2001
|
|
Odol bearbaguea/ agirtucoda eguia eurea. " Sangre sin ser necessaria/ descubrir se ha la tu verdad" (eta 2 bearbaguea= 2 sin ser necessaria, azaltzen da
|
hitzez
hitzezkoan).
|
2002
|
|
Beretzat jarduera erlijiosoa Estatu auzi bat da, eta, beraz, otoitzaldi komunetara joaten ez direnentzako zigorrak ezartzen ditu. Koranaren edo Sunnaren arau guztien
|
hitzez
hitzezko aplikazioa ezartzen du, hau da, Xariazorroztasunez betearazten da, gorputz zigorrak barne.
|
2003
|
|
... bera zen bai. Ez zen
|
hitzez
hitzezko itzulpena, artikulu bera zen.
|
|
10, 11 Azkenez ere, esandako horretatik azaltzen da badirela lege batzuk, modu berezkoan interpretatu behar direnak, har dezaketen zabalerarik handiena izan dezaten, justizia eta ekitateari eraso gabe. Beste batzuk, aldiz,
|
hitzez
hitzezko esanahiaren barruan mugatu behar dira, beste ondorioetara joan gabe. Horrela, euren xedapenetan berezko askatasunarekin bat egiten duten legeak, hitzarmen oro onesten dituztenak, berba batez, ekitatea ederresten dutenak, interpretatu behar dira beste legeek eta ohitura onek ahalbidetzen duten hedaduraz.
|
2004
|
|
3) Jasotzaileari emanez jakinarazi beharreko ebazpenaren, auzitegiak zuzendutako agindeiaren, edo zitazionahiz epatze zedularen
|
hitzez
hitzezko kopia.
|
|
3) Demandari batu ez bazaio Jabetza Erregistroaren
|
hitzez
hitzezko ziurtagiria, bertan beren beregi agerraraziz, aurkakotasunik gabe, demandatzailea legitimatzen duen idazkunaren indarraldia.
|
|
Auzitegiak probidentzia bidez agin dezake filmatu edo grabatutako berben nahiz ahotsen
|
hitzez
hitzezko transkripzioa, hori kasurako garrantzitsua bada, transkripzio hori aktari batuz.
|
|
Epaiketetara ekarri edo horietan aurkeztu idazki eta agiri guztiei batuko zaizkie alderdiak beste
|
hitzez
hitzezko kopia.
|
|
Idazkari judizialek auzi paperetara bilduko dute epaien eta behin betiko gainerako ebazpenen
|
hitzez
hitzezko ziurtagiria.
|
|
Ontziko kapitainari emango zaio jardun osoaren
|
hitzez
hitzezko lekukotza.
|
|
Arduradunak presaz egingo du akta, eta bertan jasoko dira, argi eta modu antolatuan, ezbeharraren inguruabarrak eta ezbeharra jasan duten liburukiak eta paper sortak; xehetasunez adieraziko da, orrialde, idazkun edo agirien hurrenkeraren arabera, haren egoera, tinten egoera, haren irakurgarritasuna, eta suntsipen edo irakurtezintasun arriskuan dauden idazkun eta agirien
|
hitzez
hitzezko kopia, horiek berehalakoan kopia ezin badaitezke.
|
|
Adierazpenen lekukotzak, hori
|
hitzez
hitzezkoa izan nahiz laburtua izan, beti adieraziko du presuntzio hutsaren balioa duela, eta lekukotza hori egiteko bete dira Erregistroko ziurtagirientzat ezarritako publizitate murrizketak.
|
|
Publizitatea liburuak erakutsiz eta aztertuz egiten da, udal erregistroetan lehen auzialdiko epaileak aurretiazko baimena eman behar duelarik; publizitatea egiten da, halaber, folio bereko idazkun bati edo guztiei buruzko ziurtagiriaren bidez, ziurtagiri hori
|
hitzez
hitzezkoa nahiz laburtua izan, edo ezezkoa, idazkunik izan ezean.
|
|
Idazkunen baiezko ziurtagiriak
|
hitzez
hitzezkoak edo laburtuak izan daitezke.
|
|
|
Hitzez
hitzezkoek eurek aipatutako idazkunak oso osorik barne hartzen dituzte, sinaduren aipamenarekin.
|
|
|
Hitzez
hitzezko jaiotza ziurtagirian agerraraziko da hori luzatu dela seme alabatasuna frogatzea nahitaezko den gaietarako; beste ondoreetarako ez da onartzeko modukoa izango.
