|
2000
|
|
|
|
Lehen
euskal konbinatua 1915ean sortu zen, Espainian antolatutako" Asturiaseko Printzea" sariarekin batera. Txapelketa hau Espainiako Ipar, Zentru eta Kataluniako federakuntzek jokatuko zuten, sistema triangeluarrez eta partida bakarrera.
|
|
|
Txapelketa hau Espainiako Ipar, Zentru eta Kataluniako federakuntzek jokatuko zuten, sistema triangeluarrez eta partida bakarrera. Iparreko Federazioa hasiera batean Bizkaia, Gipuzkoa eta Kantabriako federakuntzek osatzen zuten, baina jokalari guztiak bizkaitar eta gipuzkoarrak zirenez
|
lehen
euskal selekziotzat jo genezake.
|
|
|
Hauek guztiak izan ditugu mintzagai Zorroagan, Aranzadiren egoitza berri eta zabalean. Atapuercako aurkikuntzek nola aldatu dute Lezetxikitik
|
lehen
euskal gizonari buruz duzuen teoria?
|
|
|
\ La Estrella de Oriente (marrazki bizidunen
|
lehen
euskal laburmetraia, 1977)
|
|
|
ALTUNA, Jesus:
|
Lehen
euskal herria. Guía ilustrada de prehistoria vasca.
|
|
|
Bestalde, gai hauek nabarmen uzten dute egunkariabertzaleen eta erregionalisten arteko aldea, DEIA azken hauen ondoan kokatzendelarik:
|
lehenek
Euskal Herria dute erreferentzia nagusi, eta bigarrenek herrialdepropioaren erreferentzia birsortzen dute gai hauen inguruan.
|
|
|
Enfasia egiteko moduko gertaera dela dirudi: Hego Nafarroako ingurumen sozialaren barnetik sekula emakume batek idatziriko kreaziozko
|
lehen
euskal liburua eman digu 2000 urteak.
|
|
|
Nik ere uste dut bilbotar argia, edonon delarik ere, pozik dagokeela bere obretarik bi berak bere gaztaroan bultzatu zuen hizkuntzan argitaraturik12 eta UPV/ Euskal Herriko Unibertsitatean honezkero enborreko irakasgaien% 50 euskaraz ematen direla ikustean, mintzaira hori, bere kritika zorrotzei esker, hirugarren milurtekoaren hasieran, jakite hegoek igoa, jadanik kultur hizkuntza izateraino heldurik. Horrela bete da, gainera,
|
lehen
euskal idazleak, Bernard Etxeparek, 1545.ean profetikoki aldarrikatu zigun nahi zaharra: heuskara, habil mundu guzira.
|
|
|
AGIRREAZKUENAGA, Joseba Prentsa euskaraz: 1936.eko Gudaldian eta
|
Lehen
Euskal Gobernuaren garaian. 50 zk. (1989), 95 Historia ekonomikoaz: eraberritzearen urratsak. 55 zk. (1989), 49 Oihenart eta bere garaia. 74 zk. (1993), 33 Gerraren bukaeran bakerik ez, abagune berria baizik:
|
|
|
AGIRREAZKUENAGA, Joseba Prentsa euskaraz: 1936.eko Gudaldian eta
|
Lehen
Euskal Gobernuaren garaian. 50 zk. (1989), 95
|
|
2001
|
|
|
Alde batetik metal berriaren edo rock alternatiboaren inguruan Dut, PiLT... ari dira. Musika elektronikoa eta hip hopa egiten duen
|
lehen
euskal taldea" Basque electronic diaspora" ere atera da. Kantautore berrien artean Montoia, Anari eta Jabier Muguruza...
|
|
|
Deustuko Unibertsitateak lau milioi pezetako diru laguntza jasoko du horretarako. Prozedura Zibileko Legea itzuliko du
|
lehenik
Euskal Ikasketen Institutuak eta ondoren, Botere Judizialaren Lege Organikoa.
|
|
|
Sariak banakako, binakako eta taldekako kategorietan sailkatutako lehenengo eta bigarrenei emango zaizkie. Sail bakoitzeko
|
lehenak
Euskal Herriko Finalera joango dira.
|
|
|
Euskal literaturaren historiari begirada txikia botaz gero, bat batean konturatuko gara ez dela Atxaga irudia erabiltzen duen
|
lehen
euskal idazlea. Prozedura ezaguna da eta herri lirikan aurki dezakegu neke handirik gabe.
