|
2000
|
|
|
|
Lehen
multzoan aipatu ditugun egunkariekin alderatuta eta audientziaren jatorrigeografikoari dagokionez, GARAren eta EUSKALDUNON EGUNKARIAren eta, maila apala goan, DEIAren kasua ezberdina da. Hauek banatuagoa dute beren irakurleria lau herrialdeetan.
|
|
|
Arabari dagokionez,
|
lehenik
eta behin, EL CORREOren nagusitasuna ikusten daguztiaren gainetik. EL PERIODICO DE ALAVA, probintzibakarra, askozaz atzeragodator irakurle kopuruari dagokionez.
|
|
|
Taula berean ikus daitekeenez, hiru kanal multzo antola daitezke audientziarenarabera:
|
lehenean
, nagusitasuna dutenak daude, hots, TVE1, Tele, ETB2 eta, neurriapalagoan, Antena; gero, kopuru aldetik bigarren mailakoak direnak (TVE2 etaETB1) eta, azkenik, ordu gehienetan kodifikatuta dagoen Canal Plus eta, berez emisio esparrua mugatua dutelako, jende gutxiagorengan heltzen direnak: Canal 4, TeleVitoria, Tele Bilbao edota Tele 7 bezalakoak.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, aipatu beharra dago Hego Euskal Herrian irratia entzuten duenpopulazioaren %77, 1 bost irratiren eskuetan dagoela. Irrati emandegi hauen indarrakbigarren planoan uzten ditu gainerakoak, neurri handi batean emisio eremu lokalekoak direnak, hain zuzen ere.
|
|
|
Demografikoki handiena den lurralde honetan, irratigintzaren panorama Arabakoaren antzekoa da. Alegia, irrati emandegi nagusiek eskuratzen dute audientzia gehiena eta hauen artean
|
lehen
postuetan daude Madrildik emisioak igortzen dituztenak.Ikus, bestela, honako taula hau.
|
|
|
Kopuruek erakusten dutenez, gipuzkoarren artean nagusia da bertoko irratipublikoekiko zaletasuna, nahiz eta Madrildik programazioa eskaintzen dutenen pisuaere handia izan (%62, 3). Gainera, herrialdekako sailkapenean
|
lehen
aldiz ageri dirairrati lokalak: Donosti eta Irun izenekoak, hain zuzen ere.
|
|
|
Hego Euskal Herrian salgai jartzen diren egunkarien azterketa egitean, bi multzonagusi ageri dira.
|
Lehenik
eta behin hemen argitaratu eta berton zabaltzen direnena eta, bestetik, kanpoan inprimatutakoena (EL MUNDO DEL PAIS VASCO eta EL PAISDEL PAIS VASCOren kasuan, bertorako orrialde berezi batzuk kaleratzen dituzte).
|
|
|
Egunero 129.435 zabaltzen ditu batez beste (OJD, 1999). Kazeta honekHego Euskal Herrirako hiru edizio nagusi dituen arren (Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa),
|
lehen
biak dira kuantitatiboki garrantzi handiena dutenak5 Bi herrialde horietaneskuratzen dituen salmenta kopuruak kontuan hartuta (23.466 eta 103.355 ale, hainzuzen ere), ezin da ukatu bertako egunkari hedatuena dela.
|
|
|
Zenbaki horietan ikus daitekeenez, enpresa berekoak (hedabideen egituraenpresarialari buruzko informazio gehiago 3 kapituluan dator) diren EL CORREO etaEL DIARIO VASCO dira egunkaririk irakurrienak eta, kopuruz, atzerago dator ELDIARIO DE NAVARRA iruñearra.
|
Lehen
hiru horiek, gehi, irakurle kopuru aldetikaskoz apalagoak diren EL DIARIO DE NOTICIASek eta EL PERIODICO DEALAVAk badute beren arteko erlaziorik, audientziaren banaketari dagokionez, hainzuzen ere. Bakoitzak bere mailan, baina guztien kasua da, oso indartsuak diraprobintzia bakarrean edo bitan, baina garrantzia galtzen dute Hego Euskal Herrimailan kalkuluak eginez.
|
|
|
Biek asteroko prentsan duten intereskomun berriaz gain, Les Editions de la Semaine elkartean duten partaidetzaz islatzendena, geroago itzuliko gara honetara?, 1989an Sud Ouestek Bilbao Editorialelkarteko akzioak erosi zituen, orduan El Diario Vasco eta El Correo Español/ ElPueblo Vascoko argitaratzailea zena. Sud Ouest Correoko akzioduna izanik, egunkarienEspainiako
|
lehen
prentsa taldeari elkartu zaio (hamar titulu), eta besteren artean ElCorreo, El Diario Vasco eta El Diario Montañesen jabea da, eta baita Telecincotelebista katearen operatzaile eta akzioduna ere.
|
|
|
Geroago, Akitania Euskadi euro eskualdea garatzeko rol bultzatzailea joka zezaketela ziur izanda, eta nahikoa erakarpen indar bazutela jakinda, Correo eta Sud Ouest taldeek. Forum Atlantique? izenekoa eratu zuten, ardatz atlantikoaren barruan mugaz gaindiko lankidetza hobetzeko ekimenak bultzatzeko helburuaz.Saiakuntza hau 1993ko abenduaren
|
lehenean
hasi eta 1996an amaitu zen, eta bereeginbeharra hiri ezberdinetan (Bordelen, Biarritzen, Donostian, Bilbon,...) eztabaidapublikoak antolatzea eta egunkariek honen berri zabala ematea zen.
|
|
|
Pirinio Atlantikoetan, 1984an bi buruko (euskalduna biarnesa) estazio bat sortuzen Radio France Pays Basque Pau Bearnekin, bi kokaleku izan dituena (Baiona etaPaue), eta
|
lehen
urteaz geroztik, bertan Ipar Euskal Herriak eta Biarnok zeinek bereegitarau bereiziak izanez.
|
|
|
Hala ere, euskararen proportzioa txikiegia iruditzen zaie euskaldunei, aspalditikeuskararen zabaltze handiagoa eskatzen baitiote France 3ri28 SIVUk (SyndicatIntercommunal a Vocation Unique, hots, Bokazio Bakarreko Herriarteko Sindikatua), euskal kulturaren defentsariak, sentimendu bera du.