|
|
Agirien baiezko ziurtagiriak oso osokoak edo zehaztasunei buruzkoak izan daitezke; eta, batzuk eta besteak,
|
hitzez
hitzezkoak, loturak ezartzekoak edo mistoak. Zehaztasunei buruzkoetan hauxe agerraraziko da:
|
|
Inskripzioa lekualdatzen da bide ofizialetik bidalitako
|
hitzez
hitzezko ziurtagiriaren bitartez, artxibatutako agiriakburukia eta orrialdea aipatuko dira ins banandu gabe; inskripzio berriaren likribatutako egitatearen data zein izan eta data horretan irekitako liburukiaren aurkibidean, eta ezerezte idazkunean, datu horiez gain, inskripzioa zein Erregistrotan egin eta Erregistro horretakoa jasoko da, lekualdaketa egin dela komunikatuta.
|
|
Kontsulatuetako erregistroek eta Erregistro Zentralak, hilabete bakoitzaren lehenengo hamar egunetan, elkarri bidaliko dizkiote aurreko hilabeteko bikoiztuak eta denbora horretan egindako orri bazterreko idazkunen
|
hitzez
hitzezko parteak, horiek jaso dituztela adierazita.
|
2005
|
|
...zaileak publizitate formala modu profesionalean jorratzeko betebeharra du, eta horrek esan nahi du publizitate hori era argi eta errazean adierazi behar dela, eta 5 paragrafoaren lehenengo tartekaduran ezarritako datuak bakarrik jaso behar dituela publizitate horrek; hala ere, agintari judizialak nahiz administrazio agintariak edota interesdunetatik edozeinek hala eskatzen badu, erregistratzaileak
|
hitzez
hitzezko ziurtagiriak eman behar ditu, legeak zehaztutako kasuetan. Publizitatea atal zehatz batzuetara zabaltzea ere eska daiteke.
|
|
Eskabideetan zehaztuko da ziurtagiria
|
hitzez
hitzezkoa edo laburtua izan behar den, bai eta ziurtagirian jaso beharreko epealdia ere.
|
|
Finkak inskribatzeke badaude, jabeak ez ezik, inskripzioa eskatu ez duen beste partaide edo interesdunak ere sinatu behar du eskabidea; halakorik izan ezean, interesdun horri inskripzioa eskatu dela jakinaraziko zaio, bai erregistratzaileak emandako
|
hitzez
hitzezko kopiaren bidez, bai notario aktaren bidez eta, jakinarazpena egin denetik hogeita hamar eguneko epean interesduna ez bada jartzen eskabide horren kontra, inskripzioa egingo da lege ondore guztiekin.
|
|
Idazkiarekin batera, Jabetza Erregistroak eginiko
|
hitzez
hitzezko ziurtagiria aurkeztuko da; ziurtagiri horrek esanbidez egiaztatu behar du titularrari prozedura hasteko ahalmena ematen dion idazkuna indarrean dagoela. Halaber, titulu eskuratzailea ere aurkeztuko da.
|
|
223 artikuluaren ariora eskatutako ziurtagiri mota, eta ziurtagiri hori
|
hitzez
hitzezkoa edo laburtua den.
|
|
Eskatutakoaren arabera, ziurtagiriak izan daitezke
|
hitzez
hitzezkoak edo laburtuak.
|
|
|
Hitzez
hitzezko ziurtagiriek oso osorik jasotzen dituzte kasuan kasuko idazkunak.
|
|
Erregistratzaileak publizitate formala modu profesionalean jorratzeko betebeharra du, eta horrek esan nahi du publizitate hori era argi eta errazean adierazi behar dela; hala ere, agintari judizialak nahiz administrazio agintariak edota interesdunetatik edozeinek hala eskatzen badu, erregistratzaileak
|
hitzez
hitzezko ziurtagiriak luzatu behar ditu, legeak zehaztutako kasuetan.
|
|
Epaileak agindutako aurreneurrizko idatzoharra egiteko, epaile edo auzitegiaren manamendua Erregistroan aurkeztu behar da; manamenduan
|
hitzez
hitzezko ebazpena eta horren data jasoko dira, eta, hala denean, ebazpen hori irmoa dela agerraraziko da.
|
|
emakidaren izaera eta izena; tituluaren data, eskuespenaren berezitasunak zehaztuz; eta inskripzio nagusia zein liburu, folio, zenbaki eta Erregistrotan egin den. Aipamen inskripzio horiek egin daitezke inskripzio nagusiaren inguruko
|
hitzez
hitzezko ziurtagiriaren bidez; inskripzio hori azken Erregistroan artxibatuko da, eta, ziurtagiria beste Erregistro batzuetan aurkeztuz gero, horren kopia soila gordeko da bertan.
