|
2000
|
|
|
Gainerako idazleek inguratu eta luma estilografiko zorrotzekin mehatxatu dute: " Hik
|
zer
dakik, ordea, zenbat egun pasatu diren! Hik zer dakik, ordea, bizitzaz?
|
|
|
" Hik zer dakik, ordea, zenbat egun pasatu diren! Hik
|
zer
dakik, ordea, bizitzaz. Zer, oinazeaz?
|
|
|
Idazle errealista ez dago atzera egiteko prest, eta erantzun egin die: " Bada, bai, nik bazakiat bizitza
|
zer
den: bizitza, adiskideok, tonbola bat, ton ton tonbola bat duk; eta oinazeari buruz esango dizuet, zera, oinazeak orduak luze dituela, hara!".
|
|
|
Giacomo Leopardi ez zaie arrotz: "
|
zer
zorion edo poztasun edo kontsolamendu ekar dezake egiak, hau da, ezerezak?". Itaunari ez diote erantzuten jakin.
|
|
|
Marius Lippi Ipar Europakoa zen, Siziliakoa oker ez banago. Eta
|
zer
gertatu zitzaion, bada, Marius Lippi jauzilari amerikarrari Friburgeko finalerdietan. Hara.
|
|
|
Zigarro bat piztu nuen eta itsu batek esan zuen: " Zer gertatzen da?,
|
zer
gertatzen da?". Inork ez zuen eran  tzun eta airea lazgarria egin zen.
|
|
|
Eztulen eta imintzio gehiegizkoen artean erre nuen zigarroa. Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko
|
zer
bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
Beste zigarro bat piztu nuen, eta une hartantxe itsuak ahots lakarrez errepikatu zuen: " Zer gertatzen da?,
|
zer
gertatzen da?". Nire gainean zegoen Debekatuta erre  tzea kartelari erreparatu nion, eta itsuaren eztenkada jaso nuen; erretzea ari zitzaidan debekatzen.
|
|
|
zen ezetz; eta begi bistan zegoen, bada, arrazoia: kondenatua izan nintzen, hain zuzen, umila, duina, zintzoa, alaia, esanekoa, motela izateagatik; gizakiarengan eta haren ontasunean sinesteagatik; inozentzia existitzen zela eta adiskidetasuna
|
zer
ordainezin bat zela pentsatzeagatik; herrien elkartasunaren alde borrokatzeagatik eta maitasunaren xalotasuna goraipatzeagatik; hitz batean, nire ideia etikoen eta estetikoen araberako izan, eta nire araberakotasun hori liburuetan erakusteagatik. Edo agian zen ikaratu nintzen nire ipuinak gusta  tzen ez zitzaizkiolako, edo zitzaizkielako?
|
|
|
Itsuak, munduko ostia txar guztiarekin, esan zuen orduan: " Zer gertatzen da?,
|
zer
gertatzen da?". Eta hala ondorioztatu nuen itsu hark nik baino hobeto ikusten zuela, eta lelo hura kontrazeinu garrantzitsu bat zela ezbairik gabe.
|
|
|
Baina,
|
zer
dela eta gogoeta luze hau. Nondik nora burubide hauek guztiak?
|
|
|
Crowla, hartxintxarrik txipristindu gabe. Asko dakienak, oro dakienak ez daki ezer, ez baitaki ez jakitea
|
zer
den. Eta ez dakiguna terrible izanen da agian, Rimbaud, edo agian ez dakiguna zoriona da.
|
|
|
Nola edo hala, begien bistatik galdu dut doktorea. Orain badakit
|
zer
den ozeanoa. Zer besterik pentsa nezake?
|
|
|
Barka bezait ahalkea. Estreina abenidetan, etxe orratzetatik behera, ohean, sekula ez Udalaren aurrean buruz behera, enuresia, bizkarrez ere bai bai bai, autoen artean sigi saga azkarrak, txof txof joan etorri txikiak, belaze fresko goxoetan beeee, ezkaratzean adio jauna
|
zer
egiten duk ordea hor arrastaka Carlos, beti beti pertsona egoskorra, saiatua, ausarta, irakasketa prozesu luzea, jaidura berebizikoa glup glup glup.
|
|
|
Biziki estimatzen dizut, lagun. Baina ez dago, zoritxarrez,
|
zer
eginik. Aspaldian joana nauzu adi mugaz haruntz erbeste itzalera.
|
|
|
Ba al dago gudurik urdin goi ederrean? Zer dela eta
|
zer
dela, galdetu ala ez, buruaz dioena bai eta buztanaz ezetz? (ahatea).
