekin topo ez egitea, ubikuitatearen sekretua baitzeneukan.
|
Nik
topo nola egin dudan kontatu nahi nuke, nire kasuan bezalaxe beste askorenean ere, zeu izan zarelako bidean behin eta berrizagertu izan den erreferentzia.
|
|
|
Izan ere, euskalduna (berria) izanik, euskaltzalea, kulturgintzan aritua eta literaturaren munduanmurgilduta egonik, ezinezkoa izan baitzait hemen edo han zurekin topo ez egitea, ubikuitatearen sekretua baitzeneukan. Nik topo nola egin dudan kontatu nahi nuke,
|
nire
kasuan bezalaxe beste askorenean ere, zeu izan zarelako bidean behin eta berrizagertu izan den erreferentzia.
|
|
|
Liburuaren helburua, ulertuko denez, hauxe zen, alegia, norberak bere buruari esan ziezaiola: , beraiek egin badute,
|
nik
zergatik ez??.
|
|
|
Berak gorpuzten zuen, oraindik ametsa izatera ere ailegatzen ez zena; hots, berak frogatzen zuen, hizkuntza estrainioa nagusitan bereganatu arren, inoizko bateaneuskaraz ere isur nitzakeela garai hartan zirri borratzen ari nintzen poematontoleszenteak. Txillardegik egin bazuen,
|
nik
ere egin nezakeen, zergatik ez?
|
|
|
Honela ulertuko da zer nolako emozioa sentitu nuen, berak gogoratu ere ez dugogoratuko seguruen? urte asko beranduago (86 edo 87an), eta manifestazio batenondoren (edo aurretik, nola gogoratu?) Donostiako Barandiaran tabernako terrazanzenbait pertsonarekin batera geundela, idazten ari zen nobelari buruz
|
nire
iritzia eskatuzidanean, profesio kide bati galdera luzatzen zaion naturaltasun berberaz: –Laura, zukzein narratzaile erabiliko zenuke nobela honetarako, hirugarren pertsonakoa edolehen pertsonakoa??.
|
|
|
Nork eta Txillardegik, nori eta
|
niri
!; idazleen arteko elkarrizketan ari ginen eta, gainera, neure iritzia eskatzen zidan! Eguzkia sartzear zegoen Ondarretaren atzealdetiketa niri paisaia ederra, ezin ederragoa, iruditu zitzaidan hura.
|
|
|
Nork eta Txillardegik, nori eta niri!; idazleen arteko elkarrizketan ari ginen eta, gainera, neure iritzia eskatzen zidan! Eguzkia sartzear zegoen Ondarretaren atzealdetiketa
|
niri
paisaia ederra, ezin ederragoa, iruditu zitzaidan hura.
|
|
|
Nobela hura. Exkixu? izan zen amaitutakoan, eta
|
nik
maitasun berezia diot, bestelako kontsiderazioak alde batera utzita. Bidenabar esan dezadan nobela hori, beste zenbait arrazoirengatik ere, oso begikoa dudala, liburu horretan beste edozeinetan baino gehiago arriskatu zuelako.
|
|
|
Han ikusi nuen lehenengoz Txillardegi eta, egia esan behar badut, bileretanhitz egiten zenaren erdiaren erdia ere ez nuen ulertzen. Alde batetik,
|
nire
euskara mailahausnarketa sakonetan murgiltzeko modukoa ez zelako; beste aldetik, erreferentziapolitiko eta kultural asko falta zitzaizkidalako, eta ez nekien nortaz edo zertaz ariziren; eta, azkenik, zenbait gauza hitz erdiaz edo klabez esaten zirelako, gauzakzehatz mehatz azaldu gabe. Horiek ziren klandes tinitatearen morrontzak, eta nireeuskarak oraindik ez zuen hura guztia ulertu ahal izateko finezia nahikorik.
|
|
|
Baina gurera etorriz, garrantzitsua izan zen
|
niretzat
Txillardegi han ere aurkitzea, lehen ilaran. Bigarren ikasgaia eskaini zidan orduko hartan:
|
|
|
Lau urte beranduago berriz egin nuen topo Txillarrekin, 1979ko udazkenean hainzuzen. Oraingo honetan, ordea, bera irakasle eta
|
ni
ikasle izatea suertatu zitzaigun, Deustuko Unibertsitateak eskaini zituen doktorego ikastaroetan, euskaraz lehenengoz.Beraz, hiru hilabetez, ikastaro bat eman zigun ikasle bakar batzuei. Gutxi ginen, baina (orain konturatzen naiz hobeto) ikasle talde hark ez zuen ahuntzaren gauerdiko eztulazinolako zerikusirik.
|