|
2001
|
|
|
Euskal Herrian lehen aldiz 1991n izan zen lana zela-eta, eta IXA taldekoek ingelesarekin laguntzeko eskatu zioten. Haiei entzun zien
|
lehen
aldiz euskaraz egiten. " Herria eta euskara gustatu egin zitzaizkidan, horregatik hasi nintzen euskara ikasten", azaldu digu.
|
|
2003
|
|
|
Aldi berean arreta eta ardura handiz aztertudut euskara zientifiko teknikoaren erabilera, beren arloan aitzindari lana egitendihardutenen ahalegina eskertuz. Izan ere, psikologiaren ikerkuntzako hainbateremu
|
lehen
aldiz euskaraz landu dituztelako ustearekin geratu bainaiz; baina halaere, era berean, euskara zehatz eta trinkoan eginda aurkitu ditut, ahaleginarenahaleginez egileek psikologiaren irakaskuntzaren eguneroko lanean eskarmentuhandia hartuta daukatela konturatuz. Bidea eginez egiten delakoan, beraz, hitzaurrea bukatzeko, ideia hori azpimarratu nahi nuke, aitzindarien izerdiaz eta nekeazirekitako bideak jarraipenik izango duelakoan.
|
|
2004
|
|
|
Aste gutxi barru bilduko dira
|
lehen
aldiz euskarazko kazetariak kongresuan. Euskalduna hautatu da bilgune, eta horrek ondo adierazten du biltzarrari eman nahi zaion solemnitatea.
|
|
2007
|
|
|
Historian
|
lehen
aldiz euskarari legezko babesa ematen dion Euskararen Legeak 25 urte bete ditu, baina urrun gaude oraindik EAEn eta urrunago beste euskal herrietan, herritar guztien hizkuntza eskubideak bermatzetik. Oraindik ere, ez da posible euskara gizarte alor guztietan normaltasunez erabiltzea.
|
|
2008
|
|
|
Zerbitzu publikoei dagokienez, kezka agertu du Batzordeak, Osakidetzan izandako kexen inguruan, batez ere. Orain bi urte
|
lehen
aldiz euskararen derrigorrezko ezagutza ezarri zen, baina oraindik hizkuntza eskubideak urratu egiten direla jasotzen du Batzordearen txostenak.
|
|
2009
|
|
|
Arabako erdaran gelditu diren euskal hitzen gordailua aztertu zuen. Diputatu nagusia zelarik, bera mintzatu zen Araban
|
lehen
aldiz euskaraz hitzaldi ofizial batean. Euskaltzain urgazlea izan zen.
|
|
|
Zinemaldiko ekintzez gain, jaialdiak irauten duen egunetan zenbait ikastetxetako haurrak gerturatuko dira Donostiara Ponyo itsaslabarrean filma ikusteko. Hayao Miyazaki japoniar animazioko maisuak zuzendu du filma eta
|
lehen
aldiz euskaraz bikoiztuta ikusi ahal izango da.
|
|
|
Mattin Larzabalen arabera, bestalde, beste bi aitorpen behintzat zor zaizkio Gure Irratiari: jende ezagun asko
|
lehen
aldiz euskaraz hizketan jarri izana eta zenbait eremutan informazioa ematen punta puntan aritzea, hain zuzen ere (1993: 221):
|
|
|
30; ikus, halaber, Gonzalez, 2008: 15), baina 1834an El Correo del Norte aldizkarian
|
lehen
aldiz euskarazko testuak argitaratu ziren. Aldizkaria Donostiako liberalena zen eta astelehenero eta ostiralero kaleratzen zen Ignacio Ramon Barojaren inprimategitik.
|
|
|
Aurten
|
lehen
aldiz euskaraz kantatuko diote entzierroko korrikalariek San Fermini. Orain arte gazteleraz soilik abesten zitzaion, baina pe, en ekimenez, aurten euskaraz ere abestuko diote santuari.
|
|
2010
|
|
|
Euskal nortasuna indartzeko ahalegin horietan sortu ziren lehen euskal eskolak. Haien sorrerak historian
|
lehen
aldiz euskara bihurtu zuen bitarteko eta helburu (Torrealdai, 1997: 103). Bestalde, garai bereko gertaera garrantzitsu batek indartu egin zuen eskolan kontzientzia nazionala lantzearen garrantzia:
|
|
2011
|
|
|
Hortik kanpo, ezer gutxirako balio zuen, eta unibertsitateko departamentu batzuetan demeritua ere izan zitekeen. Sariak, berriz,
|
lehen
aldiz euskaraz prestatutako tesi edo tesinak balioesten zituen, lana euskaraz egotea sarietan parte hartzeko ezinbesteko baldintza zelako eta gainera onenak dirua jasotzen zuen. Hala, lehen aldiz euskarazko lan akademikoak egilearentzat curriculuma egiteko bide izan ziren eta errekonpentsa erreal bati lotu ziren.