|
|
|
Baina utz ditzadan burubide hauek; Will Langekin ari nintzen. Eta
|
zer
esan dezaket nik, bada, William Langez, neuk gizon hura sekula ikusi ez banuen. Ezer handirik ez.
|
|
|
Kanpoaldetik entzuten ziren orroek (eta atea zabalik egon izanak) sarrerazi ninduten; estreinako aldiz sartu ere, egia esa  tera, ezen ni ez bainaiz sekula aparteko kirolzalea izan. Beraz, kuriositate hutsez sartu nintzela adieraz dezaket, ez berariazko
|
zer
batez. Iragarkiek azaltzen zutenez, meeting handi bat ospatzen zen.
|
|
|
Bi eskuez heldu nion buruari, meloi bati heltzen zaion modu beretsuan, atsekabetuta. A
|
zer
broma putamadrekoa, etorri zitzaidan pen  tsamendura, huraxe, broma bat besterik ezin izan zitekeela osoro sinetsita.
|
|
|
Barre egin nion neure umore bretonianoari. Eta
|
zer
esaten zaio ezkara  tzean topatzen duzun auzo zendu ibiltariari. Irribarre egin nuen berriz ere, baina hatzen dardarizo nabarmenek beste zerbait adierazten zuten, nik neure buruari ezkutatu nahi niona.
|
|
|
Ezin uka dezaket: neure
|
zer
guztiak paper beldurgarri hartan hizki larriz eta argazkiz inprimatuta ikusteak zeharo inpaktatu ninduen, erraz ulertuko den moduan. Ez nuen inoiz halako shock latzik jaso.
|
|
|
Harridura eta irribarre urduria nahasi ziren ene baitan. " Eta niri
|
zer
", pentsatu nuen nire kabutan, kutxazainak esaten zidana sinetsi ez ezik, asko inporta zitzaidalako. Hankek ihes egin nahi zuten, baina hatzek, oharkabean bezala, agindutako eragiketa burutu zuten sekulako abailaz.
|
|
|
Ez nuen ezaguna. Harritzarra, totem bat bezala, ikur megalitiko baten antzera, zut. Izango zituen berrehunen bat kilo edo hirurogei arroa, halako
|
zer
edo zer. Garaiko errekorra.
|
|
|
Gauza bera dira, ordea. X era joan beharrean, Y-ra joaten bazara,
|
zer
erratze moral handiagoa hori baino?
|
|
|
Eta, eta
|
zer
eginen dugu orain?
|
|
|
Beraz,
|
zer
, lagun?
|
|
|
Beraz, umorea da zure besoak, edo umoreak dira zure besoa; edo besodun zinenean umoregabea zinen, edo
|
zer
arraio esan nahi didazu, Smart?
|
|
|
Ulertzen dut. Zuk badakizu
|
zer
den pasioa?
|
|
|
Ez dakit
|
zer
den pasioa, ez.
|
|
|
Ez dago
|
zer
eginik zurekin, Smart jauna. Gezurra gezurraren gainean.
|
|
|
Eta txori kaiolatuaren kantuak,
|
zer
iradokitzen dizu?
|
|
|
Eta esango banizu geldotasuna soilik dela mugimendua,
|
zer
erantzungo neukezuke?
|
|
|
Paradoxak mugiarazten ditu munduaren ardatzak. Baina, baina,
|
zer
dira hodei hauek, lagun, aireak suzko ilajeak bezala badaramatzanak, auskalo nora, eta hain urrun?
|
|
|
Eta
|
zer
egingo dugu orain?
|
|
|
Zortzi gonbidatu zenbatu nituen denera, ni tarteko, zein baino zein dotereago jantzita, urduri eta irribarretsu, jada patrikak edo poltsak berotzen zizkigun dirutzak bizi berri bat, beste bizitza bat hasteko parada edota bidea ekarriko zigun esperantzan. Haietako bat, itsua, belus moketa ikusgarriarekin estropezu eginda, han joan zitzaigun eskailera pikoan behera, gure begien aurrean, beldurrezko filmetan gertatu ohi den baino kalapita handiagoa eginez,
|
zer
diren gauzak; gu iristerako, baina azafatak minutu bat lehenago joanak baitziren beren zerbitzu publikoak beste norbaiti eskaintzera, Borge jauna zen, odol borbor itxuragaiztoan, bragetako botoiak lotsagabe irekita zituela. Badaezpada ere, prestu hurbildu gin  tzaizkion lau gizasemeok, eta hil aginean zen gizajoak hala eskatuta, esan liteke, bada buruan lau kolpe latz lehor eman genizkion zoruaren kontra, adeitsu asko, eta, aireari (eta bizitzari) azken ostikada haserretua joz, Borge jaunak herio betikoa besarkatu zuen azkenik eta sofrikario erantsirik gabe.
