2006
|
|
Portzentaiek, beste alderditik, euskaldungoa adin taldeka une jakin batean nola banatzen den adierazten digute. Adibidez 1981eko 15
|
urtetik beherako
euskaldunak euskaldungo osoaren% 20’71 ziren, 1986ko euskaldunak adin tarte berean% 21’76a ziren eta 1991koak, kopuruz aurrekoak baino gehiago izanarren proportzio txikiagokoak ziren,% 21’67a hain zuzen. Hamar urteren buruan, beraz, euskaldungoaren barne egitura adinaren banaketarekiko zertxobait aldatu da:
|
|
Adibidez 1981eko 15 urtetik beherako euskaldunak euskaldungo osoaren% 20’71 ziren, 1986ko euskaldunak adin tarte berean% 21’76a ziren eta 1991koak, kopuruz aurrekoak baino gehiago izanarren proportzio txikiagokoak ziren,% 21’67a hain zuzen. Hamar
|
urteren buruan
, beraz, euskaldungoaren barne egitura adinaren banaketarekiko zertxobait aldatu da: muturretan pisua (gazteenak eta zaharrenak) handiagotu egin da gizartearen adin talde eraginkorrenen kalterako.
|
|
Ikus daitekeenez 1981, 1986 eta 1991ko banaketak oso antzekoak dira. Gazteen artean (16 eta 20 bitartekoetan) izandako gorakada garbi antzeman daiteke, hortik aurrera hiru
|
urteotan
behatutako banaketa oso nahasia da, urte ezberdinetako lerroak gainjartzen dira eta. Honetan, aztertzekoa da 1981eko 40, 60 bitarteko multzoaren bilakaerak.
|
|
Ikus daitekeenez 1981, 1986 eta 1991ko banaketak oso antzekoak dira. Gazteen artean (16 eta 20 bitartekoetan) izandako gorakada garbi antzeman daiteke, hortik aurrera hiru urteotan behatutako banaketa oso nahasia da,
|
urte
ezberdinetako lerroak gainjartzen dira eta. Honetan, aztertzekoa da 1981eko 40, 60 bitarteko multzoaren bilakaerak.
|
|
Honetan, aztertzekoa da 1981eko 40, 60 bitarteko multzoaren bilakaerak. Oso argi antzeman daiteke aurreneko
|
urte
horretan euskaldungoan multzo horrek zuen pisua, tontor itxura hartzen duen lerromakur hori; era berean oso argi beha daiteke ere nola multzo horrek bereari eutsiz, batetik, eragin erlatiboa galdu duen gazteenen mesederako eta, bestetik, desagertze zorian dagoen zaharrenen multzoa irentsia izateko. Azken honek, zaharrenen multzoak, oraindik oso proportzio esanguratsua agertzen du, baina, tamalez, adinaren poderioz ez du gizartean behar adinako eraginik.
|
|
Adin talde edo mordo bakoitzaren azterketari lotuz gero gauzak bestelakoak izan daitezke. Dena den horretarako adin tarteak zabalera berekoak behar ditugu, bost
|
urtetako
zabalerakoak hain zuzen.
|
|
Demagun 1981eko 16
|
urte
bitarteko 33.293 euskaldunak (V. Taula) handik bost urtetara, 1986an, V. Taulako beheko lerroan 20 urte zituztelarik 42.950 zirela eta, beste bost urte geroxeago, V. Taulako hurrengo errenkadan, 25 urte bitartekoan 42.699 euskaldun zeudela. Horrek adieraziko luke mordo horretan 1981 delako epean euskaldunen kopurua 8657 hiztunetan handitzen dela, baina 1986 epealdian 251 galdu.
|
|
Demagun 1981eko 16 urte bitarteko 33.293 euskaldunak (V. Taula) handik bost
|
urtetara
, 1986an, V. Taulako beheko lerroan 20 urte zituztelarik 42.950 zirela eta, beste bost urte geroxeago, V. Taulako hurrengo errenkadan, 25 urte bitartekoan 42.699 euskaldun zeudela. Horrek adieraziko luke mordo horretan 1981 delako epean euskaldunen kopurua 8657 hiztunetan handitzen dela, baina 1986 epealdian 251 galdu.
|
|
Demagun 1981eko 16 urte bitarteko 33.293 euskaldunak (V. Taula) handik bost urtetara, 1986an, V. Taulako beheko lerroan 20
|
urte
zituztelarik 42.950 zirela eta, beste bost urte geroxeago, V. Taulako hurrengo errenkadan, 25 urte bitartekoan 42.699 euskaldun zeudela. Horrek adieraziko luke mordo horretan 1981 delako epean euskaldunen kopurua 8657 hiztunetan handitzen dela, baina 1986 epealdian 251 galdu.
