|
2000
|
|
|
Berari buruzko
|
lehen
aipamenak XI. mendekoak badira ere, hiri gisa 1256an fundatu zen, segituan biztanleak eta merkataritza babesteko harresiak altxatu zirelarik. Geroago, Nafarroa eta Gipuzkoa arteko merkataritza derrigorrez Tolosatik igaro behar zela zioen 1442ko dekretuari esker, hiri honek garai oparoa ezagutu zuen.
|
|
2002
|
|
|
Baina, paleopatologian oso urriak dira legenar kasuak. Iberiar penintsulako
|
lehen
aipamena, Nafarroan aurkitutako erromatar garaiko Gomazin aztarnategikoa da. Emakumezko baten eskeletoan zenbait aztarna berezi aurkitu ziren: eskuak deformaturik, hatz puntak erdi desagertuta zeudelako, sudurra eta goi masailezurra eraldaturik, eta peroneetan gaineko ehunaren periostitisa (infekzioarenseinalea).
|
|
|
Eguren, Aranzadi eta Joxemiel Barandiaran ikertzaileek hainbat ikerketa egin zituzten trikuharri eta kobazuloetan. Beraiekegin zuten paleopatologiari buruzko
|
lehen
aipamena, Sokillete trikuharrian aurkitutako tibia batean agerian zegoen exostosia deskribatuz: «El hueso, que merecemencion mas especial, es una tibia de Sokillete, del lado izquierdo, con la espinillacomo cortada y con una excrecencia o exostosis en el lado externo, detras de laarista lateral y hacia el tercio exterior».
|
|
2003
|
|
|
Erreka eta ibai asko zeharkatzen dituzten Gatikako lur aberats eta emankorretako biztanleak uraren indarraz baliatu ziren eta baserrietako nekazaritza eta abeltzaintzako eginbeharretarako lanabes osagarriak ziren errotak eraiki zituzten. Ur erroten dokumentuetako
|
lehen
aipamena X. mendekoa da. Ordutik aurrera ugariagoa da gai honi buruzko dokumentazioa.
|
|
2004
|
|
|
13). Batailoi hauek gutxi mugitu ziren. Batallón de Trabajadores N° 1, Regimiento de Fortificaciones N° 1 koa zenaren
|
lehen
aipamena erraterako, 1940ko apirilekoa da, Erratzun fortifikazio lanak egiten ari zirenekoa. 1942ko azaroan, batailoi beraren aipamena dago, baina kasu honetan kanpamendua Elizondon zeukan, Irurita Artesiaga errepide militarra eraikitzen ari baitzen25.Presoak gehien bat bizkaitarrak, gipuzkoarrak, asturiarrak eta kantabriarrak ziren, baina beste toki askotakoak ere bazeuden.
|
|
2005
|
|
|
Antzuolako sorreran garrantzia handia du Uzarragak, Antzuola sortu aurreko gunea delako izatez. Uzarragari buruzko
|
lehen
aipamena 1391koa da. Arkitektura aztarnarik aurkitu ez bada ere, San Joan Bataiatzailearen eliza Tenplario (monje gerlariena) garaikoa omen da, Antzuolako lehen parrokia izan zena.
|
|
|
Intsektuek elikagai gisa egiten dituzten
|
lehen
aipamenak Leviton ageri dira (11:20). Haren testuari esker, hainbat otarrain, saltamonte, akido eta kilker jaten dituzte.
|
|
2006
|
|
|
Aretxabaletari buruzko idatzizko
|
lehen
aipamena X. mendekoa da, Arrasate, Gatzaga eta Eskoriatzarekin, Leintz Bailarako Mankomunitateko kide zenekoa.
|
|
|
Aipagarria da Arabaren
|
lehen
aipamena izen horrekin kronika honetan egiten den aipamena dela. VIII. mendean aipatzen da Araba, Alfontso I.aren erregealdiaren testuinguruan.
|
|
|
VIII. mendean aipatzen da Araba, Alfontso I.aren erregealdiaren testuinguruan. Era berean, Bizkaiko jaunaren
|
lehen
aipamena ere kronika honetan egingo da. Alfontso III. aren kronika bezalako lanak oinarritzat hartuz, Araba eta Bizkaia nuklearrei buruz eta lurralde horiek beraien biztanleen esku beti egon zirelari buruz hitz egin da.
|
|
2007
|
|
|
Montaigne, Essais, Garnier, Paris 1962, bol.I, 182 (I, 26). Latinezko
|
lehen
aipamena Horaziorena da, honela itzultzen du argitaratzaileak: «L, idée une fois vue, les mots suivront sans difficulté» (Egokiago, ideia hitza saihestuz, E. Gil Beraren euskarazkoa:
|
|
|
Gutxiagotutako gizatalde nazionalen babesari buruzko
|
lehen
aipamena Maastrichteko Itunak (1992) jaso zuen. Itun horren 128 artikuluaren bidez (gaur egun Europar Batasuneko Itun Eratzailearen 158 artikulua dena), Europar Batasunak honako konpromisoa hartzen du:
|
|
2008
|
|
|
Horra: egia esan behar badizuet, Trelawney Squirearen eskutitzean John Luxearen
|
lehen
aipamena irakurri nuenez gero banuen beldur bat buruan sartua, alegia ez ote zen Admiral Benbown hainbeste denboran talaian eduki ninduen marinel hankamotza. Baina aski izan zen aurrean neukan gizonari begirada bat ematea.