|
Lehen
urtean, 100.000 libera emanzizkion France 3 Euskal Herriri (France 3rekin hitzartutako aurrekontuaz gain, etaBiarritz Angelu Baiona barrutiaren 600.000 liberez gain), egunero minutu eta erdizeuskaraz mintzatzeko baldintzapean. Baina ez zen hala izan eta SIVUk bere laguntzakendu eta Euskal Telebistari, edo zehatzago esanda,. Iparraldearen Orenaren?
|
|
|
Euskarazko
|
lehen
programazioa sartu zuen irratia, Radio Adour Navarre izan zen.Baionatik gertu zegoen estudio batetik, 1978ko uztailaren 3an emankizunekin hasitakoirrati honi,, irrati periferikoa, deitzen zitzaion orduan.
|
|
|
Frantses lurraldetik kanpozegoen gune batetik emititzera behartuta zegoen. Zeren eta garai hartan, Estatuarenirrati telebistaren monopolioa kolokan jartzen hasi ziren irrati libre eta piratak,, frantses ikus entzunezko sistemaren
|
lehen
elementu aztoratzaileak? 33 Zehaztearren, Radio Adour Navarrek, Radio Popular de Loyolaren (Donostia) igorlearen antena orduak alokatzen zituen, COPEren (Espainiar eliza) sare indartsuaren kate begiadenarenak hain zuzen. Radio Adour Navarreren hizkuntza aukerek bere egokitze gaitasuna eta handinahia erakusten dute.
|
|
|
Radio Adour Navarreren hizkuntza aukerek bere egokitze gaitasuna eta handinahia erakusten dute.
|
Lehen
bi hilabeteetan emankizunak gaztelaniaz eta frantsesez aurkeztuak izan ziren, garai hartan zuhurtasunez egin behar baitzenbilakaera. Ondoren, gaztelania kendu, frantsesa mantendu eta euskara osoki sartua izanzen.
|
|
|
un estudio multidisciplinar (LETAMENDIAFrancisco koord.), Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua, Euskadi Akitania Jardunaldietako Aktak, 1997ko azaroaren 13tik 15era, Bilbo, 1998, 294 or.23CHAUSSIER J. D.,. La question territoriale en Pays Basque de France (Exception irreductible oulaboratoire du pluralisme?)?, in La construccion del espacio vasco aquitano, op., 264 or.24Idem.25LAPLUME Y., Radio Franceren sorkuntza lantegien zereginez arduratzen da.26Iturria: Mediatrie/ Radio France galdeketa, 97/ 98 sasoiko sailkapenean.27Zehaztearren, France 3ren tokiko
|
lehen
eguneroko emanaldia estatuko lurraldean, Biarritzenesperimentatua izan zen kable sarean 1984an, kablearen deszentralizazio politika publikoaren barrukoesperimentupean. France 3 Tours Soir izan zen uhin hertziarren bidezko bertako lehen albistegia.281995eko maiatzaren 19ko Le Monde Radio televisionek ere adierazi zuen ikus entzuleekazaldutako etsipena, France 3 Euskal Herriren emankizunetan euskarari ematen zitzaion lekua txikiegiazela baitzeritzoten.29SIADECOren inkesta soziolinguistikoak zenbakirik aurreratzen ez bazuen ere, 1991an, biztanleriaren %80k bi kate autonomikoak jasotzen ez zituen bitartean, Donostiako galdeketa institutu berak, 1996an, 42.000tan kalkulatzen zuen Ipar Euskal Herrian ETB1 gutxi gorabeherako erregulartasunezikusten zuten euskaldunen kopurua.
|
|
|
Estado y tendencias de losmedios en España delakotik atereak izan dira. Hori bai, Hego Euskal Herriko datu globalak guk kalkulatuditugu, CIESen 1999ko
|
lehen
olatuko datuak erabilita.DEIA, EL PERIODICO DE ALAVA eta GARAren kasuan, ez dago OJDren daturik. Lehen bienkasuan kontrol sistema horretatik kanpo daudelako eta, GARAri dagokionez, sortu berria izanik, aztertuaizateko beharrrezkoa zen denbora bete ez duelako.
|
|
|
ELPERIODICO DE ALAVAri dagokionez, berek luzatutako datuak hartu ditugu.5Egunkari honek gainera, azpi edizioak ere baditu, esaterako, Bizkaian Ibarrezkerra edo Uribe kostahartzen dutenak. Azpi edizioetan, eskualdeari buruzko informazioaz betetzen dituzte hainbat orrialde.6Espainiar Oficina de Justificacion de la Difusion (OJD) erakundearen datuen bidez saldutakoenartean Iparraldean zenbat diren eta atzerrian zenbat diren jakiterik ez dagoenez, guk multzo berean kokatuditugu kopuru biak.7OJDren (1998 eta 1999) eta CIESen (1999ko
|
lehen
olatua) datuak hartu ditugu kontuan egunkaribakoitzak aleko zenbat irakurle dituen jakiteko. Beraz, OJDren kontrolpean ez dauden kazeten kopuruak, enpresan bertan jasoak dira edo beste iturri bibliografikoetatik hartutakoak dira.Kopuru hauek kalkulatzerakoan egunkari desberdinen audientziak eta berauen arteko duplikazioakere hartu dira kontuan.9Atal honetan Hego Euskal Herria dugunez erreferentziatzat, eta Ipar Euskal Herrirako audientzia ikerketa propiorik ez dagoenez, CIESen datuetan oinarritzen gara.