|
|
|
|
Lehen
euskal hagiografiakondaira eta historiaren artean
|
|
|
Narrazioa B. Etxepare poeta zaharkituaren figuraren gainean eraikita dago. Bada, Etxeparerekiko eta bere poesiarekiko harremana are gehiago ehuntzeko, Sarrionandiak
|
lehen
euskal poetak egin ohi zituen tankerako eta neurriko bertsoak tartekatuditu. Kontaketaren lerroen artean erdi ezkutaturik agertzen diren bertsoak elkartuz, honako poema hau irakur daiteke:
|
|
2002
|
|
|
Hamar urte inguruko neska mutikoak izan ditu gogoan Iñaki Egañak «Euskal Herriaren historia» hau osatzeko orduan. Haitzuloetan bizi ziren gure arbasoetatik hasi eta 1998an espazioratu zen
|
lehen
euskal herritarrarekin amaitu arte, gure herriaren historian jazo diren gertakari nabarmenenak jaso ditu egileak hamar ataletan banatuta dagoen liburu txiki honetan. Erromatarren Inperioak Euskal Herrian izandako eragina aztertzen du horietako batean; besteetan, berriz, Barbaroak, frankoak eta arabiarrak; Baskoniako dukerria eta Iruñeko erresuma; Euskal Herria Erdi Aroan; Nafarroaren konkista; Auzokoekin harremanak; Gillotina eta deportazioak; Foruen defentsa eta Modernitatea.
|
|
|
Daskonagerreren eleberriak ez zuen jarraitzaile askorik izan euskal idazleen artean, eta 1876 osteko literaturaren berpiztean, J. Juaristik (1987b) baieztatzen duen bezala, batik bat espainieraz idatzi zen.
|
Lehen
euskal eleberria sortzeko aitzindaritzat jotzen dira Juan Bautista Elizanbururen Piarres Adame saratarraren zenbait historio Laphurdiko eskuaran (1888) eta Resurrección María Azkueren Bein da betiko (1893), kritikarien arabera, autore honek euskararen historiari egindako ekarria euskal literaturaren historiari egindakoa baino handiagoa izan bazen ere. J.B. Elizanbururen eleberri laburrak narrazio sorta bat agertzen du Piarres Adamek kontatuak, Adamek Pello gaztearekin batera Olhetako jaietara egindako bidaian zehar jazotako gertakariek aberastua.
|
|
|
Kalkuluen arabera, 1876 eta 1936 artean 140 inguru aldizkako argitalpen sortu ziren (almanakak, astekariak, urtekariak...), garai hartako kultur bizitasunaren adierazgarri. Orduko zenbait aldizkari aipatzearren, hortxe dauzkagu, Euskal Erria(), Eskualduna(),
|
lehen
euskal astekaria, 30 urtean Jean Hiriart Urruti kazetari lapurtarra zuzendari izan zuena, Euskaltzale(), Ibaizabal(), Euskal Esnalea(), Euskalerriaren alde(), Euskera (1919), Yakintza(), Antzerti(), Euzko Deya(), Zeruko Argia(), Argia(), Gure Herria(), Euzkadi(; hiruhilabetekari gisa sortu eta hilabetekari bihurtu zen gerora), Ekin()... Deigarria da hainbat emakumezko idazlek parte hartu zuela argitalpen horietako batzuetan, hala nola Euskal Esnalea eta Euskalerriaren alde aldizkarietan.
|
|
|
1897an Euskaltzale aldizkaria sortzeak beste bulkada bat eman zion euskal prosaren garapenari. 1898an, aldizkari horretan hasi zen zatika argitaratzen Domingo Agirreren Auñemendiko lorea, J. M. Lasagabasterren aburuz (1981),
|
lehen
euskal eleberria. Eleberri historiko erromantikoa da, eta Navarro Villosladaren Amaya o los vascos en el siglo VIII obrarekin zituen analogiak agerian utzi zituen P. Lhandek jada 1923an.
|
|
|
argitaletxe berriak sortu ziren eta, horren ondorioz, euskarazko literatur produkzioa areagotu egin zen, batez ere, 1970eko hamarkadan (garai horretan sortu ziren argitaletxeen artean dauzkagu, besteak beste, Gordailu [1969], Lur [1969], Etor [1970], Iker [1972], Gero [1973], Elkar [1973]). Honetaz gain, Euskal kantagintza berriari5 eman zitzaion hasiera, Ez dok amairu (1965) taldearekin; 1965ean egin zen Durangon
|
lehen
Euskal Liburuaren Azoka; dantza talde (Argia) edo antzerki talde (Jarrai) berritzaileak sortu ziren..., eta argitalpen politika serioa eskatu zuenik ere izan zen, euskara kultura eremu guztietara irits zedin lortzearren. Garai hartako ortodoxia kulturalari heterodoxia kultural eta politikoa kontrajarri zitzaiola esan izan da, G. Aresti, K. Mitxelena (1915) filologo entzutetsu eta J. Oteiza (1908) eskultorearen eskutik, besteak beste.
