|
2000
|
|
|
Talde hauetako abeslariez gain, Laudio Ikastolako lau haurrek jarri dute ahotsa. Abestiaren
|
hitzez
Beñat Mendiguren arduratu da eta musika Egoitz Uriartek sortu du, biak Laudio Ikastolako ikasle ohiak.
|
|
|
Euskararen berreskurapena kultur proiektu bat dela argi eduki eta azaldu egin behar da, ez
|
hitzez
bakarrik baizik eta eguneroko ekintzekin ere bai. Kultur proiektu garrantzitsua gizabanakoari zuzendua, bere euskalduntasunetik pertsona osatua, jasoa, gure garaian integratua eta. finean. zoriontsuagoa izateko bideratua.
|
|
|
Berriro ere," estilistikoki, berezitasuna egileak jorratzen dituen aldeetan dago: alde deskriptiboan eta alde psikologikoan.(...) Guztia ekintzekin azaltzen da, era bisual batean, deskripzioak eta psikologiak
|
hitzez
azaldu gabe." (Fernandez, Jose Jabier: Egunkaria 1998V) Garako iruzkingileak, bestalde, honako alderdiak azpimarratu zituen:
|
|
|
XV), Nafarroako errege Santxo Azkarrak, Gaztela eta Aragoitik bere erresumaren mugak gordetzeko, adierazten du beste zenbait gazteluren artean nola eraiki zuen Treviñokoa ere. Hara
|
hitzez
hitz zioena: –... hizo en la Provincia de Alava el castillo de la villa de Treviño, y reparó y fortaleció más la villa de Victoria?.
|
|
|
Trauma eta gatazkahauek, konzientzia hartze jarraitu batera daramaten ariketa eta eszenaratzeazdinamizatzen dira. Prozesu honetan sortzen diren fenomeno transferentzialakaztertu eta
|
hitzez
adierazteak, unean uneko aldaketa baimenduko duen iragantasuna ematen diete bizipen hauei.
|
|
|
Objektibitatea eskuraezina den zerbait gisa agertzen daazkenik, eta behatzaileak testuinguruan duen eragina kontuan hartzen ez dutenazterketek baliagarritasunik ez dute. Printzipio hau Mekanika Kuantikoarenazterketan jardun zuen fisikariaren izenean, Heisenberg en Ziurgabetasun Printzipioa izenaz da ezagutua, eta Zukav en
|
hitzez
esateko, hauxe inplikatzen du: ezin dezakegula zerbait behatu, zerbait hori aldatu gabe. Objektu behatua aldatugabe, naturak bere bidea nola jarraitzen duen behatzen bazterrean (eraginik izangabe) jardun dezakeen behatzaile independenterik ez dago (Zukav, 1991, or. 123). Teorizazio hauen inguruan sortzen den hausnarketak Bateson enganako itzulerabat eta komunikazioaren teorien berriztatze bat dakar berekin, eta orientaziozientifiko ezberdinetan garatutako jarrera epistemologikoa den Konstruktibismoaren Familia Teoriaren aplikazioa eragiten du.
|
|
|
Psikodraman, errepresentazio dramatikoaren bidez, taldean iraganeko, oraingoedo etorkizuneko egoerak bizitzen ahalegintzea da eginkizuna. Psikoterapia edopsikoanalisia ez bezala, non horrelako bizipenak
|
hitzez
adierazten diren, psikodraman ekintza inprobisatua erabiltzen da. Horretarako, errepresentazio dramatikoaproposatzen duenak, edo horren protagonistak, beharrezko pertsonaia guztiakjartzen ditu ekintzan, eta, ego laguntzaileek?
|
|
|
Kemen bat egiteko eskatu zionBarbier ek Mari Beltxari, ongi oroitzeko. Eta erantzuna
|
hitzez
hitz ematea balio du: «Elle a hesite, hesite encore honnetement. Et cependant, a la reflexion, au souvenirencore tres vivant de l, emotion avec laquelle son pere racontait le tragique evenement, il lui semblait plus probable qu, on lui avait dit, segitu ginuen?».
|
|
|
Euskal
|
hitzez
osatuta dauden izenak
|
|
|
Erdal
|
hitzez
osatuta dauden izenak
|
|
|
402 erantzunetatik 314 dira euskal
|
hitzez
osatuta daudenak (%78) eta 88 erdalhitzez. Badira datu interesgarri batzuk aipatzea merezi dutenak:
|
|
|
Badira datu interesgarri batzuk aipatzea merezi dutenak: a) euskal
|
hitzez
osatutako izenetan izendapen gehien hegoaldetik datorren haizeak biltzen ditu (130); b) erdalhitzez osatutakoetan 88 erantzunetatik 65 (%74) iparraldetik datorren haizea izendatzeko erabiltzen dira; c) ipar haizeaz gain erdal hitza oso gutxitan erabiltzen da. , maileguen erabilera urria da haizeen izendapenetan, aipatu den haize mota salbu.Iparraldetik datorren haizeaz bestalde %26tan baino ez da agertzen mailegatutako berba.
|
|
|
Puntu hauen ondoren zetorren agiri honen mami politiko pastorala (martxoaren13tik aurrera indarrean egon behar zuena: 8 art.), eta
|
hitzez
hitz honela zioen:
|
|
|
Bide honetan, euskaldunen nahiak eta jokabideak zeresan handia dutela azpimarratzenda. Azkenik, euskal administrazioaren erantzukizuna, Xabier Kintanaren
|
hitzez
, nabarmentzen da. Izan ere, Kontseiluaren eta gizabanakoen ekimena ezerezean gerta daitekeadministrazioak bermatzen eta arautzen ez badu euskararen erabilera merkataritzan.
