|
2000
|
|
|
Narratzaileek gehienetan hirugarren pertsonan hitz egiten dute, eta narratzailea ipuinetik at dago liburuetako ipuin gehienetan. Gutxiago dira
|
lehen
pertsona eta 3 pertsona nahasirik erabiltzen dituztenak, narratzailea ipuinaren barruan sartzen delarik," Sonbreilu baten historia" n bezala. Halere ipuinetako batzuk lehen pertsonan idatzirik daude:
|
|
|
Gutxiago dira lehen pertsona eta 3 pertsona nahasirik erabiltzen dituztenak, narratzailea ipuinaren barruan sartzen delarik," Sonbreilu baten historia" n bezala. Halere ipuinetako batzuk
|
lehen
pertsonan idatzirik daude: kontalaria ipuinaren barruan dago, hala nola esate baterako," Mezurik gabeko eriotza" n Martintxoren istorioa kontatzeko.
|
|
|
Oro har, pertsonaia ezberdinen berri eman ahal izateko narratzaile orojakilea aurki badezakegu ere, batzuetan, bere iraganeko pasarte batzuen berri ematerakoan, Pedro pertsonaiak hartuko du hitza
|
lehen
pertsonan. Honela, bi maila narratibo bereiz daitezke:
|
|
|
Honela, barne fokalizazio iraunkorra hautsi eta fokalizazio aldakorrari bidea irekitzen dio. Antza denez, amaierako fokalizazio aldaketa hau egin ahal izateko aukeratu du egileak hirugarren pertsonako kontalari orojakilea, eta ez sentimenduak adierazteko ohikoagoa den
|
lehen
pertsona.
|
|
|
Ikuspuntuari dagokionez, hirugarren zein
|
lehen
pertsona darabil, eta zenbaitetan narratzaile orojakileak ere bere gogoetak gehitzen ditu. Haatik, idazle honek fokalizazioa askotan erabili ohi du, izan ere, pertsonaiek bere inguruan ikusten dituzten beste gizakienganako arreta jartzeko joera baitute:
|
|
|
Ikuspuntuari dagokionez, ipuin gehienetan pertsonaiek
|
lehen
pertsonan hitz egiten digute. Gainera, pertsonaia hauek bere barne sentimenduetan murgilduko gaituzte, bere zalantzak, beldurrak, itxaropenak, desirak,... adieraziz.
|
|
|
Narrazio hauetan guztietan narratzerakoan ikuspegi ezberdinak hautatu dituela ikus dezakegu: hirugarren pertsona,
|
lehen
pertsona, berorika,... Luis Mari Mujikak ere narratzaile aniztasuna aipatu zuen:
|
|
|
Kontateknikei dagokienez ere, aberatsa da oso liburua: aitorpen itxurako
|
lehen
pertsonekoak, narratzaile orojakilea dutenak, bi orrialdetan mundu bat eraiki eta birrintzen dutenak, giro kafkiano xamarrekoak, bai eta ikutu sinbolista dutenak ere. (Egunkaria XI)
|
|
|
batetik, herri ustez ezagun batera iritsi den bidaztiaren planoa: honen berri narratzaile estradiegetikoak emango digu; bestetik, bidazti horrek irakurtzen duen egunkaria dugu, eta honetan, noski,
|
lehen
pertsonako narratzaile autodiegetikoa mintzatzen da. Hala ere, azken plano honetan, batzuetan beste pertsonaia batzuek ere hainbat istorio kontatzen dizkigute:
|
|
|
Hau da, narratzaile estradiegetiko batek kanpo fokalizazioa darabil pertsonaia nagusia deskribatzeko. Honela, zenbaitetan hirugarren pertsonatik
|
lehen
pertsonara igarotzen da narratzailea. Lehenengo pertsonan narratzaile estradiegetikoaren beraren gogoetak ezagutarazten zaizkigu eta narratarioari irakurle izenaz zuzentzen zaio, gehienetan atalen hasieretan.
|
|
|
Pertsonaiak bere bizitza kontatzen digu: beraz, iraganean diharduen
|
lehen
pertsonako narratzaile autodiegetikoa dugu. Haatik, nobelan zehar jarraikortasuna gailentzen den arren, askotan atzera egiteak ere badira, bere senitartekoen gertaerei erreferentzia egitean.
|
|
|
Narrazioaren pertsonaia nagusiak emango digu
|
lehen
pertsonan gertaturikoaren berri, hots, narratzaile autodiegetikoak: izan ere, kartzelaratua izan aurreko gorabeherak ditu kontagai.
|
|
|
Haatik, garapen kronologiko honetan zenbaitetan denbora bera errepikatu egiten da, gertaerak beste ikuspuntu batetik emanez. Ondorioz,
|
lehen
pertsonako narratzaile autodiegetikoa, hirugarren pertsona erabiltzen du fokoa beste pertsonaia batzuengana gerturatuz. Honela, hainbat paralepsi ikus genitzake:
|
|
|
Gero, argibideak eman nahi balizkit bezala, erran zidan: ‘Ez zara iduri batez amorosten den
|
lehen
pertsona, zeren hor berean baitugu Narzisoren historia, nahiz eta Narziso bere buruaz amorostu zen eta haren iduria ez zen olioz egina, baina urak islatua... zure aitak noizbait kontatuko zizun bezala, zeren baitakit ezen zure aitak literatura atsegin zuela eta etxean poema batzuk leitzen zizkizuela ozentki, edo autore handien hainbat obra. Eta ez zaude, bertzalde, ero, zeren sasoinez baitzabiltza... eta zureak badu erremediorik, eta berehala emanen dizut horren frogantza.
