|
2003
|
|
|
... bera zen bai. Ez zen
|
hitzez
hitzezko itzulpena, artikulu bera zen.
|
|
2007
|
|
|
Abengoa, Aforasa, Avanzit, Lingotes Especiales, Reno de Medici edo Sniace dira burtsan kotizatzen duten eta baldintza horiek betetzen dituzten enpresen adibide batzuk. Enpresa horietako askok free flota minimo batekin kotizatzen dute Espainiako merkatuan (jatorrizko termino, “flotazio librea”
|
hitzez
hitzezko itzulpena duena). Baloreen merkatuan askatasunez kotizatzen duen konpainia baten kapital sozialaren zatia izendatzeko erabiltzen da); hala, paperezko edo diruzko edozein presiok prezioa desitxuratu dezake.
|
|
2012
|
|
|
Egokiago dela uste dut aipatu iradokizuna agertzen duten zenbait pasarte irakurleari ezagutaraztea. Pasarte horiek L. Etoile ko artikulu batzuen
|
hitzez
hitzezko itzulpenak dira, egunkari hori, normalean, nahiko txukun idatzia izaten baita.
|
|
|
Itzulpena mendeetan zehar etengabe landu izan den jarduera da. Badirudi K. a. XVIII. mendean Mesopotamiako akadiarrak hasiak zirela jada hainbat testu sumeriarri
|
hitzez
hitzezko itzulpena ezartzen. Gerora, sumeriar kulturak beste herri batzuetan ere izan zuen eragina, eta hainbat testu beste hizkuntza batzuetara itzuli ziren.
|
|
|
Halere, badirudi beste hainbat zibilizazio aberatsetako itzulpen tradizioetan ere antzeko banaketa egiten zela. Txinatar itzultzaileak, esate baterako, sutra budistak sanskritotik txinerara itzultzean,
|
hitzez
hitzezko itzulpena egiten saiatzen ziren K. o. II. eta III. mendeetan, eta badirudi arrazoietako bat hitz sakratuak bere horretan mantendu nahia zela, itzultzailearen manipulazio oro saihestu nahia, alegia.
|
|
|
Jarduera hartan bi itzulpen metodo desberdintzen ziren: batetik, metodo literala, grekozko hitz bakoitza arabierazko hitz batekin ordezkatzean zetzana, eta, bestetik, zentzuzko itzulpenaren metodoa,
|
hitzez
hitzezko itzulpenaren akatsak leundu eta xede testu irakurterraz bat sortzeko beharrezko zen itzulpen mota (Baker 1997: 320).
|
|
|
Adibiderik ezagunena Luterok alemanera egindako Bibliaren itzulpena dugu: San Jeronimok bestelako itzulpenetarako proposatutakoari jarraituz,
|
hitzez
hitzezko itzulpena gaitzetsi zuen, eta xede hizkuntza eta xede testuaren irakurlea lehenetsi zituen (Munday 2001: 22).
|
|
|
Bigarrenik, ezin hobeki ezagutu behar ditu sorburu hizkuntza eta xede hizkuntza. Hirugarrenik,
|
hitzez
hitzezko itzulpena saihestu behar du. Laugarrenik, latinismoak eta forma ezezagunak baztertu behar ditu.
|
|
|
denboran eta espazioan urrun gelditzen zaizkigun lanen kasuan ezinezkoa baita baliokidetzaren efektu hori lortzea. Bestalde, Newmarkek argi utzi nahi du itzulpen semantikoa ez dela itzulpen literala; izan ere, itzulpen semantikoan testuingurua kontuan hartzen da, eta testua interpretatu eta azaltzeko ahalegina egiten da; itzulpen literala, berriz,
|
hitzez
hitzezko itzulpena da, eta hurbil hurbiletik jarraitzen dio sorburu testuko lexikoari eta sintaxiari. Zehaztapen hori egin ondoren, itzulpen literala defendatzen du bai itzulpen komunikatiborako, bai itzulpen semantikorako, baldin eta baliokidetzaren efektua lortzen bada.
|
|
|
Bere teoriaren preskriptibismoa ere aipatzen da egin zaizkion kritika gehienetan. Dena dela, itzulpenaren teoria moderno gehienek ez bezala, Newmarken teoriak ez du gardentasunaren alde egiten, eta
|
hitzez
hitzezko itzulpena defendatzen duitzulpen metodo on bakartzat. Newmarken teoria itzulpenaren epistemologia postmodernora gerturatzen duen beste alderdi bat zentzuaren konplexutasunaren onarpena genuke.
|
|
|
Euskarak, ordea, inguruko hizkuntzek kutsatu gabeko hizkuntza, garbia? denez, ez du
|
hitzez
hitzezko itzulpenik onartzen. Hementxe dugu Europako hizkuntza, handietako?
|
|
|
Nahiz eta biak errespetatzen ahalegindu dela adierazi, Haranederrek, substantzia? semantikoaren alde egiten du
|
hitzez
hitzezko itzulpenak benetako esentzia hori behar bezala transmititzen uzten ez duenean.