|
|
|
Nire
|
hitzez
baino Xabier Kintanarenez baliatu nahiago dut, auzi hau zinez ongiazaldu baitu berriki (ikus Gara, 2000ko otsailaren 16a). Merkataritzaz ari zaigula, honela dio:
|
|
|
haatik, hizkuntzaren eta naziogintzaren arteko barne loturaz ez lukegauza handirik aldatuko orduko hartatik. Diodan, beraz, bere
|
hitzez
, orain arte neurezari naizena: –Hizkuntza da herri baten sorkaririk funtsezkoena, bere nazio jakintzarenoiñarria.
|
|
|
Zertan dira, beraz, hizkuntzaren eta pentsaerarenarteko hartu eman haien ondorioak? Hona
|
hitzez
hitz eta dauden daudenean jasoak:. Lehenengo artikuluan, barnetik aztertu dugu hizkuntzaren muina: alegia, ez hiztunaren iritzi subjektiboen arabera, hiztunari hizkuntzak erasten dion ikuskera objektiboeta bereziaren arabera baizik.
|
|
|
" Neptune"," Railway"," Sugan". Munduko gauzarik zirraragarriena zen pantaila
|
hitzez
nola betetzen zen ikustea, artxiboa irekita zegoen seinale ezin argiagoa. Eiderren usaina ere dasta zezakeela iruditzen zitzaion.
|
|
|
Guztietatik lehenbizikoa aukeratu zuen. Aparailuaren memoriak segundo laburrez lan egin ostean, pantaila
|
hitzez
bete zitzaion.
|
|
|
Eta handik berehala teleskopiotik ilargiari beha paratu, eta ohiko mendiak eta haranak jarri zitzaizkigun begi bistan. Eta ni, orduan, Felisaren
|
hitzez
oroiturik, noiz eta inudeak erran baitzidan ezen ilargia Jainkoaren begia zela, halaxe mintzatu nintzaion osaba Joanikoti:
|
|
|
—Zertarako nahi ditut nik hire ahate filosofikoak, hitzaren
|
hitzez
deus ere erraiten ez dutenak, kua kua eta kua kua ez bada...? —eta egun osoan ibiliko zitzaidan kua kua eta kua kua, neure onetik ateratzen ninduen arte.
|
|
|
Baina erran behar dizut ezen zure memoriak baino areago harritu eta zurtu ninduela aipu eta anekdota haien lotzeko erakutsi zenuen antzeak eta trebetasunak, zeren, hainbertze pilatu eta juntatu arren, ez baitzirudien bihirik ere soberan zegoela, bakoitzak baitzuen han bere intentzionea eta erranahia, bere tokia eta bere lekua. Eta, aipu eta anekdota haiekin eta haien arteko loturekin, sare bat osatuz joan zinen
|
hitzez
hitz eta elez ele, eta ni sare hartan atrapaturik eta liluraturik sentitu nintzen, halako suertez, non ez bainintzen ohartu ere enekin egiten ari zinenaz. Baina, liluraturik banengoen ere, hats har nezakeen oraino, uretan dagoen arrainak bezala.
|
|
|
Eta enetzat ere Jainkoak egin tenplu hori gizonek egin ditzaketenen gainetik zagok... —erran zidan osabak, zeina
|
hitzez
ez ezik begiz ere mintzatu baitzitzaidan, argiz gainezka zituen bere begietarik, mens mundi aren bihotza bere bihotzean taupaka balu bezala; edo Leonardoren kintaesentzia; edo Brunoren mens indita rebus a7.
|
|
|
Galileok, aldiz, erdibide bat bilatu zian: alde batetik, beldur zelako, segur, eta bertzetik, bere ideien alde bizi nahiago izan zuelako hil baino, hori ere segur... edo behatu, bertzenaz, nola egin zion buru Pisakoak tribunalaren itsukeriari... zeren, bere aurkako prozesuan, tribunalekoei
|
hitzez
baietz erran zien arren, onartzen zuela bere hutsa, buruz ezetz erraiten ari baitzitzaien, eta ezezko hura handik sei urterat biribildu zuan, noiz eta bere Discorsi ak skribatu baitzituen, bizitzan gehien hunkitu izan nauen liburua, Italian ezin argitaratu izan zuena, baina bai Ley denen...
|
|
|
Nola
|
hitzez
erran behako triste bezain eder hura, eder bezain triste, eta nola hitzez erran hark barrenean eragin zidan sentimendua?
|
|
|
Eta, halako batean, berak bi urte haietan ikasi zituen
|
hitzez
baliatzen zela, baita Gorukiren laguntzaz ere, bere nahiaren berri eman zion tribuko buruzagiari, zeinak, mediku edo azti zirudienaren baimenduarekin, hartarako hautabidea eman baitzion.
|
|
|
Rosa de Osoriok erran zituenak eta erraiten zizkidanak ekarri nahi dizkizut honat, jaun André, baina, batzuetan, zein neke eta gaitz izaiten den gure asmoen betetzea!, zeren, Rosaren kasuan, zer erraiten zuen bezain inportant baitzen, zinez, nola erraiten zuen, eta zeren, hark errana euskararat bihurtzea zail den bezala, are zailagoa baita haren grazia eta xarma adieraztea, hura
|
hitzez
emaiterik ez dagoelako.