|
|
...ako lizentziak edota antolamendutik at dauden eraikinak egiteko lizentziak eman direnean, hori Jabetza Erregistroan agerrarazi behar da, finka bakoitzaren azken jabari inskripzioaren bazterrean eginiko oharraren bidez. Oharra egingo da Erregistroko titularrak hala eskatuta, edo, titular horri entzun eta gero, Administrazio jarduleak eskatuta; eskabide horiekin batera, lizentzia emateko erabakiaren
|
hitzez
hitzezko ziurtagiria aurkeztu behar da, eta ziurtagiri horren arabera, oharrak adieraziko du eraikinak errautsiko direla Udalak hala erabakitzen duenean, ezelako kalte ordainik jaso gabe, baina hirigintza legeriak ezarritako bestelako ondorioekin.
|
|
Lurren zatiketa edo bereizketa inskribatzeko, jabetza erregistratzaileek eskatuko dute aplikatu beharreko hirigintza legerian ezarri den lizentzia lortu dela egiaztatzea, edota lizentzia hori beharrezkoa ez dela dioen udal adierazpena azaltzea, eta adierazpen horren
|
hitzez
hitzezko lekukotza jaso da agirian.
|
|
Hirigintza eginbeharrak ez betetzeagatik finka Administrazio Erregistroan sartzea eta, ondorenez, nahitaezko salmentaren araubidea aplikatzea ekarri duen administrazio ebazpen irmoa Jabetza Erregistroan agerraraziko da, finkaren azken jabari inskripzioaren bazterrean egindako oharraren bidez. Oharra egingo da, erabakiaren
|
hitzez
hitzezko ziurtagiria erabilita, eta Administrazio jarduleak bidali behar du ziurtagiri hori Jabetza Erregistrora. Erregistratzaileak oharra egin eta, aldi berean, finkaren jabari eta zamen ziurtagiria emango du.
|
|
Lehiaketa baldintzen
|
hitzez
hitzezko zehaztapena.
|
|
Emaitza finka edo finkak inskribatzean zein gerogarrenean erregistratzaileak uste badu inskribatutako finka edo eskubideren bat ez dela espedientean sartu, bere idazkunen
|
hitzez
hitzezko ziurtagiria bidaliko dio jabetza nahitaez kentzearen egintza burutu duen organoari eta jabariaren azken inskripzioaren ondoan bidaltze horren gaineko oharra jarriko du; ohar hori egiten denetik urtebetera ezereztuko da, iraungitzearen bidez. Inskripzioa ezerezteko, jabetza kendu duen Administrazioak eskabidea egin behar du, eta, horrekin batera, finken edo eskubideen titularrei behar bez...
|
|
2 Aprobetxamenduaren jatorri den finkaren folioan bazterreko oharra egiteko eskumena duen erregistratzaileak ohar hori egin eta gero titulua itzuliko du, finkaren gainean indarrean dauden inskripzioen eta eginiko oharraren
|
hitzez
hitzezko ziurtagiriarekin batera. Destino finkan inskripzioa egin behar duen erregistratzaileak inskripzio hori egin duenean, horren berri emango dio jatorrizko finka zein barrutitan izan eta bertako erregistratzaileari, eginiko idazkunen ziurtagiria bidaliz.
|
|
Emaitza baiezkoa izanez gero, notarioak akta osoaren
|
hitzez
hitzezko kopia bidali behar dio, finka zein barrutitan izan eta bertako lehen auzialdiko epaileari. Fiskaltzari entzun eta gero, epaileak egin diren froga nahiz eginbideak aztertuko ditu, eta, hala behar denean, hobeto epaitzeko eginbideak zabal ditzake; egindakoarekin ados egonez gero, epaileak hala jakinaraziko dio notarioari, ebazpenaren lekukotza igorriz, horrek protokoloan jaso dezan.
|
|
Epai irmoaren
|
hitzez
hitzezko lekukotza titulu askietsia izango da, ezereztea lortzeko.
|
|
Finka Atal edo Udal batean inskribatu behar bada, eta hori beste Erregistro bati badagokio, orduan, aurrekoaz landa, erregistratzaile bien adostasuna behar da, eta, eskabidearekin batera, okerretara inskribatutako finkaren gaineko idazkunko eginbideak ere gauzatuko dira. eta ohar guztien
|
hitzez
hitzezko ziurtagiria aurkeztu behar da. Ziurtagiri hori oso osorik kopiatuko da kasuan kasuko folioan, eta aurreko lerrokadan ezarrita
|
|
1 Indarrean dagoen azken jabari inskripzioaren
|
hitzez
hitzezko aipamena.
|
|
2 Hipotekaren
|
hitzez
hitzezko aipamena, indarrean dagoen bezala.