|
|
|
Legendak, aldiz, kontu pila utzi dizkigu.
|
Lehen
aipamena Eginhard abadeak IX.mende hasieran ematen digu Vita> Karoli> Magni1> deitu biografian, non beste ixtorioen artean kontatzen den ere nola euskaldunek Karlomagnoren gudalosteen atzealdea suntsitu zuten 778 urtearen abuztuaren 15ean eta Hruodlandus> Bretainako mugetan buruzagi zena hila gertatu zen bertan:
|
|
|
irteten ziren Deba bailaratik, eta abantaila horri esker Gaztelako erregeen armaeskaria bertara bideratu zen. Austriarrek hasitako guduek espezializazio prozesu hau areagotu egin zuten, eta XVI. menderako armagin eibartarren
|
lehen
aipamena aurkitzen dugu18.
|
|
|
Izan ere, Fernando VII.ak Baionarantz abiatu aurretik erregeordetzari emandako agindu bakarra Murat jeneralak zioena betetzeko izan zen365 Ilustratuenek gainera, horien artean gobernuko kide asko?, begi onez ikusi zuten dinastiaren aldaketa, frantziar haizeak onuragarriak izango zirelakoan jada zaharkituta zegoen monarkia absolutua eraldatzeko orduan366 Horrez gain, Europa osoa bere atzamarretan zuen enperadorearen gudarosteei aurre egitea erokeriatzat jotzen zen367 Baina ilustrazioak ilustrazio, herri xeheak ez zituen batere gogoko soldadu frantziarrak, eta horiek Francisco de Paula infantea Baionarantz eramateko agindua betetzera zihoazela 1808ko maiatzaren 2ko altxamendu ospetsuak eztanda egin zuen Madrilen: kale borrokari buruz ezagutzen dugun
|
lehen
aipamen historikoa368 Madrileko kaleetan hildako gehienak herritar xumeak izan ziren, asko ezezagunak, beharbada bezperako azokara heldutako baserritar ugari. Baina zergatik gelditu ziren hiriburuan maiatzaren 2ko astelehen hartan?
|
|
|
Frantziar armadari buruzko
|
lehen
aipamena maiatzekoa dugu. Diputazioak, estu eta larri, 4.504 erreal eskatu zizkion Eibarri, herrialde mailan bildu behar ziren 200.000 errealetatik zegokiona, hain zuzen371 Udalak, Eibarri eskatutako erreal kopurua gehiegizkoa zela-eta protestatu arren, ordaintzea erabaki zuen, maileguak lortuz eta premiazkoa ikusiz gero, udal lurrak salduz.
|
|
|
Matxinadari buruz aurkitzen dugun
|
lehen
aipamena apirilaren 20koa da. Izugarrizko jendetza bildu zen udaletxean, bilerak egiteko erabiltzen zen gelaz gain, eskailerak eta ataria ere jendez gainezka zeudelarik.
|
|
|
Hau ez da salbuespen bat. Muga ondoko Irunen, adibidez, 1792ko martxokoa dugu
|
lehen
aipamena, militarki presta zitezen«, en caso de que las turbaciones del Reyno de Francia llegaren, o intentaren ocasionar algún daño en este País»150 Eibarren, 1793ko urtarrilean aurkitzen dugu lehen erreferentzia.
|
|
|
Beharbada, 1766ko maiatzaren 5eko legeak barne hartzen zuen punturik garrantzitsuena errejidoreen eta herri diputatuen artean adostasunik lortzen ez zenean beste auzitegi edo, chancilleri, etara helegiteko aukera zen, helegileentzat inolako gasturik gabe «gubernatibamente escusando costas y dilapidaciones a los Interesados». Erabaki horren garrantzia 1767 urtean nabarituko zen Eibarko Udalean; izan ere, herri diputatuen
|
lehen
aipamenak korrejidorearen aurrean eginiko helegite batekin baitzeukan zerikusia. Ardo gorriaren errematea zeramaten Sebastian Buruagak eta Andres Larreak udalari ordura arte bezala jarraitzea proposatu zioten,, cantara?
|
|
|
ospetsuaren aurrean? . Marruko, ri buruzko
|
lehen
aipamena 1909koa da; Pedro Sarasketak idatzitako monografian azaltzen zuenez: «Una de las emboscadas en que Marruko, ayudado de otros dos compañeros, todos ellos armados de buenos trabucos, hizo más bajas al enemigo, fue en la carretera de Ermua, junto al palacio de Isasi.
|
|
|
Gremioez aparte, langileen elkarte bati buruzko
|
lehen
aipamena 1861ekoa dugu. Urte horretan, ogiaren garestitzea zela-eta, herriko artisau eta elkarren arteko laguntzarako elkarteak?. Sociedad de socorros mutuos y artesanos??
|
|
|
Olarreagako ostatuaren
|
lehen
aipamena 1839ko abendukoa da. Ordurako taberna martxan zegoen, eta hura zarratu ezinean, ardoaren estraperloa ekiditzeko plan bat egiteko agindu zien udalak sindikoei, EiUA, A, 1,1, 11, Akta Liburuak(),.
|
|
|
Altxamendu karlistari buruzko
|
lehen
aipamena 1871ko otsailekoa da, eta zehazten denez Juan Cruz Etxeberria tenienteak Donostiara arte jazarri zuen karlisten gudu talde bat. I. Karlistaldian bezala boluntario horiek ez ziren euren herria babesteaz konformatu, eta inguru zabal bat kontrolatzeko ardura hartu zuten,«?