|
|
Demagun 1981eko 16 urte bitarteko 33.293 euskaldunak (V. Taula) handik bost urtetara, 1986an, V. Taulako beheko lerroan 20 urte zituztelarik 42.950 zirela eta, beste bost
|
urte
geroxeago, V. Taulako hurrengo errenkadan, 25 urte bitartekoan 42.699 euskaldun zeudela. Horrek adieraziko luke mordo horretan 1981 delako epean euskaldunen kopurua 8657 hiztunetan handitzen dela, baina 1986 epealdian 251 galdu.
|
|
Demagun 1981eko 16 urte bitarteko 33.293 euskaldunak (V. Taula) handik bost urtetara, 1986an, V. Taulako beheko lerroan 20 urte zituztelarik 42.950 zirela eta, beste bost urte geroxeago, V. Taulako hurrengo errenkadan, 25
|
urte
bitartekoan 42.699 euskaldun zeudela. Horrek adieraziko luke mordo horretan 1981 delako epean euskaldunen kopurua 8657 hiztunetan handitzen dela, baina 1986 epealdian 251 galdu.
|
|
Ondorengo bost
|
urteetan
(86) helduei dagokienez, aldaketa kualitatibo sakona soma daiteke. Aurrenik aitor dezagun bost urte hauetan euskaldungoa ere hazi dela, 28.583 hiztun gehiago hain zuzen, baina hazkunde horren banaketa bestelakoa dela da.
|
|
Ondorengo bost urteetan (86) helduei dagokienez, aldaketa kualitatibo sakona soma daiteke. Aurrenik aitor dezagun bost
|
urte
hauetan euskaldungoa ere hazi dela, 28.583 hiztun gehiago hain zuzen, baina hazkunde horren banaketa bestelakoa dela da. Helduen artean, 1986an 16 eta 64 urte zituztenen artean, galerak dira nagusi.
|
|
Aurrenik aitor dezagun bost urte hauetan euskaldungoa ere hazi dela, 28.583 hiztun gehiago hain zuzen, baina hazkunde horren banaketa bestelakoa dela da. Helduen artean, 1986an 16 eta 64
|
urte
zituztenen artean, galerak dira nagusi. Irabazitakoak 1991 baino ez dira eta guztiak adin tarterik gazteenetakoak, galdutakoak, berriz, 14.685 Hau da, aurreneko epealdian helduen euskalduntzeak irabazitako euskaldunetatik% 34’15a ekarri bazuen ere, bigarren epealdian/ 91irabazitako 28.583 hiztunetatik helduen euskalduntzeak% 6’97a (1991 heldu euskaldun berri) baino ez du azaltzen.
|
|
Gu ere helduen artean izandako euskaldun galerak ikusita harritu egin gara, benetan ulergaitza baita horrenbeste galera azaltzea zio demografikoen eraginez soilik. Nola ote 1986ko 20 eta 64
|
urte
bitarteko 288.860 euskaldunetatik% 5’08a 1991 urterako galtzea. Behin eta birritan aztertu ditugu gure datuak prozeduran oker geundelakoan baina ezdugu akatsikaurkitu, badirudi horrela dela.
|
|
Gu ere helduen artean izandako euskaldun galerak ikusita harritu egin gara, benetan ulergaitza baita horrenbeste galera azaltzea zio demografikoen eraginez soilik. Nola ote 1986ko 20 eta 64 urte bitarteko 288.860 euskaldunetatik% 5’08a 1991
|
urterako
galtzea. Behin eta birritan aztertu ditugu gure datuak prozeduran oker geundelakoan baina ezdugu akatsikaurkitu, badirudi horrela dela.
|
|
Ariketa labur bat egiten badugu agian hobeto ikus genezake; demagun 81
|
urteak
bitartean euskaldun ikasiak, 22.551, helduen euskalduntzearen ondoriozuzena direla. Demagun ere hurrengo epealdian 86 16 eta 64 urte bitarteko biztanleria ez dela aldatu, eta egia da ez dela gehiegi aldatu.
|
|
Ariketa labur bat egiten badugu agian hobeto ikus genezake; demagun 81 urteak bitartean euskaldun ikasiak, 22.551, helduen euskalduntzearen ondoriozuzena direla. Demagun ere hurrengo epealdian 86 16 eta 64
|
urte
bitarteko biztanleria ez dela aldatu, eta egia da ez dela gehiegi aldatu. Orduan
|
|
|
Urte
desberdinetako euskaldungoaren adin taldeak Xi, Yi eta Zi 1981, 1986 eta 1991 urteetako multzoei izendatu diegu. i dagokion adin taldea izendatzen du eta, k dagoen adin talde kopurua.
|
|
Urte desberdinetako euskaldungoaren adin taldeak Xi, Yi eta Zi 1981, 1986 eta 1991
|
urteetako
multzoei izendatu diegu. i dagokion adin taldea izendatzen du eta, k dagoen adin talde kopurua.
