|
2008
|
|
|
Oek> dugu
|
lehen
pertsonako plurala, mugatzailearen itxura berberekoa. Hori dela ta zail egiten da mugatzaile erakusleon arteko bereizkuntza zehazten, Lazarragarenean legez beste testu zaharretan.
|
|
|
Are gutxiago dago subjektu partikularrik etsenplu hauen aurretik doazen kopletan: . Doktrina Kristiana, n
|
lehen
pertsona pluralaren erabilera nagusitu egiten zaio lehen pertsona singularraren erabilerari;. Amorosen gaztiguia, n edo. Emazten fabore, n ere bada lehen pertsona pluralaren erabilerarik. Abantailak besterik ez dizkio eskuratzen lehen pertsona pluralaz baliatzeak; izan ere, batetik, hartzailearengana hurbiltzeko baliabide du; bestetik, ez du inolako eragozpenik lehen pertsona singularra plural horretara biltzeko, giza-ki legez hitz egiten ari baita eta ez subjektu partikular gisa.
|
|
|
Are gutxiago dago subjektu partikularrik etsenplu hauen aurretik doazen kopletan: . Doktrina Kristiana, n lehen pertsona pluralaren erabilera nagusitu egiten zaio lehen pertsona singularraren erabilerari;. Amorosen gaztiguia, n edo. Emazten fabore, n ere bada
|
lehen
pertsona pluralaren erabilerarik. Abantailak besterik ez dizkio eskuratzen lehen pertsona pluralaz baliatzeak; izan ere, batetik, hartzailearengana hurbiltzeko baliabide du; bestetik, ez du inolako eragozpenik lehen pertsona singularra plural horretara biltzeko, giza-ki legez hitz egiten ari baita eta ez subjektu partikular gisa.
|
|
|
–Doktrina Kristiana, n lehen pertsona pluralaren erabilera nagusitu egiten zaio lehen pertsona singularraren erabilerari;. Amorosen gaztiguia, n edo. Emazten fabore, n ere bada lehen pertsona pluralaren erabilerarik. Abantailak besterik ez dizkio eskuratzen
|
lehen
pertsona pluralaz baliatzeak; izan ere, batetik, hartzailearengana hurbiltzeko baliabide du; bestetik, ez du inolako eragozpenik lehen pertsona singularra plural horretara biltzeko, giza-ki legez hitz egiten ari baita eta ez subjektu partikular gisa. Etxeparek ez dara ma bere kopletara bere esperientzia erlijiosoa edo emakumeari buruzko ikuskera berezia, baizik eta kristau doktrinak irakatsi diona edo emakumearen alde emanda zeuden argumentuak.
|
|
|
–Kirikiñok? artikuluan bere iritzi propioa aurkeztu arren,
|
lehen
pertsona pluralean mintzo zen. Gu hori nori zegokion ez zuen esplizitatzen, baina zalantzarik gabe egiazko, jeltzaleak, edo Sabinoren?
|
|
|
Batzuetan, ordea, gezurren bat esango nien, zerbait asmatuko nuen, eta inongo harridura keinurik egin edo aurpegi arrarorik jartzen ez bazuten, banekien kasu zipitzik egin ez zidatena. Adibidez, azkena egindako bidaiaren bat kontura etorriz gero," Will-ekin Milanen izan nintzen duela hilabete" edo" Atzo gauean berandura arte egon ginen jatetxean, eta nekatuta nago" esango nuen, eta" gu" ka hitz egiteak,
|
lehen
pertsona pluralean, beti pizten du bestelako jakin min bat, eta" gu" osatzen duen beste hori, bigarrena, maskulino singularra bada, mutila alegia, are gehiago. Eta kasurik egin ez zidanari, berdin izango zitzaion Milanen, Erroman edo Napolin izan nintzen, edo bezperan afaltzen edo musika kontzertuan izan nintzen.