|
|
|
Hiru dira, nagusiki, proposatutako bideak.
|
Lehenak
Euskal Herrian kokatutako unibertsitate ofiziala zuenburuan. Beste bientzat, ordea, Euskal Unibertsitateak euskal espiritua jaso beharzuen, espainiar unibertsitatearen atzerapena eta isolamendua gaindituz.
|
|
2003
|
|
|
Aberria, erran nahi baita arbasoen lurra, guretzat
|
lehenik
Euskal Herria da.
|
|
|
Garai berean, hain zuzen, espainol eta amerikar nazionalismo eta inperialismo zahar eta berrien arteko gatazka markatzen zuelarik 1898ko gerlak alde batetik, ohartzen gara beste aldetik,. Jainkoa eta Lege Zaharraren? izenean, Luis eta Sabino Arana Goiri bi anaia bizkaitarrek sortzen zutela
|
lehen
euskal alderdi abertzalea.
|
|
|
1.3.2 Baionako
|
Lehen
Euskal Astea, 1970
|
|
|
Giro horretan, 1970eko uztailaren hasieran egin zen Baionako
|
Lehen
Euskal Astea, Jean Haritschelharrek eta Piarres Xarrittonek bultzatuta eta Eskualzaleen Biltzarra, Fededunak eta Ikas elkarteen eskutik. Eskualzaleen Biltzarra mende hasieran sortutakoa zen eta bere indarrak akiturik zituen, izena mantendu arren.
|
|
|
1.3.2 Baionako
|
Lehen
Euskal Astea, 1970.................. 29
|
|
|
Hiru dira, nagusiki, proposatutako bideak.
|
Lehenak
Euskal Herrian kokatutako unibertsitate ofiziala zuen buruan. Beste bientzat, ordea, Euskal Unibertsitateak euskal espiritua jaso behar zuen, eta espainiar unibertsitatearen atzerapena eta isolamendua gainditu behar zituen.
|
|
|
Baionako
|
lehen
Euskal Asteak bi aldi izan zituen. Lehena, uztailaren 2tik 5era, hiru egunez osatuta.
|
|
|
tabakoaren kontsumoa murriztea hori da, hain zuzen ere, minbiziaren kausa saihestuena, bizimodu eta dieta osasuntsua, eta goiz detektatzea, batez ere tumore zerbikalak edo bularrekoak. Rafael Bengoak, OMEko Eritasun Ez Infekziosoak Kudeatzeko Saileko zuzendariak eta
|
lehen
Euskal Osasun Zerbitzuko Plangintza eta Antolamenduko zuzendariak, esan zuen “prebentzioaren funtsezko erantzukizuna administrazio publikoei dagokiela”. Londresen txostena aurkeztean, Bengoak esan zuen tabakoaren kasuan “inor ez dela modu librean erretzen hasi, publizitate kanpaina ondo diseinatuak izan direla”.
|
|
|
Jeinu eta kultura handiko gizona, asko egin zuen hizkuntza jasotzeko:
|
lehen
euskal gramatika (El imposible vencido, 1729), hiztegi hirueleduna, eta euskara eta foruen apologia mardulak utzi zituen, besteak beste; gainera, euskaraz idatzi zituen testu urrietan literatur eredu bat eskaini zuen. Bere idatzien itzal ideologiko eta politikoa ez da makalagoa.
|
|
2004
|
|
|
Bakarrik pentsamenduarekin hizketan. Bestalde, Orixe izan da bere lumatik bizitzen arriskatu zen
|
lehen
euskal idazlea.
|
|
|
Ordura arte espioi gehienak Espainiako eta Frantziako estatuentzat aritu ziren. 1936ko Gerra Zibilaren ostean, Eusko Jaurlaritzaren
|
lehen
euskal agenteak sortu ziren. Funtsean baina, AEBko zerbitzu sekretuen agindupean aritu bide ziren.
|
|
|
EUSTAT ek apirila eta ekaina bitartean EAEn egindako inkestaren arabera,
|
lehen
euskal bilatzaile eta atari elebakar moduan Aurki.com agertzen da 14 postuan. Lehen euskal web elebakar moduan berriz, Berria.info ageri da 31 postuan.
|
|
|
EUSTAT ek apirila eta ekaina bitartean EAEn egindako inkestaren arabera, lehen euskal bilatzaile eta atari elebakar moduan Aurki.com agertzen da 14 postuan.
|
Lehen
euskal web elebakar moduan berriz, Berria.info ageri da 31 postuan.
|
|
2005
|
|
|
Zeren irakasteko, ordea?
|
Lehenik
euskal hitzak eta izenak, gero, haurrek ikas dezatela irakurtzen eta izkiriatzen, bai eta kantatzen ere. lrakasleak berak euskararik ez badaki he! egin diezaiola beste norbaiti.