|
|
Euskararen berreskurapen prozesuan behatutako aurrerapausoak ukaezinak badira ere, galerak eta atzerako joerak datuetan bertan antzeman daitezke. Horiek bere osotasunean azterturik datozen
|
urteotako
aldaketak zein nolakoak izan daitezkeen adieraz diezagukete. Horri heldu nahi izan diogu artikulu honetan.
|
|
Esanak esan geureari hel diezaiogun, euskara, Zentsuak eta Udal Erroldak. Jakina da 1981
|
urtean
aurrenen, 1986an gero eta 1991n atzenen Euskal Herriko zenbait lurraldetan euskarari buruzko hainbait itaun edo galdera egin izan direla. Euskal Autonomi Elkartean 1981ean euskararen ezaguerari buruzko 4 item sartu ziren, ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmenari buruzkoak hain zuzen ere.
|
|
Jakina denez 86an jaso zen aurrenekoz horri buruzko informazioa Udal Erroldetan, EAEn bakarrik. Adituek ama hizkuntza esaten diote 3
|
urte
baino lehenago ikasten denari, horrek definitzen du hiztun tipologi berri bat zeinen arabera hiztunak honako hauek izan daitezkeen: Jatorrizko euskaldunak: 3 urte baino lehenago euskara bakarrik ikasi dutenak. Jatorrizko elebidunak:
|
|
Adituek ama hizkuntza esaten diote 3 urte baino lehenago ikasten denari, horrek definitzen du hiztun tipologi berri bat zeinen arabera hiztunak honako hauek izan daitezkeen: Jatorrizko euskaldunak: 3
|
urte
baino lehenago euskara bakarrik ikasi dutenak. Jatorrizko elebidunak: 3 urte baino lehenago euskara eta gaztelera ikasi dituztenak (hauei aldibereko elebidunak esaten zaie). Jatorrizko erdaldunak:
|
|
3 urte baino lehenago euskara bakarrik ikasi dutenak. Jatorrizko elebidunak: 3
|
urte
baino lehenago euskara eta gaztelera ikasi dituztenak (hauei aldibereko elebidunak esaten zaie). Jatorrizko erdaldunak: 3 urte baino lehenago gaztelera bakarrik ikasi dutenak.
|
|
3 urte baino lehenago euskara eta gaztelera ikasi dituztenak (hauei aldibereko elebidunak esaten zaie). Jatorrizko erdaldunak: 3
|
urte
baino lehenago gaztelera bakarrik ikasi dutenak.
|
|
Funtsezko hiztun taldeen bilakaera. 81, 86, 91
|
urteak
|
|
Azterketa demolinguistikorako bigarren mailako hiztun tipologia erabiltzen dugu, euskaldunak, ia euskaldunak eta erdaldunak alegia. Gure asmoa, hamar
|
urtetan
zehar hiztun talde horiek izandako bilakaera jakitea, eta aldi berean, adin talde ezberdinetan izandako aldaketak eta hiztun talde bakoitzaren barne egitura aztertzea izan da..
|
|
XX. mendean gure gizarteak aldaketa sakonak ezagutu ditu, hau da, I. Larrañagak aztertu duen moduan aldaketak, bortitzak eta leunak, ez dira gertaera berriak gure artean. Hirurogei hamarkadako industrializazio eta populazio hazkundeak handik hogeiren bat
|
urtera
bere goia jo zuen. Egun krisialdiz krisialdi biztanleriaren hazkundea eten egin da, biziraupen itxaropena luzatu eta berezko hazkundeak sekulan eman ez den proportzioetaraino jaitsiak dira.
|
|
Era berean jakina da ere euskararen berreskurapena ezin izan daitekeela berezko prozesua. Berezko prozesu bezala planteatu ezkero euskararenak
|
urte
gutxitan egina du eta, hori da, hain zuzen ere, Euskal Herriko zenbait lurraldetan gertatzen hasia dena (Zuberoan,...). Euskarari eustekotan iharduera gidatua edota herri mugimendu sendoa behar dugu; gure ustez biak dira ezinbestekoak.
|
|
|
URTEA
|
|
Dena den, lehen bezala honetan ere euskaldungoa bitan bana daiteke. Batetik 35
|
urtetik beherakoak
, hauen artean erabilera tasa% 75ekoa baino txikiagoa izanik eta, bestetik, 35 urtetik gorakoak euskararekiko atxikimendu handienekoak hain zuzen ere.
|
|
Dena den, lehen bezala honetan ere euskaldungoa bitan bana daiteke. Batetik 35 urtetik beherakoak, hauen artean erabilera tasa% 75ekoa baino txikiagoa izanik eta, bestetik, 35
|
urtetik gorakoak
euskararekiko atxikimendu handienekoak hain zuzen ere.