|
|
Jabari espedientearen helburua bada Erregistroan finken luze zabal handiagoa agerraraztea, finka horiek espedientea eragin duenaren izenean inskribatuta daudela egiaztatu behar da, azken jabari inskripzioaren
|
hitzez
hitzezko ziurtagiriaren bidez; ziurtagiri horrek finkaren egungo deskripziorik jaso ezean, deskripzio hori gehitu behar da, ahal den ginoan aurreko erregelak beteta.
|
|
Eginbideok gauzatu ostean notarioak uste badu kasuan kasuko egitatea behar bezala egiaztatu dela, akta onetsiko du, hori berori agerraraziz; aktaren
|
hitzez
hitzezko lekukotza osoa ondorioztatu eta lekukotza hori epaitegiari bidaliko dio ofizioz edo interesdunari emango dio, horrek aurkez dezan, eta jatorrizkoa artxibatu egingo da, protokoloari erantsi gabe.
|
|
Bigarrena.. Zuzenbide Fakultateak emandako lizentziatura edo doktoretza titulu jatorrizkoa edo horren
|
hitzez
hitzezko lekukotza.
|
2006
|
|
82). Hori dela eta, iragarle izaera izango du bai egunkari batean
|
hitzez
hitzezko iragarkia jartzen duen pertsona fisikoak, bai bere ekitaldi ekonomikoan urtero publizitatean diru kopuru handia gastatzen duenak (Santaella, 2003: 137), baldin eta merkataritzako helburuarekin egiten badu.
|
2007
|
|
Abengoa, Aforasa, Avanzit, Lingotes Especiales, Reno de Medici edo Sniace dira burtsan kotizatzen duten eta baldintza horiek betetzen dituzten enpresen adibide batzuk. Enpresa horietako askok free flota minimo batekin kotizatzen dute Espainiako merkatuan (jatorrizko termino, “flotazio librea”
|
hitzez
hitzezko itzulpena duena). Baloreen merkatuan askatasunez kotizatzen duen konpainia baten kapital sozialaren zatia izendatzeko erabiltzen da); hala, paperezko edo diruzko edozein presiok prezioa desitxuratu dezake.
|
2008
|
|
Hartara, hizkuntza politika batek haientzat euskara hizkuntza erakargarria eta balio desiratuekin identifikatua izan dadin bultzatu behar badu, telebistak zeregin horretan joka dezakeen papera landu beharra dago. b) Integratu beharreko multzo hori testuinguru eta etxe erdaldunetan bizi da. Honek familia mistoetan ikusteko moduko programazioa eta hizkuntza irizpideak eskatzen ditu; hala nola gaztelerazko azpitituluak eta grafismoa, hizkuntza bien arteko zubi lana egingo duten aurkezpen taktikak,
|
hitzez
hitzezko ulermenean baino irudien ikusgarritasunean oinarritutako edukiak eta abarrak erabiliz. Horren aurrean, ezer ere ez da egin, adibidez, etxe mistoetako euskaldun eta ia euskaldunek erdaldun hutsekin batera euskarazko saioak ikusi ahal izan dezaten. c) Erdaldun elebakarrak populazioaren zati handi bat dira oraindik euskal jendartean.
|
|
1) Aldarazpen proposamenaren
|
hitzez
hitzezko kopia.
|
|
3) Sozietate estatutuetan aldarazi edo gehitzen diren artikuluen idazkera berriaren
|
hitzez
hitzezko kopia, baita, hala denean, indargabetu edo ordezten diren artikuluen aipamena ere.
|
|
b) Sozietatea arautzeko kasuan kasuko estatutuen
|
hitzez
hitzezko testua.
|
|
5) Erabakien eta gainerako esku sartzeen kontrako adierazpenak, hala eskatu denean. Kasu horretan, adierazpena ez ezik, egilea eta adierazpen horren esangura orokorra ere agerrarazi behar dira, edota
|
hitzez
hitzezko edukia, testu idatzia notarioari eman bazaio; testu hori matrizeari erantsiko zaio.
|
|
2 Enkantea edo derrigorreko besterentzea gauzatzeko bestelako eragiketa egin ostean, etenda geratuko dira enbargopeko sozietate partaidetzen errematearen onespena eta adjudikazioa. Epaileak edo administrazio agintariak enkante aktaren edo adjudikazio erabakiaren, eta, hala denean, hartzekodunak eskatutako adjudikazioaren
|
hitzez
hitzezko lekukotza bidaliko dio sozietateari. Sozietateak lekukotza horren kopia bidaliko die bazkide guztiei, lekukotza jaso eta hurrengo bost egunetan, gehienez.