|
|
|
3 Izaera eklektiko edo nahasketarako joera duen teoria honen
|
lehen
euskal ordezkaria Juan Martinez de Zaldibia14 izan zen. Bere obran hizkuntza babelikoak Tubal-ekin nahastuta daude eta Tubal euskokantabrismoaren teoriarekin.
|
|
|
Pozarekin, XVI. mendeko
|
lehen
euskal apologisten belaunaldia ixten da. Zaldibiaren ikuspegiek Garibain eragina izan duten heinean, eta ondoren Pozarengan.
|
|
|
Hala ere ez dugu 1975era arte itxaron behar emakume idazleen lana aurkitzeko, 1804an argitaratu baitzen Bizenta Antonia Mogelen Ipui Onac liburua.
|
Lehen
euskal emakume idazlea.
|
|
|
Txomin Agirreren Auñamendiko lorea, 1897an argitaratu zena, hartzen da
|
lehen
euskal eleberritzat. Hona hemen liburu honen egileak dioena Bizenta Antonia Mogelibu ruz (honen liburuan egindako hitzaurrean) eta ondorengo andre idazleei buruz:
|
|
2006
|
|
|
Historiaren hariak izenburuko liburuan: Historiaurretik hasiz euskal lurraren adina, gizakia Nafarroan, erromatarren garaia,
|
lehen
euskal estatua, VIII X. mende arteko kasiarrak eta dinastia piriniarrak, XI. XII. mendeetako Euskal Herria, independentziaren amaieraren hasiera, Nafarroako estatu europarraren desagerpena, iraultza liberalaren aroa, Lehen Karlistaldia, Borboikoen Errestaurazioa, XX. mendeko testuingurua eta frankismo ostea eta Trantsizioa aztertu ditu. Historia osoko une ezberdinetan «nafar» izeneko jendeek bizileku propioa izan duten eremua »zabalagoa hasieran, gero eta estuagoa mendeak igaro ahala» hartu du bere lanaren marko gisa.
|
|
|
Francesc Cambo Espainiako koroako ministro izan zen bitan Primo de Rivera iritsi baino lehen. Aldiz, ministro izatera iritsi zen
|
lehen
euskal nazionalista Irujo izan zen. Gainera, gerra baten erdian lortu zuen hori eta ordutik ez dugu besterik izan.
|
|
|
|
Lehen
euskal gatazka hura gainditzera etorri ziren Txillardegiren Leturiarenegunkari ezkutua eta Ramon Saizarbitoriaren Egunero hasten delako eleberriak, egun euskal eleberrigintzaren giltzarritzat hartuak direnak. Beranduago, bi egilehoriek izango dira euskal gatazkaren gaineko literaturan pauso garrantzitsuakemango dituztenak:
|
|
|
Etxepare, Bernard, Eiheralarreko erretorea. Linguae vasconum primitiae
|
lehen
euskal liburuaren egilea (1545, Bordele).
|
|
2007
|
|
|
|
Lehen
euskal hizkuntzalariak apologista kementsu azalduko dira beste iritzi bateko ziren gaztelau jakintsuen aurka. Manuel de Larramendi izango da euskararen antzinatasuna, unibertsaltasuna eta perfekzioa gartsuen defendituko duen euskaltzalea.
|
|
|
Prentsa euskaraz: 1936.eko Gudaldian eta
|
lehen
Euskal Gobernuaren garaian, Jakin, 1988ko urtarrila otsaila, 110 or.
|
|
|
Prensa euskaraz: 1936.eko Gudaldian eta
|
lehen
Euskal Gobernuaren garaian, Jakin, 1988 urtarrila otsaila.
|
|
|
|
Lehen
euskal nazionalismoa ez zen autodeterminista, esentzialista zen. Euskal Herriak independentea izateko eskubidea zuen nazio edo, hobe, arraza bat zelako, Espainiatik eta Frantziatik bereizia, herritarren nahia sobera aintzakotzat hartu gabe.
|
|
|
XVI. mendetik aurrera, Euskal Herria Espainiaren esentzien gordeleku  tzat jo izan zen. Aski da Manuel Larramendiri irakurtzea, batzuek
|
lehen
euskal independentista deritzoten horri, konturatzeko XVIII. mendean euskal ezaugarrien apologia ustez lehen espainiarrak eta garbienak izateak sorturiko harrotasunean oinarritzen zela. Lehen adierazi dudan bezala, XIX. mendea arte" euskal herria" kontzeptu linguistiko bat izan zen, horregatik idazten zuten minuskulaz Pérez de Lazarragak, Leizarragak, Axularrek eta, oro har, idazle gehienek XIX. mendearen bigarren erdia arte, oraindik ez zelako nazio baten izena.