|
|
|
Geure aurkezpenak egin zituzten, geure biografien alderdi ilunenei aparteko arreta eskainiz. A
|
zer
errukarri koadrila! Geure buruen gainean, hizki larri dotorez, iragarki nirnirkari bat zintzilik, zeinean irakur baitzitekeen:
|
|
|
Halaxe, bada, adierazi nahi dugu ez dakigula oso ziur eta ez du askorik inporta, ohartuko da irakurlea
|
zer
aldatu zitzaion lehenik Brown jaunari, ezker eskuko hatz txikiko azazkala, ala eskuin eskukoa; edota biak batera aldatu zitzaizkion, edo zein aldaketaz jabetu zen lehenago. Ez dakigu, era berean, zer eguraldi egiten zuen Brown jaunaren eskuan aldaketa txiki hura gertatu zen egunean, euria ari zuen ala eguzkia zegoen; badakigu, ordea, zein egun zen, eta hori jakinik, eguraldia ere nolakoa zen jakitea baino gauza errazagorik ez dago.
|
|
|
Halaxe, bada, adierazi nahi dugu ez dakigula oso ziur eta ez du askorik inporta, ohartuko da irakurlea zer aldatu zitzaion lehenik Brown jaunari, ezker eskuko hatz txikiko azazkala, ala eskuin eskukoa; edota biak batera aldatu zitzaizkion, edo zein aldaketaz jabetu zen lehenago. Ez dakigu, era berean,
|
zer
eguraldi egiten zuen Brown jaunaren eskuan aldaketa txiki hura gertatu zen egunean, euria ari zuen ala eguzkia zegoen; badakigu, ordea, zein egun zen, eta hori jakinik, eguraldia ere nolakoa zen jakitea baino gauza errazagorik ez dago. Jar dezagun, beraz, egun euritsu bat zela, eta haizeak ere gogor astindu zituela hiriko tamarizak eta platanondoak, baina ez gingko bilobak, hiri hartan ez zegoe  lako gingko bilobarik.
|
|
|
Medikuntzara. Etxeko salako pladour arroxakolorean zeuzkan hiztegiak eta entziklopediak eta hiztegi entziklopedikoak begiratu zituen,
|
zer
begiratu behar zuen ongi ez zekiela, arretaz baina trakets, itxaropen eskasez, eta aurkitu zituen argibideek ez zuten argitik deus askorik, eta terminologia arrotza ilustratzeko azaltzen ziren argazkiak ere ez zitzaizkion batere baliagarriak iruditu, batik bat han azaltzen ziren azazkal gehienetan izugarri belztuek suz erreta ba  tzuk, izoztuta beste batzuk, mailuz jota ez gutxi, era askotariko... Ez?
|
|
|
Bizpahiru zenbaki txikiagoak, ordea. Hantxe bertan zapatak erantzi, eta oinekin
|
zer
arraio gertatzen zen ikusteko zorian egon zen, baina espaloiaren kuxidadeak eta autozentsurak halako lotsagabekeria bat egitetik libratu zuten. Bazekien, gainera, zer gertatu zitzaion, konprobaziotan ibili beharrik gabe.
|
|
|
Hantxe bertan zapatak erantzi, eta oinekin zer arraio gertatzen zen ikusteko zorian egon zen, baina espaloiaren kuxidadeak eta autozentsurak halako lotsagabekeria bat egitetik libratu zuten. Bazekien, gainera,
|
zer
gertatu zitzaion, konprobaziotan ibili beharrik gabe. Hala ere, bulegora iritsi bezain laster, komunean sartu eta zapata galtzerdiak erantzi zituen.
|
|
|
Laugarren egun euritsuan, baina, gauzak gehixeago aldatzen hasi ziren. Egun hartantxe Brown jaunak gertakizun bitxiaz zuen iritzia arras aldatu zen; ez zuen dudarik egiten hura guztia berez etorriko zela bere onera, baina orain ez zuen uste itxuraldaketa hura garrantzirik gabeko
|
zer
bat zenik, haluzinazio bat baizik. Edo, okerrago oraindik:
|
|
|
Inor ez zen ohartuko Brown jaunak txikitzera egin zuela. Eta norbait ohartzen bazen, bada bururatuko zitzaion
|
zer
edo zer: takoirik gabe ibiltzea erabaki zuela, adibidez.