|
|
2009
|
|
|
Feliperen osabak, jelkide sutsua zen, jendea bere kausarako irabazteko irrika bizia zuena, halako moduan, non joera kontziente batek egituratutako joera inkontziente bat ere behar baitzuen bere psikearen osagai, noiznahi bultzatzen zuena singularreko
|
lehen
pertsonatik pluralekora oharkabean pasatzera, sutsu hitz egiten zion Gabinori:
|
|
|
Feliperen osabak –jelkide sutsua zen, jendea bere kausarako irabazteko irrika bizia zuena, halako moduan, non joera kontziente batek egituratutako joera inkontziente bat ere behar baitzuen bere psikearen osagai, noiznahi bultzatzen zuena singularreko
|
lehen
pertsonatik pluralekora oharkabean pasatzera– sutsu hitz egiten zion Gabinori:
|
|
2010
|
|
|
GU:
|
lehen
pertsona pluraleko izenordaina, pertsona bati baino gehiagori dagokio, baina pertsona horien artean hiztuna ere sartzen da. Hots, GU= NI+ beste zenbait pertsona.
|
|
2012
|
|
|
Nagusiki,, gu?
|
lehen
pertsona pluraleko izenordaina erabiltzera jotzen du:
|
|
|
a) E1 enuntziatuko aditz jokatua hirugarren pertsonan egonik, E2 enuntziatuko aditz jokatua lehen pertsonan agertzen da, dela
|
lehen
pertsona pluralean dela lehen pertsona singularrean:
|
|
|
2) Esataria gertakizunak hirugarren pertsonan kontatzen ari delarik (E1 oinarrizko enuntziatu bidez), enuntziatu parentetiko gehienak lehen pertsonan agertzen dira, dela lehen pertsona singularrean, dela
|
lehen
pertsona pluralean. Horretara morfosintaxian bertan islatzen diren diskurtso eskakizunek bultzatzen dutela uste dugu; izan ere, esatariak, maiz aski, bere ikuspegitik ez ezik beste enuntziatzaileren baten ikuspegitik konta ditzake gertakizunak, baina ez du zertan beti enuntziatzailearekin bat etorri, eta horretxen lekuko izan litezke esatariak berak oinarrizko enuntziaturen sintaxia hautsiaz lehen pertsonan tartekatzen dituen iruzkin, iritzi eta pentsakizunen hari solteak ere.
|
|
|
Aldaketak gertatu gertatzen dira. Oinarrizko enuntziatua hirugarren pertsonan egonik ere, 14 adibidetan (%31.81) E2 enuntziatu parentetikoak lehen pertsonaren aldeko hautua egin du, dela lehen pertsona singularra (10 adibide), dela
|
lehen
pertsona plurala (4 adibide). Gainerakoetan (bigarrenpertsona pluraleko adibidean izan ezik) bere horretan iraun du, hirugarren pertsonan alegia.
|
|
2014
|
|
|
gu:
|
lehen
pertsona pluraleko ergatibo komunztadura.
|
|
|
gu:
|
lehen
pertsona pluraleko ergatibo komunztadura.
|
|
|
Zehar osagarriarekiko komunztadurarik gabeko aditz forma komunztadurarekikoarekin parekatuz, EGLUko adibide honek iradokitzen du subjektu isilaerreferentzia askekoa dela (kasu honetan
|
lehen
pertsona pluralekoa litzateke). Horrek, berriz, (23) (24) ko subjektu isil arbitrarioa ere pro motakoa dela pentsatzeraematen du.
|
|
2017
|
|
|
Inpertsonalean edo
|
lehen
pertsona pluralean gehiago bageneki bezala idaztean, gehiegi dakigula uste izatea nabarmentzen da. Eta inorentzat ez garela ari, beraz.
|
|
|
Ez kasualitatez, bertso saioetan bezalaxe, agurreko bertso kantu batek ireki eta ixten du diskoa.
|
Lehen
pertsona pluralean kantatuta, azken agurrean aitortu zuen Errobik bertsoarekin izandako harreman ez ofiziala. Anje Duhaldek idatziak dira despedida hitz horiek:
|
|
|
Bisitarien deskribapena egin ondoren, bertso sortaren bigarren zatian aldatu egiten da subjektua.
|
Lehen
pertsona plurala erabilita, salbatu beharreko mundu zaharraren ahots bihurtzen da Eizmendi. Hor esaten dituenak ere bai, horiek ere bere egingo lituzkete bere garaiko bertsolari gehienek, baina kasu honetan, badu bere garrantzia nork zer dion.
