|
2001
|
|
|
7 Arkiloko: K.a. VII. mendeko
|
lehen
erdialdeko olerkari lirikoa.
|
|
2002
|
|
|
Sagar puskak dolareko askan beratzen edukitzen dira ordu batzuetan. XVI. eta XVII. mendearen
|
lehen
erdialdeko baserrietan, baserri gotikoetan, dolareak baserriaren ia bi solairuak hartzen zituen. Tresneria honek garai bateko erromatarren dolareetan zuen oinarria.
|
|
2005
|
|
|
1988), ez da gertatu horietako bat ere nagusitzea. XX. mendearen
|
lehen
erdialdean ortografia bateratua lortzeko saio ugari egin ziren eta mendearen erdiaren inguruan berpiztu egin zen estandarra nolakoa izango zen behin betiko erabakitzeko beharraren kezka. Euskaltzaindiaren barruan ere piztuta zegoen eztabaida hori eta egun bizi dugun estandarizazio prozesuaren oinarriak jarri ziren 1958 urtean Euskaltzaindiak Bilbon egin zuen Euskaltzaleen biltzarrean'.
|
|
|
XIX. mendearen
|
lehen
erdialdeko gerrak amaituta, liberal moderatuen erregimena finkatu zelarik, Gasteizek egonkortze eta garapen bide lasaia ezagutu zituen. Aduanak kostara aldatzeak hasieran ekonomi desegituraketa larria eragin bazuen, egoera laster hobetu zen, jarduera berriak garatuz, batik bat estatu liberalak hirian ezarritako erakunde desberdinen inguruan (kapitania nagusia, posta eta telegrafo bulegoa, bigarren hezkuntzako institutua,...). Hiriaren aurrerapena bere aurrezki kutxaren agerpenak (1850), apezpikutza eta seminarioaren ezarrerak (1862), tren geltokiaren eraikuntzak (1864) eta Gasteizko Bankuaren sorrerak (1864) baieztatu zuten.
|
|
2007
|
|
|
Oso ongi adierazten du arte erromanikotik arte gotikora egon zen trantsizio garaia eta nola gauzatu zen hori Araban. Zehatz mehatz noiz eraiki zen ez dakigu, baina badirudi XI. mendearen bigarren erdialdean eta XII. mendearen
|
lehen
erdialdean izan zela.
|
|
2008
|
|
|
obra osoen irakurketak presentzia handia hartu zuen Espainiako Estatuko ikasgeletan. Hori mendearen
|
lehen
erdialdean gertatu zen.
|
|
|
Osasun asistentziari dagokion aldetik, esan beharra dago Bilbok bazuela ospitale bat, Atxurikoa. Mendearen hasieran zabaldu zuten, 250 oherekin, eta nahikoa hutsik egoten zen, mendearen
|
lehen
erdialdean behintzat.
|
|
|
el? estudio, de, la, lengua, vasca, popular? 1917ko
|
lehen
erdialdean argitaratua) 192 Jeltzaleek Sabino Aranaren bidea segitzen zuten, bereziki Bizkaian. Gainerako herrialdeetako jeltzaleek ere sabindar eredua segitzen zuten, baina erabateko dogmatismorik gabe.
|
|
|
80ko hamarkadako
|
lehen
erdialdean izandako mugimendu bakezalea da guk aztertuko duguna, baina ezin da ahaztu Europako hainbat herrialdetan 50eko eta 60ko hamarkadetan ere izan zirela mugimendu bakezaleak. Ez dirudi, baina, mugimendu horien jarraipena denik, baizik eta mugimendu berri bat.
|
|
|
Halakoetan, metodorik zaharrena egunerokoena da, erabilgarria baitzen grabatzeko teknologiarik ez zegoenean, edo berau garestiegia zenean. Ospetsuak dira Stern senar emazteek (Stern eta Stern, 1907) edo Leopold ek() aurreko mendearen
|
lehen
erdialdean egindakoak. Edozelan ere, gurasoen informazioetan oinarritzen diren metodoak ez dira egunerokoak jasotzera mugatzen.
|
|
2009
|
|
|
Lehendabiziko entsegu klinikoak uztailean hasi zituzten eta irailaren
|
lehen
erdialderako emaitzak egongo dira, azpimarratu du Marie Paule Kieny Osasunaren Mundu Erakundeko Txertoen Ikerketarako zuzendariak.