|
|
|
Ondoan, Nafarroako erromanikoa, eta lehen erregeen garaiko gaztelu sarea? Ondoan, Iparraldeko lurraldeetako jauregi eta etxe handien errolda, eta
|
lehen
euskal idazkiak, eta ahozko tradizio guztia, Arabako Gebaratarren eta beste guztien armarrien erakusketa, eta euskal arrantzaleen tradizioa, argazkiak eta bideoak barne, eta gaur egungo pintoreen koadroak, eta Arantzazu, eta Loiolako emari guztia, eta hilarrien errepaso birtuala nahi bada, ez dena fisikoa akaso, baina errepaso sendo bat, eta, ondoan txalaparta, eta Badiola, eta Arteta, eta Cristi...
|
|
2008
|
|
|
euskal departamendua (54), herri hizkuntzen eta kulturen garapena (56) eta tokiko irratien askatasuna (94). 25 kultura elkarte eta sindikata bildu ziren eta eztabaidatu zuten
|
lehen
euskal kulturaren lehen egitaraua" Pour un statut de la langue et la culture basques" (Euskararen eta euskal kulturaren estatutuaren alde). Pizkundea sortu zen euskal kultura mugimenduaren gehiengo handia bilduz.
|
|
|
Etapa horiek baino
|
lehen
euskal elkarte batzuek, euskaltzale ausart eta gogotsuek hizkuntza politika eremu batzuk ideki zituzten: ikastolak (murgiltze ereduarekin), helduen euskalduntze eta alfabetatzea, euskarako ikastresna sortzea edo euskaratzea, euskal irratiak, euskarazko aisialdiak, etab. Baina administrazioak, kolektibitate publikoek ez zuten lan horretan parte hartzen.
|
|
|
1876an, foruak abolitu ostean, mugimendu abertzale eta euskaltzaleak euskal nortasuna aldarrikatzeari ekin zion, joera foruzalea eta autonomiazalea areagotuz eta euskal izaera sustatuz. Euskal nortasuna indartzeko ahalegin horietan sortu ziren
|
lehen
euskal eskolak.
|
|
|
Etxaidek euskaltzaletasuna eta ohiko kristau balioak osoki baturik eta bere baitan nola bere lanetan ezin elkarretarik bereizirik zeuzkan. Pentsa dai teke euskal kultura oraino hatsik ezin hartuz zegoen 1950eko hamarkadako urte etsigarri haietan literaturako gaiak berriz aipatzean eta euskal autoreak aurkeztean, gogor zitzaiola Etxaideri
|
lehen
euskal idazlearen neurtitzak, kris tau kontzientziak manatzen ziokeen bezala, euskaldun irakurleen aitzinean besterik gabe gaitzestea.7 Gisa horretan egoki gertatu zitzaion, espainol litera turan bere tokia aitortzen zitzaion Ruizekilako konparantza. Hau ere apaiz izan baitzen eta denbora berean erlijiozko eta amodiozko gaiak bere lanetan franko libroki erabili baitzituen, esperientzia (Altamira eta Etxaideren ustez) biografikoak baliatuz horretarako.
|
|
|
Aurreko lerroetan erakutsia izan da Echepareren erdi arokotasuna baiez tatzeko ekarri argumentuak franko ahulak zirela, eta Frantziako literaturaren testuinguruan kokaturik bederen, ez zela literatura anakronismoren beharrik
|
lehen
euskal liburuaren edukien ulertzeko. Hondar hitz honetan beste kontu bat oraino aipatu nahi nuke, bazterretik bederen orain arte erranak hunkitzen dituena.
|
|
|
Ordea, ideia horretarik abiaturik eta
|
lehen
euskal koplakaria herri> poeta> gisa aurkezturik, garaiak bestelakoak zirela kontuan izanik ere, Xenpelar eta Txirrita bezalako bertsolariekin pareka edo konpara ote daiteke Echepare, Altunak (1981) proposatu bezala. Berriz ere hemen baieztapen paradoxiko baten aurrean gaude, historiografiaren ikuspegitik, aurretik aipatu dugunaren beste bertsio bat eskaintzen duena.
|
|
|
IV), egilea bizi zelarik beraz (1879an Donostiako
|
lehen
euskal feste tan saritua izan ondoan Euskal Errian argitaratua 1885ean). Haren paretsuko. Biba Errepublika!?
|
|
|
edota predikazioak direla medio, baina badira beste kontakizun mitologiko batzuk, tokian tokiko eranskinez osatuak, iturburuko jatorri ezaguna gora behera, herri mailaraino era ilunagoetatik iritsiak.
|
Lehenen artean
Euskal Herrian Samson-en herri ipuin ugariak genituzke eta, aldiz, bigarrenen sailean Tartalo eta artzainaren gertakaria.