|
|
|
Inor ez zen ohartuko Brown jaunak txikitzera egin zuela. Eta norbait ohartzen bazen, bada bururatuko zitzaion zer edo
|
zer
: takoirik gabe ibiltzea erabaki zuela, adibidez.
|
|
|
Gainerako sentzumenak noiz aldatzen joan zitzaizkion, alegia aste hartako zein egun jakinetan, ez genuke zuhurtasun osoz esaten jakingo, baina gutxi gorabeherako hurbilketa batek ere guztiz eusten dio kontakizunaren espirituari eta hariari eta erakargarritasunari, eta berdin izango da eta berdin ez bada, berdintsu adierazten badugu asteartean aldatu zitzaiola usaimena beti ere, hori bai, ustekabean; asteazkenean, ikusmenar; ostegunean, entzumena; eta ostiralean, ukimena; beste era batera ere izan zitekeen noski, hori ez dago ukatzerik, eta akaso lehenago aldatuko zitzaion en  tzumena ikusmena baino, eta ukimena, beharbada, ez zitzaion ostiralez mudatuko, neurri handi batean ukimena esku berrien jabetzarekin aldatuta zeukalako, aldez edo moldez, ordurako. Nolanahi ere eta ordenaren gorabehera bigarren mailako
|
zer
bat dela garbi geldi dadila nahi genuke, bost egunen buruan halako aldaketa bortitz eta guztizko batek gizaki batengan sor dezaken desosegua, noraeza eta nekea izugarria dela kontuan izanik, bada esan behar dugu Brown jaunak oso ongi bereganatzen jakin zuela horrek berekin zekarren guztia bizitzeko eta gauzak ikusteko eta ikasteko modu berri bat, lehen egunetan batik bat. Orain gutxiago entzuten zuen, gehiago usaintzen, ez zitzaion camember gazta gusta  tzen eta asko, berriz, Margarita pizza; laztu egiten zitzaion ilea ile beltz motz kixkur antzekoa, ez jada horaila foam zati bat uki  tzean, eta bistak arintzera egin ziola iruditzen zitzaion, hobeto ikusi ez baina begiak lehen baino azkarrago mugitzen zitzaizkiola, artega bezala, urduriago.
|
|
|
Baina inork santujaletzat har ez gaitzan edo
|
zer
zitalagotzat, eta iradoki besterik egin ez dena eta bere horretan ere nahikotxo badena, ulertu nahi duenarentzat esplizitatzera joz, eta ez noski halako morbo arrazoigabe batek bultzaturik, beste erremediorik ez dagoelako baizik, bada astelehen goizeko berrikuntza azaltzea dagokigu orain, ordu txikietako filmarekin zerikusi estua gordetzen duena, eta bere gordintasun guztian jakinaraziko zaiona i... Hara:
|
|
|
Eta hutsik egin gabe joan zela esan dugu, eta bere lana txukun bete zuela ere bai, azken baieztatze hau guztiz egia ez den arren. Eta ez da guztiz egia ezta guztiz gezurra ere, Brown jaunak, nozitu zituen barne aldaketen ondorioz, batik bat, ez baitzuen azkenerako gauza bat ondo egiten, ez baitzekien nola erabiltzen zen ordenagailua,
|
zer
zen marrazki bat, zertarako balio zuen arkatz batek. Inor ez zen, ordea, azken aste hartako deskalabroez ohartu, neurri handi batean Brown jaunak aurrez eginda zeuzkan lanak mahairatu zituelako, artelan benetan dotoreak, eta haien aurrean makurtu eta plantak egiten jardun zuelako, eta estrategia hari esker libratu zen azalpen zailak eta mingarriak eman behar izatetik.
|
|
|
Eta gauzak zuzen esatearren, adieraz dezagun behingoz ez zirela oharkabean pasatu, eta lehen aipatu bezala, aitzakiak eta estrategiak zirela medio, egin zuela aurrera nola edo hala, ahal izan zuen punturaino: belarriak belarriorde ziren; begietan lentilla ilunak ipini zituen; orbaina etxeko istripu baten ondorio zen; aho  tsarena, katarro gogaikarri baten errua; denetarako bazuen erantzuna Brown jaunak, arrazoibide erraza, naturala, sofistikaziorik gabea; eta horrexegatik sinesten zion jendeak, ez zuelako atziperako gogo gaiztorik, erantzuna sano sano botatzen zuelako,
|
zer
ezkutaturik ez balu bezala. Baina, benetan, sinesten ote zioten lankideek?
|
|
|
Baina, hura gertatu bitartean, itxarotea egokitzen zitzaion, hainbat neurri hartzea. Ezin joan zitekeen bulegora, noski, are gutxiago amarengana edo arrebengana edo lagunengana;
|
zer
esan behar zien?: " Kaixo, Brown naiz, edo zure semea naiz edo zuen neba edo zuen adiskidea...".