|
|
OHOk 14
|
urte
bitarte derrigorrezkoa denak laster 16 urte bitartekoaberebiziko garrantzia duela dudarik ez dago"
|
|
OHOk 14 urte bitarte derrigorrezkoa denak laster 16
|
urte
bitartekoaberebiziko garrantzia duela dudarik ez dago"
|
|
Batetik bereiz dezagun edozein biztanleriari, euskaldungoari ere, dagokion berezko hazkuntza. Bestetik X1, gure kasuan 1981eko 2
|
urte
bitarteko euskaldunak, bi multzotan bana genitzake, 1986 urtean 7 urte bitartekoak ziratekeenak eta gainontzekoak, 1986an 16 urte bitartekoak ziratekeenak alegia. Horretarako adin taldeen proportzio banaketa zein nolakoa den ikusirik honela egin genezake:
|
|
Batetik bereiz dezagun edozein biztanleriari, euskaldungoari ere, dagokion berezko hazkuntza. Bestetik X1, gure kasuan 1981eko 2 urte bitarteko euskaldunak, bi multzotan bana genitzake, 1986
|
urtean
7 urte bitartekoak ziratekeenak eta gainontzekoak, 1986an 16 urte bitartekoak ziratekeenak alegia. Horretarako adin taldeen proportzio banaketa zein nolakoa den ikusirik honela egin genezake:
|
|
Batetik bereiz dezagun edozein biztanleriari, euskaldungoari ere, dagokion berezko hazkuntza. Bestetik X1, gure kasuan 1981eko 2 urte bitarteko euskaldunak, bi multzotan bana genitzake, 1986 urtean 7
|
urte
bitartekoak ziratekeenak eta gainontzekoak, 1986an 16 urte bitartekoak ziratekeenak alegia. Horretarako adin taldeen proportzio banaketa zein nolakoa den ikusirik honela egin genezake:
|
|
Batetik bereiz dezagun edozein biztanleriari, euskaldungoari ere, dagokion berezko hazkuntza. Bestetik X1, gure kasuan 1981eko 2 urte bitarteko euskaldunak, bi multzotan bana genitzake, 1986 urtean 7 urte bitartekoak ziratekeenak eta gainontzekoak, 1986an 16
|
urte
bitartekoak ziratekeenak alegia. Horretarako adin taldeen proportzio banaketa zein nolakoa den ikusirik honela egin genezake:
|
|
" Nola ote 1986ko 20 eta 64
|
urte
bitarteko 288.860 euskaldunetatik %5’08a 1991 urterako galtzea?"
|
|
" Nola ote 1986ko 20 eta 64 urte bitarteko 288.860 euskaldunetatik %5’08a 1991
|
urterako
galtzea?"
|
|
euskaldungoaren berezko hazkuntza eta hezkuntza elebidunari dagozkion bi faktoreak hurrenez hurren. Hurrena adin talde zaharrenetan ematen den hazkuntza; izan ere
|
urte
jakin batean 65 urte bitartekoak (X12) direnak handik bost urtetara 70 urte baino gehiagokoak (Y13) izan behar baitute. Eta azkenik, arestian aipatu dugun helduen euskalduntzeak ekarritakoa, lehen azaldu duguna hain zuzen ere.
|
|
euskaldungoaren berezko hazkuntza eta hezkuntza elebidunari dagozkion bi faktoreak hurrenez hurren. Hurrena adin talde zaharrenetan ematen den hazkuntza; izan ere urte jakin batean 65
|
urte
bitartekoak (X12) direnak handik bost urtetara 70 urte baino gehiagokoak (Y13) izan behar baitute. Eta azkenik, arestian aipatu dugun helduen euskalduntzeak ekarritakoa, lehen azaldu duguna hain zuzen ere.
|
|
euskaldungoaren berezko hazkuntza eta hezkuntza elebidunari dagozkion bi faktoreak hurrenez hurren. Hurrena adin talde zaharrenetan ematen den hazkuntza; izan ere urte jakin batean 65 urte bitartekoak (X12) direnak handik bost
|
urtetara
70 urte baino gehiagokoak (Y13) izan behar baitute. Eta azkenik, arestian aipatu dugun helduen euskalduntzeak ekarritakoa, lehen azaldu duguna hain zuzen ere.
|
|
euskaldungoaren berezko hazkuntza eta hezkuntza elebidunari dagozkion bi faktoreak hurrenez hurren. Hurrena adin talde zaharrenetan ematen den hazkuntza; izan ere urte jakin batean 65 urte bitartekoak (X12) direnak handik bost urtetara 70
|
urte
baino gehiagokoak (Y13) izan behar baitute. Eta azkenik, arestian aipatu dugun helduen euskalduntzeak ekarritakoa, lehen azaldu duguna hain zuzen ere.