|
|
|
...ste ezen mendozatarren zaldizainarekin izan nuen amorio itsu hargatik galdua nengoela, nahiz eta aitortzen zuen ezen arrisku eta peril handikoak zirela amorio suerte haiek, galbiderat baizik eraman ez zezaketenak, baldin haietarik berehalako ikasbiderik ateratzen ez bazen eta haien gainean zentzatzen, arrazoinaren idia bihotzaren gurdiaren aitzinean jarririk; eta orduan erran nion, ez keinuz baina
|
hitzez
—zeren igartzen bainuen orduko andere hura ene borondateaz jabetzen ari zela—, ezen zentzaturik nengoela eta ez nengoela, neure esperientzia gaitz haien ondotik, lehen gizonaren hitzetarat eta haren promesetarat makurtzeko disposizionean... Eta erran zidan:
|
|
|
—Bertzela erranen nizuke, baldin Jainkoaren etorkiko
|
hitzez
mintzatu izan bazintzaizkit, Jainkoak, gauzen eta izakien izendatzeko, paradisuan erabili zituen hitzez, zeren, nola Jainkoarenak baitziren, hala zeuden izanarekin lotuak, segur. Ordea, nork daki zein izan zen paradisuko lengoaia?
|
|
|
Zeren eta oraindanik aitzinatzen baitizut ezen osaba Joanikotenganako amorio ezkutu hura izan zela amaren bizitzako gorabehera guztia, haren geroko jokabidea guztiz baldintzatu zuena. Eta" ezkutua" diot, zeren baitirudi, batetik, ezen amak ez ziola osabari
|
hitzez
deus adierazi, harekin ohi baino atseginago izaiterat entseiatu bazen ere, eta zeren uste baitut, bertzetik, ezen amaren atsegintasuna ez zela arrazoinik eta argudiorik aski izan, osaba Joanikot hartaz ohar zedin. Eta amorio hark, gainerat, bertze bide batzuk hartu zituen denborarekin, nola jakinaraziko baitizut segidan.
|
|
|
Nulla dies sine linea, jaun Burugogor eta andere Pazientzia lankide. Eta, horrela, egun batek hurrengorat ninderamala, eta hitz batek bertzerat, halaxe bildu ahal izan dut,
|
hitzez
hitz, neure trabailuaren ondoko uzta, zeina baita eskuan daukazuna: ene bizitzaren fruitu hitzek ondua... edo, hobeki, hitzek galdua, zeren, dakizun bezala, zenbat begi, hainbat ikuspegi, eta zeren Erromak behiala deliberatu baitzuen ezen disidenteok eta herese ustezkook aldarrikatu edo skribaturikako hitzei, mihitik edo lumatik sortu bezain fite, hatsa eta kiratsa zeriela, ustelkeriaren ustelkeriaz.
|
|
|
" Baina munduan diren trabailari onest guztiek bezala, trabailua ongi eginez gero eskatuko ditugu guk ere eskatu beharrekoak, ongi baderitzozu..." Eta Mignonek biluztu eta solastu, biak baterat egiten zituen, eta nik ez nekien zerk nindukan liluratuago, haren gorputzak edo haren mintzamoldeak, gorputz hark eragiten zidan sukarrak edo haren hitzen egokitasunak... Eta ezpainak belarrian jarri, eta ezpainez ez ezik
|
hitzez
ere pot egiten zidala, biluztu ondoren erran zidan: " Ezkontzan sinetsiko banu, zu nahi zintuzket senar eta amorante...!" Ofizio batekin aski izanen ez nuelakoan, bi eskaintzen zizkidala, alegia...!
|
|
|
Baina, halakoetan ere, ezinezkoaren aitzinean etsitzerat jo gabe, garbi izan da ene hautua: hutsune horien betetzerat entseiatu naiz,
|
hitzez
eta behakoz; pentsa dezakezu, honenbertzez, ezen, hutsune horien betelanetan, gezurretan ibili natzaizula, ahantzi datuak edozein modutan asmatzen, eta maskarak eta mozorroak sortzen, Frai Antonio de Guevarak bere kroniketan egin ohi zuen moduan, baina zin degizut ezen hori ez dela horrela izan, ezta gutiago ere, zeren, alde batetik, noiz eta hitz eta behako haiek erabili izan baititut, tentuz et... Edo ez al da egia, halaber, ezen Historia, eta gure egunorozko historiak, berdin faltsu daitezkeela nola alferrik erantsiarekin hala ahantziarekin, edo berariaz isilduarekin ere?
|
|
|
—Hitz ederrak lumak bezalakoak dira, gure arima bekatuagatik desterratua eta zerutik eroria janzten dutenak; eta poema on bat aditzea edo irakurtzea gure naturaleza astunari hegal batzuk jartzea bezalakoa da,
|
hitzez
hitz eta lumaz luma osatuak, eta guhaur hegaldaraz gaitzaketenak, Jainkoaganako eta zerurako bidean berriro...