|
|
|
a quienes tambien se les ocupara con consideracion a su tierna edad»726 Emakumeei dagokienez, batailoi propioa osatzeko baimena eskatu zioten erreginari, uztailaren 26ko erasoan fusila erabiltzen bazekitela frogatu zuten eta727 María Cristinak eskatutako baimena eman zuen ala ez, baina bai herria zoriondu zuela Zabalaren aurrean erakutsitako ausardiarengatik728 Emakumeen parte hartze zuzenak borroka armatuan, Eibarren pentsamolde liberalak zeukan garapen izugarria adierazten digu, emakumeak ideia berriez bustita eta horiek defendatzeko prestrik gertakizun honi buruz agertzen direlako, ez soilik karlisten aurka, baita, ziur aski, beraien senar eta gurasoen iritziaren aurka ere, nahiz eta horiek ere liberalak izan. Tamalgarria da 100 emakume haien nortasunak ez ezagutzea, ezta beraiengandik jasotako testigantza729 Emakumeek osaturiko talde armatuei buruz aurkitu dudan
|
lehen
aipamena da. Lekeition ere eratu zen bat, antiguas cantabras?
|
|
|
Eta bederatzigarrenean Iraultza Loriatsuaren eztanda eta II. Karlistaldia. Azken kapituluan aurkituko ditugu Eibarko errepublikazaleei buruzko
|
lehen
aipamenak.
|
|
|
Herentziak giza jokabidearen gainean duen eragina zientifikoki aztertzeko interesakkaeraren eta hautespen naturalaren teoriaraino egin litzateke atzera heren mende eta erdiko historia du dagoeneko. Darwinenganaino eta bere espezien bilatziaren eginkizunari buruzko
|
lehen
aipamenak aurkitu ahal izateko (ikus 2 eta 3 gaiak).
|
|
|
Ez dut daturik lortu Albert Goienetxeren hurrengo urteetako ibilbidea zehaztuko digunik. Oker ez banago, Eskualduna aldizkariko Goienetxeren
|
lehen
aipamena 1887 urteko azaroan agertu da, hau da, astekaria hasi eta handik zortzi hilabetera, baina ordurako Albert Goienetxe alargunduta bide zegoen, ez baita lehen ezkontzaz edota Philomène Londaitz aihertarraren heriotzari buruzko inolako oihartzunik agertzen. Izatez, topatu dugun lehen berri horretan, dagoenekoz Albert Goienetxe xuri gorrien arteko auzi baten erdian ikusiko dugu.
|
|
|
Bilboko erraldoien inguruko
|
lehen
aipamenak 1654koak dira. Arestian aipatutako bikotea, Terenzio eta Tomasa jaun andreek osatutakoa, da zaharrena.
|
|
2009
|
|
|
Euskararen akademia sortzeko asmoari buruzko
|
lehen
aipamen ezaguna Jose Paulo Ulibarri Galindezena dela irakurriko duzu istorio horietako aurrenekoan, 1832an adiskide bati idatzi zion eskutitzean bertsotan proposatu baitzuen, ogueta lau guizon, behar zirela, izentau?,, euzkeraren ganean eguiteco aleguin au?.
|
|
2010
|
|
|
Getarian gaude. Getariari buruzko
|
lehen
aipamenek erakusten digute Erromatarren garaitik bazegoela hemen biztanle gune garrantzitsu bat. Getaria itsasoari lotuta egon da beti, eta gizateriaren historian itsas gizon famatuak eman ditu.
|
|
|
SANTURTZI:
|
lehen
aipamen idatzia, 1075ean.
|
|
|
Prosa eta olerkiak ditu, azken hauek amodio bertsoak dira inguruko neskei eskainiak. Testuan eusquel erria bizpahiru aldiz ageri da, beraz, eskuizkribuaren data (1564) egiaztatuko balitz, izenaren
|
lehen
aipamena izango litzateke.
|
|
|
Gero, ene baitan deliberatu nuen liburuari sinesgarritasun osoa emanen niola Maria* zerbait gisaz aipatzen bazuen. 382 orrialdea igurikatu nuen
|
lehen
aipamenaren kausitzeko:
|
|
|
Hori horrela, esate baterako, euskara noranahiko hura ulertzeko tresna baliotsua da, gogoan izan behar baita Lazarraga aitzindaria izan zela bere garaiko genero literarioak garatzeko orduan; edo euskara nobleziaren kultur hizkuntza izan zela azpimarratzeko, edo, besterik gabe, egiaztatu ahal izateko Araban ohikoa zela XVI. mendearen azkenetan euskaraz hitz egitea nagusiki, mendebaldeko euskalkian hitz egin ere. Gainerakoan, Euskal Herria idatzita agertzen den
|
lehen
aipamena bere eskuizkribukoa da, Eusquel Erria baitu idazleak sorleku eta bizilekutzat.
|
|
|
Hiru dantzarik ohorezko aurreskua egin zioten. Dagoeneko uxatu dira genuen hainbat zalantza kantatu zuen bertsolari batek agurrean,
|
lehen
aipamenetik kokatuz euskal herritar anitzek aspalditik zeuzkaten susmo eta sentipenak. Ondotik, Askatasunako kide batek hartu zuen hitza, eta Anzaren gorpuari eta haren senideei mintzatu zitzaien.