|
|
Ofizioa jasotakoan, azkendutako sozietatearen egoitzako erregistratzaileak idazkun bakarraren bidez ezereztuko ditu sozietatearenak, eta, hala denean, indarrean iraungo duten idazkunei buruzko
|
hitzez
hitzezko ziurtagiria bidaliko du, bat egitearen inskripzioa egin duen Erregistroan sar dadin.
|
|
2 Inskripzio hori egiteko, atzerriko Erregistroaren
|
hitzez
hitzezko ziurtagiria, orriaren lekualdaketa edo espedientea behar da.
|
|
2 Obligazio hipotekarioen kasuan, amortizazio bidezko ezereztea egiteko, Hipoteka Legearen 156 artikuluak aipatu agirietatik edozein aurkez daiteke, eta oharra egingo da, Jabetza Erregistroan kasuan kasuko ezereztea edo ezerezteak egin direla zehaztuz. Halaber, ezerezte hori egin daiteke Jabetza Erregistroko ezerezteari buruzko
|
hitzez
hitzezko ziurtagiria edo ziurtagiri laburtua erabilita; ziurtagiri hori jabetza erregistratzaileak egingo du.
|
|
1 Inskribatutako subjektuak beste probintzia batera aldatzen duenean egoitza, inskripzio guztien
|
hitzez
hitzezko ziurtagiria aurkeztu behar du probintzia horretako Merkataritzako Erregistroan, bertan izango duen orrian jaso daitezen. Ziurtagiriak azken bost ekitaldietako kontu gordailutuak kopiatuko ditu, baina, berori emateko, aldez aurretik aurkeztu behar da lekualdaketa erabakia egiaztatzen duen agiria edo administrazio organoaren eskabidea; eskabide horrek izan behar ditu behar bezala legitimatutako sinadurak.
|
|
A)
|
Hitzez
hitzezko interpretazioa
|
|
Doktrinaren ikusmolde horri ekinez, tributu legeek norbanakoen askatasuna murrizten dutenez gero, tributuen esparruan interpretazio irizpide murriztaileak erabili behar dira. Ildo horretatik,
|
hitzez
hitzezko interpretazioa eta in dubio contra Fiscum esamoldea sortu ziren, bigarren hori Zigor zuzenbideko in dubio pro reo printzipioaren parekoa zelarik. Auzitegi Gorenaren jurisprudentzian ere irizpide hori agertu izan da aresti arte.
|
|
Horrez gain, ezin pareka daitezke in dubio pro reo eta in dubio contra Fiscum adierazmoldeak, lehenengoa ez delako arauen interpretazioari buruzkoa, baizik eta frogaren onarpenari buruzkoa. Guztiarekin, finantza arloko
|
hitzez
hitzezko interpretazioa bakarrik erabiltzeari uko egin dio jurisprudentziak azken urteotan.
|
|
Artikulu horretan, arauak interpretatzeko irizpide orokorrak ezartzen dira: arauen
|
hitzez
hitzezko esangura, testuingurua, aurrekari historikoak, legegintzazko aurrekariak, arauak aplikatu behar diren garaiko gizarte errealitatea, eta, azkenez, arauen espiritu nahiz helburua. Dena den, 1978ko Konstituzioa indarrean jarri eta gero, erabat juridikoak diren irizpide horiei Konstituzioan jasotako printzipioak gehitu behar zaizkie.
|
|
3 Irizpide nagusi hori txandakatzen da, oso tarteka bada ere, betiko interpretazioarekin, hots,
|
hitzez
hitzezko interpretazio murriztailearekin. Arean bere, interpretazio adierazlea nagusi izateak ez du oztopatzen tributu salbuespenak interpretatzeko orduan, Auzitegi Gorenak hitzez hitzezko irizpideak eta irizpide murriztaileak erabiltzea.
|
|
3 Irizpide nagusi hori txandakatzen da, oso tarteka bada ere, betiko interpretazioarekin, hots, hitzez hitzezko interpretazio murriztailearekin. Arean bere, interpretazio adierazlea nagusi izateak ez du oztopatzen tributu salbuespenak interpretatzeko orduan, Auzitegi Gorenak
|
hitzez
hitzezko irizpideak eta irizpide murriztaileak erabiltzea.
|
|
Islam sunitaren adar bat salafismoa. Koranaren, musulmanen liburu sainduaren,
|
hitzez
hitzezko interpretazio zorrotza egiten du salafismoak.
|
2010
|
|
Eta beste arazoa da nola aipatzen dituen besteen testuak, aldekoenak eta kontrakoenak.
|
Hitzez
hitzezko aipuak ematen dituenean, sekulako abilezia dauka jakiteko nola hasi eta nola bukatu. Mozten du, hasten da komeni zaion pasartean, eta testua testuingurutik ateratzen du guztiz, eta beste aldera eramaten du.