|
|
|
Azkuek poliglotismorako zaletasuna hitzaldi publiko batean ere gomendatu zuen. Durangoko
|
lehen
Euskal Egunetan izan zen, 1921ean:
|
|
|
Eduki aldetik, ordea, Euskeldun Batzokijak sekula garatu gabeko kultur proiektuak eskaini zituen Azkueren Biltokiak.
|
Lehena
Euskal Ikastetxea izan zen 1896/ 97 ikasturtean inauguratu zena26 Ikasturte berean antzezlanak etorri ziren: Azkue beraren hainbat zarzuela eta obra dramatiko (euskaraz zein:
|
|
|
Erreakzio horrekin ematen du Azkuek lasaitu ederra hartzen zuela sabindar idoloen aurka (guztiz aurka behintzat) joan behar ez izateagatik. Adierazgarria da Azkuek ontzat ematea Euskaltzaindian bertan Astarloaren erretratu bat jartzea (eta Sabino Aranaren beste bat) 74, bai eta Akademiaren babespean antolaturiko
|
lehen
Euskal Egunak Astarloaren omenez egitea Durangon75 Zentzu horretan, argi geratzen da Azkuek ez zuela bere burua Arana Goiriren eta haren eskolakoen kontrako gisa jarri gura, baizik haien alboan kokatu nahiago zuela, osagarri gisa, biak bando berean euskararen alde lanean balebiltza bezala. Ildo horretan, 1935eko Euskalerriarenyakintza obran, Azkuek era honetara azaltzen zuen abandotarrarekiko gertutasuna:
|
|
|
Buruhauste handiak gaindituta, Ion Alaña sukaldari bilbotarrak aspaldiko ametsa gauzatuko du bihar:
|
lehen
euskal taberna irekiko du Shanghain, eta Kuluska jarri dio izena.
|
|
|
Amelie Goudjo frantziar pibotea, haren herkide Alexandra Lacrabere albokoa, eta Kattalin Olasagasti andoaindar gaztea. Gaur debutatuko dute, etxean,
|
lehen
euskal derbian, Zuazo izango baitute aurkari, 19:00etatik aurrera.
|
|
|
Realak eta Alavesek Bigarren Mailako
|
lehen
euskal derbia jokatuko dute gaur. Elastikoaren koloreetan ez ezik, beste gauza askotan ere bat datoz bi taldeak:
|
|
|
Lehen aldiz parte hartu nuenean federatu gabe egoteagatik ez zidaten Euskal Herriko txapela eman; pena eman zidan, baina normaltzat jo nuen. Hurrengo urtean, ordea, federatuta joan nintzen, baina
|
lehen
euskal lasterkariarentzat garaikurrik ez zutela esan zidaten. Lasterketa zoragarria da, alde guztietatik begiratuta, baina euskal lasterkariak aintzat hartu behar gaituzte.
|
|
|
2 Bideratu ahal izateko ezer baino
|
lehen
Euskal Herriko selekzioan parte hartuko luketen kirolariak egon behar dute. Ondoren etorriko litzateke lan burokratikoa.
|
|
|
Nazio baten moduan nazioartean jokatzeko eskubidea aldarrikatzeari ondo deritzot, baina ez al zen egokiagoa izango
|
lehenik
euskal liga sortzea. Keoma
|
|
|
Horrela, MUk GHEEra egokitutako 7 gradu eskainiko ditu ikasturtean. Hain zuzen ere, MU izango da GHEEra egokitutako graduak eskainiko dituen
|
lehen
euskal unibertsitatea. Are gehiago, itxura guztien arabera, ikasturterako unibertsitate horrek eskaintzen dituen titulazio ia guztiak egokituta izango ditu.
|
|
|
Mondragon Unibertsitatea Europako goi mailako hezkuntza eremura egokitutako graduak ezarri dituen
|
lehen
euskal unibertsitatea da.
|
|
2009
|
|
|
Alderdia Sabinok baino ezin zuen aldatu ordea.
|
Lehen
euskal nazionalismoa Sabinorena da. Egon zitekeen beste nazionalismo bat garai hartan, Iparraldeko Garat ena esaterako, baina sortu zen bakarra Sabinoren figuraren inguruan sortu zen.
|
|
|
Hauxe dugu europeismo federalistaren alde antolatu zen
|
lehen
euskal erakunde sendoa. Eusko Jaurlaritzaren helburua, Europa berrian euskal nortasunarekin azaltzea zen.
|
|
|
Batzuk, Jose Antonio Rubalcaba kasu, euren borondatez hartutako erabakiaren ondorioz ez dira egongo Legebiltzarrean. Rubalcaba,
|
lehen
Euskal Ganbera sortu zenetik egon da Gasteizko Legebiltzarrean.