|
|
|
Beraz, OJDren kontrolpean ez dauden kazeten kopuruak, enpresan bertan jasoak dira edo beste iturri bibliografikoetatik hartutakoak dira.Kopuru hauek kalkulatzerakoan egunkari desberdinen audientziak eta berauen arteko duplikazioakere hartu dira kontuan.9Atal honetan Hego Euskal Herria dugunez erreferentziatzat, eta Ipar Euskal Herrirako audientzia ikerketa propiorik ez dagoenez, CIESen datuetan oinarritzen gara. Ipar Euskal Herriari buruzkoinformazio gehiago, 2 atalean dator.10CIESen 1999ko
|
lehen
olatua hartu dugu kontuan, eta bertan eskaintzen den irakurlearenbatezbesteko profila eraiki dugu, Nafarroa eta Euskal Autonomia Erkidegoko datuak erabiliz.11Metodologia desberdina erabiltzen duten ikerketetan gertatzen den bezala, Sofres AMren etaCIESen datuak ez datoz erabat ados. Gure kasuan, gainera, denbora epe desberdinak hartzen dutelako, CIESek 14 urtetik gorakoak eta Sofres AMek 4tik gorakoak hartzen ditugulako kontuan; eta, Sofres AMridagokionez, Euskal Autonomia Erkidegoko emaitzak bakarrik izan ditugulako eskura.
|
|
|
Gure kasuan, gainera, denbora epe desberdinak hartzen dutelako, CIESek 14 urtetik gorakoak eta Sofres AMek 4tik gorakoak hartzen ditugulako kontuan; eta, Sofres AMridagokionez, Euskal Autonomia Erkidegoko emaitzak bakarrik izan ditugulako eskura. Edozelan ere, etakonparazio gisa, hona hemen Sofres AMk 1999rako, EAEn, kaleratutako audientzia kopuruak: TVE1 22, 5TVE2 8, 2TELE 5 23, 3ANTENA 3 20, 3CANAL+ 2, 0ETB1 5, 4ETB2 15, 6Bestelakoak 2, 8Lur Otxoantezana Petuya k euskaratua.La Semaine du Pays Basque eta Sud Ouest
|
lehenik
eta behin ezberdintzen dituena, bataren asterokoagerpena da, horrela ezin baita izan, eskualdeko egunkariarentzat benetako lehia. Batak momentuanbildutako gertaerez hitz egiten du, besteak, aldiz, ezin izaten ditu gaurkotasunaren, puntu beroak, gertatzen diren unean aipatu, baina urruntze ikuspuntua eta beharrezko denbora izaten ditu bere esanakhobeto garatu eta oinarritzeko.
|
|
|
EL MUNDO DEL PAIS VASCO eta EL PAIS DELPAIS VASCO Hegoaldean, eta SUD OUEST Iparraldean.
|
Lehen
bietan, jakina, ezdira herri eta hiriburuetako albisteak nagusitzen, ez eta probintziakoak ere. Bainahonek ez du esan nahi Euskal Herriaren osotasuna islatzen dutenik, probintziareneta Euskal Herriaren arteko mailan geratzen baitira (gehienbat, geroago ikusikodugunez, Euskal Autonomia Erkidegoan eta, zenbait kasutan, Hegoaldeko EuskalHerrian).
|
|
|
Egunkariz egunkari begiratuta, berriro ere ikusten ditugu antzekotasunak etaezberdintasunak.
|
Lehenen artean
, jadanik aipatu ditugun hiru joera hauek:
|
|
|
geografiari lotutako egitatea den bitartean, lehenengoentzat Euskal Herria egitate politikoa ere bada.Egunkari abertzale eta erregionalisten artean auzi honen inguruan dagoen aldea, gainera, oso nabarmena da:
|
lehenentzat
politikazko albisteen erdiek baino gehiagokEuskal Herri osoarekin zerikusia duten gaiak aipatzen dituzte; bigarrenentzat, ordea, mota horretako albisteak politika gaietako %10etik behera dabiltzala kasu gehienetan.
|
|
|
aurrekoetan bezala, berriro ere probintziaren eta Euskal Herriaren arteko maila agertzen zaigu hemen. Maila hau marko juridiko politikoak ezarria da (erkidego autonomikoa
|
lehenik
, eta Hego Euskal Herria gero). Nafarroako egunkarien kasuan, erkidego autonomikoak eta probintziak bat egiten dutenez, hauek baino harantzagoko albisteak urriak dira, eta hauetatik gehienak Hegoaldeko mailan agortzendira.
|
|
|
Batetik, estatuen existentzia dugu, horien mugezIpar Euskal Herria eta Hego Euskal Herria egitateak sorrarazten dituena. Bestetik, eraketa administratibo ezberdinak ditugu Iparraldean eta Hegoaldean,
|
lehenean
euskalherrialdeak beren osotasunean hartzen dituen egiturarik gabe, eta bigarrenean bi erkidego autonomiko ezberdinekin (Nafarroako Foru Komunitatea eta Euskal AutonomiaErkidegoa). Mailaketa honetatik lau egitate nagusi ezberdin eratortzen dira, EuskalHerriaren komunitate historiko eta kulturalaren gainean ezarriak:
|
|
|
3 taulan azpimarragarria da, lehen
|
lehenik
, herrialde bakoitzean gertatutakoakislatzeko garaian bi egunkari horien artean dagoen antzekotasuna. Izan ere, osoberdinak baitira portzentajeak batean eta bestean.
|
|
|
Izan ere, osoberdinak baitira portzentajeak batean eta bestean. Atera dezakegun
|
lehen
ondorioa, beraz, honako hau da: lurraldearen ikuspegitik begiratuta, Euskal Herriaren irudi beraosatzen dute egunkari biek, herrialde eta herrialdez gaineko egitate bakoitzari antzekopisua emanez batak zein besteak.
|
|
|
Galdera hauei erantzuteko, bi mailatan banatuko dugu analisia.
|
Lehenik
hiruerreferentzia eremu nagusi hartuko ditugu (Euskal Herria, Espainia eta Frantzia), biakunitate ezberdin gisa ala lotuta erakusten ote diren ikusteko, eta zein gaitan nagusitzenden erreferentzia eremu bakoitza. Bigarrenik, Euskal Herriaren barnera begiratuta, maila ezberdinak (herrialde bakoitza, Euskal Autonomia Erkidegoa, Hegoaldea etaIparraldea, eta Euskal Herria bere osotasunean) zein gairen inguruan osatzen direnaztertuko dugu.