|
|
|
Itzulpen irizpideei buruzko bere iritzia ere adierazi zuen 1718 inguruko Escuararen Hatsapenak lanean. Haranederrek bezala,
|
hitzez
hitzezko itzulpena baztertu eta zentzua itzultzeari ematen dio garrantzia:
|
|
|
Agustin Kardaberaz apologista hernaniarrak ere
|
hitzez
hitzezko itzulpena baztertu eta esanahia itzultzearen beharra azpimarratu zuen. Euskaraz ongi idazteko arauei buruz idatzitako Euskeraren berri onak (1761) liburuan dioenez,
|
|
|
Garai hartako itzultzaile gehienek bezala, Mogelek ere
|
hitzez
hitzezko itzulpena baztertu eta itzultzeko modu askeago bat defendatzen du, ezjakinek erraz ulertzeko moduko testu bat sortzeko xedez. Hitzaurre berean, honela dio:
|
|
|
Eta ahalik eta zehatzen itzultzeko,
|
hitzez
hitzezko itzulpena lehenesten du, Platonen II. liburuaren hitzaurrean dioskunez:
|
|
|
Hirugarren araua, berriz, inpresioa da, alegia, itzulpen librea:
|
hitzez
hitzezko itzulpena artifizial eta ilunegia suertatzen den kasuetan itzulpen askea erabiltzea komeni da.
|
|
|
Zentzu horretan, bere aurreko euskal itzultzaileengandik dezente desberdintzen da. Izan ere, hainbat itzultzailek defendatu izan duten
|
hitzez
hitzezko itzulpena guztiz arbuiatu eta Zizeronen hitzak bere eginez, zentzuzko itzulpenaren alde egiten du, bere aurreko beste zenbait euskal itzultzailek baino askoz ere modu muturrekoagoan. Hori dela eta, Xabier Mendiguren Bereziartuk. Orixeren itzulpengintza?
|
|
|
Hori horrela, Elhuyarren ziharduten irakasleen artean taldeak osatu ziren eta gaztelaniazko matematika testurik ezagunenak eta hedatuenak egokitu zituzten euskarara. Egokitu, diogu, ez direlako
|
hitzez
hitzezko itzulpenak; izan ere, euskarazko bertsioan bestelako hurrenkeran daude jarrita ikasgaiak, zenbait atal ez dira itzultzen eta atal berriak zein programa ofizialetakoak ez diren ikasgaiak ere sartzen dira haietan. Batxilergoko jatorrizko testuak Edelvivesek argitaratu zituen 1977 urtean.
|
|
|
hain zuzen ere, jatorrizko liburuen maketazio berari jarraitzen diote. Kontua ez da bakarrik
|
hitzez
hitzezko itzulpena dela: irudiak, taulak eta gainerako elementu grafikoak leku berdinean kokatu dira.
|
|
|
Toki askotan ez da gauza bera esaten euskaraz eta gaztelaniaz. Beste kasu batzuetan erroreak,
|
hitzez
hitzezko itzulpenak, adierazpen ulergaitzak edo, besterik gabe, finkatu gabeko adierazpideak agertzen dira. Adibidez, ondoz ondoko deribatuei dagokien hau:
|
|
2015
|
|
|
" hori zail da"," horren ondorio da"," bere egiten du biktimen sufrimendua"... beti artikulua gabe. Mintzaera hori da erdararen
|
hitzez
hitzezko itzulpen bat. Euskaraz beti esana izan da:
|
|
|
" hori zaila da"," horren ondorioa da"," berea egiten du biktimen sufrimendua". Hona beraz euskaratik
|
hitzez
hitzezko itzulpena eginez frantsesera eta espainolera, hauxe ematen du: " hori zaila da"," cela est (le) difficile" edo" eso es (el) dificil";" berea egiten du sufrimendua"," il fait (la) sienne la souffrrance" edo" hace (el) suyo el sufrimiento".
|
|
2016
|
|
|
Ez al zen izango nolabaiteko omenaldi bat, zenbait keinu literario, metaliteratura edo horrelako zerbait? Ezetz, bere ustez
|
hitzez
hitzezko itzulpenak zirela. Hain zuzen ere, eBookean bertan zeukan Hugo von Hofmannsthalen poema guztien bilduma.
|
|
|
«Guztientzako diseinua» ingelesezko design for all delakoaren
|
hitzez
hitzezko itzulpena da eta, beraz, «guztientzako» hori orokortzat hartu behar da, hau da, pertsona guztientzako diseinua da. Gauzak horrela, produktuak eta zerbitzuak sortu behar dira honako hauek kontuan hartuta:
|
|
|
Idazkia Bartzelonan ere agertu zen 1887 urtean, Santa Monikako ramblan zegoen aipa Urrezko Inurriaren moldiztegian hain zuzen ere.
|
Hitzez
hitzezko itzulpen zehatza dugu, nahiz aurkibidean bi kapitulu gehiago dauden: Liberalen dotriña pecatu da:
|
|
2019
|
|
|
Magrit Frenk ikertzaile hispanistak erakutsi bezala (Frenk, 2003), gaztelaniazko poema horien buruek harremana dute garai hartako zenbait errefraurekin. A19 poemaren burua gaztelaniazkoen
|
hitzez
hitzezko itzulpena denez ia ia, itzulpenarekin batera, Lazarragak gaztelaniazko buruen eta errefrauen arteko lotura ere jaso zuen zeharka.
|