|
|
|
1993 urtean Amiga ordenadore inguruan ibiltzen ginen gipuzkoar talde bat Herning en (Danimarka) ospatzen zen party erraldoi batera hurbildu ginen. Han lau egun pasa ondoren, gurean antzeko zerbait sortu ahal zela pentsatu genuen, eta Urretxun egin zen
|
lehen
Euskal Encounterra, Euskal Amiga Party izenarekin.
|
|
|
|
Lehen
euskal spin off-a
|
|
|
denboraldiko
|
lehen
euskal garaipena iritsi zen larunbatean Medina de Pomarren, Javier Ruiz de Larrinagaren eskutik.
|
|
|
Etxepare, Bernard (1480??), Eiheralarreko erretorea. Linguae vasconum primitiae
|
lehen
euskal liburuaren egilea (1545, Bordele).
|
|
|
ez zien huts egin piriniar arrazako abelbururik onenak ikustera etorri zirenei. Urriko lehen eta azken astelehena
|
lehen
euskal sektorearen hitzordurik garrantzitsuenetako bi dira. Lehenak abeltzaintza du ardatz eta bigarrenak baratzezaintza.
|
|
|
Chueca, J. (2007): . Durango,
|
lehen
euskal Ponpeia?, Argia, 2.081.
|
|
|
Irrati publikoaren Baionako ordezkaritza baliatuta entzun ahal izan ziren, beraz,
|
lehen
euskal emankizunak, Piarres Larzabal, Roger Idiart, Pantxoa Etxezaharreta eta beste zenbaiten eskutik. Hala ere, eta saio horien abertzale kutsua zela medio, bizkor baztertu zituzten.
|
|
|
2001ean Sustatu.com agertu zenetik, bera izan baitzen lehen bloga euskaraz, blogek sekulako hazkundea izan dute. Hasieran Sustatu izen zen
|
lehen
euskal blogarien eskola. Ondoren etorri ziren blog komunitateak, hala nola, Eibar.org, Goiena.net eta Uztarria.com, eta horien inguruan hainbat jende hasi zen blog pertsonalak egiten.
|
|
|
Irrati horiek oso garrantzitsuak izan ziren euskararentzat, oztopo ugariren artean bazen ere, uhinetan gero eta leku gehiago irabaztea ahalbidetu zioten-eta: Bilboko Herri Irratiak, adibidez,
|
Lehen
Euskal Abesti Txapelketa antolatu zuen 1964an, Xabier Gereñok sorturiko CINSA etxearekin batera; irrati berbera euskara ikasteko saioa aireratzen hasi zen, berriz, 1965ean, Xabier Peñaren gramatika liburuan oinarrituta. Sekulako arrakasta izan zuen saioak, horrenbesterainokoa non ikastaroa hasi eta bigarren egunean Peñaren liburua irratian bertan saltzen jarri izanak jende ilarak eragin baitzituen irratiaren atarian; hirugarren egunerako, berriz, 2.000 aleko botaldia agortuta zegoen37.
|
|
|
diren entziklopedietan!
|
Lehen
Euskal Telebista egin zuenik ez dakite! Horiek egin dituzten erredaktore, aholkulari, zuzentzaile, oharregile eta gaineratiko taldeetako adituek ez zekiten Maite Barnetxe bat izan denik ere.
|
|
|
1895eko abenduaren 28an abiatu zen zinemagintza modernoa43, Louis eta Auguste Lumière anaiek kamerari proiektorea eranstearekin batera. Bost hilabeteren buruan ailegatu zen zinematografoa Frantziatik Espainiara eta garai bertsukoak dira pelikula modernoan harturiko
|
lehen
euskal gaiak ere.
|
|
|
Garai berean (1978an, hain justu) heldu zen marrazki bizidunetako
|
lehen
euskal filma ere, Ekialdeko Izarra, Juanba Berasategiren eskutik. Goitik behera artisau modura egindakoa izan zen lan hura, baina egilea apurka apurka teknika garatzen joan zen, eta baita, ondorioz, fruitu berriak sortzen ere.
|
|
|
Antxon Ezeizak zuzendu zuen film luze hori, eta Antxon Ezeizarena berarena, Koldo Izagirrerena eta Usoa Urbietarena zen gidoia. Ezeizaren Ke arteko egunak izan zen gainera, nazioarteko zinemaldi batean (1989ko Donostiako Zinemaldiko sail ofizialean) sarituriko irudi errealeko fikziozko
|
lehen
euskal filma (erdarazkoekin batera lehiatuta). Horrez gain, aurrez Ehun metro eta Zergatik Panpox filmek zabaldutako ildoa sendotu zuen, erakutsiz, modu horretan, euskaraz grabaturiko film batek ez zuela nahitaez baserri girokoa edo tematika etnikoduna izan behar.