|
|
|
Ikusten al duzu forma guztietan hatsarreko n hori? Bada,
|
lehen
pertsonaren nominatiboaren ezaugarria da. Eta beha bertze hauei:
|
|
|
Ikusten al duzu akabantzako t hori? Bada baldinba,
|
lehen
pertsonaren ergatiboaren ezaugarria da...
|
|
|
Poesia sozialari bezala poesia existentzialari uko eginez eta sentimentalismoari bezala baikortasunari bizkar emanda, jardun poetikoari berari buruzko jarrera berri bat zekarren Etiopiak: poeta ez da mintzo
|
lehen
pertsonan, sentimenduak gorde edo intelektualizatu egiten ditu inozotasuna ekiditearren; inguruarekiko behakoa urruna du, ez ordea insolidarioa, maite ditu baztertuak eta derrotatuak;" dena esana balego bezalako" zuhurtzia hotzak ez darama isiltasunera, baizik eta egunkarietako, liburuetako eta filmeetako erreferentziak ekartzera ingurua deskribatu eta ulertzeko collagearen teknikaz, gu... Liburu hartan, mendeetako gai eta paisaia tradizionalak behingoz utzita gure literaturak konkistatu nahi zuen" kalea" edo" hiria" baino, mundua da oparitzen zaiguna.
|
|
|
Azurmendiren poesiaren protagonista
|
lehen
pertsonan mintzo den ni bakarti hori da, egia establezituen aurka eta, ondorioz, Jainkoaren aurka ere matxinatua. Urrun gelditu da denboran hain hurbil zegoen Jainko asetzaile hura (hirurogeita batekoa da poema).
|
|
|
Orixek kontestu batean egiten du arnas, garrantzi berezia ematen dio inguru fisikoari, gorputz baten jabe da.
|
Lehen
pertsona konkretu batean mintzo zaigu beti. Giharra duen mistika da berea.
|
|
2001
|
|
|
Itzuli da Sarrionandia dramatizaziora, esan beharrekoa beste izaki baten ahoan jarriz. Hemen desagertu egin da
|
lehen
pertsona, baina ez ote da hori, azken batean, bere ahotsaren antzaldaketa?
|
|
|
Nork ez du gogoan izango Ortegaren Artearen deshumanizazioa gai hau aipatzerakoan? Erraz izango zaigu ere bururatzea Atxagak nola debekatzen duen
|
lehen
pertsonan idaztea:
|
|
|
" Ba dakigu bederen trés normal trés normal ez dela posible
|
lehen
pertsonan mintzatzea" (E, 111)
|
|
|
Adibidez," Bainera" deituriko poema irakurtzen badugu, batik bat ikusiko dugu testua orokor egiten dela. Inkisizioaren aipamenez, eta, esanguratsuagoa dena,
|
lehen
pertsonatik hirugarrenera igaroz.
|
|
|
Aitaren berri ere emango dizu.
|
Lehen
pertsonan arituko da, eta amamaren eta amonaren, bien, hizkeren ukitua agertu arren, haiek baino esaldi motza  goak erabiliko ditu.
|
|
|
Hariotan birraititaren eta aititaren berri emango du.
|
Lehen
pertsonan arituko da, baina bere herriko berbetan.
|
|
|
Birraitonaren berri, aitonaren berri eta aitaren berri emango du.
|
Lehen
pertsonan arituko da, bere jaioterriko kutsua duen hi  ri  ko hizkeran.
|
|
|
Eta hemen nobela historikoaren arazo handienetako batzuekin topo egiten dugu. Nik ez dakit oso ondo zer ote den nobela historikoa, baina susmatzen dut irakurlea garai historiko zehatz batera eraman nahi duen fikziozko obra legez (eta are gehiago garaiko lekuko batek
|
lehen
pertsonan idazten badu) ahalegin handia egin behar duela irakurleak garai horretan murgildurik dagoela sinets dezan. Hori lortzeko, dudarik gabe, bide anitz dago, baina Txillardegik aukeratutakoek kale egiten dute, neurribatean behintzat.
|
|
|
Beste ohar bat:
|
lehen
pertsona gramatikala erabiliko dugu idazteko.
|
|
2002
|
|
|
Izua hemen (Erein, 1989) eleberriak aldaketa tematiko estilistiko nabarmena ekarri zuen autorearen ibilbide literariora.
|
Lehen
pertsonan kontatua eta edozein barrokismo literariotik urruntzen den estilo lauan idatzia da, eta abentura eleberri baten irakurketak ematen duen atsegina gogorarazten digu berriro, edozein helburu metaliterario gaindituz. Izua, erbestea... gaiok betetzen dute ostera autorearen unibertso literarioa.
|
|
|
Autoreak berak esan bezala, obra honetan, heriotzara kondenatua den ekintzaile politiko baten motibo pertsonalak, sufrimendua eta izua deskribatu nahi izan zituen.
|
Lehen
pertsonan dago kontatuta, eta beste euskal ekintzaile politiko bat da protagonista, heriotza zigorra hartu ondoren kondenatik libratzea lortzen duen ekintzailea. Narrazioaren une batean, pertsonaia horrek Cánovas del Castillo hil eta garrotez hiltzera kondenatu zuten Angiolillo anarkista italiarraren nortasuna hartzen du.
|
|
|
Autoreak protagonistaren haurtzaroa arakatzen du, eta harengan eragin handiena izan zuten bizipenen oroipenaren inguruan narrazioa egituratzen. Anaiarteko amodio gorrotozko harremana, bokazio erlijiosoa, sexu desira, eskolako bizipenak edo baserriko bizitza dira
|
lehen
pertsonan kontatutako narrazio intimista honen funtsezko gaiak.