|
|
2011
|
|
|
«Diputatuen zerrendan ez da aipatu Jesus Muguruza, zein jaun andereek dakiten bezala, hil den».
|
Lehen
aipamenean, izenik gabe bada ere, Josu Muguruza eraila izan zela esan zuen mahaiburuak. Bigarrenean, ordea, «hil da» esan zuen.
|
|
|
Santa Barbarako ermitaren
|
lehen
aipamenak XVI. mendeko idatzietan aurkitu dira. Bere historian zehar, hainbat birmoldaketa izan ditu; iaz eraldaketa deigarria egin zen ermitari itsatsirik dagoen tabernan eta inguruko aisia gunean:
|
|
|
|
Lehen
aipamen idatzia: BEARRIZ.
|
|
|
Osloko Eskuliburuak berrikuntzaren eredu lineala ofizialki zalantzan ipini zuen (OCDE, 1997). Nolanahi ere, berrikuntzaren gizarteratze bidean
|
lehen
aipamen ofiziala izan arren, berrikuntza sozialen azterketan ez zuen oso aurrera jo. Berrikuntza sozialaren ikuspuntuak, aldiz, balio eta eremu sozialak lehenesten ditu.
|
|
2012
|
|
|
Bere lehen bisitak, 1960 urtetik aurrerako idatzietan ageri dira, ez aurretik. Urte horretakoa da alabaren
|
lehen
aipamena. Eta ez dago besterik.
|
|
2013
|
|
|
Pizkunde deituraz bataiatua den aroa dugu hori, Lore Jokoetatik, baina bereziki 1976tik 1936ra artekoa. Pizkundearen
|
lehen
aipamena Jose Manterolak bere kantutegiaren hitzaurrean iradoki zuen,, en el país bascongado se opera en los momentos actuales un verdadero renacimiento literario, que promete ser fecundo en resultados? (1880, VII).
|
|
2014
|
|
|
Idatzita, Frantziaren muga naturalen
|
lehen
aipamen esplizitua Richelieu Kardinalaren Testamentu politikoan aurkitzen ei da (1642) 930, eta kontzeptuarekin honezkero programa politiko definitu bat ematen da aditzera: –ene ministeritzaren jomuga Galiari naturak ezarri dizkion mugak ezartzea izan da, galiarrei errege galiarra itzultzea, Frantzia eta Galia berdintzea, eta antzinako Galia zen guztian berria erreberritzea? 931 Azalpen horren aurretik, ordea, praktika kultural, diplomatiko eta politiko militar luzea egon da932 Erdi Aroan jada, Frantziaren berdinketa Gallia erromatarraz dago (Richer St.
|
|
|
Elosu herriko auzoa da gaur egun Ollerieta, Gasteiztik hogei kilometrora, iparralderako norabidean. Toponimoaren
|
lehen
aipamen historikoak IX. mendekoak dira. Bertan kokatzen da, egun, Euskal Zeramikaren museoa, atzean historia oparoa duen baserri dotorean.
|
|
|
Polifonia errenazentistaGorritik lortutako fama eta mailaren adierazgarri nagusi Pariseko Société Internationale des Organistes et Maîtres de Chapelle en konposizio lehiaketetan lortutako arrakastak dira. 1881az geroztik zazpi aldiz aurkeztu zen hilero antolatzen ziren lehiaketa hauetara eta bertan lau lehen sari eta hiru
|
lehen
aipamen lortu zituen. Bere katalogoa 250 bat lanez osatua dago, gehienak erlijiozkoak.
|
|
2015
|
|
|
Izan ere, Berastegik leku estrategikoa zuen, eta historia luzea atzean.
|
Lehen
aipamena 1027 urtekoa da. Nafarroako Antso III.a Gartzez Nagusiak Iruñeko apezpikutzari eman zion idatzi batean Berastegiko harana aipatu zuen.
|
|
|
|
Lehen
aipamenak, beraz, XIV. mendekoak dira: 1350ean, Iruñeko Elizbarrutiaren barruan dagoen parrokia gisa agertzen da Orendain; 1374an, Tolosako auzotasuna eskuratzen duten bilguneetako baten eran; eta 1384 eta 1390 urteetan, Enirio eta Aralar Batasunaren barruan, Amezketako Batasunaren parte diren kolazio edota eliza bati atxikitako auzotarren bilguneetako baten moduan.
|
|
|
Meatzariek kofradia sortu zuten, elkarrekin bildu eta burdina ateratzeko lana koordinatzeko. Gaur egun San Baleixo ermita dagoen lekuan batzen ziren; eta kofradiaren
|
lehen
aipamen dokumentatua 1434koa da. Peredak adierazi digu burdinaren ustiaketarako arautegia ere bazutela:
|
|
|
Noski, artikuluan, Elizaren kontra eskolan entzundakoa ere aipatu zuen, eskola publikoan Elizak ez baitzuen tokirik. Baina,
|
lehen
aipamena hizkuntzarena izan zen. Orduko euskararen aldeko boz batzuk atera ziren eta eskoletan euskararen erakusteko beharra ere ikusten zen.
|
|
|
Lan honen helburua euskaraz idatzita dauden testuetan korreferentzia ebatziko duen sistema bat garatzeada. Hau lortzeko,
|
lehenik
aipamen detektatzaile eraginkor bat garatuko da, eta ondoren detektatzaile horikorreferentzia ebazpenerako sisteman integratuko da.