|
|
|
Tradizionaletik modernorako jauziarekin finkatu zen galera sentimendu hura, Campionena eta beste askorena, gurea ere bada, modernotik hipermodernorako jauzia bizi dugun euskal herritarrona. XX. mendeko
|
lehen
erdialdean berpizkunde sinboliko kultural ederra gertatu zen, ordea. Beharbada aurkituko dugu biderik pareko loraldirako.
|
|
2010
|
|
|
Talde baskoniarrak ondoz ondoko hirugarren garaipena jaso du ACB Ligan, oraingo honetan ACB Ligako liderraren aurka. Partidaren
|
lehen
erdialdean lortutakoa galduz amaieran.
|
|
|
Hau egia bada ere, haien ideologiak, jarrerak eta ekintzak bizi izan duten testuinguruan ulertu behar dira. Horrela, XX. mendearen
|
lehen
erdialdean Alemania eta inguruko fisikari eta kimikariek (eta baita beste arlo batzuetako hainbat zientzialarik ere) Nazismoarekin topo egin zuten. Bi Mundu Gerren arteko egoera latza izan zela zer esanik ez dago.
|
|
|
Curriculumaren zati bat Estatuak ezartzen du, eta gainerakoa Eusko Jaurlaritzak. 80ko hamarkadaren
|
lehen
erdialdean egin zen EAEko eskola curriculumaren lehenengo zehazte lana. Orduan heldu zitzaion espresuki, arauzko xedapen mailan, euskal hizkuntza eta literaturaren ikasketa planari Eskolaurrean, OHOn eta Batxilergoan.
|
|
|
Horien adibide dira, besteak beste, gaixotasunak agertzea, uraren kalitatearen alterazio bat batekoak, itsasertzeko uretan" hildako eremuak" sortzea, arrantza tokien kolapsoa eta eskualdeko klimen aldaketak. Gainera, ekosistemen zerbitzuen degradazioa nabarmen okertu daiteke mende honen
|
lehen
erdialdean eta eragozpen handia izan daiteke Milurtekoko Garapen Helburuak lortzeko. Nazio Batuek 2015 urterako finkatutako helburuak dira horiek; besteren artean, pobrezia, gosea eta gaixotasunak murriztea.
|
|
2011
|
|
|
Zumarragako mutiko hark ez zuen bere herriko trikiti famatuaren berri, baina aitonaren Zarauzko jaiotetxera edo amonaren Bidanikora familia bidaia egiten zuen bakoitzeko, Laja eta Landakandaren kasetak entzuten zituen Ford Fiesta gorri zaharreko aparatuan. Mutiko hark ez zekien 80ko hamarkadaren
|
lehen
erdialde horretan Azkoitian rock eta pop mugimendua loraturik zegoela, baina bazekien, gurasoek hala esanda, herri horretakoak zirela Laja eta Landakanda. Berezko gustu musikalik ez zuen izango oraindik, baina buruz ikasi zituen makinatxo bat trikiti eta porrusaldaren hitzak, entzunaren entzunez.
|
|
|
Ordurako UEUn zenbait testuliburu argitaratuta zituen, baita Elhuyar aldizkarian zenbait artikulu ere. 80ko hamarkadaren
|
lehen
erdialdean, Jesus Mari Txurrukarekin batera Zientzia Fakultateko ikasketak euskalduntzeko ekimenetan parte hartu zuen. Elkarrekin, dekanoaren zein errektorearen bulegoetara joaten ziren baliabideak, baimenak eta abar lortzeko.
|
|
|
ohiko ordutegien barruan txertatu ziren293 Bestalde, ikasturte horretan Euskal Filologia espezialitatea abian jarri zen (eta horiek euskarazko lehen ikasketa ofizialak izan ziren aipatutako Irakasle Eskolan). Azkenik, 80ko hamarkadaren
|
lehen
erdialdean eskolaren edozein espezialitateko irakasgaia euskaraz ikas zitekeen. Segidan prozesu osoa zelan gauzatu zen azalduko dugu.