|
|
2 Derrigorrezko hezkuntzako hiztunen arteko hazkuntza, erabiltzen ditugun adin tarteak 2 eta 15
|
urte
bitarteanb erezkoa ez den hazkuntzari dagokio. Gure ustez egungo Hezkuntz Sistemari egotz dakioke.
|
|
3 Gazteen arteko hazkuntza, 16
|
urte
bitartekoen artean estimaturiko hazkuntza. Hau, gure ustez, neurririk handienean hezkuntzari zor dakioke.
|
|
4 Helduen euskalduntzeak ekarritakoa, 19
|
urte
eta 59 urte bitartean euskaldundutakoei dagokie.
|
|
4 Helduen euskalduntzeak ekarritakoa, 19 urte eta 59
|
urte
bitartean euskaldundutakoei dagokie.
|
|
6 Zaharren arteko hazkuntza, aurreko kasuan bezala honako hau gehienetan hazkuntza negatiboa da eta 60
|
urtetik
aurreragoko hiztun galerak adieraziko luke.
|
|
|
URTEA
|
|
Hau da, zeinuen arabera berezi ditugu irabazi(+) eta galerak(); bestetik, berezko hazkuntzari dagokiona hutsik utzi dugu, laukitxo horretan hazkuntza beti positiboa baita. Hala ere 86
|
urteetan
biztanleria hazi baino urritu egin denez ez dugu erabili kasu honetan aurreko 81 epealdirako ezarritako irizpidea. Izan ere, jakin badakigu biztanleriaren orotariko hazkuntza ez datorrela bat ezinbestean jaiotza tasarekin, migrazio mugimenduak izan ohi direla dakigun bezala.
|
|
Izan ere, jakin badakigu biztanleriaren orotariko hazkuntza ez datorrela bat ezinbestean jaiotza tasarekin, migrazio mugimenduak izan ohi direla dakigun bezala. Dena den honen xedea ez da bost
|
urteren buruan
jatorrizko euskaldunak zenbat diren jakitea. Sinpletasuna (partsimonia) izan da jarritako oinarria arazo anitza eta konplexua aztertzerakoan.
|
|
Asimetri demolinguistikoa euskararen kontrakoa izanik Oinarrizko Hezkuntza Orokorrak 14
|
urte
bitarte derrigorrezkoa izateak laster 16 urte bitartekoaberebiziko garrantzia duela dudarik ez dago. Indarrean dauden hizkuntz ereduak (A, B eta D) ebaluatuak izan dira eta, A k ez du balio euskalduntzeko eta, ereduen nahas mahasian ez dago esaterik zehaztasun osoz emaitzak zeintzuk diren.
|
|
Asimetri demolinguistikoa euskararen kontrakoa izanik Oinarrizko Hezkuntza Orokorrak 14 urte bitarte derrigorrezkoa izateak laster 16
|
urte
bitartekoaberebiziko garrantzia duela dudarik ez dago. Indarrean dauden hizkuntz ereduak (A, B eta D) ebaluatuak izan dira eta, A k ez du balio euskalduntzeko eta, ereduen nahas mahasian ez dago esaterik zehaztasun osoz emaitzak zeintzuk diren.
|
|
Euskaldungoaren banaketa adin taldeka. 81,86, 91
|
urteak
|
|
" Hamar
|
urteren buruan
, euskaldungoaren barne egitura adinaren banaketarekiko zertxobait aldatu da: muturren pisua (gazteenak eta zaharrenak) areagotu egin da gizartearen adin talde eraginkorrenen kalterako"
|
|
Euskaldungoaren banaketa adin taldeka aztertzeko, bi eratara irakur dezakegu taula. Ikus daitekeenez muturretako adin tarteak ezik gainontzekoak 5
|
urtetako
zabalera berekoak dira, Zentsu eta Udal Errolden arteko urte kopuru bera hain zuzen ere1 Horrela 1981ean 16 urte bitartekoak zirenak handik bost urtetara (1986ko Udal Errolda), 20 adin tartean bilatu genituzke. Hots, aldaketarik eman ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu genituzke batean eta bestean.
|
|
Euskaldungoaren banaketa adin taldeka aztertzeko, bi eratara irakur dezakegu taula. Ikus daitekeenez muturretako adin tarteak ezik gainontzekoak 5 urtetako zabalera berekoak dira, Zentsu eta Udal Errolden arteko
|
urte
kopuru bera hain zuzen ere1 Horrela 1981ean 16 urte bitartekoak zirenak handik bost urtetara (1986ko Udal Errolda), 20 adin tartean bilatu genituzke. Hots, aldaketarik eman ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu genituzke batean eta bestean.
|
|
Euskaldungoaren banaketa adin taldeka aztertzeko, bi eratara irakur dezakegu taula. Ikus daitekeenez muturretako adin tarteak ezik gainontzekoak 5 urtetako zabalera berekoak dira, Zentsu eta Udal Errolden arteko urte kopuru bera hain zuzen ere1 Horrela 1981ean 16
|
urte
bitartekoak zirenak handik bost urtetara (1986ko Udal Errolda), 20 adin tartean bilatu genituzke. Hots, aldaketarik eman ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu genituzke batean eta bestean.