|
|
|
Arño Gastanbide auzapeza ez zen hor, osagarri eneguak izan baititu (pixkortzen ari da), baina Frédéric Hernandez lehen axuantak ekitaldia hasi du auzapezak idatzi eta utzi mezua irakurtuz. Honen
|
lehen
aipamena izan da, joan den martxoan Herriko Etxeak ezagutu aldaketa ekipa berriaren sartzearekin. Eskertu ditu herritarrak eta, berehala lanean hasi ondoan, azpimarratu eramanen dituzten lanak eta proiektuak herritarrekin eremanen dituztela, hauekin ahal bezain bat usu bilduz.
|
|
|
Joanden ortzirale arratsean, auzo herrietako eta lekuko hautetsi, elkarteetako arduradun eta langile, jende multxo ederra bildu da Plaza Xoko gelan, Herriko Etxeko agiantza kari. Kontseiluaz inguratua, gomitak agurtu eta eskertu ondoan, Jean Michel Coscarat auzapezaren
|
lehen
aipamena, joanden martxoan, Herriko Etxeko aldaketa izan da. Kontseilu berria lekuan jarririk, aitortu du zoin harro dagon inguruan duen talde motibatu eta atxikiarekin lan egiteaz, herritar guzien auzapez izan nahian.
|
|
2016
|
|
|
Agirietan azaltzen denez, herritarrek beraien eguneroko bizitzarako frontoia beharrezkoa zutela adierazten dute.Kirol eta kultur ekintzen arloan informazio ugari biltzen da. Esaterako, idi eta ahari frogen edota herri kirol nahiz apostuen inguruan funts interesgarri eta baliotsua dago, kasu horretan argazkiak ere badaude gainera.Villabonan zezenketak noiztik egiten ziren galdetu ziguten behin eta, begira hasita, 1622 urtean aurkitu genuen
|
lehen
aipamena. Baina aktak urte horrez geroztik jasotzen direnez, agian lehenagotik ere egingo ziren zezenketak Villabonako festetan.
|
|
|
|
Lehen
aipamena, 1665eanAspaldikoak dira Ekorako elurraren salmentari buruzko lehen aipamenak: hain justu ere, 1665 urtekoak.
|
|
|
Lehen aipamena, 1665eanAspaldikoak dira Ekorako elurraren salmentari buruzko
|
lehen
aipamenak: hain justu ere, 1665 urtekoak.
|
|
|
Edozein modutan ere, eta misiolariaren lana gutxiesteko asmorik izan gabe, ez da dudarik Ameriketara joatearekin ber euskal idazle handiagoa oraino galdu genuela garbiro, areago, itsasoz bestaldera joan aitzineko liburu bakarraren maila ikusita. Laphitzek ondu olerki bakarra ezagutzen da, 1862.eko Urruñako lore jokoetan aurkeztu" Oderik edo Aita Santuaren soldadoa", Elizanbururen lan sariztatuaren ostean
|
lehen
aipamena jaso zuena. Halaz guztiz, 1867.ean Baionako Lamaignereren alargunarenean inprimatu zen Bi saindu hescualdunen bizia, San Inazio Loiolacoarena eta San Francisco Zabierecoarena izenburukoa da Laphitzek eskaini zigun liburu bakarra; harrez geroz, beste hirutan argitaratu da:
|
|
|
Bat Paulo Vl.aren Humanae vitae entziklikaz, 1968ko uztailaren 25ean agertua.
|
Lehen
aipamena Herriaren 939 zenbakian (1968/8/1) egiten da eta ondotik 940, 947, 955, 956, 961 aleetan iritzi desberdinak agertzen dira. Beste bat" Elizaren geroaz" 1970ean hasten dena 1019 zenbakian eta segidan agertzen dira 13 apez eta laiko irakurleren ikusmolde desberdinak, 1024, 1026, 1027, 1028, 1029, 1031, 1033, 1034, 1038 aletan!
|
|
2017
|
|
|
" Liburuaren
|
lehen
aipamena Xenpelarrek idatzi zuen' jaioko dira berriak' horretatik dator, eta nik diot liburu honekin baietz, jaio ginela berriak eta ez hori bakarrik, berri jaio ginela, aurreko tradiziorik gabe, bertso eskolatik pasatuta, bertsolaritzaren inguruko hainbat figura sortzen dituen fabrika hartatik", azaldu du Maiak.
|
|
|
Europa, Karibea, Filipinak... Gure kontinenteko
|
lehen
aipamen idatziak italiarrak dira (Pietro Andrea Mattioli, 1544). Europan ezagunagoa zen landare apaingarri modura, jangarri modura baino.
|
|
|
Hamleten orraztatzaile ahantzi ezinaren sortzearen lau mendeetako urteburua ospatzen da egun hauetan munduan barna. Gutariko anitzek Stratford Upon Aveneko idazle handiaren
|
lehen
aipamena ukan genuen Hertzainak taldearen baina la vida sigue igual zerak esaten zuenez Shakespearek. Ez Julio Iglesias lerdoak lelo gordina muinetan txertatu zitzaigun garaietan.