|
|
|
Ahanzturaren artxipielagoan, zenbait pertsonaiak
|
lehen
pertsonan kontatutako ipuinak biltzen dira. Pertsonaia haietako bat, Xabier Nolotolon, geroagoko lanetan ere agertu da; izan ere, autoreak prentsan egindako kolaborazioetan erabilitako goitizena da, eta horrek frogatuko luke liburuak izaera autobiografikoa duela.
|
|
|
Poliedroaren hostoaken bezalaxe, narratzaile ezezagun batek eskuizkribu bat aurkitu eta bertan kontatzen den istorioa narratzen du. Eskuizkribuaren narratzailea Garayaldetarren anaia gazteena da, Kaxiano, eta hark kontatzen ditu,
|
lehen
pertsonan, Babiloniako gertakizunak, baserria hondamendira eraman zutenak. Narratzaile taldea hirugarren plano narratiboarekin osatzen da, elezaharretako Mari jainkosak bigarren pertsonan kontatuta datorren mitiko poetikoenarekin.
|
|
|
Batez ere
|
lehen
pertsona (ni) erabiltzen duena da; positiboa da (konstruktiboa, alternatibak eskaintzen dituena, baina guztiak albora utzi eta erantzukizuna darabil, erruduntasuna erabili beharrean), iritzi desberdinak onartu egiten ditu, manikeismoetatik ihes egiten du, asertiboa da (iritzi bat beldurrik eta antsietaterik gabe defendatzen du, besteentzako jokaera zigortzaile edo mehatxuzkorik gabe), enpatikoa (...
|
|
|
Gero, deskriba dezagun kritikatu nahi dugun jokaera edo egoera,
|
lehen
pertsonako mezuen bidez: gure iritziak dira, ez gehiago eta ez gutxiago.
|
|
|
Gertakariak ez dira
|
lehen
pertsonan kontatzen. Hi/ zurik ez dagoen modu berberean, ez da Ni rik ere aurkitzen testu periodistikoan.
|
|
|
Urrezko astoa edo Metamorfosiak izenekin ezagutzen dugun liburuan, Luzio gaztea asto bihurtzen da magia zaletasunak bultzatuta edabe bat edanez eta asto horren ibilaldiak kontatzen dira,
|
lehen
pertsonan. Pasarte ezagunena Eros eta Psikerena da, atso batek bahitua izan den neskatxa bati kontatzen dion ipuina.
|
|
|
Elena Stoyanova bulgariarrak (duela hamarkada bat, 31 urte Espainian bizi zen) goi mailako ikasketak egin zituen, hainbat hizkuntza menderatu zituen eta interpretatzaile eta itzultzaile gisa esperientzia izan zuen. “Diario del miedo” liburuan, senar emazteen arteko tratu txarren infernuari buruzko testigantza eman zuen,
|
lehen
pertsonan, eta, beste hainbatek bezala, horrek erakusten du zentzugabekeriak ez dituela gizarte klaseak eta errenta mailak ulertzen. Hala ere, zenbat eta hezituago egon, eta, batez ere, zenbat eta autosufizienteagoa izan ekonomia arloan, orduan eta aukera gehiago ditu trago mikatz horretatik ondo ateratzeko; errazagoa zaio bere arazoa diagnostikatzea, eta, batez ere, tratu txarrak ematen dituenarekin duen lotura hausteko aukera handiagoa du, jakinaren gainean baitago bere burua nahikoa dela mantentzeko.
|
|
2003
|
|
|
Nik ez nuke esango hori bakarrik denik, bi istorio kontatzen baitira bertan: mediku bezala Altzara datorren añorgatar batek
|
lehen
pertsonan kontatzen du bere esperientzia. Mediku horrek, kontsultan ezagutzen du nobelako beste protagonista.
|
|
|
“Nature” aldizkarian argitaratutako lan honen ondorioen arabera, bideojokoen jarraitzaileek hobeto identifikatzen dituzte objektuak beren ikusmen periferikoan, eta horiek bereiz bereizteko gai dira, kontatu beharrik gabe; gainera, gai dira beren arreta azkarrago desbideratzeko eta aldi berean zenbait objektu ikuskatzeko. Era berean, azterlanaren arduradunek diotenez,
|
lehen
pertsonan jarduteko bideojokoek —jokalariak protagonistaren begietatik ikusten du— garunaren gaitasuna hobetzen dute, gertaeren multzo zabal batean arreta areagotzeko. Gainerako bideojokoek, rolekoek esaterako, jokalariak “kanpotik” manipulatzen ditu pertsonaiak, ez dute efektu bera eragiten.
|
|
2004
|
|
|
" Begira, nire buruak kaskoa eramateko bakarrik balio badu, tori nire kaskoa, tori nire bizikleta, nire arropa, eta joan popatik hartzera!". Txirrindulari baino
|
lehen
pertsonak gara gu, eta pentsamendu gabeko pertsona bat ez bada existitzen, pentsatzen ez duen txirrindularia ere ez da existitzen.
|
|
|
Dena den
|
lehenik
pertsonak zaretela esan duzu. Pertsona hartzen badugu indibiduo kontziente bezala, ongia eta gaizkia bereizten dituena, bere bertutea arrazoia dena, Pedro Horrillo pertsonak zer iritzi du dopingaz?
|
|
|
a) Monismo anomaloa: bi mailen arteko bereizketa (banakakoen artekoidentitatea eta identitate falta orokorra) funtzionalismoak uste duena baino sakonagoa da; eta, b)
|
Lehen
pertsonaren ikuspegia: banakakoen arteko identitateak ez ditu behar bezalajasotzen gogoaren berezko hainbat ezaugarri, besteak beste, gualia eta intentzionalitatea.
|
|
|
Quaiia'. Quale bat intentzionala ez den gogo egoeren aspektua da, alegia gogocgoeren eite fenomenikoa. inodu introspektiboan,
|
lehen
pertsonan, ezagutz.en dena. Jarriohi diren adibidcak,, gorri scntsazioa?,, mina?, etab. gogoarcn ezaugarri bcreizgarriak dira.Alegia, gogo egoerak zinez gogo egoera izan daitezen, haici qua] iarcn bal atxiki bcharzaie.