|
|
|
Sariak, berriz, lehen aldiz euskaraz prestatutako tesi edo tesinak balioesten zituen, lana euskaraz egotea sarietan parte hartzeko ezinbesteko baldintza zelako eta gainera onenak dirua jasotzen zuen. Hala,
|
lehen
aldiz euskarazko lan akademikoak egilearentzat curriculuma egiteko bide izan ziren eta errekonpentsa erreal bati lotu ziren. Beraz, sariak euskaraz prestatutako lan akademikoak sustatzen zituen.
|
|
|
Garai honetan, euskara unibertsitatean
|
lehen
aldiz euskara katedretatik harago agertzen hasten da, batik bat, unibertsitateetako kultur taldeei esker. Noski, oraindik irakaskuntza ez ofizialari lotuta.
|
|
2012
|
|
|
Eta bere kasuan, ezusteko hori hamabost urte zituenean gertatu omen zitzaion. Aitari orduan entzun omen zion
|
lehen
aldiz euskaraz hitz egiten, bera hamabost urteko mutikoa zenean. Gero kontatu dit horrelakoak maiz gertatu direla Nafarroako zonalde horretan, bere kasua ez dela inondik inora ere bakarra.
|
|
2014
|
|
|
Erdarazkoei ere leku bat egiteko hautua egin dute antolatzaileek, Euskal Herriari lotua bada gaia. Adibidez, Sylvie Garatek Iparretarrak talde armatuaz egin dokumentala, Generation des autonomistes basques dokumentala (Autonomiaren aldeko euskaldunen belaunaldia) Hazparnera ekarri nahi izan dute,
|
lehen
aldiz euskarazko azpidatziekin.
|
|
2015
|
|
|
Aberri txikiari (Hots, Euskal Herriari) eta haren nortasun ezaugarriei (partikularismo deituei, tartean zelarik hizkuntza) folkloretikgertu behar zuen kultur eremu murritz bat uzten zitzaien, Aberri Handiari zegozkiongainontzeko gaietan (politika, lan harremanak, arlo soziala...) ez sartzeko baldintzarekin (Martinez, 2014). Alta, eskema honek 50eko hamarkadararte euskaltzaleengan ere onarpenazuen arren, 60ko hamarkadatik aurrera, Iparraldeko euskal abertzaletasunaren sorrerarekin, kritika eta erresistentzia aktiboa jasoko ditu,
|
lehen
aldiz euskara eta Euskal Herria zentroanjartzen duten euskaldungoaren sektore baten partetik.
|
|
|
1971an, Hego Euskal Herrian Telenorten
|
lehen
aldiz euskara entzun baino bost urte lehenago etaETB sortu baino hamaika urte lehenago, historiako lehen euskarazko telebista saioak hasi ziren IparEuskal Herrian. Maite Barnetchek France3 katean zuzendutako Eskual Herria orai eta gero magazinekulturala dugu, beraz, euskarazko telebistaren amatxi.
|
|
|
Hain justu, elkarrizketak gazteleraz zituen eta abestiak euskaraz.Peñafloridako kondeak sasoiko gipuzkera estandarra erabili zuen kantuetarako, orduko koplariek, sermolariek eta gainontzekoek erabiltzen zutena, hain justu.1964ko irailaren 26an, eta 200 urteurrena ospatuz, Bergarako Udaletxeko osoko bilkuren aretaon Azkoitia' ko Antzes Taldea osatzen zuten 16 lagunek El borracho burlado antzeztu zuten, musikarik gabe.1973an, berriz, Anastasio Albisu lazkaotarrak libretoa euskara itzuli beharra sentitu zuen. Idazle eta euskaltzalearen itzulpenean oinarritu dira oraingo obraren moldaketa egiteko.Mozkorra parregarri opera komikoa, oraingoan historian
|
lehen
aldiz euskara hutsean eta Txemi Etxebarria musikari bergararrak obra osoaren orkeztrazioa egin du.
|
|
|
Antzerki Arinaren hirugarren edizioan
|
lehen
aldiz euskarazko lanak ikusteko parada
|
|
2016
|
|
|
You' re part of the sun bukaera gabeko kiribila. Eta CDan bonus track gisa, Delirium Tremensen Ikusi eta ikasi hirukoteak
|
lehen
aldiz euskarari helduz.