|
|
|
XVIII. mendean hasi zen agertzen, txapela? Europan, eta
|
lehen
aipamenetako bat James Boswellen egunerokoan dator (hemen aipatua: 1958:
|
|
|
Aitzitik, duela ehunka urtetik hona gurekin dugu. Filosofo harriaren
|
lehen
aipamenak duela 1.700 urtekoak dira. Zosimo de Panópolis izeneko alkimista egiptoar bati egozten zaizkio; hark metalak urrez transmutatzea nahi zuen, eta baita betiko gaztetasunaren elixirra ere.
|
|
|
Inguruko herriek egindakoari jarraiki 1864ean sortu zen kintoen elkartea ere ekarri dizut, ironia arinez bada ere, oraindik sekula baino bolada biziagoan segitzen duten kintoen egunak gogoan; hala ere, aitzakia horrekin, dokumentu honek neretzako duen alderik ederrena, Goizuetan azken samarrenik sortuGoizueta 1959an: ni gaixo jaio, medikuak etxe berria... tako zenbait baserriren
|
lehen
aipamena dizu, bere faksimile dotorean: Goiko eta Beheko Erabak, Urrizti, Urriztizabal (Txamoraberri), Gorostinchoco (Etxetxuri), Gorostin, Zumarrene, Alcaso vivero (Mintegi), Tupene, Jabierren borda (Montejrio), Mayu nuevo (Maioberri), Espide, aurreneko aldiz etxebizitza gisan... eta abar.
|
|
2018
|
|
|
Trajeria honek goraipatzen duan Jean Philippe de Bela,' Bela zalduna' nor izan zen salatu bagunuan ere
|
lehen
aipamen batetan, irakurleen gogoala ekar dezagun berriz ere mauletar hori sortu zela 1709 urtean, Zuberoako herrinausian berean, eta Pauen zentu 1796an, puntu hetako ederki zaharturik, arren. Bi data horien artean, bizi bat franko ontsa betea uken zuan.
|
|
|
Horren arabera, Ameriketatik ekarritako labore berriek, eta bereziki artoak (Zea mays), iraultza eragingo zuketen Euskal Herriaren isurialde atlantikoaren egitura sozio-ekonomikoan, ordura arte landu gabeko lurrak kolonizatzeko eta uztak izugarri handitzeko aukera emanez. Hala ere, arto laboreen
|
lehen
aipamenak XVI. mendekoak dira Euskal Herrian, baina ez dirudi XVII. mendea baino lehen orokortu zenik. Pentsa daiteke, beraz, espezie berri honen sarrera ez zela, berariaz, faktore eraldatzaile bat izan, lehenagotik zetorren dinamika batean sakontzeko baliabide ezin hobe bat baizik.
|
|
|
saiatu gero hain erraz ikusiko ez diren lanak aprobetxatzen, pelikula ezberdinagoak harrapatzen. Sarean agertu zaizkizu Izaro-ren
|
lehen
aipamenak, eta programazio osoko aukera ezberdinetako bat dirudi Txuspo Poyo artistaren lehen filma da. Leku egin diozu igande bazkalostean, are, Poyo bera bertan egongo bada filma aurkezten.
|
|
|
Hori bai, horiez gain ere beste batzuk behar direla uste dut. Hau da, zure
|
lehen
aipamenak(" Problema txikiez ardura zaitezke, problema nagusia ikusi gabe. Hori izango litzateke zoologikora joan eta bakarrik zorriak ikustea, elefantea ikusi gabe", Fishman) dioena hartuz, problema elefante nagusia dela lan mundua euskalduntzea diozu, baina problema elefante NAGUSIETAKOA dela esango nuke.
|
|
|
Adbokazio honek ere Frantziako hegoaldeko erreferentzia dakarkigu. Eliza honen
|
lehen
aipamenak 1100 urte ingurukoak dira.
|
|
2019
|
|
|
I. M. Echaidek Desarrollo de las conjugaciones euskaras (1944) liburuan erantsi zuen sarrera hitzaldia, Akademiaren agerkari ofiziala etenda baitzegoen. Oker ez banago, hori da gerraondoko Euskaltzaindia instituzio bizitzat jotzen duen
|
lehen
aipamen inprimatua. Hala ere, liburuko gehigarri hutsa zen, sarrera hitzaldia noiz eta non egin zen zehazten ez zuena, testuari 1942ko ekaineko data emanagatik:
|
|
|
Berbungen gertatutakoa koreomaniaren deskribapen zaharrenetakoa da, baina ez zaharrena. Koreomaniaren
|
lehen
aipamena VII. mendekoa da. Agerraldi nabarmenenak, ordea, Behe Erdi Aroan gertatu ziren, horietako asko Alemanian.
|
|
|
Badira seinaleak Erdi Aroan Espainiatik Trondheimera bidaiak egin zirela adierazten dutenak, Santiago de Compostelako erromes maskorrak aurkitu baitira han. Erromes maskorren
|
lehen
aipamena 1106koa da, eta Liber Sancti Jacobi bilduman dago gordeta. Danimarkan, Suedian eta Norvegian ere horrelako maskor asko daude ikusgai, baina gehienak ezin dira datatu.
|
|
|
Donostiako bestaz dugun
|
lehen
aipamena XIX. mendekoa da. Garai hartan Euskal Herriko biztanle gehienak baserritarrak edo laborariak ziren, eta gehien gehienak maizter edo bordari, eta urtero errenta edo saria ordaindu behar izaten zioten nagusi edo lurren jabeari.
|
|
|
Korrefentzia ebazpena bi azpi atazatan banatu ohi da, aipamen detekzioa eta erreferentzien ebazpena (Pradhanet al., 2011).