|
|
|
" Lehenengoan barka, bigarrenean, urka"; eta, bertzetik, nola labana begiztatu orduko, orein eta zezen sastatuen iduriak etorri baitzitzaizkidan gogorat... hala, ihes, itzuri eta eskapatu, hirurak baterat egitea bururatu zitzaidan. Istant berean, baina, osaba Joanikoten
|
hitzez
oroiturik —" Fida hadi, bai, Joanes, zeren, deus ere gertatuko balitz, nihaurk defendatuko baihinduket" —, harenganat jiratu nintzen, eta ikusi ere nuen bere lekutik altxatu zela, hitz egiteko asmotan edo, noiz eta Villagrandeko dukearen boz ozenak durundi egin baitzuen:
|
|
|
—Hori duk, hori, Joanikot! —erran zion kapitainak, hark ere bertze ontzi bat arno ezpainetaratzen zuela— Lehorrean bizi haiz, baina itsasgizona emaiten duk, zeren eta itsasoa ere ez baita
|
hitzez
egiten, baina itsas kolpez.
|
|
|
Nola hitzez erran behako triste bezain eder hura, eder bezain triste, eta nola
|
hitzez
erran hark barrenean eragin zidan sentimendua?
|
|
|
Eta maite dudalako gorrotatzen dut, hain zuzen ere! —eta, bere hitzetan urrunegi joan balitz bezala, eta arima oharkabean biluztu, noraezean geratu zen, harik eta bertze hitz batzuetarat jo zuen arte, bere arima biluztuaren janzteko eta maskaratzeko, bihotzak hain gordin adierazia adimenduz eta arrazoin
|
hitzez
estali nahi balu bezala—: Zeren, ona maitatzeko, gaitza gorrotatu behar baita.
|
|
|
Eta han geunden biok, solasik egin gabe, baina etengabeko solasean, zeren eta haren pintzelada bakoitza hitz bat zen, protestarako eta erreboltarako deia ere izan zitekeena eta nik guztiz ulertzen nuena... eta
|
hitzez
hitz sartu nintzen, halatan, koadro haren ariman, biktimaren alde, borreroen kontra.
|
|
|
Handik atera ginenean, ordea, gizon bat atera zitzaigun biderat, eta, so ere egiten ez zidala, Mignon besarkatu eta zaflako amoltsu bat eman zion ipur-masailean. Eta, bat batean, ene anaiarekin gertatu zitzaidan bezala Elbira zela kausa, jeloskor sentitu eta besoa tinkatu nion, frantsesez erraiten niola, haserre, ezen utz zezala Mignon bakean; gizonak ez zuen nik
|
hitzez
adierazia ulertu —zeren eta holandarra baitzen, berehala jakinen nuen bezala—, baina bai keinuz adierazia, eta, hala, hark ni paparretik atxiki, eta ulertzen ez nizkion hitzak erran zizkidan. Eta, noiz eta baitzirudien ezen muturka hastera gindoazela, Mignon tartean sartu eta ene alde atera zen, erraiten ziola gizonari ozentki nik ez dakit zer, holandesez segur, zeren eta Mignonek holandesez eta frantsesez baitzekien eta nik ez nion ulertu.
|
|
|
Oraino neure kolera aldarrika kanporatzeko aldartean, hiru lau arnasaldiren denbora behar izan nuen Potzoloren
|
hitzez
jabetzeko. Hiru lau arnasaldi, agentziara sartzean nekarren argitu beharraren sua arrapizteko.
|
|
|
Kolorearena —eta modeloa bera—, bertzalde, hauturik errazena izan zen. Luxuzko jatetxeko kartan baino tarifa ezberdin gehiagoren artean aukeratu beharra ezin askatuzko buruhaustea gertatuko zitzaidan,
|
hitzez
hitz errepikatu izan ez banu egiteko berean baina aise ere deliberamendu handiagoz ondoan ari zen etxekoandrearena:
|
|
|
Aingeru aurpegi horretan ez zen, alabaina, trufa aierurik, sufrimendu neurtezin eta isilaren marka baizik. Burutapen gaiztoa berehalako batean aienatu zuen geroago eta hazitzenago zihoakidan grinak, eta behin berriz baietz erantzun nion, baietz bada, aurkituko genuela hura gelditzeko manera, zinez, baina —eta hau,
|
hitzez
barik, buruan baizik ez nuen erabili— mesedez eta faborez, ez nintzala berriz ere geldiaraz, ez nintzala, otoi, ezegitekoren bat eginen ez banuen. Eta, nire mezua, osoki adierazi gabe ere, osoki ulertua zuelakoan, ekin nion berriz haren tertziopelozko gorputzari.
|
|
|
Gaueko hamaikak laurden guti ziren eta nire andrea itzuli gabea zen oraino bere semeaz arduratzera. Sarrerako
|
hitzez
duda nuen, hala ere; gogorxkoak, akaso. Nekez ezkontzen ziren jende zibilizatuari uste zaion jendetasunarekin.
|
|
|
Lehenbizikora makurtua, Musu triste egin nuen neure hautuaren jakitun. Zerbitzaria bere egitekoan ari zen bitartean, gogoeta egon nintzen Klararen azken
|
hitzez
. Ondorio garbirik atera gabe nengoela ekin zidan berriz emakumeak.
|
|
|
Eta, ordu laurden baten buruan, olatuarena eginez, sumsum corda alai oihartzun  tsua besterik ez zen entzun patio gotikoaren airean, eta hain ederki eta kutsakor entzun ere, non bai baitzirudien gargolek ere Jainko agindu bati jarraiki hitz egiten zutela, mende eta mendeetako isiltasuna apurtuz. Estalki apropos hura aukeratu zuten hiru aurkezleek jende aurrean azaltzeko; jaso zuten harrera ez dago
|
hitzez
azaltzerik; egundoko txalo, oihu eta negarrak ez ziren nahikoa izan hiru Jainko haien presentzia eskertzeko. Niri ere, aitor dut, korapilatu egin zitzaidan eztarria, aspaldiko partez.