|
|
|
Alegia, mundu ikuskcra objcktiboa eta subjektiboakontrajartzen ditu, lehen eta hirugarren pertsonaren arteko asimetria epistemologikoanoinarritzen dena, hain zuzcn.
|
Lehen
pertsonan jasotzen duguna, agerikoa zaigu, baina, pribatua, da.
|
|
|
gogor kritikatuzutcn, haien ustez publikoki (intersubjektiboki) kontrastagarriak ez diren terminoek ezbaitute inolako esanahirik. Termino batek esanahia izan dczan eta termino hori zientzianerabilgarria izan dadin intersubjektiboki egiaztagarria izan behar du positibisten ustez, eta, horregatik,
|
lehen
pertsonan baizik egiaztatu ezin diren gogo cgoerci dagozkien hitzak esanahirik gabekoak direlako, diskurtso zientifikotik kanpo uztea proposatu zuten. Psikologiak7_ icr.t7.izi Tzan nab, bndu, intcrsubjektiboa?
|
|
2005
|
|
|
Lehenengoan, 1891ko irailean Iurretan ospatu ziren Euskal lore jokoetan Balbino Garita Onaindia abade durangarrak aurkeztu zuen Doniel Gaba ipuinaren nondik norakoak eskaintzen ditu, ipuina bera eskaini aurretik. Bigarrengoan, Borthirigarai edo' Apez beltza' ren k (h) antorea izenburukoan, apez beltz baten heriotza
|
lehen
pertsonan emateaz gain hiltzailearen heriotza urkamendian iragartzen duen balada agertzen du, izan dituen aldaera ugariak gogoratzeaz batera. Lan mamitsu horiez aparte, Miren Agur Meabek bere esker ona agertuz Pere Salinas pintoreari idatzitako gutuna, Lourdes Unzuetak osatutako Telonerak, telonerak beti, kantuan eta beste idazlan asko aurkituko ditu Idatz & Mintz honen irakurleak.
|
|
|
Manien errito segidak harritu eta gogaitu duen
|
lehen
pertsona gaitz horiek nozitzen dituena da.
|
|
|
Hartu zaizkion bi irudiak bere gelako intimitatean dira, «bere bizitzako egunik inportanteenetako baten zain dagoen bitartean, jantzia maitekiro» prestatzen duen bitartean. Kantinera hautatua izatearenesperientzia
|
lehen
pertsonan kontatzen du, ezkonduta egotearen edo umeak izatearenesperientziarekin konparatu ezin dena, kantinera batzuen ustetan. Konparaketahorrek primeran lotzen ditu kantineraren egitekoa tradizionalki emakumeari omendagozkion egitekoekin.
|
|
|
Ikerketa, gero, beste animalia batzuetara (saguak, zetazeoak, perrosak) eta, azkenik, Alzheimer bidez hildako pertsonen garunetara eraman zen. Hurrengo urratsa gizaki bizidunen saiakuntza izango da,
|
lehenik
pertsona osasuntsuen lagin txiki batean “eragin negatiborik ez duela egiaztatzeko”, eta, gero, “gaixotasunaren lehenengo sintomak detektatu diren” Alzheimer gaixoen kasuan.
|
|
2006
|
|
|
Oso jende jatorra eta langilea gaude oposizioan. Hasteko, zinegotzi baino
|
lehen
pertsonak gara. Lan handia egin dugu konfiantza marko bat izateko, politika egin baino lehen konfiantza landu behar baita.
|
|
|
Gainera, epidemiak indijenen artean zabaldu zirenean, gaitzak aurrea hartzen zien konkistatzaileei sarritan: hauek iritsitakoan leku asko
|
lehen
pertsonaz, herriz eta laborez beteta zeudenak hutsik aurkitu zituzten, eta beti horrela egon zirela kalkulatu.
|
|
|
Duela urte ugari iritsi ziren loreen haziak Madeirara, Afrikatik itsaslasterrek ekarriak. Eta, halaxe iritsi ziren
|
lehen
pertsonak ere.
|
|
|
Baina nitasuna etaautobiografia ez da beti molde berean egina, eta molde anitz badira indibidualtasunaz hitz egiteko.
|
Lehen
pertsonan, memoriaren galbahetik haurtzaro etagaztarora itzultzea hautatuko dute zenbait hizlarik, edo jolasera, autofikziora jo, etahitzaldi erabat vila matastarrean, nitasunaz hirugarren pertsonan ere mintzadaitekeela erakutsiko du Hasier Etxeberriaren testuak. Haatik idazlearen biografianbizitzak adina pisu dute idatzitako obrek, eta eurek argitaratutako liburuetanbarrena bidaiatuz hautatu du beste hizlari hainbatek, Itxaro Bordak kasu, nitasunazmintzatzea.
|
|
|
Jakina, hori egiten du
|
lehen
pertsonan egoera zehatza oso gertu bizitakobatek, testu ia erabat autobiografikoetan. Aurreraxeago, honela irakurtzen dugu: De Gaullek ez du kontzentrazio eremuei buruz hitz egiten, harrigarria da zerpuntutaraino ez duen haiei buruz hitz egiten, zer puntutaraino igartzen zaion ez duelaherriaren oinazea garaipenean txertatzeko asmorik, eta dena, berari dagokion rolakpisua gal ez dezan.