|
|
|
" Ez, horratik!". Eta segida batean konturatu zen lehen ez zela hain antiklerikala, errespetuzko
|
zer
bat gordetzen ziola elizari, gurasoengandik jasotako ohitura bati zor zitzaion begiramen hotza, eta sinestuntzat zeukala bere burua, sinestun eszeptiko samartzat; baina, orain. Zer ziren irain haiek eta gorroto haiek?
|
|
|
Indarraren legea ezarriko zela? Eta
|
zer
, adarbakar gizajoaren paraderoaz. Zergatik oldar horiek?
|
|
|
Gu salbatzeko aukera izan ez zezan. Eta,
|
zer
zela eta zeuden gugandik gero eta bertago panterak eta sugegorriak eta salamandrak eta fenix hegaztiak eta putreak eta hidrak eta aspidak. Eta, basiliskoa?
|
|
|
Eta nik baietz egin nuen berehala buruarekin, baietz demonio, ea ez al nuen irudimena kontrolatzen ikasi. Eta
|
zer
eskain ziezadakeen halako une larri batean nire jakinduriaren altxorrak. Zer, esperientziaren zamak?
|
|
|
Negarrari ekin genion gero, Edurtxo Caterpilarrek behin eta birritan adierazi zigun arren amonatxo haurdunena parodia bat zela, halako antzerki satiriko bat. Baina guk eta horrexegatik jakin nuen beste hiru gonbidatuen izaeraz eta minduraz beste begi batzuekin ikusten genuen oro, anestesiaren edo maitasunaren begiekin, guk edaniko ardoaren ozpinduak
|
zer
berezi bat, hondar berezi bat utzi baitzuen gugan, sentiberatasun isuria biziki areagotzen zuena; guk, hortaz, ezin ikus genezakeen graziarik halako satira beltz batean, edota azafatek beren borondate on guztiarekin egun batzuk atzera erakutsi ziguten show gaztaina lerden beroarekin, hienaren larrutzeari edo Afrikako ume gosetuen gainean egiten ziren txiste gordinei irribarrerik txikiena ere egit...
|
|
|
Bakarra ere ez. Eta tristea da esatea, baina
|
zer
adierazi nahi du etsenplu odoltsu horrek. Bada, ezinezkoa dela komunikazioa gizakion artean.
|
|
|
Beti bezala, Otsotzarmendi jauna izan zen hitza hartu zuena. Hor aritu zen oharkabean baina etengabe errepikatzen zituen auskalo eta auskalo artean (eta noizbehinka batek daki eta
|
zer
gerta ere bezalako leloak ere ahoskatuz), baina lasaitasunez hartu zuen hitza oraingoan, kalapita gehiegizkorik gabe, sustu jasan berriaren harra kosk eta kosk ari balitzaio bezala oraindik. Programaren xedeak eta helburuak, eta audientzia mailaren garapen arrakastatsua ordu eta erdiz azaldu ondoren, Ana Morena andrearen aurkezpen aski teatrala egin zuen berriro, zeluloideko izar handi bat aurkezten denean bezalaxe, eskuin besoa neurriz kanpo luzatuz.
|
|
|
Baina ez nion ametitu nire buruari pentsamendu makur hura, zakarkeria matxista atzerakoi hura. Zeren, egia izanik ere,
|
zer
egin zezakeen urkamendia zain zeukan emakume koitaduak. Zer egingo genuke gainerakook une latz azkenaren atalasean?
|
|
|
Gauza da, Deereren galdera andana bati zuzen erantzun ondoren, Caterpilar andreak, ilusioz beterik hazka eta hazka hankarteari, soraio, eskuzabal, ongile, irtirin, soprano aho  tsez galdetu zion Ana Morenari ea
|
zer
egin nahi zuen dirutza harekin, ea ongi pentsatu zuen zertan xahutuko zuen zorioneko saria. " Nire nahirik handiena, nire betiko ametsa izan da idatzi zuen dohakabeak nire barrenak lepo egiten dituen jakinduria hau guztia besteon zerbitzura jartzea, ezjakinen eta drogazaleen eta marjinatu guztien zerbitzura jartzea".
|
|
|
Platokoak ez ezik, adi eta zorrotz jarra  itzen nituen ikusleriaren arteko
|
zer
guztiak ere. Lasai zeuden aspaldixkoan.
|
|
|
ezustea. Ez dakit
|
zer
ezuste goxoren izenean halaxe egin behar omen genuen txangoa. Halaxe egin ere.