|
|
|
Edo, zein gaik eragiten duHegoaldea unitate esanguratsutzat hartzea? Horretarako berriro joko dugu,
|
lehenik
, egunkari guztien azterketara, geroago egunkariak banan banan ikusteko. Adierazle gisahonako ezaugarri hau hartu dugu:
|
|
|
Beraz, egitate ekonomiko gisa islatzen da egunkarietan.Honek hipotesi bi planteatzera garamatza.
|
Lehena
, jadanik Lizarra Garaziko itunareneraginari lotuta legoke: Euskal Herri osorako politikagintza indartuz joan den neurrian, Euskal Autonomia Erkidegorakoa ahuldu egin da.
|
|
|
Abertzale eta erregionalisten artean, ordea, bada alderik: harremanhorretan Euskal Herria bere osotasunean hartzen dute berriro ere
|
lehenek
, bigarrenakHegoaldera mugatzen direlarik. Bestalde, politikari buruzko albisteetan, Bizkai, Arabaeta Gipuzkoako egunkariek gehiago azpimarratzen dute Hegoaldea Euskal AutonomiaErkidegoa baino, baina ez dute berdin jokatzen egunkari nafarrek:
|
|
|
ukitzen direnean, herrialdepropioaz ari dira gehienbat berri ematen (DEIAren kasuan Bizkaiaz). EUSKALDUNONEGUNKARIAn eta GARAn, ordea, gizarte gaiak orobat Euskal Herri osoan eraginadutenak dira lehen
|
lehenik
, eta herrialde bakoitzean dutenak geroago (herrialde bakoitzaren presentzia ezberdina izanik, Iparraldearekin ikusi dugun bezalaxe).
|
|
|
Bestalde, gai hauek nabarmen uzten dute egunkariabertzaleen eta erregionalisten arteko aldea, DEIA azken hauen ondoan kokatzendelarik:
|
lehenek
Euskal Herria dute erreferentzia nagusi, eta bigarrenek herrialdepropioaren erreferentzia birsortzen dute gai hauen inguruan.
|
|
|
euskalkultura eta hizkuntza sustatzea eta, gainera, herritarrentzako informazio eta integrazio lanabesa izatea. Urte beraren amaieran emititzeari ekin zion
|
lehen
kanala, euskarazaritzen zen nagusiki. 1986an, ETB2 sortzeaz batera, nolabaiteko zeregin banaketaematen hasi zen, eta ez hizkuntzari zegokionez bakarrik.
|
|
|
1986an, ETB2 sortzeaz batera, nolabaiteko zeregin banaketaematen hasi zen, eta ez hizkuntzari zegokionez bakarrik.
|
Lehen
kanalari euskararen etabertoko kulturaren aldeko lana indartzea, eta bigarrenari, gaztelaniazkoari, informazioeta integrazio tresna izatea egokitu zitzaien. TVErekin gertatu den bezala, EuskalTelebistaren bi kanalen programazioak egitean, bata besteari konpetentzia egin ordezelkarren osagarri5 izatea bilatzen zela zirudien; eta hala ematen du gaur egun ere.
|
|
|
Gaur egun eta Teleberri izeneko albistegien edukien azterketak emaniko fruituenazalpena egiterakoan,
|
lehenik
eta behin bertan aipatzen dituzten gaietan eta pertsonaietan sakonduko dugu. Bigarren pausu batean, aldiz, informazioan deskribatzen direnlurraldeen erreferentzia eremuak zein diren landuko dugu.
|
|
|
Albistegien azterketa honek, mailakakoak, antz handia du bere sasoian Garcia keta Perales ek (1992) definitutakoarekin11 Hauen esanetan, formatu eta edukienalderdietatik gero eta antzekoagoak diren albistegietan miatzeko, hiru azterketa mailamarkatzea komeni da.
|
Lehenean
, albisteetan aipatzen dituzten gaiak eta pertsonaiakzelakoak diren begiratuko da. Bigarrenean, esparru tematikoak eta deskribatzen dirennotizien agenteak azaldu direnez, hauen arteko joko arauak, harremanak, eremugeopolitikoak eta abar landuko dira.
|
|
|
Geure ikerketan, hiru maila hauetako
|
lehen
biei egingo diegu kasu. Izan ere, ETBren albistegietan aurkezten zaizkigun gaiak, pertsonaiak eta hauen bidezzedarriztatzen den Euskal Herria nolakoa den jakitea da gure nahia.
|
|
|
Aktualitatearen subjektu modura aurkezten zaizkigun pertsona, talde zein erakundeen azterketan, bi alderdiri begiratuko diegu orain.
|
Lehenik
eta behin protagonistahorien izaeran sakonduko dugu, eta gero zein gaitan mugitzen diren zehaztuko dugu.
|
|
|
Albistegietako gaietan Euskal Herria ETBko albistegiek barrutik nola egituratzenduten begiratuta, berriro agertzen zaizkigu egunkarietan antzemandako joera batzuk.Eguraldiari eta trafikoari buruzko berriek (bereziki
|
lehenek
) Euskal Herri oso bat irudikatzen dute (joera hau lehenago ere ikusi dugu egunkari abertzaleetan). Politika gaieiburuzko albisteek, ordea, zatikatu egiten dute Euskal Herria:
|
|
|
Horren ondorioz, eta EspainiarEstatuari dagokiolarik, Antena orotariko telebista pribatu estatala eta Via Digitalsatelite bidezko telebista digitala menderatzen ditu. Ikus entzunezkoaren beste ataletanLolafilms eta, bereziki Endemol produkzio etxeak menderatzen ditu, zinean diharduena
|
lehena
, eta telebistarako ekoizten duena bigarrena?, baita kanal tematikoakekoizten dituzten Media Park eta Andalucia Digital Multimedia ere. Bestalde, ikuskizunen eskubideen erosketa eta gestiorako Audiovisual Sport en parte hartzen du.Telekomunikazioetan ere, mota guztietako telefonoetan duen nagusitasun posizioaalde batera utzita, presentzia du Hispasat sisteman, komunikazioetarako sateliteakgestionatzen dituen horretan hain zuzen; eta gainera, kablean demarkazio guztietanjarduteko lizentzia du.