|
|
|
Laburbilduz, Bilboko Irakasle Eskolan, 70eko hamarkadaren
|
lehen
erdialdean eskaintza akademikoa absolutuki gaztelaniaz zen, baina aipatutako hamarkadaren bigarren erdialdetik aurrera euskara sartzen hasi zen. Hasiera batean euskal hizkuntzaren iraskaskuntza zen, euskalduntzea edo alfabetatzea.
|
|
|
76) zirela. Baina EKTak 70eko hamarkadaren
|
lehen
erdialdetik aurrera sortu ziren fakultate eta unibertsitate eskoletan euskal hizkuntza eta kultura sustatzeko unibertsitatean. Noski, Euskal Unibertsitatearen kanpaina edo barruti bakarraren eskarien garaian, beronen alde jarri ziren, baina talde horiek sortzeko arrazoia ez zen barrutiarena izan235.
|
|
|
Unibertsitate publikoan, hau da, Bilboko Unibertsitatean, lerro nagusitan esan daiteke 70eko hamarkadaren
|
lehen
erdialdean fakultate eta eskola batzuetan euskara ikasteko eskolak bazirela, baina eskola orduetatik kanpo eta modu ez ofizial batean, eta gehienetan zentroko euskal kultur elkarteek antolatzen zituen. 1976 urtetik aurrera, zentroetako kultur elkarteek legezko izaera hartzean, hau da, elkarte kultural gisa legezko izaera hartzean, beraiek antolatutako jarduerak, euskara eskolak barne, unibertsitatearen (diru) laguntza jaso zuten.
|
|
|
UEUren helburua euskara eta unibertsitatea uztartzea izan da, osorik euskaraz funtzionatuko zuen Euskal Unibertsitatearen alde. UEU sortu zenean 70eko hamarkadaren
|
lehen
erdialdean, Euskal Herria unibertsitate barruti desberdinetan sakabanatuta egoteaz gainera, euskararen presentzia, arestian aipatu dugunez, hutsala zen, ez zuen unibertsitate bizitzan inongo entitate ofizialik.
|
|
|
Euskal Unibertsitatea, euskalduntze alfabetatzearen koordinazioa, euskara tituluen kudeaketa...), 70eko hamarkadan ez zegoelako beste erakunde konpetenterik horretarako. 80ko hamarkadaren
|
lehen
erdialdean horietako asko eskualdatu egin zituen.
|
|
|
Labayruk Litterae Vasconiae. Euskararen Iker Atalak (1982) eta Idatz & Mintz, literatur atalen sortaCuadernos de Sección (1983) argitaratu zituen, Eusko Ikaskuntzak, berriz, sailetako koadernoak() 80ko hamarkadaren
|
lehen
erdialdean. Labayruren euskara hutsezko aldizkaria Literaturari buruzkoa da (Idatz & Mintz, 1983), eta Eusko Ikaskuntzaren kasuan, Zuzenbideari buruzkoa (Eleria, 1996).
|
|
|
Gerraoste latzean, euskarazko ekoizpenek jaso zuten etenarekin, itzulpengintzak ere atzera egin zuen. 50eko
|
lehen
erdialdean bi euskaratzaile aipagarri ditugu: Bingen Ametzaga eta Jokin Zaitegi.
|
|
2012
|
|
|
Barroko esaten zaie XVI. mendearen amaieratik XVIII. mendearen hasierara sortutako kultura adierazpenei. XVI. mendearen
|
lehen
erdialdean nagusitutako Italiako manierismoaren jarraipena da barrokoa. Bada, kanon klasikoak artifizialtasunez erabiltzen hasi zen manierismoa, eta haren ondotik, barrokoak munduaren ibilera bizia eta zentzumen asaldura adieraztera bideratu zuen artea, sosegu klasikoa bazter utzita.
|
|
|
XVII. mendearen
|
lehen
erdialdean, indarrean jarraitu zuen estilo herreratarraren eraginak; hala, estilo zurruna nagusitu zen, apainduren handikeriatik aldenduta; gainera, krisialdi ekonomikoaren eraginez, material pobreak erabiltzen zituzten (zura eta igeltsua), Italia, Frantzia eta Alemaniako harrizko kupula handietatik urruti.