|
|
|
Zehazgabetasun xume horiek aldatu egiten al du, akaso, oinazearen zentzu sakon sakonekoa? Negu edo uda, udaz  ken edo udaberri, eliza gotiko ala kartoi harri faltsu,
|
zer
axola dio, eguzkia bere orbita betiberdin azkengabean jira eta bira badabil. Aldatuko al du hamarkada baten gorabeherak errekastoaren ubide mende eta medeetan zehar zizelatua?
|
|
|
Almirantez jantzita nahi omen zuen jauna hartu, huraxe izaki gaztaroko haren ilusio bakarra. Apaiz antimilitarista avant la lettre bat fortunatu eta, hara
|
zer
diren gauzak, mutikoaren ilusioa zapuztu ez ezik, betiko zapuztu zuen gizonaren izaera ere. Hortik aurrera, jakina, zorigaitzaren dorrean gora, mailadiz mailadi.
|
|
|
Hortik aurrera, jakina, zorigaitzaren dorrean gora, mailadiz mailadi. Hasteko, kolpe latz haren eraginez, ataxia sendaezin bat, zeinak" erregalo modura ekarri baitzidan gizon egiten nauen
|
zer
horri, barkatu, dale fuego eragiteko behar erreprimiezin bat, behar lotsagarri bat". Negar zotinka hasi zen aitorpen gogorraren ondoren, baina Caterpilar andrearen hitzek sosegu apur bat ekarri zioten:
|
|
|
Deereren behementziaz nahikoa nazkaturik, Otsotzarmendi jaunak hartu nahi izan zuen hitza, itaunketari ukitu gizakorrago bat eman nahian, baina Deerek ez zuen men egiteko inolako intentziorik. " Jakin behar du jendeak, jakin behar du etxeko teleikusle errespetagarriak, gizaseme dohakabe itxurako hau, gizaseme onanista zikin hau
|
zer
den, zer izan den, gizarteak berriz inoiz halakorik pairatu beharrik izan ez dezan". Airean utzi zuen esaldia, eta Deerek ezpainak busti zituen ur tragoxka batez.
|
|
|
Deereren behementziaz nahikoa nazkaturik, Otsotzarmendi jaunak hartu nahi izan zuen hitza, itaunketari ukitu gizakorrago bat eman nahian, baina Deerek ez zuen men egiteko inolako intentziorik. " Jakin behar du jendeak, jakin behar du etxeko teleikusle errespetagarriak, gizaseme dohakabe itxurako hau, gizaseme onanista zikin hau zer den,
|
zer
izan den, gizarteak berriz inoiz halakorik pairatu beharrik izan ez dezan". Airean utzi zuen esaldia, eta Deerek ezpainak busti zituen ur tragoxka batez.
|
|
|
Airean utzi zuen esaldia, eta Deerek ezpainak busti zituen ur tragoxka batez. " Iturri onetik dakigu Armando Bonillak Afrikan egin zituen misiolari lanak
|
zer
 tzuk ziren, eta ez dira, lagun maiteak, erraz, itsu itsuan sinesteko modukoak. Bagenekien basakeria gurekin bizi zela, guregan sortzen eta zornetzen zela, bai, baina hainbesterainokorik... hainbesterainokorik ezin dezake bururik gaiztoenak ere irudika".
|
|
|
Alegia, piztiarik ausar  tenak ere baditu, eta ez hain ezkutuan, bere ahulezia barregarriak. Eta
|
zer
hausnarketa egin nuen Otsotzarmendi jaunaz. Bada, auskalo eta batek daki zalantzati horien azpian, gizaseme kalkulatzaile bat ezkutatzen zela, otsoak bezalaxe, gaizki egiten badu, bere burua zigortzen duena, eta, era berean, hipopotamoek bezalaxe, zelaietan atzera eginez sartzen dena, kontrako norabidean joan dela irudi dezan.
|
|
|
Baita Otso  tzarmendi jaunak ere. Eta Julen Deerek,
|
zer
esanik ez. " Hil dezatela!