|
|
|
Ez nuen uste etxetik alde egiteko gai izango nintzenik, are gutxiago bakar bakarrik eta orduko 951 kilometroko abiadan; ez nuen uste berriro eguneroko bat zirriborratzeko beharrizana sentituko nuenik; ez nuen uste adoleszentzian ikasitako poema hau oraindik ere
|
hitzez
hitz oroituko nuenik.
|
|
|
Literatura funtzionalaz mintzatzerik badago, horixe da antonomasiaz Iruñeko festa nagusiez informazioa,
|
hitzez
eta irudiz, eskaintzen duen Sanferminak liburua, Fermin Erbitik prestatua. Festen hordikeria hitz lerrokadak zuzen idatzi ahal izateko oztopo gaindigaitz delako ziurrenik, Sanferminen inguruko martxandising aren arloan bazen hutsune bat, nabarmena, gaiaz libururik ez izatea, tuN ristendako orri gutxiko argitalpentxoetatik haratago.
|
|
|
Filosofia ezagutzaren benetako adar moduan onartuz gero, metafisikatik bereizteko modu batean definitu behar dela onartzen dutenen artean, dotorea da metafisikoez poeta baztertuen mota bat bailiran mintzatzea. Bere adierazpenek
|
hitzez
hitzeko inolako esanahirik ez dutenez, ez daude inongo egiatasun edo faltsutasun irizpideren baten menpe, baina, haatik, balio dezakete emozioa esnatzeko edo adierazteko(...). Eta balio gogoangarria izan dezaketela iradokitzen da, inspirazio moralaren bideak bezala, edo baita artelanak bezala ere.
|
|
|
Horren aurrean, enpirista logikoek, beren printzipioak asetuko zituen eta beraiekin koherente izango zen ‘balio judizioen’ deskribapena eskaintzera behartuta ikusi zuten beren burua. Asmoa ez zen erakustea balio adierazpenak, esanahia baldin badute, orduan adierazpen ‘zientifiko’ arruntak direnik; ezta ere, zientifikoak ez diren neurrian, ez direla,
|
hitzez
hitzeko zentzuan, esanahidunak; baizik eta, soilki, ez egiazkoak ez faltsuak izan ezin diren sentimen adierazpenak direla.
|
|
|
Isiltasunaren ondoren izandako erantzun urriak irmoak izan ziren. Hauen arabera, Zirkuluaren ikusmoldeak berak ere, zirudienez, ez zuen esanahirik, eta teoria metafisiko huts bilakatu zen, egiaztagarritasunaren diskurtsoa —bertsio desberdinak barne—
|
hitzez
hitz aztertuz gero. Hortaz, zirkulukideek printzipioa utzi behar izan zuten.
|
|
|
Paragrafoz paragrafoz, lerroz lerro, ideiaz ideia, ez dute ezer uzten kanpoan. Kontsulta bezala, suspergarriak dira eta ez dute parekorik
|
hitzez
hitz Wittgensteinen testuak miatzeko. Duten arazo bakarra da Wittgenstein baino wittgensteindarragoak direla ematen duela (batzuetan hobe da Wittgenstein bera irakurtzea hainbeste komentario fin eta xehatu baino:
|
|
|
Hura niretzat zer izan zen, zelako zartada mingarria eta zelako barru urraketa sufritu nuen, ez dago
|
hitzez
adierazterik. Ez naiz horretan alferrik hasiko.
|
|
|
" Angiozarko hilerrian ere euria ariko dik orain", pentsatu nuen ustekabean. Aste batzuk aurrerago han izandako ondoezaz oroitu nintzen, eta sarrerako bi ate beltzetako
|
hitzez
: " Il nintzan eta bizi naiz."
|
|
|
petraldurik, abereturik, oraintxe bere ama zaharra bezalaxe zurrunduta zegoen; beste alde batera berriz, Xanekin muturtuta, etsaituta zegoela zirudien: ez zion,
|
hitzez
edo begiradaz bederen, jaramon izpirik egiten. Agian oker juzgatu zuen Junerekin hitz egin izana; agian zertaz aritu ziren sumatu zuen eta beldur zen, handik konplikazioren bat etor zitekeela.
|
|
2001
|
|
|
Gu dena aztertzeko prest gaude, baina egin ditzatela proposamenak. Areago, EAJk
|
hitzez
bileretan mahaigaineratu dituen proposamen batzuk jarri ditzala paperean, eta beharbada adostasuna eta akordioa egongo da. Zer gertatzen da?
|
|
|
Garai hartan erabaki zen, antza, euskarari dagokionez Nafarroan zonifikazioaren planteamendua, gero 1982an onartutako Foru Hobekuntzaren Legearen 9 artikuluan zehaztuta geratuko zena: Nafarroako hizkuntz ofiziala gaztelania da; lurralde" vascoparlanteetan" euskara ere ofiziala izango da; eta eremu" vascoparlanteak" zehaztu eta euskararen erabilera arautzeko, aurrerago lege bat egingo da (artikuluaren aipamena ez da
|
hitzez
hitzekoa, baina edukia hori da).