|
|
|
Joan Mari Torrealdaik diokunez (1997: 69)«(?)
|
lehen
euskal liburua atera zenerako Euskal Herrian bazen inprimategirik. 1489tik dago Brocar Iruñean(...)».
|
|
|
Kofradia haietako bat, indartsuena ez esatearren, Amerikako
|
lehen
euskal ikastetxearen sorreraren atzean dago. Ikastetxe hau Mexiko hiriko Loiolako San Inazioko Erret Ikastetxea da, nahiz eta Colegio de las Vizcaínas izenarekin ezagunagoa den.
|
|
|
Euskal etxeak Campo Euskaron egindako inbertsioak kolapso ekonomikoa sorrarazi zuen eta, ondorioz, 1898ko uztailaren 31n kiebra jo zuten. Uruguaiko
|
lehen
euskal etxearen amaiera izan zen.
|
|
|
Irabazleak 28 minutu eta 31 segundo behar izan zituen 9.800 metroak betetzeko.
|
Lehen
euskal herritarra Kamel Ziani izan zen, zortzigarren postuan.
|
|
|
Emakumezkoen proban hamaika parte hartzaile baino ez ziren izan, eta
|
lehen
euskal herritarra Ana Casares izan zen. Iruindarra laugarren izan zen helmugan, irabazlearengandik minutu eta erdira.
|
|
|
Eguneroko gauzak eskaintzen hasi zen, herriko kronikak, pilota, laborarien kontuak.... Askok eta eta askok
|
lehen
euskal kazetaritzat dute Hiriart Urruti. Haren ondotik, Blaise Adema, Jean Saint Pierre, Dominique Soubelet eta Salvat Arotzarena izan ziren zuzendariak.
|
|
|
Jon Eugik handia egin du! Piraten
|
lehen
euskal abentura luzea (eleberria?) idatzi du, oker ez banago. Poza ematen du zeren, euskaraz azpi-genero honek klasikoen itzulpen gutxi batzuk besterik ez dauzka:
|
|
|
1959ko ekainaren 6 eta 7an ospatu zen Nevadan, Renon, AEBetako
|
lehen
euskal jaia. 50 urte betetzear dira aste honetan, eta AEBetan gaur egun egiten diren udako euskal jaiak haren egitura berekoak dira.
|
|
|
|
Lehen
euskal amerikar jaia
|
|
|
Haien atzetik sailkatutako guztiek minutu batetik gora galdu zuten. Eneritz Iturriagaetxebarria abadi, arra izan zen
|
lehen
euskal txirrindularia (Safi Pasta Zara Tinedi), hamazazpigarren postuan, irabazlearengandik 2.40ra. Cervelo taldeak erakustaldia eman zuen, lehen sei sailkatuetako bost talde horretakoak izan baitziren.
|
|
|
Konformagaitzak eta exekutiboak, gazteak eta hain gazte ez direnak, guztiek bihartik aurrera
|
lehen
Euskal Harley topaketan parte hartu ahal izango dute, Durangon (Bizkaia). Mota guztietako motoak elkartuko dira, Bigarren Mundu Gerratik itzuli ziren soldaduek ezarri zuten filosofiaren ondorioz, leloak dioenez, ez daudelako bi Harley berdin.
|
|
|
20:30 Gauean, argi ekitaldia, San Agustin kulturgunean. Argizaiola saria jasoko dute
|
lehen
euskal andereñoek.
|
|
|
Irakurritako
|
lehen
euskal liburuen artean, bi dauzkat akorduan: lehendabizi, hamabi bat urterekin, Plazido Mujikak euskaratutako Svensonen itsas giroko Noni eta Mani nobelatxo xaloa irakurri nuen, eta ondoren Jon Etxaideren Alos Torrea narrazioa:
|
|
|
Katalanak, berriz, guztiz alderantzizko prozesua egin du, alderdi geografikoari begiratuz gero.
|
Lehen
euskal kantautoreak, Pako Aristik [28] azaltzen digun moduan, Iparraldean sortu ziren. Labeguerie da ospetsuena, baina lehenagotik ere bazen bat edo beste Bizkaia aldean. Lekurik emankorrenak Gipuzkoako erdi tamainako herriak dira, Bizkaiko zati bat eta, neurri txikiagoan, Araba.
|
|
|
Azken talde hori. Iparraldea zeharkatzen duen ibaitik hartzen du izena? izan zen
|
lehen
euskal rock taldea eta 1970eko hamarraldiaren bukaeran egiten zuen musika ezaguna zen baita Euskal Herriko mugetatik kanpo ere. Aukeratu dugun kantan garrantzi handiko hiru elementu dira nagusi:
|