|
|
Euskal Herriko Unibertsitateak Legeak bildumaren barnean argitaratu duen Lan Arloko Prozeduraren Legearen itzulpenetik hitzez hitz. Hemendik aurrera, besterik esaten ez bada, legearen
|
hitzez
hitzezko guztiak lan horretatik hartuak direla hartuko da.
|
|
41 Bi ohar.
|
Hitzez
hitzezkoa EKren euskarazko itzulpen egokienetik hartuta dago, Legeak bildumaren 1 zenbakian Euskal Herriko Unibertsitateak egindako itzulpenetik hain zuzen ere. Epaile bat kargutik kentzeko arrazoiak BJLOren 379 artikuluak aurreikusten ditu:
|
|
EKren
|
hitzez
hitzezkotik harago, geroago aztertuko den bezala, funtzio jurisdikzionalaren barnean ez dira bakarrik epaitzeko eta epaitutakoa betearazteko azpifuntzioak aintzatesten. Horiez gain, kautelazko azpifuntzioa ere bada, Prozedura Zibilaren Legean (aurrerantzean, PZL) berariaz aurreikusia (5 art.). Hiru funtzioak osagarriak dira, eta normalean epaitzekoa eta epaitutakoa betearaztekoa segidakoak diren heinean, kautelazko beste biekin aldiberean ematen da.
|
2011
|
|
1 Arauak euren
|
hitzez
hitzezko esanguraren arabera interpretatuko dira, betiere, testuinguruari, aurrekari historikoei eta legegintzazko aurrekariei, eta arau horiek aplikatu behar diren garaiko gizarte errealitateari lotuta, eta, batik bat, arauen espiritua eta xedea kontuan hartuta.
|
|
Testamentuko xedapen oro ulertzeko, kontuan izan da horren
|
hitzez
hitzezko esangura, salbu eta argi eta garbi atzematen denean testamentugilearen borondatea bestelakoa izan dela. Zalantzak izanez gero, testamentuaren beraren esangura arakatu eta testamentugilearen asmoari gehien egokitzen zaiona bete da.
|
2012
|
|
Egokiago dela uste dut aipatu iradokizuna agertzen duten zenbait pasarte irakurleari ezagutaraztea. Pasarte horiek L. Etoile ko artikulu batzuen
|
hitzez
hitzezko itzulpenak dira, egunkari hori, normalean, nahiko txukun idatzia izaten baita.
|
|
Itzulpena mendeetan zehar etengabe landu izan den jarduera da. Badirudi K. a. XVIII. mendean Mesopotamiako akadiarrak hasiak zirela jada hainbat testu sumeriarri
|
hitzez
hitzezko itzulpena ezartzen. Gerora, sumeriar kulturak beste herri batzuetan ere izan zuen eragina, eta hainbat testu beste hizkuntza batzuetara itzuli ziren.
|
|
Itzultzaile erromatarren artean ezagunenak, ordea, Horazio eta Zizeron ditugu (K. a. I. mendea). Azken hau jo izan da gerora hainbeste mendetan zehar iraun duen?
|
hitzez
hitzezko, eta, zentzuzko?
|
|
Zizeronen eta San Jeronimoren hausnarketa horiek jotzen dira gaur egun Mendebaldean hainbeste urtez iraun duen itzulpen, literala? (
|
hitzez
hitzezkoa) versus, librea? (zentzuzkoa) dikotomiaren oinarritzat.
|
|
Halere, badirudi beste hainbat zibilizazio aberatsetako itzulpen tradizioetan ere antzeko banaketa egiten zela. Txinatar itzultzaileak, esate baterako, sutra budistak sanskritotik txinerara itzultzean,
|
hitzez
hitzezko itzulpena egiten saiatzen ziren K. o. II. eta III. mendeetan, eta badirudi arrazoietako bat hitz sakratuak bere horretan mantendu nahia zela, itzultzailearen manipulazio oro saihestu nahia, alegia.
|
|
Jarduera hartan bi itzulpen metodo desberdintzen ziren: batetik, metodo literala, grekozko hitz bakoitza arabierazko hitz batekin ordezkatzean zetzana, eta, bestetik, zentzuzko itzulpenaren metodoa,
|
hitzez
hitzezko itzulpenaren akatsak leundu eta xede testu irakurterraz bat sortzeko beharrezko zen itzulpen mota (Baker 1997: 320).
|
|
Adibiderik ezagunena Luterok alemanera egindako Bibliaren itzulpena dugu: San Jeronimok bestelako itzulpenetarako proposatutakoari jarraituz,
|
hitzez
hitzezko itzulpena gaitzetsi zuen, eta xede hizkuntza eta xede testuaren irakurlea lehenetsi zituen (Munday 2001: 22).