|
|
|
“Kanpainak aukera ematen die nahi duten herritarrei Gurutze Gorria zer den, zer den boluntario lana, zer jarduera egiten dituen… probatu eta ezagutzeko, GKEarekin konprometitu baino lehen”, azaldu du Sonia Anoll Espainiako Gurutze Gorriko Boluntarioen Departamentuko teknikariak. Boluntario izateak zer esan nahi duen
|
lehen
pertsonan sentitzea da helburua, edozein gizon, emakume, gazte, heldu, taldean edo bakarka Gurutze Gorriaren edozein egoitzatara joan ahal izateko, edo 92 telefonora deitu ahal izateko lehen kontaktua egiteko. Telefono honetatik, eta elkarrizketa labur baten bidez, non interesatuari bere bizilekuan boluntario gisa egin ditzakeen lanak azalduko baitzaizkio, beste urrats bat emango da:
|
|
|
Gaur egun, ordea, haien ikaskuntza ikastetxeetako ikasketa planetan sartu da. Gainera,
|
lehen
pertsona gutxik zuten igerilekuetarako sarbidea. Bernalek gaineratu duenez, «antzina, kostan edo ibai baten ondoan bizi zirenak bakarrik zekien igerian».
|
|
|
Hauek: jarduerak aberastu egiten dira ikastetxean herrialde hori, nork bere esperientzia kontatu baitezakete
|
lehen
pertsonan. Ekimen horri esker, haur etorkinen arteko harremana hobea da eta ikaskideek, eta posible egiten dute batzuek eta besteek beren artean partekatzea elkarren arteko tradizioak, beren nortasunari eusten diotenak distantzia kulturalak gorabehera.
|
|
|
Gaztaro guztian eta baita gizon heldu egin eta gero ere, Akinosukek kera horretako ipuinak kontatu zituen hiri eta herrietan, mendi nahiz zelaietako jauregi eta etxaldeetan, eta ospe handia bildu zuen; denborarekin, ordea, biwajolearen istorioak beste bide bat hartzen joan ziren. Akiro Mitamurak fantasia mitologikoaren garaia deitzen dio bigarren etapa honi, eta kondairak
|
lehen
pertsonan kontatutako ipuin mitologikoak izan ohi dira, fenomeno edo gertakizun zenbait argitzeko asmatutakoak. Akinosukeren itsutasuna nola izan zen argitzen duena da, beharbada, bigarren etapa horretako kontakizuetatik entzutetsuena.
|
|
|
Iholdi dugu Landaren poetikan pertsonaien epizentroa. Haurraren ahotsak hitz egingo du eta
|
lehen
pertsonan gainera, eta mundua ikusteko foku propioa erabiliko du. Iholdik ikusten duenaren inguruan hitz egingo digu:
|
|
|
Kritika feministaren ikuspegitik bere identitatea berreskuratzen ari den emakume baten aurrean gaude.
|
Lehen
pertsonan idatzita dago eta emakumearen gorputza sentitzeko moduak adierazten dira: hilerokoak, semearekin dituen harreman sexualak...
|
|
|
Berak aitortzen duen bezala, bere bizitza ipuin txar bat zen, fikziozkoa izateari utzi eta haragizkoa bihurtu zen hilerokoa etorri zitzaionean.
|
Lehen
pertsona eta hirugarren pertsona erabili dira narrazioan zehar, zehar estiloa ere ikusi dugu Luisaren pentsamenduak ezagutzeko orduan, baina teknikarik garatuena elkarrizketarena da. Komunikazio beharra aldarrikatzen du Luisak.
|
|
2007
|
|
|
Jesús Cifuentes, garai batean Celtas Cortos zeritzan talde espainiarreko kantari eta liderra; ez dakit kantuaren izenburua, baina gogoan geratu zitzaizkidan haren hitzak:
|
lehen
pertsonan mintzo zaio kantaria neska bati, aspaldiko laguna nonbait, gutun baten itxura emanez abestiari: hasierako agurra, amaierakoa, eta erdian erdikoa.
|
|
|
Isiltasuna deserosoa egiten zaidanez S.ren belarrira gerturatu eta zerbait goxoa botatzen saiatzen naiz. Zer esaten zenidan
|
lehen
pertsona fisikoen errentaren gaineko zergaz eta elkarrezko aitorpenaz eta guzti horretaz?
|
|
|
ezpada primeran erakusten du, hizkuntza nola pentsamenduari nagusitu eta gainezartzen zaion. Hizkuntza logikoki bakarrik analisatzen dugun bitartean, ez da ikusiko bigarren pertsonaren beharrik; eta, hala,
|
lehen
pertsona ere bestela agertuko da (ez da izango lehen pertsona, ni!). Pentsamenduaren analisi logikoan aurkezlea eta aurkeztua bereiztea aski da, zerk/ zer (errepresentazioa, errepresentatua), nork/ nori gabe326 Ni/ hiren sorgia, esaten da (Bernhardi aipatuz orain), ez gauzetan, ez pentsamendu hutsean, hizkuntzan bakarrik dago.
|
|
|
ezpada primeran erakusten du, hizkuntza nola pentsamenduari nagusitu eta gainezartzen zaion. Hizkuntza logikoki bakarrik analisatzen dugun bitartean, ez da ikusiko bigarren pertsonaren beharrik; eta, hala, lehen pertsona ere bestela agertuko da (ez da izango
|
lehen
pertsona, ni!). Pentsamenduaren analisi logikoan aurkezlea eta aurkeztua bereiztea aski da, zerk/ zer (errepresentazioa, errepresentatua), nork/ nori gabe326 Ni/ hiren sorgia, esaten da (Bernhardi aipatuz orain), ez gauzetan, ez pentsamendu hutsean, hizkuntzan bakarrik dago.