|
|
2013
|
|
|
Euskal Pizkundea edo ondoren lehenengo Pizkundea bezala ezagutu dena, euskal literaturak bizi zuen garai emankorrari deitu zaio, garai hau XIX. mendeko bigarren erdialdetik XX. mendeko
|
lehen
erdialdera arte luzatu zen. Mugimendu euskaltzalea Hegoaldeko lurraldeetan gerra karlistak galdu eta foruak deuseztatu zireneko galera sentimenduarekin dago lotuta, erromantizismoaren eraginarekin.
|
|
2014
|
|
|
Lan luzeei dagokienez, Beriainen eta Elizalderen lanak ezagutzen dira, baina ez da haien edizio kritikoegokirik; bi autoreon dotrinak argitaratu zituen Pagolak (1994 eta 1995a); halaere, iruditzen zaigu edizio kritiko osoago baten beharra badutela, Beriainen mezatratatuak bezala. Horietaz landara, badira XVIII. mendeko
|
lehen
erdialdeko hainbatsermoi, edizio argitaraturik izan ez dutenak, eta beharrezko deritzogu, Satrustegik (1987) eta Ondarrak (1989) argitaratutakoen osagarri, horiek ere argitaratuak etaaztertuak izateari. Azterketa hori, ziur gaude, laguntza ezin hobea izango da garai zaharrenetan bilakabidea nondik norakoa izan zen, nondik edatenzuen eta norantz jotzen zuen ezagutzeko.
|
|
2015
|
|
|
XIX. mendearen
|
lehen
erdialdekoak dira bertsoak, itxura guztien arabera. Nik dakidala, argitaragabeak:
|
|
|
rritze sakona helburu zuen espiritu humanista izan zuela bidelagun. XV eta XVI. mendeetako
|
lehen
erdialde liluragarrien ondoren, XVII. mendean itzali zen Italia, Europako beste potentzia indartsuago batzuk itota. Ordurako Errenazimentuaren lorpenak eta humanismoaren espiritua hedatuak zeuden Europako beste nazioetara.
|
|
|
Kultur gaiak aipa zitezkeen bakarrik euskaraz. XX.mendearen
|
lehen
erdialde osoan, Ipar Euskal Herrian jaun eta jabe izan zen Aberri handi aberritipi ideologiarekin bete betean bat zetorren premisa hau. Aberri txikiari (Hots, Euskal Herriari) eta haren nortasun ezaugarriei (partikularismo deituei, tartean zelarik hizkuntza) folkloretikgertu behar zuen kultur eremu murritz bat uzten zitzaien, Aberri Handiari zegozkiongainontzeko gaietan (politika, lan harremanak, arlo soziala...) ez sartzeko baldintzarekin (Martinez, 2014).
|
|
2016
|
|
|
ez da inoiz esaten maileguak ereiteko direnik. Izan ere, mailegu gehienak hiribilduari egiten zitzaizkion, bederen mendearen
|
lehen
erdialdean. 1653ko iraila bukaeran, adibidez, bihitegiaren kapitala 2.026 anegak osatzen zuten:
|
|
|
1 grafikoan ikusi dugun bezala, maileguan utzitako gari kopuruak gorabehera nabarmenak jasan zituten 1807 baino lehen. Aldiz, 1823 ondoren gorabeherak leunagoak izan ziren, nahiz eta badakigun XIX. mendeko
|
lehen
erdialdeko gerrek Arabako Lautadako ekoizpenean oso eragin kaltegarria izan zutela (Bilbao eta Fernández de Pinedo, 1976: 443).
|
|
|
60ko hamarkadaren
|
lehen
erdialdean, espontaneoak izaten ziren ETAkoen ekintzak, ez zituzten goiko aginduak betetzen; besterik gabe, lagun talde bat bildu eta beraiek erabakitzen zuten zer egin eta nola burutu sabotajea: ikurrinak han edo hemen jarri, pintada hau edo hura idatzi.
|
|
2017
|
|
|
Aragoiarrek zuraren garraioa burutzeko erabilitako ontzia. Beraiek izan ziren
|
lehenak
erdialdeko Pirinioetan teknika hau erabiltzen.
|
|
|
Eta Zaramak Santurtzin? Horixe da arrazoietako bat, 80ko hamarkadaren
|
lehen
erdialdean zergatik izan zuen halako pisua erabat inguru erdaldunetan egindako euskarazko rockak; oso batez besteko handian, inguru erdaldunetan egindako apustuei esker eutsi baitzitzaion euskarazko rockaren bisualizazioari.