|
|
|
Sektore honetarako atalak, Vivendi Communication alegia, ikus entzunezko etatelekomunikazioetako enpresak biltzen ditu, baina sartuta dago baita edizioan edotamultimedian ere. Telekomunikazioetan, Cegetel eta SFR menderatzen ditu, telekomunikazio orokorren eragilea
|
lehena
eta mugikorrena bigarrena. Edizioaren arloan, zenbait taldetan dago sartuta, Havas, Comareg, France Loisirs edo, Espainiar EstatukoAnayan kasu.
|
|
|
eta Estatumailako Le Figaro, difusio osoaren %20tik kontrolatuz eta Estatuko prentsa enpresanagusia bilakatuz. Ouest France eta Sud Ouest taldeek ere merkatu kuota garrantzitsuak lortu dituzte;
|
lehenak
bere izen bereko egunkariarekin, zeinak 700.000 aletikgora saltzen dituen egunero; bigarrenak, berriz, bere jatorrizko egunkariaz gain bestelau txikiagoak ere menderatuta.
|
|
|
|
Lehen
artikulu honen arabera, honako hauek izan behar dira CSAren jardueraren oinarriak: berdintasuna bermatzea tratuan agente ezberdinei, sektore publikoaren independentzia eta inpartzialitatea garantizatzea, konkurrentzia sustatzea, programen kalitatea zaindu eta horren hobetzea ekarriko luketen neurriakzehaztea, ikus entzunezko sormen eta produkzio nazioanala bultzatzea eta kultura frantsesaren alde egitea.
|
|
|
Alde honetatik, kontuan hartu beharreko
|
lehen
Plangintza Teknikoak Irrati telebistaren Estatutu Legearen aurretikoak dira, 1978 eta 1979koak hain zuzen ere62.Horien bidez, FMko hirurehunetik gora frekuentzia esleitu zituen Gobernu zentralakberak, 80ko hamarkadaren hasieran. Plangintza horiek bultzatzea oso garrantzitsuaizan zen zeren horren bidez lehen itxura eman baitzitzaion gaur egun Estatuan ezagutzen dugun irratiaren egiturari, Estatu mailako sare pribatu gutxi batzuk menderatutakoari alegia.
|
|
|
garrantzitsua den; ikuspegi sozio-politikoa, zeinak ikus entzunezko komuni kazioarenesparru komuna iritzi publiko europarra sortzen joateko abiapuntu gisa agertzen zuen, bertako instituzio eta prozedura politikoak demokratizatzen lagunduko zuena etaekimen publiko europarrari ere
|
lehen
Estatuena bakarrik zen ikus entzunezkoa gizarte balio batzuk bideratzeko funtzioa atxikitzen dizkiona; eta azkenik, gero eta indar handiagoarekin, ikuspegi ekonomiko industriala ere, zeinetik lehiakortasunean irabaztea, garapen teknologikoa sustatzea eta enplegua sortzea diren lehentasun larrienak, horretarako Europar mailako ikus entzunezko enpresa taldeak eratu beharra ikusten delarik.
|
|
|
2648/ 1978 E.D., urriaren 27koa, eta 1433/ 1979 E.D., ekainaren 8koa
|
Lehena
, Frekuentziamodulatuaren Plan Tekniko Nazionala ezartzen zuena, eta bigarrena, behin behinekoa, FMren espektroazabaltzen zuena.
|
|
|
Ikuspegi aldaketa hau EEBBekin Munduko Merkataritza Erakundean hitzartu beharreko zerbitzuenmerkataritzaren liberalizaziorako hurrengo negoziazio txandara ere trasladatu da. Horrela, europar identitateari dagokionez
|
lehen
mehatxua kolonizazio amerikarra bazen, orain kultur aniztasunaren galeran dagokoska.
|
|
|
Telecom Italia, eta ENDESA eta Union Fenosa elektrizitate konpainia espainiarrak dira akziodunnagusiak, %28, 67rekin bi
|
lehenak
eta %13, 53rekin hirugarrena, hurrenez hurren. Horien ondoan, besteakbeste, Euskaltel ek %3rekin parte hartzen du, BBK k %3, 5ekin, Caja Navarra k %2, 8rekin eta Kutxa k%3, 59rekin.
|
|
|
Retena izenekoa Nafarroako Foru Erkidegoan Telefonica Cable Navarra rekin lehian kable zerbitzuakgestionatuko dituen enpresa da. Telefonica enpresa Caja Pamplona, Universidad de Navarra eta Diario deNoticias ekin elkartu da horretarako (%20ko parte hartzearekin
|
lehena
eta %5ekin beste bietakobakoitza). Retena, berriz, Reteriojarekin batera, Tenaria delako enpresa batena da, non, besteak beste, Retevision ekin batera (%16, 4), Caja Navarra (%19, 48), Empruni (%15, 21) edo Irutel (%10, 35) enpresakdauden; hor barruan daude, halaber, Nafarroako Sodena eta Errioxako sustapen ekonomikorako agentziapublikoa.
|
|
|
Funtzio horietan bietan, halaber, harreman etahierarkia berriak eratu dira botere politikoaren eta aginte publikoaren maila ezberdinenartean. Horrela,
|
lehen
Estatuek zuten erabateko botere monopolioa, gaur egun banatuta agertzen da Europako Batasunaren, Estatuaren, Autonomia Erkidegoaren etaadministrazio lokalaren artean. Nork agintzen du eta non?
|
|
|
Gainera, instituzio komunitarioak 80ko hamarkadaren amaiera aldera arte ez ziren hasi ikus entzunezkoetarako politika egituratuak ezartzen. Irrati/ telebista sistemen eraldatze etadesarautze prozesuen
|
lehen
faseak, hortaz, oso modu ezberdinean gertatu ziren Estatubatzuetan eta besteetan, eta horien arduradun nagusiak, Estatuak berak izan ziren.
|
|
|
Hortaz, ikus entzunezko sistemaren gaineko araudiari Euskal Herriaren balizkoikus entzunezko esparruaren ikuspuntutik begiratuta,
|
lehenik
eta behin azpimarratubeharrekoa, zatiketa politikoa bera da. Bi Estatuen artean banatuta egoteak bi araudieta, ondorioz, bi ikus entzunezko sistema arras ezberdinen artean banantzen ditu Ipareta Hego Euskal Herria, Frantziar eta Espainiar Estatuetako sistemen artean, hainzuzen ere.