|
|
|
Otsotzarmendi jaunak begi galdekariez begiratu zidan: "
|
zer
da?", galdetu zidan bere begiekin. Eta orduan Da Vincik esaten zuena adierazi behar izan nion aurkezle prestuezari:
|
|
|
Ez gustura eta ez nahi  ta, dagoeneko antzemango zenuen bezala. Nola ekarriak izan ginen,
|
zer
jukutria eta azpijoko erabili zituzten, aspaldian utzi nituen esanda. Bere kabuz, diruaren akuiluz, etorriko zenik ere izango zen apika; ez naiz ni horien artean zenbatzekoa, Jainkoak ongi daki hori edo jakingo luke, aspaldian hila ez balitz; era berean, dagoeneko ohartuta egongo da irakurlea Oinazeak orduak luze ditu programa ez zela programa arrunt bat; zerbait izatez gerotan, gehiago zela epai bat, non gonbidatuak eta irakurleak jakin behar luke gonbidatu hitz horri zein zentzu eman ez baitzuen defentsarako aukerarik txikiena ere, nire aurretik joan ziren gizagaixo guztien paraderoak ezinago argi erakusten duen moduan.
|
|
|
Honaino azken atalaren atari gisa aurrera ditzakedan hitzak. Nirekin
|
zer
egin zuten, laster batean jakingo duzu. Eta ene lekukotza irakurri ondoren, ez dut batere zalantzarik egiten, irakurle, oraintxe bertan azaldu ditudan ezbaiei eta galderei erantzun zuzena ematen jakingo duzula.
|
|
|
ni ere dohakabe zorigaiztoko bat naizelako; nire bizitzak ere luze zituelako oinaze orduak, labur zorionekoak. Horixe zen, noski, arrazoi funtsezkoa, arrazoi orokorra; baina, zehaztera joz,
|
zer
interesatzen zitzaien nitaz?; nondik larrutu behar ninduten?; zein izango zen niretzat gordeta zeukaten kondena?
|
|
|
Ezen, ustezko harritzarra tankera hartan erori eta ez zela txikitu ikusirik, ikusle batek eta bik eta hiruk programaren faltsukeria salatu zuten, eta biluzik, larru gorritan, sarreraren dirua itzultzea eskatu zuten. Hiru dohakabe atzipetu haiekin
|
zer
egin zuten ez dut dagoeneko oroimen garbirik, baina ez nintzateke oso oker ibiliko baieztatuko banu, hodi zabal ezkutu ba  tzuez baliaturik, halako gas mota hotz hotz bat bideratu zutela protestagileengana lekuko fidel gisa erabil dezaket nire ezker eskuko hatz txiki une harez geroztik izoztua, minutu eskasen buruan seko izozturik utzi zituztelarik, hitza ahoan dilindan zutela.
|
|
|
" Orain moda modan dagoen tximino haragia izango duk", neure artean pentsatu nuela gogora  tzen naiz, eta besterik gabe ekin nion atzera jaki benetan zaporetsuari. Handik minutu eskasera aurkitu nuenak, ordea, ilea laztu ez ezik, han
|
zer
gertatzen ari zen jakiteko ere balio izan zidan: platerean hatz puska bat aurkitu nuen bigarren hartan, bai, hatz zati handi samar bat, baina bere eraztun eta guzti!
|
|
|
Garmendiarena, noski. Eta
|
zer
egiten zuen Garmendia batek nire plateran. Nola iritsi zen haraino?
|
|
|
Agian esango duzu, irakurle, zertara datorren azken hegaldi hau, eta agian pentsatuko duzu berriz ere bidenabarretan galdu naizela, eta ea
|
zer
arraiotara joan naizen Ubedako muinoetaraino. Eta hori pentsatu baduzu, irakurle, oraingoan esango dizut ez duzula arrazoi pitorik ere, eta ez naizela Ubedako muinoetara ezertara joan ez naizela inoiz joan, joateko gogo handiak ditudan arren, esan didatenez ikuspegi paregabeaz goza baitaiteke bertatik; eta, behin errieta ematen hasita, esango dizut, gainera, bide guztiek ez ezik bidenabar guztiek ere Erromara daramatzatela, eta pertsiarrek esaten duten legez, pazientzia sustrai mikatza duen arbola dela, baina fruitu ezinago goxoak ematen dituena.
|
|
|
Inolaz ere noski. Orain, aldiz, dagoeneko nor naizen eta
|
zer
naizen badakizularik, errazago ulertuko dituzu nire arrazoibideen aztarnak eta ñabardurak eta zantzuak, eta ulermen horrek, pertsiarren jakinduriak ongi erakutsi bezala, fruitu ezinago goxoak dastazeko aukera emango dizu.
|
|
|
Nola kalkulatu, eguna egunari, joan zitzaizkigun ordu mordo zehazgabeak, oro denbora bera ere tranpa bazen? Eta orduko neke fisikoa izugarria bazen,
|
zer
esan bestelako akidurez. Nola adierazi hitz sotilez oinaze psikikoaren zama eramanezina?