|
|
Bigarrenik, ezin hobeki ezagutu behar ditu sorburu hizkuntza eta xede hizkuntza. Hirugarrenik,
|
hitzez
hitzezko itzulpena saihestu behar du. Laugarrenik, latinismoak eta forma ezezagunak baztertu behar ditu.
|
|
Itzultzaileak, beraz, itzultzen ari den autorea ahalik eta modurik fidelenean imitatu behar du, kameleoi batek bezala haren itxura hartuz, eta ez dio inolaz ere bere gogoari itzulpenean esku hartzen utzi behar. Fidelki itzultzeko modurik onena
|
hitzez
hitzezkoa dela dio Huetek, eta jatorrizko testuaren sintaxia mantendu behar dela itzulpeneko bi hizkuntzek uzten duten heinean, batez ere testu sakratuen kasuan.
|
|
–metafrasea? edo
|
hitzez
hitzezko nahiz lerroz lerroko itzulpena,, parafrasea, edo zentzuzko itzulpena, eta, imitazioa?
|
|
Bigarrenaren lana askoz ere sortzaileagoa denez, itzultzaile mota horretan oinarritzen du Schleiermacherrek bere itzulpen teoria.
|
Hitzez
hitzezkoa versus zentzuzkoa, literala versus librea eta antzeko dikotomiak alde batera utzi eta honela deskribatzen ditu itzultzaileak eskura dituen bi metodoak:
|
|
denboran eta espazioan urrun gelditzen zaizkigun lanen kasuan ezinezkoa baita baliokidetzaren efektu hori lortzea. Bestalde, Newmarkek argi utzi nahi du itzulpen semantikoa ez dela itzulpen literala; izan ere, itzulpen semantikoan testuingurua kontuan hartzen da, eta testua interpretatu eta azaltzeko ahalegina egiten da; itzulpen literala, berriz,
|
hitzez
hitzezko itzulpena da, eta hurbil hurbiletik jarraitzen dio sorburu testuko lexikoari eta sintaxiari. Zehaztapen hori egin ondoren, itzulpen literala defendatzen du bai itzulpen komunikatiborako, bai itzulpen semantikorako, baldin eta baliokidetzaren efektua lortzen bada.
|
|
Bere teoriaren preskriptibismoa ere aipatzen da egin zaizkion kritika gehienetan. Dena dela, itzulpenaren teoria moderno gehienek ez bezala, Newmarken teoriak ez du gardentasunaren alde egiten, eta
|
hitzez
hitzezko itzulpena defendatzen duitzulpen metodo on bakartzat. Newmarken teoria itzulpenaren epistemologia postmodernora gerturatzen duen beste alderdi bat zentzuaren konplexutasunaren onarpena genuke.
|
|
Testua unitateetan banatu ondoren, itzultzaileak baliokidetzarik egokiena hautatu behardu, eta, unitate guztiak bildu ondoren, testu oso bat sortu. Albrecht Neubertek, berriz,
|
hitzez
hitzezko baliokidetza alde batera utzi eta unitate gisa testu osoa hartzea proposatu zuen. Sorburu hizkuntzako testu mota hartu zuen itzulpenaren alderaketarako elementu aldaezintzat.
|
|
bezala deskribatu izan da (Mendiguren 1995: 67), hots, jatorrizkoari ahalik eta hurbilenetik jarraitzen dion itzulpen literal ia ia
|
hitzez
hitzezko gisa. Badirudi horrela jokatzera bultzatu zuen arrazoia garai hartako testuinguru erlijiosoan nagusi zen ideian datzala, alegia Jainkoaren hitza beste hizkuntza batera aldatzean itzultzaileak kontuan hartu beharreko fideltasunean.
|
|
Euskarak, ordea, inguruko hizkuntzek kutsatu gabeko hizkuntza, garbia? denez, ez du
|
hitzez
hitzezko itzulpenik onartzen. Hementxe dugu Europako hizkuntza, handietako?
|
|
Nahiz eta biak errespetatzen ahalegindu dela adierazi, Haranederrek, substantzia? semantikoaren alde egiten du
|
hitzez
hitzezko itzulpenak benetako esentzia hori behar bezala transmititzen uzten ez duenean.