|
|
|
Parlamentuak. Asanblada Nazionalaketa Senatuak, alegia? eta Gobernuak erabiltzen dute
|
lehenik
eta behin eskumen hori, eta horren emaitza dira aipatutako komunikazio askatasunaren legea eta horren xedapenak garatu, eguneratu, egokitu edota eraldatzera datozen beste hainbat lege, dekretueta erabaki3 4 Araudia betearazi eta horren zenbait alderdi zehaztea, berriz, berariazsortutako instituzio bati dagokio, erakunde arauemaile edo erregulatzaile bati, hain zuzen ere, Ikus entzunezko Batzorde ... Instituzio hori erakundeadministratibo berezia da eta botere politikoarekiko autonomo gisa postulatzen da (nahiz eta bera osatzen duten bederatzi pertsonak izendatzea Errepublikaren Presidenteari, Asanblada Nazionalaren Presidenteari eta Senatuaren Presidenteari dagokien, bakoitzak hiru?, autonomia izateko borondatea kolokan jarriz) 5.
|
|
|
Frantziako ikus entzunezko sistemaren antolamendu oinarriak aipatutako komunikazio askatasunaren gaineko legearen
|
lehen
artikuluan bertan zehazten dira.Ikus entzunezko komunikazioa askea dela xedatzen da bertan, bere lehen esaldian.Hurrengo paragrafoan, ordea, askatasun hori interes orokorreko irizpideen araberamugatu beharra dagoela zehazten da, kontuan hartuz honako oinarri hauek hain zuzen: gizakien duintasuna, askatasuna eta jabegoarekiko errespetua; iritzi eta pentsamenduenaniztasuna; ordena publikoa; nazioar... Eta horretara dator, hain justu ere, legea, ikus entzunezko jarduera askeari mugak ezarri eta joko arau orokor batzuk finkatzera.
|
|
|
Eta horretara dator, hain justu ere, legea, ikus entzunezko jarduera askeari mugak ezarri eta joko arau orokor batzuk finkatzera. Baitaarbitroa zehaztera ere, zeren
|
lehen
artikulu honetan bertan CSA delakoa izendatzenbaita, preseski, aipatutako baldintzapenetan komunikazio askatasuna bermatzekofuntzioa izango duen instituzio gisa5.
|
|
|
Espainiako Konstituzioa: bertan finkatzen baitira
|
lehenik
eta behin zein eskuduntza diren esklusiban Estatuarenak edo Autonomia Erkidegoenak, eta zeinbien artean konpartitu beharrekoak.
|
|
|
Artezarau honek satelite bidezko telebistan eragin zuzena etaberehalakoa izango zuen, eta hori zela eta gertatu zen, hain zuzen ere, aipatutakoborroka.
|
Lehenik
eta behin, 1/ 1997 Errege Dekretuaren bidez, artezarauaren egokitzapen ia zuzena egin zuen gobernu espainiarrak, Erregistro berezi bat sortuz eratukoziren OSACak zerrendan jasotzeko, eta horrekin bidea irekiz, hortaz, satelite bidezkotelebista digital berriari, zeinerako PRISA Sogecable taldea bakarrik zegoen prestatuta (Canal Plusen esperientziarekin abonatuen gestioan eta Canal Sateliterenareki... PPren gobernuak, orduan, 17/ 1997 Legearen bitartez, baldintzapeko sarbide sistema zehatz baten aldeko apostua egin zuen. Multicryptdelakoaren aldekoa, alegia?
|
|
|
f)
|
Lehen
orrialdeetan euskarazko testu gutxi agertzen da. Tratamendu tamalgarria etamingarria du euskarak gure hedabide ez erabat euskaldunetan.
|
|
|
Moduilustratzaile moduan, datu hau:
|
lehen
orrialdeetan euskarazko testu gutxi agertzen da.Oro har, hizkuntzaniztasunak leku txikia egin dio euskarari prentsa idatzian.
|
|
|
Agur esateko,
|
lehen
irudira itzultzen da esataria.
|
|
|
– lehen
|
lehenik
Galiza Salamanka Gipuzkoa angelutzat hartuko lituzkeen lurraldeaikusten da,
|
|
|
Ezagunak dira, era berean, Nafarroen arteko harremanak, nola politikoak hala erlijiosoak. Ezagunak dira, jakina, lurralde guztietakobertsolarien arteko harremanak, plazarik plaza ibiltzean; ezagunak, baita, hegoaldekoapaizak iparraldean misiolari; ezagunak iparraldeko euskaltzaleak hegoaldean irakasle... Batasun politiko administratiborik ezaren gainetik, Euskal Herriak (Euskal Herriek) beti eduki izan du (dute) lotura historikoa, lehen
|
lehenik
hizkuntzari, erlijioari etakulturari atxikirik, gerora ekonomian sustraiturik, eta modernidadean politikanerroturik.
|
|
|
Deskonexio horretan, modudesberdinez dihardu Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan.
|
Lehenean
(EAEn) albistegi berezitueta autonomikoa eskaintzen du; bitartean, bigarrenean (Nafarroan), ordu berean, telesail bat eskaintzen du.Gainera, EAEren eguraldi mapa horretan, Espainia eta Frantziako estatuek beren administrazioen menpedituzten lurraldeak kolore diferentez azaltzen dira.
|
|
|
Mapan, mundu garatua, eta, mundu azpigaratua? dituzu,
|
lehena
beltzez, bigarrena grisez. Hori ikusita, pentsa daiteke lurrak erdibana partitu direla Ipar aberatsaren eta Hego pobrearenartean.
|
|
|
Garrantzi handikoa da testua irakurtzen hasi baino
|
lehen
eztabaida honen parametroak argi uztea. Batetik, ezartzen zaigun eztabaida marko iberiarra de facto
|
|
|
–Etorkizunean ere ezaugarri etniko kulturalek nazioa definitzen jarraituko dutelabaiezta dezakegu; hutsean, batzuetan, baina ezaugarri politikoen eskutik gehienetan, ene ustez, eta osotasun bat eginik; hots, ez
|
lehenak
zentzu negatiboz hartuta eta bigarrenak kontrapisu modura ulertuta, osotasun bateko agerpide desberdin bezala baizik.?