|
|
|
Honatx behar dugun froga hutsezina:
|
zer
da, Ana Morena andrea, Kieselgura?". Eta koadernoari begira, atzera:
|
|
|
Ez nuen ezaguna. Harritzarra, totem bat bezala, ikur megalitiko baten antzera, zut. Izango zituen berrehunen bat kilo edo hirurogei arroa, halako zer edo
|
zer
. Garaiko errekorra.
|
|
|
Harritzarra aise jaso zuen gerri pareraino, amen batean; behin hantxe eroso ipini zuelarik, hamalau txortaldi jo zizkion segidan, su eta fu, begiak zuri zuri, mihia hortzartean dantzari, espasmodikoki. Neu izan nintzen txalojole bakar; beste milaka begi ezin zabalduago haiek
|
zer
adierazi nahi zuten ez dut sekula jakin.
|
|
|
Kandidorekin ez omen zuela gauza handirik galduko. Eta
|
zer
espero ote zuen irabaztea nirekin?
|
|
|
Eta
|
zer
erru ote nuen nik, bi hitz bitxi horiek eztarrian ito bazitzaizkidan?
|
|
|
Ongi dakit egun
|
zer
gordetzen zuen amak armario zahar hartan. Bere oroimenak.
|
|
|
Aurrera bakarrik. Ez nuen nolanahi hautsiko ongi portatzeko aitak eman zidan agindua, eta gainera,
|
zer
demontre!, nire lagunek ere ikusi ninduten, eta oso aukera gutxi nuen haien aurrean norbait nintzela agertzeko. Astiro edan behar nituen egun hark ekarri zizkidan aurrerapenak.
|
|
|
Nazka sentitu nuen. Hondarra ikusten nien ogi tartean, eta haien hortzek sortutako hotsa
|
zer
zitekeen pentsatzeari ekin nion. Gris gras, gris gras, gris gras...
|
|
|
Eskutik helduta alde egin zuten biek, hondartzaren ezker aldeko harkaitzartera. Ez nekien
|
zer
egin. Zakur bat xaxatu nuen, nire inguruan askari edo ogi zatiren bat bilatzen ari zena.
|
|
|
Harkaitzetara inguratu nintzen neu ere. Ez nuen ulertzen
|
zer
egin zezaketen hainbeste denboran. Edurneren eta mutilaren bide paraleloa hartu nuen, baina hamarren bat metro urrutiago.
|
|
|
Ongi dago; baina, Edurne jarraitu nuen nik, esadazu:
|
zer
arraio egiten duzu orain. Noiz egoten zara berarekin?
|
|
|
Edurnek ez zekien
|
zer
egin, ongi dakit hori. Batetik, ez zuen gurekin gaizki gelditu nahi.
|
|
|
Bere onetik irtenda zegoen, pozez zoratzen, eta nire geroko bizitza igaro zitzaion begien aurretik, latina asko ikasiko nuen, eta gero sotana beltzez jantziko ninduten. Herrira azaltzen nintzenean, ni noren semea nintzen galdetuko zioten, eta berarekin
|
zer
ikusirik banuela adieraziko zuen. Harrokeriaz erantzungo zuen.
|
|
|
Eta
|
zer
gehiago?
|
|
|
Ez nintzen neure bekatuak aitortzen hasi, baina hartan ari nintzela zirudien. " Eta
|
zer
gehiago?", baina hitzik gabe gelditu nintzen.
|
|
|
Besoak eskaini zizkidan. Ez nekien
|
zer
egin. Barre egiten zuten guztiek.
|
|
|
Eta erretoreak eta
|
zer
gehiago, galdetu zidanean, ez nion ezer erantzun.
|
|
|
Ongi, ongi... Eta
|
zer
ikasi nahi duzu?
|
|
|
Ez zen erantzunaren zain egoten. Nik banekien bazekiela galdetutako gauza guztien erantzuna, baina
|
zer
edo zertaz hitz egin behar zuen gurekin, eta edonori atsegin zaio jakitea bere gainetik dagoen batek bere arazoen berri dakiela eta kezkatu egiten dela. Gaur, egia esan, ezin dut horrelakorik jasan, baina orduan bertute zoragarri, gizon zuzenaren ispilu iruditzen zitzaidan erretorearen galdetu behar etengabea.
|
|
|
Hamar urte edo nituen. Ez da erraza bolada hura
|
zer
izan nuen adieraztea. Hego haize egunetan, artoaren beroa nabaritzen duzu aurpegian; berak adierazten dizu uzta iritsia dela.
|
|
|
|
zer
egin ene saminarekin?
|
|
|
Maiatzeko ostegun hartan, berehala uxatu zuen Migelek arazoa:
|
zer
egin behar genuen arratsaldean?
|