|
|
2018
|
|
|
Lekukotza pusketez osaturik dago eta pusketa horiek beraiek isilunez beterik daude ez baitago izua bere osotasunean antzeman dezakeen lengoaiarik. Alabaina, liburu honetatik nabarmentzekoa dena zera da, XX. mendeko
|
lehen
erdialdeko erregimen totalitarioen biktimak omentzeko Delbok egindako ahalegina. Juduak ez ezik, ijitoak eta preso politikoak dituzte aipagai Holokaustoaren gaineko lekukotzek.
|
|
|
Uda amaieran eta udazkeneko
|
lehen
erdialdean agertzen da, normalean hostozabalen basoetan (hariztietan nagusiki); dena den, inoiz edo behin, pinudietan ere agertu izan da. Ez da oso espezie ohikoa gure inguruan, baina arraro arraroa ere ez da, ia urtero agertzen baita han edo hemen.
|
|
|
Gerra denbora da beraz Iruñearentzat V. mendeko
|
lehen
erdialdea. Kalteak kanpoan, etsaiak hurbil daude eta.
|
|
|
Arabako Aldaietako nekropoliaren aurkikuntzak ustegabeko panorama berria zabaldu zuen euskal Antzinate Berantiarrerako. VI. mendeko azken laurdenaren eta VIII. eko
|
lehen
erdialdearen artean erabilia, nekropoli handi honek facies arkeologikoa guztiz berezia erakutsi zuen Penintsularen testuinguruan. Nekropoli bisigotikoetan ez bezala, Aldaietan armak oso ugariak ziren hilobietan, bai eta apaingarriak ere:
|
|
|
Ezer gutxi dakigu. Konkista musulmanaren ostean, ezagutzen dugun lehenengo iruindarraren izena IX. mendeko
|
lehen
erdialdean bizi zen Opilano Iruñeko apezpikuarena da. Ez da harrigarria:
|
|
|
Laurogeigarren hamarraldiaren
|
lehen
erdialdean geldialdi nabarmena nozitu zuen eraikuntzak krisialdi ekonomikoak eraginda, baina, halaz ere, auzo batzuk osatzen jarraitu zuten: guztietan garrantzitsuena Azpilagaña izenekoa.
|
|
|
Haatik, Euskal Herri penintsularreko lau herrialdeak baizik ez zituzten aipatu Ernest Saint de Bois le Compte frantsesak, Wilhelm von Humboldt prusiarrak —" euskal nazioa" singularrean izendatu zuen—, Thomas Roscoe ingelesak edota Victor Hugo frantsesak. XIX. mendeko
|
lehen
erdialdeko idazle haiek guztiek aipatzen zuten probintzia haiek denek" nazio bat" osatzen zutela.225 Roscoek 1837an aipatu zuen" euskal nazionalitatea" eta Euskal Herriak bere independentziari dion atxikimendua.226
|
|
|
Jaurgainek 1893an asmatu zuen armarriak ere sei herrialde historikoen armarriak biltzen zituen. Egia erran, tarteka izan dira ahalegin batzuk" Seiak bat" edo" sei herrialdeak" aipatzeko," zazpi" ren ordez, bereziki XX. mendearen
|
lehen
erdialdean. Haatik, ahalegin horrek huts egin du, ez dauka tradiziorik, ez herritarren babesik.
|
|
2020
|
|
|
Bestalde, Etxamendiren ekai literarioan hiru gai dominante dauzkagu: XX. mendeko
|
lehen
erdialdean industrializatu gabeko Garaziko mendialdea, zentrala den amaren figura eta erlijioaren zama soziokulturala. Erran bezala, Etxamendiren obra literarioaren eraikuntza printzipioak seinalatuko ditugu:
|
|
|
Eta munduan zehar, Londres zein New Yorken, ezagutu zituen gizonezko gay komunitateen bizimoduak hirira inportatzen aurrelaria izan bazen, aipatutako patu moralista horrek talde hauentzat gordeta zeukan gaixotasun bidegabea harrapatzen ere aurrelaria izan zen. Laurogeiko hamarkadaren
|
lehen
erdialde hartan Marko HIESaz gaixotu zen, sendaezineko gaixotasun beldurgarri eta ezezagun bat zenean.