|
|
|
Harroxko maitagarri bat iruditu zitzaidan. Ez zitzaidan burutik pasatu ere egin aditzen bat geroaldian eta
|
lehen
pertsona pluralean jokatuko genuenik. Halaxe gertatu, ordea.
|
|
2018
|
|
|
Bagaytez adizkiak, bestalde, z pluralgilea hartu du dagoeneko. Mounolek eta GomezLopezek (2018, 506) diotenez, garai zaharrean eta Mendebaldetik hedatu den berrikuntza da hori, nahiz eta lehenagotik baden, eta bereziki
|
lehen
pertsona pluralean, hemen bezala.
|
|
2019
|
|
|
Testuinguraketa II: igorle eta hartzailearen arteko harremana testu osoan zehar aldakorra izandaitekeenez,
|
lehen
pertsona pluralaren atzean nolako inplikazioak ikusten diren aztertu.
|
|
|
Ahotsen kudeaketarekin jarraituz, aipagarria da bi testuren egileak, ikasle diren aldetik, gaian inplikatu egiten direla lehenengo pertsona pluraleko adizkiak erabiliz. Inplikazio horietan, igorleek, ereduko ikasle diren aldetik, ereduan ikasten dutenen esperientzia biltzeko darabilte
|
lehen
pertsona plurala.
|
|
|
Hala ere, zenbaitetan,
|
lehen
pertsona pluralaren bidez, ikasleak gizarteko partaide gisa inplikatzen dira, irakurlea ere gizarteko partaide delarik:
|
|
|
Alegia, nork sintagma bati dagokio, hots:
|
lehen
pertsona pluraleko(= GU) ergatibo bati. Z, berriz, nor sintagma bati dagokio:
|
|
|
Testu historikoei begiratuta, Berako olagizonaren gutunetan eta 1933ko bandoetan dira dago; gainerakoan, Lapurdiko kostaldekoetan, Saran, Beran, Lesakan (Etxeberriren 1857ko sermoietan salbuespen bat dago) eta Etxalarren dire ageri da beti. Bertzalde, gara dago
|
lehen
pertsona pluralean, espero bezala, baina gare eta gara bana daude 1785eko Berako gutunean. Ez dago, hala ere, bertze gare rik corpus osoan, 1680ko Urruñako gutunean salbu.
|
|
2020
|
|
|
Baina behin eta berriz atzentzen zaigu eta gure momentuen argazkiak nolakoak izanen liratekeen pentsatuz baloratzen gara, momentua zerk betetzen duen ohartu gabe.Testu honen formak ere luzera bat eskatzen du eta beti ez da hain erraz betetzen bat ez dagoenean edukiz horniturik. Bertzeei buruz aritzen zara orduan, eta noizean behin, komeni zaizunean,
|
lehen
pertsona pluralean sartzen duzu zure burua. Nire buruari gauzak errateko forma bat baino ez da.
|
|
2021
|
|
|
goazen; mintza gaitezen; hau egin dezadan; sar nadin etxean; indar bat egin dezagun; demagun egia dela. Forma hauez gain ekialdeko euskalkiek [dugun+ aditzoina] egitura dute
|
lehen
pertsona pluraleko subjektua duten aditz trantsitiboekin: dugun kanta!; dugun ikas!
|
|
|
Bestalde, numero komunztaduraz gain pertsona komunztadura ere badago aditzean. Alde honetatik, juntagaietako bat lehen pertsonakoa bada, singularra nahiz plurala, sintagma osoa
|
lehen
pertsona pluralekoa izango da, eta ondorioz, baita aditzarekiko komunztadura ere: Zu eta ni joan gara; Ni eta Pello etorri gara; lehenengo pertsonak ‘agintzen’ du.
|
|
|
25.1.5b Lehen pertsonako jusiboan, hau da,
|
lehen
pertsona pluralari agindu bat zuzentzen zaionean, [aditzoina+* edin] eta [aditzoina+* ezan] —mendebaldean [partizipioa+ egin] — adizki analitikoak erabili ohi dira: Mintza gaitezen; Ikus dezagun.
|