|
|
|
|
LEHEN
GLOBALIZAZIOA
|
|
|
Kapitalismoaren
|
lehen
globalizazioa merkataritza kapitalaren hedapenari dagokio.Honen abiapuntua XV. gizaldiko Italiar hirien garapenarekin eta diasporarekin lotzen dute aditu batzuek, eta Amerikako konkistaren hasierarekin beste batzuek.Merkataritza kapitalaren hedapenak erabilitako tresna extraekonomikoak gizateriaren historiaren garai lotsagarriena eta ikaragarriena eman dizkigu: Amerikako indigenen genozidio erraldoia; Afrikako kontinentean gauzatutako esklabuen trafikomasiboa; Asiako herrietan, herritarrak elikatzeko ezinbestekoak ziren ureztatzekoeraikuntzen deuseztapena; eta abar.
|
|
|
Lehen eta bigarren mundu gerren tartean hasitako deskolonizazio prozesuari dagokio hirugarren globalizazioa. Iparraldean,
|
lehen
iraultza sozialistak emandakoSobiet Batasuna baldintzatuz, eredu fordistak emandako ongizatearen gizartea da.Hirugarren munduko herrietan nazio askapenerako gatazken bitartez, independentzia politiko berriak lortu ziren. Alabaina, independentzia berri horiek, ia arlo guztietan metropoliarekiko dependentzia erakusten digute:
|
|
|
Lehen, sistema teknologiko fordista geneukan, eta orainmikroelektronikak bideratutako teknologiak berriak.
|
Lehen
Nazio Estatuak zirenekonomiaren motorea, eta orain, gero eta gehiago, munduko merkatuak ezartzenditu denontzako legeak. Egoera berri honetan, Nazio Estatuaren eremua gaindidezaketen prozesu integratzaile berriak agertu dira Europan, Amerikan eta Asian.Aldi berean, enpresa multinazionalen arteko uztartze prozesuek beren garrantziestrategikoa berrindartu dute.
|
|
|
|
Lehena
, instituzionalizatze mailan duguna. Hain zuzen, bigarren mundu gerraren ondoren eta Estatu Batuen hegemoniaren menpean, mundukoharreman ekonomikoak arautu nahi zituzten erakundeak sortu ziren (GATT, FMI, MB, G), eta, asmo berberekin, baita harreman juridiko politikoakarautzekoak ere (NBE, NATO).
|
|
|
Gizartearen informatizazioaren
|
lehen
egunetan arlo politiko sozialak9 planteatzeko ahaleginak egin ziren arren, hausnarketa honek jarraipen txikia izan zuen, beharbada kritikoak atzerakoi modura aurkeztuak izateko beldur zirelako, aurrerapenen aurka baileuden. Hori frogatzeko, arazo horri buruzko argitalpenen urritasuna egiaztatu besterik ez da behar.
|
|
|
teknologikoa eta ideologikoa.
|
Lehena
jadanik aipatu dugu; bigarrenak, berriz, edukiekin du zerikusia. Internet ek metropoliaren ideologia sistemazabaltzen du, eta kontrol astuna erabiltzen, komenigarriak ez diren edukiak saihesteko.
|
|
|
Franco hil ostekoak dira ezagutzen diren
|
lehen
saioak. Hain zuzen ere, partikularrek eskuz egindako ale bakan batzuez gain (Euskaldunon Egunkaria,), dokumentu baten zabalkundea helburu izan duten zenbait kanpaina aipa ditzakegu.
|
|
|
Hiru izango dira, beraz, lan honen ardatz nagusiak:
|
lehenik
, terminologia mailan, aipatutako hitzeninguruko hausnarketa, ondoren, gaur egun Euskal Herrian nortasuna bermatzen dutenagirien inguruko eztabaida eta proposamen desberdinak, eta azkenik, gure herria zatitzen duen mugaldean aski zabaldua den nazionalitate bikoitzen azterketa laburra.
|
|
|
Nazionalitatea
|
lehenik
eta behin juridikoki definitzen den norbanakoaren etaestatu baten arteko lotura da; behinik behin, halaxe adierazi zuen Nazioarteko Justizia Epaitegiak 1955an (Lete 1987: 21). Estatuaren bilakaerarekin lotura estuak ditu, estatuak naziotasuna eraikitzearekin bat definitzen baitu nazionalitatea.
|
|
|
Fenomeno berri samarra dugu, beraz. Frantziako kasuan, adibidez, kode zibilak 1804 urtera arte ez zuen nazionalitatea aipatu, eta ia mende bukaeraraino ez zen erabat arautu (1889koa da Frantziako
|
lehen
nazionalitate kodea). Tronpatzerik ez zegoen, baina.
|
|
|
Analisiak hiru talde garbi atera zituen.
|
Lehen
taldeak asimilaziorako identifikazio estrategia islatzen zuen: puntuazio altuak estatu identifikazioan eta espainiarautokategorizazioan lortuz, eta puntuazio baxuak herrialde identifikazioan eta autokategorizazioan.
|
|
|
Analisiak bi funtzio sorrarazi zituen.
|
Lehen
funtzioak baieztu egin zuen etxeko hizkuntza: negatiboki erlazionatua asimilaziorako identifikazio estrategiarekin, eta oposaturik separaziorako identifikazio estrategiarekin.
|
|
|
Gainera, eta
|
lehen
ikerketan ikusi dugun moduan, prozesu historikoek eramandute, gutxiengo egoeran dauden taldeen eta estatuaren arteko identifikazioa estatuarekiko, integratiboa, edota, gatazkatsua?
|
|
|
Honelako naziotasun modernoaren
|
lehen
agerraldiak Iraultza Amerikarra (1776an) eta Iraultza Frantziarra (1789an) izan ziren. Bi gertakizun horiek agertuzireneko munduan, Ingalaterraz aparte, pertsona edo talde guztiak printze edo despoten borondatearen pean bizi ziren.