|
|
|
Partidaren eszenatokia denbora errealean eta altan jarrai daiteke ohiko kamera biren bidezko definizioa azken belaunaldiko bideo-jokoak: borroka eremua, buruzagiaren
|
lehen
pertsonan lasterketa, telebistako emanaldiak…. hiru proiektagailu digitalekin proiektatzen da sortu eta, pantailaren zati batean, gida bat du aginteen konfigurazioarena, puntuazioarekin eta parte hartzaile bakoitzaren postua. Esperientzia aretoko soinu sistemak, 7.1 kanal anitzekoak eta efektu bereziak hedatzea, laserra, lainoa, kea, argi beltza eta kolore sortak dramatismoa gehitzeko.
|
|
|
|
Lehenik
pertsonak maita ditzagun
|
|
|
• Lirikan,
|
lehen
pertsonaz mintzo dira Hesiodo, Alkman, Arkiloko, Solon, Teognis, Safo edo Pindaro423.
|
|
2008
|
|
|
Euskara elkarteekin lortu dena da egiturak jartzea pertsonen gainetik.
|
Lehen
pertsona gutxiren arabera taldearen egoera aldatzen zen.
|
|
|
Lehenik eta behin funtsezkoa da bereiztea konputagailuz lagundutako itzulpena eta itzulpen automatikoa.
|
Lehenean
pertsona da prozesuaren gidaria, itzultze prozesuan hainbat tresna lagungarri dituen arren; itzulpen automatikoan, berriz, makina da itzultze prozesuaren ardatza nahiz eta giza laguntza egon daitekeen itzuli aurretik testua prestatzeko (aurreedizioa) edo itzuli ondoren txukuntzeko (postedizioa). Lehen arloan aurrerapen handiak egin dira azken urteetan eta egun itzulpen memoriak erabat hedatuta daude itzultzaile profesionalen artean [5].
|
|
|
Lehenik eta behin funtsezkoa da bereiztea konputagailuz lagundutako itzulpena eta itzulpen automatikoa.
|
Lehenean
pertsona da prozesuaren gidaria, itzultze prozesuan hainbat tresna lagungarri dituen arren; itzulpen automatikoan, berriz, makina da itzultzeprozesuaren ardatza nahiz eta giza laguntza egon daitekeen itzuli aurretik testua prestatzeko (aurreedizioa) edo itzuli ondoren txukuntzeko (postedizioa). honetan, hala ere, itzulpen automatikoa dugu hizpide, gure ustez arlo soziolinguistikoan duen eragina a...
|
|
|
Beste horrenbeste esan geinke ikuspuntua dala eta;
|
lehen
pertsonan idazten dau historia autobiografikorik gehienen antzera: " Neure esperientzia eta ikuspuntua dira nagusi, ezinbestean; izan be, nik neurea gogoratzen dot ondoen.
|
|
|
Oek> dugu
|
lehen
pertsonako plurala, mugatzailearen itxura berberekoa. Hori dela ta zail egiten da mugatzaile erakusleon arteko bereizkuntza zehazten, Lazarragarenean legez beste testu zaharretan.
|
|
|
Sail batean eta bestean, komunikazio ekintza modu desberdinean planteatzen du, lehen hiru gaiek osatutako saila lehen eta bigarren pertsonen arteko komunikazio bezala aurkezten duelako eta laugarren gaiak eratutako sailean pertsonok desagertu egiten direlako: ez dago
|
lehen
pertsonaren markarik, bigarrenarena soil soilik gelditzen da, baina bigarren pertsona honen erreferentea kodea bera da.
|
|
|
Are gutxiago dago subjektu partikularrik etsenplu hauen aurretik doazen kopletan: . Doktrina Kristiana, n
|
lehen
pertsona pluralaren erabilera nagusitu egiten zaio lehen pertsona singularraren erabilerari;. Amorosen gaztiguia, n edo. Emazten fabore, n ere bada lehen pertsona pluralaren erabilerarik. Abantailak besterik ez dizkio eskuratzen lehen pertsona pluralaz baliatzeak; izan ere, batetik, hartzailearengana hurbiltzeko baliabide du; bestetik, ez du inolako eragozpenik lehen pertsona singularra plural horretara biltzeko, giza-ki legez hitz egiten ari baita eta ez subjektu partikular gisa.
|
|
|
Are gutxiago dago subjektu partikularrik etsenplu hauen aurretik doazen kopletan: . Doktrina Kristiana, n lehen pertsona pluralaren erabilera nagusitu egiten zaio
|
lehen
pertsona singularraren erabilerari;. Amorosen gaztiguia, n edo. Emazten fabore, n ere bada lehen pertsona pluralaren erabilerarik. Abantailak besterik ez dizkio eskuratzen lehen pertsona pluralaz baliatzeak; izan ere, batetik, hartzailearengana hurbiltzeko baliabide du; bestetik, ez du inolako eragozpenik lehen pertsona singularra plural horretara biltzeko, giza-ki legez hitz egiten ari baita eta ez subjektu partikular gisa.
|
|
|
Are gutxiago dago subjektu partikularrik etsenplu hauen aurretik doazen kopletan: . Doktrina Kristiana, n lehen pertsona pluralaren erabilera nagusitu egiten zaio lehen pertsona singularraren erabilerari;. Amorosen gaztiguia, n edo. Emazten fabore, n ere bada
|
lehen
pertsona pluralaren erabilerarik. Abantailak besterik ez dizkio eskuratzen lehen pertsona pluralaz baliatzeak; izan ere, batetik, hartzailearengana hurbiltzeko baliabide du; bestetik, ez du inolako eragozpenik lehen pertsona singularra plural horretara biltzeko, giza-ki legez hitz egiten ari baita eta ez subjektu partikular gisa.