|
|
|
Bitartean, UPN, PSN, CDN eta Bardeetako Juntak Espainiako Gobernuarekin negoziatu beharrekoaz ari dira behin eta berriz, akordio batera iritsi ondoren Espainiako Defentsa Ministerioaz hitz egiteko. UPN eta Juntak ez dirudi Madrildik jarri den negoziaketa ildoaren aurka ezer egingo denik; PSN eta CDNk ere,
|
hitzez
asko esan badute ere, ez dirudi UPN markatzen ari den erritmotik aldentzeko indar handirik izango dutenik. .
|
|
|
Tresna, orduan eta hobea, orduan eta nereago, landuago, lanerakoago. Gure gauzak gureak ez diren
|
hitzez
jazten ditugu sarritan, eta gureak ez diren hitzetatik hasita geureganatzen dugu gurea dean gauza hori. Baina ez da gurea, ze demontre!
|
|
|
Datorren maiatzaren 6an irakaskuntzak jai egingo du, bi gune eta bi lelo desberdinekin, baina bietan ziur festa giroa izango dela nagusi. Alde batetik, Herri Urratseko antolatzaileek Senpereko lakuan biltzen direnak" Doinuz eta
|
hitzez
" hornituko dituzte. Bestalde, Bilboko Etxebarria Parkera hurbiltzen direnek" Mugak gainditu" nahiko dituzte Euskal Eskola Publikoaren festan.
|
|
|
Auñamendik ohi duenez eta Euskal Herriko monografia guztien" hala beharrezko" joera jarraituz, delako hau ere gaztelaniaz idatzia duzu irakurle. Egilearen
|
hitzez
hitz esanaz," el halito de nuestros antepasados" ere gaztelaniaz irakurri behar ote dute idiazabaldarrok? (IX)
|
|
|
Ibarretxe lehendakariak behin eta birritan aldarrikatu du, baita Imaz Gasteizko gobernuko bozeramaileak ere, ahoa
|
hitzez
bete: «Euskaldunok nahi duguna izango gara, eta inongo gobernu edo indarrik digu hori ukatu». Esaldiak euren ahotan aldarrikapen politikoen mugak gainditzen ditu iragarpen mistikoen eremuetan barneratzeko.
|
|
|
Durangoko Euskal Liburu eta Disko Azokak datorren asteazkenean irekiko ditu ateak. Abenduaren 5etik 9ra
|
hitzez
, doinuz eta, batez ere, jendez beteko da Durangoko Azoka. 4.900 metro kuadroko oihal zuriak estaliko ditu Euskal Herriko liburugintzaren eta musikagintzaren erantzule nagusiak:
|
|
|
Arrazoi horrengatik,, Daniel Zabalegirekin batera pertsonaia nagusia Iñaki Abaituak garaiak eskatzen zizkion konpromisoei egin zien aurre. Albertok" kide" batzuk kotxez eramateko eskatzen dion eszenan, Iñakiren ideologia
|
hitzez
hitz adierazten zaigu:
|
|
|
Ez duzu adulteriorik egingo". Bikote baten arteko harremanen gainbehera etorri denean zilegi litzatekeen irteera bakarra (nobelan Beltranen
|
hitzez
edo Léo Ferré ren kantez irudikatzen dena), hau da, banaketarena da, hain justu, protagonista koldarrak hautatzen ez duena. Duintasunez bukatu ordez, nahiago du mendeku hartu eta maitea hil, modu honetan, G. Bataille ren hitzak gogoratuz," desiratutako objektuaren sakrifizioarekin" amaitzen duelarik bere amodiozko istorioa.
|
|
|
Bidaztiak arazo bat du, komunikazio arazoa hain zuzen ere; nola adierazi hitzetan bere begietara etengabe abailtzen diren bizikunen errekastoak, nola zuzendu nahaspilean eta denak batera agertzen zaizkion sentsazio, usain, kolore multzoak? Bidaztiak forma asko ditu bere luman ezkutuak
|
hitzez
deskribatzeko bere bizikizun berria (puntilismoa, espresionismoa), baina gehien erabiltzen duena pilaketa dugu:
|
|
|
ikusten dena hitzen bidez adieraztea litzateke irudia. Gehienetan
|
hitzez
ematen den ikustezko hori erreferenterik gabe adierazten da. Soilik.
|
|
|
Nolanahi ere, aurrera egin baino lehenago, argi dezagun indarrean dagoen legeria
|
hitzez
hitz bete nahi duenarentzat, bederen, finantzetan miraririk egitea ahalbideratuko lukeen formularik ez dagoela: badira murrizketak eta kenkariak eragiten dituzten abantaila fiskalak, hurrengo lerroetan luze zabal azalduko den bezala, baina horiek ere badituzte muga jakinak.
|
|
|
Maitatu; maitasuna, segurtasuna eta hurbiltasuna aditzera eman,
|
hitzez
nahiz keinuz eta gorputzaren jarreraz.
|
|
|
Ez sinetsi gehiegi
|
hitzez
emaniko informazioa.
|
|
|
Dena den, gauzak horrela izatearen errua lege testuen sakabanaketari egozten dio aholkularitza horrek eta, gainera,
|
hitzez
hitz honela darrai: Seguruenik, enpresa horiek beraiek ere ez dakite akatsik daukatenik, ez direlako jabetu horretaz.