|
|
|
Hala ere, Guilhaudis ek dioenez (1976), artikulu hauek
|
lehen
begiradan bakarrik berrekoizten dute Deklarazio Amerikarrak eta Frantziarrak diotena. Hain zuzenere, kolonialismoaren aurkako borrokak eta ohiko nazioarteko praxiak nahasi egindituzte elkarren arteko bi eskubide desberdin hauek:
|
|
|
|
Lehen
eredua estatuaren eta kultur taldearen mugak berberak direnean gertatuko litzateke (1A irudia; esate baterako, Japonia); kasu honetan estatua kulturabereko herritarrez dago osatuta. Bigarren eredua, kultur taldearen mugak estatutikkanpo daudenean gertatuko litzateke (1B irudia; e.b., Alemania, Korea).
|
|
|
Ondoren agertuko ditugun bi ikerketa enpirikoekin, aurreko bi prozesuakilustratzen saiatuko gara bakarrik. Hain zuzen ere,
|
lehen
ikerketan, gertakizun historikoek gutxiengo egoeran dauden taldeak talde identitatea sendotzeko estrategiadesberdinetara nola eramaten dituzten aztertzen saiatuko gara: batzuk estatuarekinindentifikatzen dira eta beste batzuk estatutik bereizten dira, honela, taldeen kokapen horiek beren talde identitatearen autoestimarako funtsezko funtzioak betetzendituztelarik.
|
|
|
4 Irudia.
|
Lehen
bi dimentsioen gurutzaketa eta kategorien eta herrialdeen kokapena
|
|
|
Grafikoak adierazten duenez,
|
lehen
dimentsioak honako ezaugarri hauek antolatzen ditu: ezkerreko buruan, estatuarekiko identifikazioa (very state) eta batereherrialdekoa ez izatea (not at all regional), eta eskuineko buruan erregioarekikoidentifikazioa (region) eta batere estatukoa ez izatea (no at all State).
|
|
|
Abertzaletasunak gehiengoa duenlurraldeetan bakarrik gauzatuz, ala jada, hastapenetik, Euskal Herriko zazpi probintziak abiapuntu modura hartuz?
|
Lehen
aukerak egingarriagoa dirudi, baina, geroanproiektatzen bagara, zer aukera egonen da, epe luzera, Euskal Herri batua eraikitzeko. Nik, Iparraldetik, horrelako eskema bat arriskutsua ikusten dut, kasik esangenezakeelako, hogei urteren buruan gure euskalduntasuna desagertua izanen dela.Maila apalenetan ere, Estatu frantziarrak inongo borondaterik ez du gure euskalizaera onartzeko.
|
|
|
Gehiago behar dira. Udalbiltzaizan da
|
lehen
urratsa, baina guretzat nahikoa sinbolikoa gertatzen da: jarduera konkretu bat ez dueno, ez du balioko autodeterminaziorantz bide erreala egiteko.
|
|
|
Alabaina, noiz galderak
|
lehen
pitzadurak eragiten dizkio, hiru alderdi politikoen artean atzematen genuen, ustezko, adostasunari; noiz kontuak ez dira hainargiak, dirudienez.
|
|
|
Alderdi horrek proposatutakoaren arabera, prozesua mailakatua izango litzateke, eta, bukaeraraino eramateko aukerarik izatekotan, halabeharrez epe oso luzean egin beharrekoa, hasten denetik bukatzen denarte erakundeen arteko negoziazioetan oinarritzen baita erabat, statu quoa zalantzanjarri gabe. EAren proposamena erdibidekoa izango litzateke,
|
lehen
aukera gisanegoziazioa proposatu arren burujabetasuna alde bakarrez aldarrikatzeko aukera erezabalik uzten baitu, lehenengoak porrot egingo lukeen kasurako.
|
|
|
Martin Aranburu (Eusko Alkartasuna): Eskubide bat bermatzeko,
|
lehenik
, eskubidea lortu behar da. Hor dago gaur egungo gatazka gainditzeko gakoa.Eskubidea lortzeko, gure ustez, gaur egungo arazo nagusia Gobernu espainiarrarenjarrera da.
|
|
|
Beraz, gure
|
lehen
asmoa, oso luzea izango den gai espezializatuetan euskaltestugintza eskaintzearen bidean pauso batzuk ematea da.
|
|
|
Grafoaren bisolairuen dikotomia bi diskurtsoen kontrakotasunean aurkitzen dugu berriro, hauda, nagusiaren diskurtsoan eta analistaren diskurtsoan. Psikoanalisiaren aitzikoaurpegia nagusiaren diskurtsoa da (3). Freud-en iritziaren aurka, psikoanalistak izan dira medikuntza eta psikoanalisianahastu nahi izan duten
|
lehenak
. Medikuntza psikoanalisiarekin parekatze honekhistorikoki huts egin du, eta psikoanalisia psikoterapiarekin parekatzearen moduraberrartzen da gaur egun. Baina zilegi al da eragiketa analitikoari sendatze helburuaeragoztea?
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, efektu terapeutikoak ez du arlo freudiar guztia estaltzen; baina, zinez, azpiemaitza bat da, hau da, psikoanalisiaren azpimultzo bat. Beraz, proposatzen diguten eskema alderantzikatuko dut.
|
|
|
Psikoanalistaren
|
lehen
betebeharra: psikoanalista izatea.
|
|
|
Alabaina, pazienteak prozesu horretan bereborondatez hartu behar du parte. Eta horretarako,
|
lehenik
eta behin atal edo aldehorietako tentsio muskularrez eta sentipen ezaz kontzientziatu behar du. Aldehoriek hilik daude, energiaz gabetuta, eta lehendabiziko lana ostera ere energiazkargatzean datza.
|
|
|
|
Lehen
topaketarekin batera hasten da, lehen elkarrizketarekin. Arakatu eta argituegiten da pazientearen eskaria, eta lehen diagnostiko bat finkatzen da, izaera antolamenduari dagokionez.
|
|
|
Lehen topaketarekin batera hasten da,
|
lehen
elkarrizketarekin. Arakatu eta argituegiten da pazientearen eskaria, eta lehen diagnostiko bat finkatzen da, izaera antolamenduari dagokionez.
|