|
|
|
–Doktrina Kristiana, n lehen pertsona pluralaren erabilera nagusitu egiten zaio lehen pertsona singularraren erabilerari;. Amorosen gaztiguia, n edo. Emazten fabore, n ere bada lehen pertsona pluralaren erabilerarik. Abantailak besterik ez dizkio eskuratzen
|
lehen
pertsona pluralaz baliatzeak; izan ere, batetik, hartzailearengana hurbiltzeko baliabide du; bestetik, ez du inolako eragozpenik lehen pertsona singularra plural horretara biltzeko, giza-ki legez hitz egiten ari baita eta ez subjektu partikular gisa. Etxeparek ez dara ma bere kopletara bere esperientzia erlijiosoa edo emakumeari buruzko ikuskera berezia, baizik eta kristau doktrinak irakatsi diona edo emakumearen alde emanda zeuden argumentuak.
|
|
|
–Doktrina Kristiana, n lehen pertsona pluralaren erabilera nagusitu egiten zaio lehen pertsona singularraren erabilerari;. Amorosen gaztiguia, n edo. Emazten fabore, n ere bada lehen pertsona pluralaren erabilerarik. Abantailak besterik ez dizkio eskuratzen lehen pertsona pluralaz baliatzeak; izan ere, batetik, hartzailearengana hurbiltzeko baliabide du; bestetik, ez du inolako eragozpenik
|
lehen
pertsona singularra plural horretara biltzeko, giza-ki legez hitz egiten ari baita eta ez subjektu partikular gisa. Etxeparek ez dara ma bere kopletara bere esperientzia erlijiosoa edo emakumeari buruzko ikuskera berezia, baizik eta kristau doktrinak irakatsi diona edo emakumearen alde emanda zeuden argumentuak.
|
|
|
–Kirikiñok? artikuluan bere iritzi propioa aurkeztu arren,
|
lehen
pertsona pluralean mintzo zen. Gu hori nori zegokion ez zuen esplizitatzen, baina zalantzarik gabe egiazko, jeltzaleak, edo Sabinoren?
|
|
|
pastichetik parodiara pasatzen da, narratzaile desberdinak asmatuz, Marko Polo eta Rustichelloren ordez: hastapenean, Marko Polok
|
lehen
pertsona erabiltzen du («Nik, Marko Polo[?]», 25 or.), ondotik narratzaile berri bat mintzo da hirugarren pertsona erabiliz, jatorrizko testuan Rustichello k egiten duen bezala bere buruaz mintzo delarik («Horrela zen Rustichello Pisakoa hasi Marko Polok bizi izan zituen bidaia benturosen izkiriatzen», 25 or.), azken narratzaile orojakile eta A. Arkotxak asmatu bati lekua utzi aitzin, atal ba... Orduan zuen amets bat egin nehoiz Rustichellori aipatu ez ziona», 26 or.); baina atal bakoitzaren barnean, ahots narratiboa anizten da:
|
|
|
Orduan zuen amets bat egin nehoiz Rustichellori aipatu ez ziona», 26 or.); baina atal bakoitzaren barnean, ahots narratiboa anizten da: ...asamortua iragan duk», 26 or.), Aloadini zuka («Aloadin, ene printze eta jabea, bortz eguneko zabaltasuna duen probintzia bat iraganik, Karaanera helduko zara[?]», 29 or.), ondotik Kogatra pertsonaia femeninoa bera mintzo da («Duela sei urte, Kubilai Khan Handiak deitu ninduen[?]», 31 or.), bere erranetan Kubilai Khanen solasa diskurtso zuzenean tartekatuz, Marko Polo mintzatzerat utzi aitzin
|
lehen
pertsonan, berarekilako lehen elkarretaratzea konta dezan, Kogatrak berak orduantxe kontatu duelarik modu kasik berdinean, abantzu hitzez hitz. Nabari da Le Devisement du Monde honela parodiatuz, A. Arkotxa anitz jostatzen dela, idazteko mekanismoak desmuntatuz, adibidez tresneria narratiboak (ahots narratiboak, istorioaren ganoragabeko iragaitea, ametsa eta delako «errealitatearen» nahasketare... Bere palinpsestoa liburu egin idazkera ekoizpen bat bezala aurkeztuz («nehoiz ahoskatua», 25 or.), jatorrizko testua errespetatzen ez duena, eta Marko Polo gizon erreala fikziozko pertsonaia bilakaraziz, A. Arkotxak joko liluragarritzat erakusterat ematen digu gizakiaren saiakera naturala errealitatea hizkuntzaren bidez islatzeko:
|
|
|
...unduari lotuak diren gauzak, Ihoan Mandabillaren bidaia kondairari esker, beste testu artxibatu eta argitaragabeen erreferentziei esker (adibidez Martin de Hoyarsabal ena, 101 or. aipatua, eta horretaz itzulpena egin zuen Piarres Dorre-rena, 135 or.), «orain goibelak» iruditzen zaizkigun lehengo mapen erreprodukzioei esker («désormais opaques», Septentrio, 2006), edo eleberri laburrari esker,
|
lehen
pertsona erabiltzen duena, eta Ipar iparreko tokietako herritarren eta euskaldun batzuen topaketa kontatzen duena, euskaldunak ahalkearekin ohartzen direla Historian zehar eskualde horretako esplotazioan parte hartu zutela:
|
|
|
12 urteko neskatila bat gibeleko zelula transplantea jasotzen duen
|
lehen
pertsona bihurtu da Espainian eta bosgarrena mundu osoan. Txikiak gabezia metaboliko larria zuen urearen zikloan, proteinak ongi onartzen ez zituen entzima bat falta zelako.
|
|
|
Bagina bidez urdaila murriztu zaion Europako
|
lehen
pertsona 67 urteko emakumea da. Ebakuntza Bartzelonako klinikoan egin zen, NOTES kirurgia esperimentaleko zentro berri bat inauguratu berri duen ospitalean, edo kirurgia gorputzeko zulo naturalen bidez. Emakumeak, 40 gorputzeko masa eta hipertentsioaren eta diabetesaren aurrekari patologikoak izanik, ebakuntza arrakastatsua izan zuen joan den asteko ostiralean, Antonio de Lacy Klinikoko Kirurgia Gastrointestinaleko zerbitzuburuak zehaztu zuenez.