|
|
|
Mozart-en' Enpresaria' Antzerki musikala
|
lehen
aldiz euskaraz urriaren 15ean Lesakan
|
|
|
Enpresaria, Wolfang Amadeus Mozart musikari handiak konposatutako antzerki musikala
|
lehen
aldiz euskaraz ikusgai izanen da urriaren 15ean, larunbatean 19:00etan Lesakako Harriondoa Kultur Etxean. Sarrera 10 euro gostako da.
|
|
2017
|
|
|
Hizkuntzen Kale erabileraren Neurketa ikerketa hau
|
lehen
aldiz euskararen kultur batzordeak egin zuen (Siadeco enpresaren eskutik) 1989an, eta ordutik hona 4 edo 5 urtean behin egin izan da: 2001 urtera arte 4 urtean behin, eta handik aurrera 5 urtean behin (ikerketa egiteko ardura Soziolinguistika klusterrak hartu zuenetik, hain zuzen ere). euskal herri osoan egiten da, hainbat udalerritan (biztanleria eta euskaldun kopurua irizpidetzat hartuta), eta 1989tik hona aldaketa batzuk izan baditu ere, funtsak berdina izaten jarraitzen du. azkena iaz egin zuten, 2016an, eta orain gutxi eman dira argitara euskal herri osoko emaitzak. izenak iradokitzen duen bezala, aztergaia edo neurtzen duena honakoa da:
|
|
|
maitasuna, heriotza, aberria, askatasuna, Jainkoa... Gizakiaren ezintasun eta nahikari eternalen hariaz jositako kontakizun gatibagarria, anil koloreko Kretako itsaso gozoaren abaroan antzeztua, betirautezko hitzez margotua, eta
|
lehen
aldiz euskarara ekarria irakurle euskaldunaren gozamenerako.
|
|
2018
|
|
|
19 Txapelketetako datuei begiratzen badiegu, IEHko lurraldekakoan 2014an hartu zuen parte
|
lehen
aldiz euskara etxean jaso ez duen bertsolari batek (hemezortzitik bakarrak), Aitorrek, hain zuzen ere, eta bi izan ziren (2014ko parte hartzailea horietarik bat) 2016an parte hartu zutenak (hamabostetik bi), Aitor eta Nahia. Eskolarteko txapelketei begiratzen badiegu, proportzioa altuagoa da, eta baita haurren bertso eskoletako proportzioa ere.
|
|
|
Adibidea: Bilduk Sopelako udala eskuratu eta mezu positibo gisa saldu zuen kiroldegian
|
lehen
aldiz euskarazko ikastaroren bat emango zutela. Zalantzarik ez, inoiz egin ez bada, positiboa da behingoan egiten hastea, baina erreparatu beharreko auzia da udal independentista batek sopeloztar euskaldunei erdaldunei baino zerbitzu gutxiago ematen dizkiela.
|
|
|
Jokoteknia izenarekin egingo dute Bilbon hilabete bat barru
|
lehen
aldiz euskara hutsean egingo den bideo-jokoei buruzko jardunaldia. Game Erauntsiak eta Azkue Fundazioak elkarlanean antolatutako ekitaldiak bertako industriaren eta jokozaleen diagnostiko bat egiteaz gain, hemengo bideo-joko garatzaile eta jokalarien joerak ikusi, hausnartu eta elkar ezagutzea izango du helburutzat.
|
|
|
Bizenta Mogel izena jarri genion elkarteari. Izan ere, hura azkoitiarra eta idazlea zen,
|
lehen
aldiz euskaraz idatzi zuena. Irakurtzen eta idazten ia inork ez zekien garaian idazlea eta irakaslea izan zen, ezkondu egin zen eta lanean jarraitu zuen, Bizkaiko Foru Aldundian aritu zen lanean, sendabelarretan aditua zen...
|
|
2019
|
|
|
ikasturtean
|
lehen
aldiz euskarako C1 maila eskainiko da Azkoitiko Hizkuntza Eskola Ofizialean, eta Azkoitiko Udalak adierazi duenez oraindik ere badaude plaza libreak. EGA azterketa kendu zutenetik, euskara maila egiaztatzeko eta titulu homologatua eskuratzeko bi bide bakarrik daude, HABEren euskaltegi batean azterketa eginda edo Hizkuntza Eskola Ofizialean matrikulatuta.
|
|
|
Ez nintzateke batere harrituko pentsatuko bazenu erabat pitzatuta nagoela, baina ez da horrenbesterako; ondo dakizun bezala txinatarra ematen dut, eta horri esker, elebakarren arteko elkarrizketak entzun ahal izan ditut eurak ohartu ere gabe; horrela, bada, egoeraz jabetzen joan naizen bezala, joan naiz gotortzen euskararen auzian. Oraindik gogoan daukat noiz eta nola izan nuen
|
lehen
aldiz euskaraz dakarren bazterkeriaren berri eta, jakina, planto egiteko garaia bazela esan nion nire buruari.