|
|
|
«Ulertzen dut beldurra, baina psikosi honek ez du oinarririk, eta kolpe handia izango da herriarentzat». Atzerriko turismoa ere galdu egin dela esplikatu du, eta Osantek hartzen dituen europarrak eta amerikarrak ez direla azalduko ardoak erakarrita aurtengo
|
lehen
erdialdean. «Ahal duenak eutsiko dio, ahal duen moduan.
|
|
|
Arizmendiarrietaren pentsaera haren idatzietatik interpretatzea eta haren idatzietan zerk eragin ote duen galdetzea da gure arduretako bat, zalantzarik gabe. Hemen esanikoen aldean, gehiago sakondu beharrean gaude haren gizarte giroan eta xx. mendearen
|
lehen
erdialde osoko pentsaeraren eta jokabideen arteko harremanetan, noski.
|
|
2021
|
|
|
24). Kasu batzuetan gure aroaren aurreko milurtekoaren
|
lehen
erdialdean erabiliak izan arren, karbono eginiko datazioen arabera, badirudi Gipuzkoako herrixka gotortu gehienen okupazioa berriagoa dela. Gure aroaren aitzineko milurtekoaren bigarren erdialdean erabiliriko babeslekuez ari gara beraz, zenbait kasutan, erromatar garaiaren aurreko urteak arte edota erromatartzea hasi arte baliatu zirenak (Peñalver 2003:
|
|
|
Agintarien aurkako gstanzlak ere badira XIX. mendearen amaierarako eta XX.aren
|
lehen
erdialderako. 1883an, Tirol aldeko kazeta batean, autore anonimo bat kexu zen Gabon garaiko Hamabigarren Egunean gabon kantariek kantu erlijiosoak abestu ordez elizako agintarien kontrako kantak eta oro har abesti inmoralak abesten zituztelako, dantzari ekin aurretik.
|
|
|
2020ko
|
lehen
erdialdean, 2.412 milioi euroko fakturazioa izan zuen Eroski taldeak, eta horrek esan nahi du %7, 2 handitu dela negozioa. Bereziki elikagaien jarduera handitu da, pandemiaren aroaren isla zuzena; izan ere, COVID dela eta, hurbileko dendak biziberritu egin dira, eta salmentak %12 igo dituzte.
|
|
|
Irabazia gas konpainientzat dela dio, «merkatuaren oraingo egoerak mesede egiten dielako». Gas asko erretzen duenez, Endesaren irabazia %26 txikitu da 2021 urteko
|
lehen
erdialdean; Iberdrolarena %30 jaitsi da (1.531 milioi), baina iazko diru sarrera bereziak zenbatu gabe —Siemens Gamesaren salmenta—, %8, 5 handitu da.
|
|
|
Sariaren berri emateko, gogora ekarri zuten XX. mendearen
|
lehen
erdialdean egin zirela hainbat aurkikuntza garrantzitsu: «Argi geratu zen tenperaturak eta presioak eragina dutela azaleko hainbat nerbiotan».
|
|
|
Enrico Jacinto Sprocani italiar frantziarra XX. mendearen
|
lehen
erdialdeko clown famatua izan zen, Rhum ezizenez ezaguna. Antza denez, Parisko ospitale batean hil zen, bakarrik bezain pobre, eta haren omenez sortu zuten Kataluniako pailazo batzek orain dela zazpi urte Rhum & Cia konpainia.
|
|
|
Enpresak urteko
|
lehen
erdialdean galerak izan ditu, baina ez ditu grebarekin zuzenean lotu.
|
|
|
Besteak beste, 2 milioi euro laguntza ekonomikorako 2020an (1,5 milioi euro jarduera mantentzeko, 1.024 onuradunakaz: ...a eta 237 ostalaritza establezimendu; beraz, azken sektore horrek 356.858 euro jaso ditu, batez beste 1.505 euro establezimendu bakoitzeko), 415.000 euro aparteko GetxoBonorako (beste urte batzuetan baino 10 aldiz handiagoa); terrazen tasen% 50ko hobaria eta zaborrarena 2 hiruhilekoan; 500.000 euro ostalaritzarako, eskaera egiteko epea irekita baitago; eta ostalaritzako bonu esklusibo bat 2021aren
|
lehen
erdialderako 100.000 euroko balioagaz. Horri 250.000 euro gehitzen zaizkio Getxoko kultura sektorerako.