|
|
|
1993:
|
Lehen
pertsonan garatutako bideo jokoen artean arrakastatsuena izan zen Doom. 2004an hiru dimentsioko bertsioa kaleratu zuten.
|
|
|
Abenduan izan zen. 1983ko abenduaren 19an hil zuen
|
lehen
pertsona tiroz GALek. Baionako Kayetenia tabernan zegoen iluntze hartan Ramon Oñederra Kattu 23 urteko azkoitiarra, eta zazpi tiro jota hil zuten.
|
|
|
Batzuetan, ordea, gezurren bat esango nien, zerbait asmatuko nuen, eta inongo harridura keinurik egin edo aurpegi arrarorik jartzen ez bazuten, banekien kasu zipitzik egin ez zidatena. Adibidez, azkena egindako bidaiaren bat kontura etorriz gero," Will-ekin Milanen izan nintzen duela hilabete" edo" Atzo gauean berandura arte egon ginen jatetxean, eta nekatuta nago" esango nuen, eta" gu" ka hitz egiteak,
|
lehen
pertsona pluralean, beti pizten du bestelako jakin min bat, eta" gu" osatzen duen beste hori, bigarrena, maskulino singularra bada, mutila alegia, are gehiago. Eta kasurik egin ez zidanari, berdin izango zitzaion Milanen, Erroman edo Napolin izan nintzen, edo bezperan afaltzen edo musika kontzertuan izan nintzen.
|
|
|
[Aspermenaren genealogia motxa,
|
lehen
pertsonan emana.] Kalean zer egingo eta zer asmatuko bizi ziren umeak izan ginen, baina halako batean dirutxo bat jarri ziguten eskuetan eta balio zuten gauzei begira jarri ginen, eta halaxe segitzen dugu gaur ere: balio duten gauzak egiten.
|
|
|
Eta hala da, neurri handi batean, nire sentimenduez eta nire bizitzaz
|
lehen
pertsonan idatzi behar dudalako. Egia da askotan idazleok gure sentimenduez eta gure bizitzez idatzi ohi dugula, baina gehienetan zeharka egiten dugu.
|
|
|
Liburu honetan, baina,
|
lehen
pertsona erabiliko dut, singularrean nahiz pluralean. Eta lehen pertsona erabiliko dudanez, fikziozko pertsonaiak asmatzeari uko egingo diodanez, ez daukat batere argi zer idatziko dudan.
|
|
|
Liburu honetan, baina, lehen pertsona erabiliko dut, singularrean nahiz pluralean. Eta
|
lehen
pertsona erabiliko dudanez, fikziozko pertsonaiak asmatzeari uko egingo diodanez, ez daukat batere argi zer idatziko dudan. Errazagoa suertatuko li  tzaidake kontakizun hau pertsonaiaren baten  atzean ezkutatzea, istorioa mozorrotzea, horixe baita gehienetan egiten dudana, baina, tira, ezin korrituko dugu beti biderik xamurren eta motzena.
|
|
2009
|
|
|
Haatik, Petreri ez zaio idaztea gehiegi gustatzen, eta nahiago du eguneko gorabeherak azken urtebetetzean oparitu dioten bideo-kameraren bitartez jasotzea. Edonola ere, liburua osatu duen testua idatzizkoa zein mintzatua izan, mardul mardula eta biribil biribila atera zaio
|
lehen
pertsonan kontatzen digun Petre gazteari.
|
|
|
Bai, baina abusatu gabe. Ez zait batere gustatzen
|
lehen
pertsonara mugatzea bidaia. Badago jendea hori oso ondo egiten duena, begi zoli eta gogoeta zorrotzekoa delako, baina kasu gehienetan jasanezina zait.
|
|
|
Gu: Pluraleko
|
lehen
pertsona gramatikala. Bi adiera onar ditzake, inklusiboa eta esklusiboa, entzulea bere baitan hartzen duen ala ez; nola erabiltzen ari den zehazteko, entzuleak erabaki behar du bietako zein den onuragarriena (singularreko lehen pertsonarentzat).
|
|
|
Pluraleko lehen pertsona gramatikala. Bi adiera onar ditzake, inklusiboa eta esklusiboa, entzulea bere baitan hartzen duen ala ez; nola erabiltzen ari den zehazteko, entzuleak erabaki behar du bietako zein den onuragarriena (singularreko
|
lehen
pertsonarentzat).
|
|
|
Testuinguru aparta izan zen, kasuak zabaltzeko ez ezik, kasuen ezaugarriez eta erabileraz gogoeta egiteko. Kasuen ezaugarriez, aztertutako erakundeek beraiek hitz egin zuten, garrantzitsua baita protagonistek
|
lehen
pertsonan kontatzea zer prozesu bizi izan duten eta zer lehenetsi duten prozesu horietan zehar.
|
|
|
Gainerako esku hartze kasuetan, ukandunak ezezkoa eman diezaioke esku hartze bidezko onarpenari; esku hartze hori onartuz gero, eta onarpena beste pertsona baten kontura eman dela kontuan harturik, ukandunak galdu egingo ditu muga eguna heldu baino
|
lehen
pertsona horren aurka zituen akzioak, bai eta horren osteko sinatzaileen aurkako akzioak ere.
|
|
|
Filmaren prestaketa lana luzea izan dela esan du Merchanek: Bost urte eman nituen politikariekin eta oro har, gatazka
|
lehen
pertsonan bizi izan zuten pertsonekin hizketan.
|