|
|
Euskaldungoaren banaketa adin taldeka aztertzeko, bi eratara irakur dezakegu taula. Ikus daitekeenez muturretako adin tarteak ezik gainontzekoak 5 urtetako zabalera berekoak dira, Zentsu eta Udal Errolden arteko urte kopuru bera hain zuzen ere1 Horrela 1981ean 16 urte bitartekoak zirenak handik bost
|
urtetara
(1986ko Udal Errolda), 20 adin tartean bilatu genituzke. Hots, aldaketarik eman ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu genituzke batean eta bestean.
|
|
Hots, aldaketarik eman ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu genituzke batean eta bestean. Horrelakoetan biztanleriak hamar
|
urte
horietan izandako aldaketak edo aldaketa ezakkontutan hartuz, gazteen artean bederen, migrazio mugimenduek eta heriotza tasek ez dugu uste eragin handia daukatenik edo zehazkiago, balizko eragin hori ez dela estatistikoki esanguratsua.
|
|
Banaketa geolinguistikoa eta hiztun multzoen bilakaera
|
urterik
urte edozein hizkuntza plangintzaren oinarriak dira. Jakintza alor honek berarizko metodologia behar du.
|
|
Banaketa geolinguistikoa eta hiztun multzoen bilakaera urterik
|
urte
edozein hizkuntza plangintzaren oinarriak dira. Jakintza alor honek berarizko metodologia behar du.
|
|
bai Soziologia Sailean bai Euskal Filologian ikasketaamaierako tesina lanak egiteko aukera dago eta ikasle batzuek soziolinguistikaren inguruko gaiak hartu dituzte horretarako. Ixiar Basterretxea (Etxebarria 2000, adibidez), Rosa Miren Pagola, eta Itziar Turrez (Gonzalez 1999, Molina 2001) irakasleen zuzendaritzapean soziolinguistika lanak burutu dira
|
urteetan zehar
. Azken urteetan beste ikerketa batzuetan, nahiz eta soziolinguistikari buruz propio egindako lanak ez izan, aldagai sozialak kontuan izan dituzte azter eremua mugatzeko orduan (esate baterako, Iribar eta Turrez 2001).
|
|
Ixiar Basterretxea (Etxebarria 2000, adibidez), Rosa Miren Pagola, eta Itziar Turrez (Gonzalez 1999, Molina 2001) irakasleen zuzendaritzapean soziolinguistika lanak burutu dira urteetan zehar. Azken
|
urteetan
beste ikerketa batzuetan, nahiz eta soziolinguistikari buruz propio egindako lanak ez izan, aldagai sozialak kontuan izan dituzte azter eremua mugatzeko orduan (esate baterako, Iribar eta Turrez 2001).
|
|
Turrez (Gonzalez 1999, Molina 2001) irakasleen zuzendaritzapean soziolinguistika lanak burutu dira
|
urteetan zehar
. an esan bezala, 2003tik indarrean dagoen ikasketa planean jorratzen den euskal filologoaren profilean soziolinguistika arloan ikasleak behar duen prestakuntza eta lanean modu praktikoan, arduratsuan, eta profesionalean aritu ahal izateko jorratu behar dituen gaitasunak beren beregi aipatzen dira.
|
|
Legedi gehiena, erregimen zahar eta iraultza garaikoa ala gerra ostekoa da. Nahiz eta politikak ez diren gelditu iraultza frantsesetik IV. Errepublikaraino, Estadu botereak zuzenbidea gutxi erabili du"; azken
|
urteetan
, legearen erabilera garatu bada ere.
|
|
finesa soilik, suediarra bakarrik ala elebiduna. Estatusak hamar
|
urterako
balio du.
|
2007
|
|
Beste alde batetik, eta hortik aparte, sakabanaketa historiko bat ere badago HEAren sektorean, mundu honetan
|
urte
luzetan ibili garenok ondo ezagutzen duguna, eta urte gutxiagotan ibili direnek ere argi ikus dezaketena, oraindik ere aztarnak edo oihartzunak entzun egiten direlako gure euskaltegietan.
|
|
Beste alde batetik, eta hortik aparte, sakabanaketa historiko bat ere badago HEAren sektorean, mundu honetan urte luzetan ibili garenok ondo ezagutzen duguna, eta
|
urte
gutxiagotan ibili direnek ere argi ikus dezaketena, oraindik ere aztarnak edo oihartzunak entzun egiten direlako gure euskaltegietan.