|
Lehenik
aipamen detekzioa egiten da, testuan zehar entitateren bati erreferentzia egiten dioten espresio testualak identifikatuz. Ondoren, aipamenak multzokatu behar dira, entitate berdinari erreferentzia egitendiotenak klusterretan elkartuz.
|
|
|
Oraindik ere ez dakit zergatik eman nuen izena. Baliteke, gaztetan, Prosper Mérimée idazlearen Carmen nobelak niregan uste baino arrasto sakonagoa utzi izana; esango nuke Etxalarko buhamesa izan zela euskaldunei buruz nik jasotako
|
lehen
aipamena. Edo baliteke, besterik gabe, mintzaira exotikoa iruditu izana (alkoholaren eraginez eta txantxetan baino ez dut nabarmentzen Anaïs Ninek euskal gizonen zerari buruz eginiko goraipamena, exotikoa eta erotikoa hitzak uztartuz, eta sekula ez Giovanniri; noiz edo noiz euskara ikastea cool dela esan izan dut, zerbait esate aldera).
|
|
|
"... aviendoydo a la Borda de Josep de Çavaleta nospidio el dicho Josepf un poco de tierra para estar derecho y le dimos licencia señalando para esto; y por lo que a perdido algunos robles le condenamos en diezy seis reales. Oraingoz datu zehatzagoak falta dituzu, baina laster ikasiko, 1670ko bordarien zerrendan, egungo Gorritz baserriaren
|
lehen
aipamenak direla horiek, sortzez herriko Peritza etxeari zegokionarenak, hain juxtu.
|
|
|
3. Miguel de Eguzkiza en los cerros de Mintorrola. Horra gero Tardoko borda izanen zenaren
|
lehen
aipamenak. Horrek esan nahi du, Peliperen borda bezalaxe, nahiz isuna pagatu, lehendik markatutako tokian egin zuela borda, Bizkaia aldean gabiarotz zebilen Migel Eguzkitzak.
|
|
|
1461 urtekoa da Galdaondo izenaren
|
lehen
aipamena. Etxe izena, auzoa edo deitura baino lehenagoko aipamena da gainera.
|
|
2020
|
|
|
Antton Abadia, Agosti Xaho eta Jose Manterola izan ziren eragile nagusiak. Mugimendu erromantikoaren ildoari jarraikiz, herri kulturari begira jarri eta bertsolaritzaren aldeko apustua egin zuten, eta, hura prestigiatzeko, prentsa erabili —argazkietan,
|
lehen
aipamenak prentsan— Bertso eta doinu bilketari ekin zioten. Abadiak Lore Jokoak jarri zituen abian.
|
|
|
Haietatik 24tan (%0, 6), emakume bertsolariren bat aipatzen da.
|
Lehen
aipamena Maria Luixa Erdozio lapurtarrarena da (Azkaine, 1846 Donibane Lohizune, 1925). Revue de Linguistique et de Philologie comparée aldizkarian ageri da, 1869ko Lore Jokoei buruz Julien Vinsonek argitaratu zuen Concours de Poésie Basque a Sare artikuluan.
|
|
|
Izenak adierazi bezala, Antzuolak duen ermita zaharrena izan litekeela uste da, herriko parrokia egin aurretik ere.
|
Lehen
aipamen dokumentala 1503koa da. Elizaren barnean Andramariaren irudia ikus diatke, XIV. mendekoa.
|
|
|
Nik dakidala, asuntoaren
|
lehen
aipamena Gerardo Markuletarena izan zen. Poeta katalanak euskarara itzul  tzen ari zela, hara non ikusi zuen Leteren azken poema liburuko poema zenbait Ribaren poemen itzulpenak direla ia ia.
|
|
|
Bertan jasotzen denez, aspaldidanik da ezaguna eta erabiliamuga hitza euskaraz. XVII. mendekoa da oraindaino ezagutzen den
|
lehen
aipamena. Etxeberri Ziburukoaren idatzietan ageri da lehenengoz, eta geroztik euskalki eta garai guzietan erabilera arrunteko hitza da (Mitxelena eta Sarasola 1999).
|
|
|
Arteen marketinari buruzko
|
lehen
aipamena 1970eko hamarkadan egin zen Britania Handiko Arts Councilen eskutik (1976), eta hurrengo hamarkadetatik gaur egun arte, kontzeptu horrek iritzi ezberdinak sortu ditu. Leek (2005) hiru etapatan bereizten du arteen marketinaren eboluzia.