|
|
|
Bronckart en
|
hitzez
esanda, honako hauxe da oinarri oinarrizko ideia, liburuaren sarreran bertan aurkitzen duguna (1993, 9 orr.):
|
|
|
Eta hortik ikasle askoren alferreko ahaleginenjatorria: buruan dena
|
hitzez
hitz itzuli nahi izatea, formari mezuari baino areagobegiratzea.
|
|
|
Aurreko urtean hasiak ginen horrela lan egiten, baina orain materiala etaoinarri teorikoak genituen, hori frogatu ahal izateko. Era berean, ordura arte geneukan dinamika apurtu behar genuen, hots, ikasleek zeukaten testua
|
hitzez
hitzulertzeko, ohitura, hori, hain justu.
|
|
|
gaien moldeak bizikimenperatzen zituzten, irakurtzerakoan latinezko, grezierazko eta frantsesezkotestuen ezagupen sakona nabaritzen zaielako. Axularrek aski argiki agertzendizkigu
|
hitzez
Salamankan unibertsitateko teologia arloan bereganaturikoerreferentzien nondik norakoak.
|
|
|
Izatez, logikaren arabera, beren egoiliarren zorpetzearen gainean nazioak ezin direla zordunduak izan frogaturik egonda, badirudi ezen, gaur egungo nazioarteko ordainketen ez sistemaren menpean egonik, herrialdeek beren garapen ekonomikoa erabat baldintzaten duten gehiegizko kanpo zorra metatu dutela. Beste
|
hitzez
esanda, zorpeko herrialdeek etengabeko galera sufritzen dute, beren zama bikoizten duen sistema baten azpian beren zorra zerbitzatu behar dutenean.
|
|
|
Zor krisia ez da truke tasen ez-egonkortasunaren ondorioa, beraren definizioaren alde bat baizik. Beste
|
hitzez
esanda, zor krisiak truke tasen fluktuazioen bidez erakusten du bere burua. Nazioarteko ordainketen sistema kanpo zorren zerbitzu neutralarekin bateragarria izanen balitz (baita nazioarteko diruaren funtzionamendu neutralarekin ere), truke tasak egonkor egonen lirateke, agintari monetarioen berrorekatzaile ofizialaren beharrik izan gabe.
|
|
|
Goian adierazitako hiztegitxo hau berrehun
|
hitzez
osa daiteke
|
|
|
Ekialdeko herrialdeetako garapenaren faktore nagusia elikadurarako kalitate handiko proteinen urritasuna izan zen. Bertako biztanleentzat, soja landare sakratua izan da beti, jainkoen oparia,
|
hitzez
hitz, eta, mexikarrek artoarekin bezala, hainbat modutan prestatzen ikasi zuten. Ekialdetik mendebaldera… Soja babarrunak Txinako ipar mendebaldean lantzen ziren batez ere.
|
|
|
Nolatan konformatuko gara gaurko egunez daukagunarekin, galderek bizirik dirauten artean, baldin eta dagozkien erantzunak haragitzeko ahalmena izanik? Gainera
|
hitzez
beti sobera gabiltzan arren, larri ibiltzen bide gara hitz horiek geureganatzeko astiaz, nahiz eta bi izan entzuteko ditugun belarriak eta bat bakarra mintzatzeko mihia. Beraz eman diezaiogun, erabat jakintzat badugu ere, beste birpasa bat zuk hezitako egia horri, nire belarriak hala eskatzen didalako eta, jakin badakizunez, zure hitza dela egarri hori asetzeko gai den bakarra.
|
|
|
Baina beste batzuetan, aldiz, hobe da dagoenarekin aurrera jo eta kito. Eta Anartzen
|
hitzez
gogoratu da berriz. Arriskatu gabe ez zegok irabazterik.
|
|
|
Ez dakit nantuak, El Dorado, oihana, El Porvenir, ibaia bera, nire ontzia errealak diren. Ez dakit erreferentzia eta izen faltaz galtzen ari den errealitatearen zati diren ala, osterantzean,
|
hitzez
eta izenez ezerezetik gorpuzten eta indartzen hasiriko errealitatearenak.
|
|
|
Quitoko aireportuan jende ugari, besarkatzen, goraintziak bidaltzen, negarrez ere bai, begiak eta belarriak betebeteko agurretan. Guk euskaldunen tradizio antisentimentala atxikitzen dugu, gure solas
|
hitzez
baino isiltasunez beteagoan.
|
|
|
Telebista piztu du eta, Sidney 2000, joko olinpikoei begira geratu da. Nik
|
hitzez
hitz gogoratu ditut bere berba hautatuak: muskulatura, dirua, nazionalismoa, errekorrak, publizitatea, loria, pastillak, espektakulua.
|
|
|
Izoztu,
|
hitzez
hitz, gorputz edo substantzia batek barruan duen ura gogortu arte hoztea da. Goio Bluefields alboan bizi da, Josean Prinzapolkan, itsasbazter atlantikoan baina iparralderago.
|
|
|
Guk lumaz, txinatar tintaz eta
|
hitzez
hitz kopiatzen genuen.
|
|
|
Legeak? Estatutu estu zorrotz bat,
|
hitzez
hitz bete behar duguna. Guk, adibidez, ezin dugu gure lana afizioz edo debozioz egin:
|
|
|
Ormaetxea jaunaren esana alda dezadan
|
hitzez
hitz (Yakin, 9, 89 or.): " Gaurko au bezalako artikuluetan ez duzu aurrera arkituko nuan, nuban, nuen, nuben, nuin, niin, noon, noñ, ñuun, nun.