|
|
Bestalde, metodologian eman diren aurrerapausoak ikaragarriak izan dira. Euskalduntzen metodo hura, Jalgi Hadi, AEKren horma irudiak... Nork uka diezaieke
|
urteetan
edukitako arrakasta eta balioa. Baina, lelo zaharrari atxikita," ahal denik eta euskaldun gehien, ahal denik eta denbora laburrenean", helduak euskalduntzeko metodologian egin ditugun aurrerapenak amestu ere ez genituen egiten neu hasi nintzeneko urteetan.
|
|
Euskalduntzen metodo hura, Jalgi Hadi, AEKren horma irudiak... Nork uka diezaieke urteetan edukitako arrakasta eta balioa? Baina, lelo zaharrari atxikita," ahal denik eta euskaldun gehien, ahal denik eta denbora laburrenean", helduak euskalduntzeko metodologian egin ditugun aurrerapenak amestu ere ez genituen egiten neu hasi nintzeneko
|
urteetan
. Gaur, komunikazioa da ardatza eta hori da garrantzitsuena, baina gainera, hizkuntza osotasunean hartuta, ikasleak badu bere interesguneen arabera, beharren arabera eta norberaren ahalmenen arabera jokatzeko eta erabiltzeko aukera.
|
|
Duda barik, ikasle gehiago lortzea da bat. Gaur egun dugun ikasle kopuruarekin, Euskal Herria euskalduntzeko beste ehun bat
|
urte
genituzke, eta ezin gara horren zain egon. Horixe, beraz, geure erronkarik handiena, geure ustez" prestigio" eta sustatze kanpainekin batera lotu (eta lortu) behar dena; jendea erakarri egin behar dugu, eta konbentzitu egin behar dugu:
|
|
Horrek normalkuntzan beste pauso bat ekarriko du; gure ikasleek kalean euskaraz hitz egiten duten neurrian, euskalduntzeari, bere osotasunean lagunduko diogulako. Gure ikasle gehienek eremu erdaldunetan duten arazo handiena, baita euskaldun izatea lortzen dutenean ere, erabilerarako joerarik ez edukitzea da, eta beraz,
|
urte
gutxiren buruan ikasitakoa galtzea. Erabilera ez da bultzatu behar kalean euskara entzutea politagoa delako bakarrik.
|
|
Ikasle horiek ordaintzen dituzten matrikulak gure diru iturri nagusietako bat dira, Eusko Jaurlaritzatik jasotzen ditugun dirulaguntzekin batera. Orotara,
|
urtean
31.000.000 € gutxi gorabehera.
|
|
Beraz, argi dago oraindik ere lan handia dugula egiteko, euskarak aurrera egingo badu ezinbestekoa da urratsak ematea erabileran. Ikasle heldu batek euskara ikasten egiten duen esfortzua oso handia da, gero erabilera ezagatik ikasi duen hori galtzen badu, eta handik eta
|
urte
batzuetara euskaltegira hurbildu behar badu.
|
|
Azken 30
|
urteotan
euskararen egoera asko aldatu da. Euskara ikasi dutenen kopuruak nabarmen egin du gora; erabilera, ordea, ez da nahi bestekoa.
|
|
Beraz, argi dago oraindik ere lan handia dugula egiteko, euskarak aurrera egingo badu ezinbestekoa da urratsak ematea erabileran. Ikasle heldu batek euskara ikasten egiten duen esfortzua oso handia da, gero erabilera ezagatik ikasi duen hori galtzen badu, eta handik eta
|
urte
batzuetara euskaltegira hurbildu behar badu.
|
|
• HEAn diharduen lan-taldearen profesionaltasuna goraipatu eta euskaltegiek
|
urte
hauetan egindako lana eskertu kanpaina publikoen bidez.
|
|
Izan ere, lehiakideak garela ahaztu gabe, komunean ditugun beharrak identifikatu behar ditugu eta horiei erantzuna emateko lankidetza bideak jorratu behar ditugu. Nabarmena da azken
|
urteotan
euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona. Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin:
|
|
EGA ez da azken helburua eta tarteko mailak behar dira. Azken hiru
|
urteetan
, tarteko mailak egiaztatzeko bideak jarri dira, baina asko dago hobetzeko, mailak homologatzea adibidez.
|
|
Nabarmena da azken
|
urteotan
euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona. Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin:
|
|
EGA ez da azken helburua eta tarteko mailak behar dira. Azken hiru
|
urteetan
, tarteko mailak egiaztatzeko bideak jarri dira, baina asko dago hobetzeko, mailak homologatzea adibidez.