|
|
2021
|
|
|
Badirudi bat bateko bertso saioa ere lehen ekitaldietatik eta urtero jokatu zela: 1855ean aurki daiteke prentsan
|
lehen
aipamen bat (1855/XII/06, Le Messager de Bayonne. " Compte rendu de la fête d’Urrugne et du Concours de 1855"), eta Davantek dio Lore Jokoen iraupena aldakorra izanik (egun bakarra lehen ekitaldietan, lau egunetarainokoa geroago), ekitaldi laburrenetan ere jaso izan zela bertsolarien saio hori (2012:
|
|
|
1850eko Ariel arakatu da hariari tiraka, baina, ez da Lore Jokoei buruzko erreferentziarik topatu ahal izan. Euskal Lore Jokoei buruz prentsan agertutako
|
lehen
aipamenak bertan topatzeko balio izan du, hala ere, saiakerak. Ustez ikerketa honen ekarpen bat izan daiteke hau:
|
|
|
Euskal prentsa modernoak egindako lehen urratsetan estreinatu zen bertsolaritza medioetan. Esan bezala, XIX. mende hasierakoak dira erdaraz egindako lehen urratsak, eta bertsolaritzaren edo bertsolarien
|
lehen
aipamenak 1820ko hamarkadan egin ziren, Boucher de Crèvecoeurren testuarekin (1823) eta Etxahunen epaiketei buruzkoekin (1828). Euskarak prentsan izan zuen lehen agerpenaren aurretikoak dira horiek, eta euskarazko kazetaritzak emandako hurrengo pausoan, Agosti Xahoren Uskal Herriko Gazetan, bi zenbaki bakarrik argitaratu arren, bertsolaritzari tartea egingo zitzaion.
|
|
|
Bilketaren beharraren ideia bertsolaritzaren eragiletzaren historiaren hastapenetatik txertatu zen proiektuan. Bertsolaritzaren inguruan topatu ditugun
|
lehen
aipamenetan ere, Iztuetak edo Xahok egindakoetan, jasotzen zen, eta gero jarraitutasuna izan du: Manterolak bilduma egin zuen, Aitzolek ere bai...
|
|
|
Euzko Pizkundeko eta frankismo garaiko prentsan
|
lehen
aipamen batzuk egiten zaizkion arren, sorrera hori ez zen 1986a arte gauzatu, eta orduan ekin zitzaion ildo honen lanketari, elkartea bertso mundu osoa integratuko zuen eta kulturgintzara bideratuko zen gizarte mugimendu baten eragiletzarako baliatuz. Berrikuntza hori ere funtsezkoa suertatu da, Lore Jokoen sorreratik lehen aldiz bertsolariek hartu baitzuten proiektuaren kontrola, ahalduntze horretatik bertsolaritzaren modernizazio prozesuaren azken faseari barruko begirada berri bat aplikatuz.
|
|
|
Basa gerlak noiz hasi ziren? Paper zaharretan
|
lehen
aipamena 1316koa dugü. Zeren güdüka horik?
|
|
|
Bertso eskolak 1980ko hamarraldi hasieran hasi ziren loratzen eta gaur Bertsozale Elkartea dena hamarkada horren bigarren erdian sortu zen. Suma zitekeen bertsolaritzaren historian funtsezkoak izan diren ideia horiek lehenagotik hasiko zirela eztabaidatzen, baina sorpresa polita izan da prentsako
|
lehen
aipamenak 50 urte lehenago, gerraurreko Euzko Pizkundean topatzea.
|
|
|
Hala ere, zutik mantentzea lortu du orain arte, nahiz eta gaur egun galdua zuen garai bateko indarra. " Bere
|
lehen
aipamen historikoak 1573 eta 1586 bitartekoak dira; hau da, Sebastian Lopez Ozaetak erosi omen zuen garaikoak. Errota hau Bidebarrieta izeneko lur eremuan kokatua dago, zehazki.
|
|
|
Industria iraultza Bizkaian gertatzearekin bat areagotu egin zen fenomenoa. Gerraosteko etxolen
|
lehen
aipamenak 40ko hamarkadan bertan aurki daitezke. 1943 urtetik aurrera, Bilboko udaletxean etxolak eraikitzeko eskakizun formalak jasotzen hasi ziren, etorkinen zein jatorrizko biztanleen eskutik.
|
|
|
Alegiazko uharte horren
|
lehen
aipamena William Ambrose Cowley kortsario ingelesak egin zuen 1683ko udan (hegoaldeko udan, jakina), esanez 47º S inguruan uharte ezezagun bat ikusi zutela, itxuraz bizilagunik gabekoa baina egokia ur geza hartu eta arrantza egiteko, eta uharte horri Pepys izena jarri ziola Samuel Pepys Ingalaterrako Almirantegoko idazkari nagusiaren ohoretan.
|
|
|
Kobzarien historia Ukrainako bizilagunena bezain gorabeheratsua da.
|
Lehen
aipamen idatzia Erdi Arokoa bada ere, kobzariek aitzindariak izango zituzten. Loraldia, ordea, Hetmanato deituriko kosakoen estatuaren aroan etorri zen, Ukrainako burujabetasunaren eskutik; hau da, 1648 eta 1782 urteen artean.28 Eta gainbehera, Alexandro II.a Errusiako tsarrak euren jarduera debekatu zuenean, musikariei" ukrainofilia" leporatuta.
|
|
|
Argiako artikuluan agertzen den
|
lehen
aipamena artikulutik aterarazten dut eta nire testuan kolatzen dut. " 22 urte nituela aurkitu nituen haikuak.
|
|
|
Aipamen partziala in Jose Felix Azurmendi, ETA de principio a fin, 2014 (Itzulia). ‘Militarismoaren’
|
lehen
aipamenetatik bat abertzaleen artean.
|
|
|
Araluce eta haren >zakurrak=. KAS alternatibaren
|
lehen
aipamena ekintza armatu bati lotua 253
|
|
|
Araluce eta haren >zakurrak=. KAS alternatibaren
|
lehen
aipamena ekintza armatu bati lotua
|
|
|
Mahai paraleloaren
|
lehen
aipamenak
|
|
|
Negoziaketaren bi lerroen
|
lehen
aipamenak
|