|
|
|
Eta heldu ez direnak edota bakarka heldu direnak mordotxoa dira. Etxeparek, Oihenartek esan bezala, bi edizio izan zituen  hasieran, bai Bordelekoa, ezagutzen genuena, eta bai Garibayk Erroan esa  ten zuen hirikoa9 Azkeneko honen aztarrenik ez da inon, Oihenarten Â
|
hitzez
kanpora, eta lehenbizikoa, mundu guztiak dakien bezala, ale bakarrean gorde zaigu Parisko Bibliothèque Nationalean. Edozein huskeriagatik ale hori gal zitekeen eta orduan Etxepare gabe geldituko ginatekeen.
|
|
|
ez dugu gure ametsean erdararen oihartzuna baizik entzuten euskal hitzetan. Jakintza liburuak egin dituztenek erdarazkoak itzuliaz eta antolatuaz egin dituzte, erdara erabili baitute gehienbat haiek ere gure antzera beren ikastaldietan eta erdaraz mintzatzen baitira
|
hitzez
nahiz izkribuz beren baitarik zerbait sortu edo aurkitu dutenean beren lankideei jakinarazteko.
|
|
|
Besteren kaltetan âeta agian gezurretanâ mintzatzea ez balitz, bekatari bakarra ez naizela esatera ausartuko nintzateke. Zerbait behintzat jakin dut, Bein da betiko delakoa elezaharra dela, S. Onaindiaren
|
hitzez
, eta biz  kaieraz landua5 Aranak(" hay menos Sabinos que Aranas" entzun nion behin adiskide bati) eta Arakistainek eta euskaraz Domingo Agirrek hasieran zerabilten bidean ibilia dugu, beraz, Azkue bera ere, laster lehen geure begiz ikusi ez genuenean ikusiko dugunez.
|
|
|
Azkueren laguntzaile izan ondoan goizegi hil zeino Euzkadiren euskal orria bere gain zuela, idatzi zituenak leku berezia izan dute euskaltzaleen gogoan. Hori da kontu kontari aritzea, zaharragoek
|
hitzez
egiten zutena lumaz egitea, irabazian gainera, inoiz galduan atera gabe. Ez dugu gehiegi izan, dozena erditik gora ez, sail horretan, berak hautatu zuen neurrian eta mailan (ez baitzuen kontaketa luzerik ez goitarrik egiteko gogorik) berdin diezaiokegunik.
|
|
|
halaz guztiz, ez dute beren mailari dagokion edizio zuzenik, Bilintxek dagoeneko baduenaren parekorik. Besterik bazuela berandu jakiteratu nintzen, Lafon irakaslearengandik, gezurra badirudi ere,
|
hitzez
lehenbizi, izkribuz gero.
|
|
|
Eta alde batean gauzak goraka zebiltzanean, beste aldean beheraka zebiltzan. Egia da gure euskal idazleek ezagutzen zituztela aski bestetangoak; esate baterako, Ubillosen argitara berria den Christau doctriñ berri ecarlea irakurtzen baduzue10, hor besteak beste aurkituko duzue zati bat ez
|
hitzez
hitz, baina bai elkarren antz handia dutelarik, Axularren liburutik hartua, aipamen bat, alegia, barrengo harraz ari dela11; Ubillosek, beraz, Axular ongi ezagutzen zuen. Iztuetak ere, hangoak eta hemengoak ezagutzen zituen eta hango eta hemengoen esaerak eta hitzak jasotzen.
|
|
|
¡ Como hay Dios!? Ez dakitelako euskarazkoa noiz eta nola erabiltzen den; euskarazkoak zer esan nahi duen
|
hitzez
hitz.
|
|
|
Hizkuntza ere bere gisakoa dute euskaldun hauek. Hara zenbait ale,
|
hitzez
hitz jasoak: " Afisión que te tienes o asÃ","  ¿ Por qué te es, padre?"," Atrevido ya te eres o asÃ".
|
|
|
gutxi batzuen mailako eredua. Itxaropen berria sortu digu gure hizkuntzaren gaitasunari buruz, uste genuen bezain traketsa eta moldakaitza ez dela argi baino argiago, egitez, eta ez
|
hitzez
–erakutsi digunean.
|
|
|
Antzinako joera klasikoei jarraituaz, beharbada, baina alfer egonak genituen joera horiek bera etorri arte. Berak erakutsi digu âegitez,
|
hitzez
baino gehiagoâ gai dela gure hizkuntza edonongo edozer itzultzeko eta bereganatzeko. Berak, gauza dela euskara bihotzaren sentierarik ezkutuenak adierazteko.
|
|
|
Gizon bezala, eta hauxe da noski lehenbizikoa, ezin hobea da Orixek utzi digun eredua. Egiazko gizon, bere buruarekin borroka eta Jainkoaren bila, egiazko euskaldun eta euskaltzale, Euskal Herriaren seme jator, ez
|
hitzez
eta oihuz, egunoroko lanaren lanez baizik. Goian bego eta bildu zigun uzta onerako izan bekigu, bizi zitzaigunean bezalaxe.
|
|
|
Eta ez zeukan beste eginbiderik, goragoko eginbideak baziren ere, hizkuntza lantzetik alde eragin ziezaiokeenik. Orixek egin zuen lehenbizi harako amets hura, Lizardik adierazi bazuen ere gero
|
hitzez
:
|