|
|
2020
|
|
|
Lizardi sarirako aurkeztu zuenean, Zarautzen, noski, ez zioten batere saririk eman, tradiziozko idazmoldeak erabili arren mamiz oso aitzindaria zelako, eta poema hori argitaratu gabe geratu zen 1986ra arte. Urte honetan, alegia, 25 urte geroago, Susak kaleratu zuen Arestiren obra, eta hartan
|
lehen
aldiz euskara batua avant la lettre ikusten dugu, Euskaltzaindiak berak euskararen batasun bideak eman baino lehenago: hor azaltzen da jadanik euskara estandar bat, batua izango zenaren eredu.
|
|
|
Lizardi sarirako aurkeztu zuenean, Zarautzen, noski, ez zioten batere saririk eman tradiziozko idatz moldeak erabili arren mamiaz oso aitzindaria zelako, eta poema hori argitaratu gabe geratu zen 1986ra arte. Urte honetan, alegia, 25 urte geroago, Susak kaleratu zuen Arestiren obra eta hartan,
|
lehen
aldiz euskara batua avant la lettre ikusten dugu, Euskaltzaindiak berak euskararen batasun bideak eman baino lehenago: hor azaltzen da jadanik euskara estandar bat, batua izango zenaren eredu.
|
|
|
«Behin joera batzuk hartuta... Egongo dira
|
lehen
aldiz euskarazko hedabideetara orain heldu direnak, eta ezagutu duten hori kontsumitzen jarraituko dutenak».
|
|
2021
|
|
|
Pedro de la Sota (1949) zuzendariak erbesteratutako familia abertzale baten altzoan Parisen egin zituen zine ikasketak, eta bere lehen filmak frantsesez filmatu zituen. " Nortasuna" horrekin egin zuen lan
|
lehen
aldiz euskaraz eta Euskal Herrian, Aralai ekoiztetxearen sostenguaz.
|
|
|
burges plantakoa, frantses eredugarria, euskaldun zintzoa eta fededun handia. Alta, paradoxikoki bera izango da, ziklo berriari dagokion trena bat (zinema)
|
lehen
aldiz euskarara ekarriko duena" (Martinez, 2015: 259).
|
|
|
2018an We will get together in hell lana kaleratu zuten. Azken lan honek, berriz,
|
lehen
aldiz euskarazko bi kanta jaso ditu. Aurrekoan bezalaxe Beasaingo Pottoko estudioan grabatu dute, Freddy Pelaez handiarekin.
|
|
2022
|
|
|
Martxoan argitaratu du Txalapartak Sylvia Plathen Beirazko kanpaia, Garazi Arrula Ruizen itzulpenean. Zortekotzat dut nire burua obra esanguratsu hau
|
lehen
aldiz euskaraz irakurri ahal izan dudalako. Obra feminista, sutsua eta apasionantea.
|
|
|
J.K. Rowling. Ez zuen berehalakoan askatu mago betaurrekodunaren bisaia
|
lehen
aldiz euskaraz erakutsi zuen tapa horixka gogordun liburukia: sagako lehendabizikoa.
|
|
2023
|
|
|
gizon handi eta bizardun bat. Harekin ikasi nituen nik
|
lehen
aldiz euskarazko nor norentzat... Oso pertsonaia kuriosoa zen.
|
|
|
Gogora ekarri duenez, azkenaldiak Euskararen Nafar Kontseiluak, gobernuaren erakunde aholkulariak,
|
lehen
aldiz euskararen ofizialtasuna aldarrikatu du eta Kontseiluak abiatutako kanpainan, 200 eragilek bat egin dute.
|
|
|
Gogora ekarri zuenez, azkenaldian Euskararen Nafar Kontseiluak, gobernuaren erakunde aholkulariak,
|
lehen
aldiz euskararen ofizialtasuna aldarrikatu du, eta, Kontseiluak abiatutako kanpainan, 200 eragilek bat egin dute. Bengoetxearen arabera, guztiz zentzuzkoa da aldarrikapena, eta, horregatik, hurrengo legealdia euskararen ofizialtasunarena izateko eskatu die alderdiei:
|
|
|
Iaz izan zen
|
lehen
aldiz euskarazko obra bat egitarau ofizialean. Aurten ere badago, baina bakarra da, berriz ere:
|
|
|
Euskarari dagokionez, trakets bada ere,
|
lehen
aldiz euskarazko esaldi oso bat ahoskatu du Txibitek. Akordioaren edukiak eta sinatzaileen arteko desadostasunek agerian utzi dute aurrerapausorik ez dela jaso dokumentuan.
|