|
|
Itzulpen irizpideei buruzko bere iritzia ere adierazi zuen 1718 inguruko Escuararen Hatsapenak lanean. Haranederrek bezala,
|
hitzez
hitzezko itzulpena baztertu eta zentzua itzultzeari ematen dio garrantzia:
|
|
Agustin Kardaberaz apologista hernaniarrak ere
|
hitzez
hitzezko itzulpena baztertu eta esanahia itzultzearen beharra azpimarratu zuen. Euskaraz ongi idazteko arauei buruz idatzitako Euskeraren berri onak (1761) liburuan dioenez,
|
|
Garai hartako itzultzaile gehienek bezala, Mogelek ere
|
hitzez
hitzezko itzulpena baztertu eta itzultzeko modu askeago bat defendatzen du, ezjakinek erraz ulertzeko moduko testu bat sortzeko xedez. Hitzaurre berean, honela dio:
|
|
Eta ahalik eta zehatzen itzultzeko,
|
hitzez
hitzezko itzulpena lehenesten du, Platonen II. liburuaren hitzaurrean dioskunez:
|
|
Hirugarren araua, berriz, inpresioa da, alegia, itzulpen librea:
|
hitzez
hitzezko itzulpena artifizial eta ilunegia suertatzen den kasuetan itzulpen askea erabiltzea komeni da.
|
|
Zentzu horretan, bere aurreko euskal itzultzaileengandik dezente desberdintzen da. Izan ere, hainbat itzultzailek defendatu izan duten
|
hitzez
hitzezko itzulpena guztiz arbuiatu eta Zizeronen hitzak bere eginez, zentzuzko itzulpenaren alde egiten du, bere aurreko beste zenbait euskal itzultzailek baino askoz ere modu muturrekoagoan. Hori dela eta, Xabier Mendiguren Bereziartuk. Orixeren itzulpengintza?
|
|
Ljudskanovek lau itzulpen mota bereizten ditu itzulpen praktikaren bilakaera historikoa deskribatzean:
|
hitzez
hitzezkoa (mot à mot), zentzuzkoa (de sens), librea (libre) eta egokia (adéquate). Lehena Jainkoaren hitza bere horretan transmititu nahian egindako itzulpenetan ageri da.
|
|
Kexa egin duen pertsonaren datuak erregistratzen dira, baita kexaren
|
hitzez
hitzezko transkripzioa ere. Kexa postaz jaso bada, kexa jaso izanaren frogagiria bidali behar zaio bezeroari.
|
|
82). Hori dela-eta, iragarle izaera izango du bai egunkari batean
|
hitzez
hitzezko iragarkia jartzen duen pertsona fisikoak, bai bere ekitaldi ekonomikoan urtero publizitatean diru kopuru handia gastatzen duenak (Santaella, 2003: 136).
|
|
Hori horrela, Elhuyarren ziharduten irakasleen artean taldeak osatu ziren eta gaztelaniazko matematika testurik ezagunenak eta hedatuenak egokitu zituzten euskarara. Egokitu, diogu, ez direlako
|
hitzez
hitzezko itzulpenak; izan ere, euskarazko bertsioan bestelako hurrenkeran daude jarrita ikasgaiak, zenbait atal ez dira itzultzen eta atal berriak zein programa ofizialetakoak ez diren ikasgaiak ere sartzen dira haietan. Batxilergoko jatorrizko testuak Edelvivesek argitaratu zituen 1977 urtean.
|
|
hain zuzen ere, jatorrizko liburuen maketazio berari jarraitzen diote. Kontua ez da bakarrik
|
hitzez
hitzezko itzulpena dela: irudiak, taulak eta gainerako elementu grafikoak leku berdinean kokatu dira.
|
|
Toki askotan ez da gauza bera esaten euskaraz eta gaztelaniaz. Beste kasu batzuetan erroreak,
|
hitzez
hitzezko itzulpenak, adierazpen ulergaitzak edo, besterik gabe, finkatu gabeko adierazpideak agertzen dira. Adibidez, ondoz ondoko deribatuei dagokien hau:
|
|
Zer da txakurraren eutanasia? Eutanasia hitza grekozko eu hitzetik dator, ona, eta thanatos, heriotza; beraz,
|
hitzez
hitzezko esanahia “heriotza ona” litzateke. Eutanasia, beraz, zakurraren heriotza modu lasaian eragiten duen ekintza da, minik, beldurrik eta antsietaterik gabe.
|
2013
|
|
«Frantses itzulpenean libroki ari izan naiz. Euskarazkoan are askeago,
|
hitzez
hitzezkoa bazter utziz, ideiak bilduz eta sinboloen baliokideak bilatuz, euskara ahal bezain batu eta zabalean». Erbestean idatzitako sonetoak ez dira Unamunoren lanik ezagunena.
|
|
Ikasleen aurrezagutzak aktibatzeko eta eraikitzen dituzten esanahiak egiaztatzeko erabiltzen diren galderek osatuko lukete. Ikasleek egindako ekarpenen errepikapen
|
hitzez
hitzezkoek ere osatuko lukete.
|