|
|
|
Eleberria 1932an argitaratu zen, eta beste ezer baino lehen esan dezadan XX. mendeko
|
lehen
erdialdean bere literaturgintzan emakumeak gogoan hartzeko ahalegin handiena egin zuen D.H. Lawrenceri feminismoaren adarretako batzuek adarkada ederrak jo dizkiotela. Bego esanda, jakitun naiz.
|
|
|
Mugimendu erabat herrikoia izan zen hura, zeharkakoa, alderdietatik kanpo, gazteriak gazteriatik sortu zuena, Francori hain lotua zegoen armada matxista, homofobo eta eskuin muturrekoa arbuiatzetik eratua. Ez genuen bat egiten balore horiekin inola ere eta, ondorioz, derrigorrezko soldadutzara ez joatea erabaki genuen, 90eko hamarkadaren
|
lehen
erdialdean. Itsasargi arrosa, intsumisook horiz margotu genuen, antimilitarismoaren kolorea huraxe baitzen.
|
|
|
aurrena, 1829, Engisen (Belgikan), bi edo hiru urteko haur neandertal baten garezurra; eta, bigarrena, 1848an, Gibraltarreko Forbes harrobian, emakume batena. Belgikako aurkikuntza, XIX. mendearen
|
lehen
erdialdean egindako ikerketen bitartez, Homo sapiens neanderthalensisen lehen aurkikuntza gisa sailkatu zen.
|
|
2022
|
|
|
2.1 1990eko hamarkadaren
|
lehen
erdialdearen zertzelada batzuk
|
|
|
Ondoren, gure aztergaiaren kokapen laburra egingo dugu, zentzu bikoitzean: batetik, protesta ziklo osoaren kokapenari dagokionez, eta bestetik, 1990eko hamarkadaren
|
lehen
erdialdeko aurrekari zuzenei dagokienez. Artikuluaren atal nagusia liskarraldiaren areagotze horretan parte hartu zuten prozesu eta mekanismoen azalpenean datza.
|
|
2023
|
|
|
Estuarioa n Bilboko itsasadarra darabil Bilboren —hau da, Euskal Herriko bilbe urbano eta industrial handienaren— bilakaera politiko, ekonomiko eta kulturala islatzeko. Iturregik XX. mendeko
|
lehen
erdialdetik hasi —gerra zibil garaikoa da lehenengo kontakizuna—, eta aro garaikidean amaitzen du bidaia. Gurmatan galdurik izeneko azken ipuinak egungo Bilbo eraberritu eta post industrialean kokatzen du irakurlea.
|
|
|
Urtearen
|
lehen
erdialdean ekonomia indartsu agertu zen, oraindik pandemiaren osteko errebotearen ondorioak nabari zirelako. Hala, ezohiko hazkunde tasak erregistratu ziren.
|
|
|
Gero etorriko da ekoizpen lerro pilotuarena. Aurten hasiko gara horretan, eta datorren urtearen
|
lehen
erdialdean ekingo diegu egoitzaren lanei. Tarteko zerbait izango da, 2027an ekoizpenari ekin aurretik.
|
|
|
XX. mendearen
|
lehen
erdialdeko idazleek «triste» esateko «itun» hitza baliatzen zuten, egun ahaztuxe duguna (bertsolari txapelketa batean berpiztu arte), eta asteburuaren osteko aje politikoarekin akordatu naiz hitzaz, medioek aztertu dutenean larunbatean alkateak izendatzean agerian geratu zirela itunak. Bai horixe, pentsatu nuen, tristura handi batek hartuko zituela hainbat herritar (eta amorruak), ikusirik haien borondateak nola tolesten zituzten alderdiek, botoflexia ariketa latzetan.
|
|
|
Iaz, Novo Nordiskek 23.000 milioi euroren salmentak egin zituen, aurreko urtean baino %26 gehiago, eta 9.000 milioiren irabazi garbiak izan zituen. Aurtengo
|
lehen
erdialdean 14.500 milioiren salmentak izan ditu, iazko epe berean baino %29 gehiago. Konpainiak 80 herrialdetan ditu laborategiak, eta 59.000 langile ditu, bostetik bi Danimarkan.
|