|
|
Alfabetatze Batzordearen sorrera bere osotasunean ulertzeko, Euskal Herriko orduko politika eta gizarte egoerari buruz aipamen bat egin beharra dago eta uste dut merezi duela batzordearen sorreraren inguruan, sortzaile nagusienetako batek, Rikardo Arregik, euskal gizartearen eta politikaren egoeraz egindako azterketa aipatzea. 60ko hamarkadaren azken
|
urteak
dira:
|
|
" 1960
|
urte
inguruan azaltzen da euskal arazoetarako belaun berri bat. Urte hori ezkeroztik, behar bada, pixka bat lehentxoagotik euskal adimena eta euskal sentipena berritu egiten da, bere baitan zartada bat sentitzen du eta ordu ezkeroztik gertaera hau belaun berri baten esnatzea, kontuan hartu gabe ez dago soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 39 aztertzerik ez euskal kultura, ez euskal politika, ezta ere euskaldunen artean dabiltzan ideologiak.
|
|
" 1960 urte inguruan azaltzen da euskal arazoetarako belaun berri bat.
|
Urte
hori ezkeroztik, behar bada, pixka bat lehentxoagotik euskal adimena eta euskal sentipena berritu egiten da, bere baitan zartada bat sentitzen du eta ordu ezkeroztik gertaera hau belaun berri baten esnatzea, kontuan hartu gabe ez dago soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 39 aztertzerik ez euskal kultura, ez euskal politika, ezta ere euskaldunen artean dabiltzan ideologiak. Hau da azken urteotako gertakarik bortitzena.
|
|
Urte hori ezkeroztik, behar bada, pixka bat lehentxoagotik euskal adimena eta euskal sentipena berritu egiten da, bere baitan zartada bat sentitzen du eta ordu ezkeroztik gertaera hau belaun berri baten esnatzea, kontuan hartu gabe ez dago soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 39 aztertzerik ez euskal kultura, ez euskal politika, ezta ere euskaldunen artean dabiltzan ideologiak. Hau da azken
|
urteotako
gertakarik bortitzena. Gure histori gertuaren azalpenik ikusgarriena".
|
|
Alfabetatzeari ekiteaz gain, Batzorde honek helduak euskalduntzeari ere ekin zion eta
|
urteak
aurrera joan ahala, bigarren arlo honek, ikasle kopuruari dagokionez, lehena nabarmen gainditu zuen.
|
|
Helduen euskalduntze eta alfabetatzea talde irakaskuntzan soilik oinarrituta antolatu eta burutu da (euskaltegien jarduera esparruan) 2003ra bitartean.
|
Urte
horretan, autoikaskuntzarako zentroak homologatzeaz gain, zenbait euskaltegi ere, ikasle jakin batzuei, zerbitzu bera eskaintzen
|
|
Helduen euskalduntze eta alfabetatzea taldeirakaskuntzan soilik oinarrituta antolatu eta burutu da (euskaltegien jarduera esparruan) 2003ra bitartean.
|
Urte
horretan, autoikaskuntzarako zentroak homologatzeaz gain, zenbait euskaltegi ere, ikasle jakin batzuei, zerbitzu bera eskaintzen hasten dira. Ikasedo irakas sistema hau ugalduz doa, 2005 ikasturtean jarduera osoaren% 9 inguru izan delarik. hasten dira.
|
|
Bestalde, aurrez aurreko irakaskuntzan,
|
urtetik
urtera urrituz joan da ikastaroen trinkotasuna (asteko ordu kopurua), eta autoikaskuntza bidezko ikastaroen arrakasta ere urrats bat gehiago izan daiteke bide horretan.
|
|
Bestalde, aurrez aurreko irakaskuntzan, urtetik
|
urtera
urrituz joan da ikastaroen trinkotasuna (asteko ordu kopurua), eta autoikaskuntza bidezko ikastaroen arrakasta ere urrats bat gehiago izan daiteke bide horretan.
|
|
Taula honetan argi ikusten da
|
urteotan
gertatu den bilakaera: astean 0 ordu astean 7 ordu astean 10 ordu astean >19 ordu uda ikastaroa uda barnetegia neguko barnetegia
|
|
EAEko euskaltegi eta autoikaskuntzarako zentroetan ikasten duten ikasleen kopuruak gorabehera bat baino gehiago izan du
|
urteetan zehar
. Horrela, HABEk euskaltegien datuak prozesatzen dituenetik (1985 ikasturtetik), 1995 ikasturtea izan da ikaslerik gehien ezagutu duena:
|
|
Eta ikastaro hauek, gehienetan, astean 6 ordutik beherakoak izan ohi dira. 2005 ikasturtean EAEko euskaltegien jarduera osoaren herena izatera iritsi dira era honetako kolektiboei zuzendutako ikastaroak. ikasturtea ikasleak batez besteko
|
urteak
|
|
Nabarmena da nola mugitu den ikasleriaren adina, 21
|
urtez beherakoak
urritu ahala, 36 urtetik gorakoak ugalduz. 16 urte bitarteko ikasle multzoari erreparatzen badiogu, argi azaltzen da EAEn adin horretako gazteen euskararen ezagutza mailan izan den jauzia.
|
|
Nabarmena da nola mugitu den ikasleriaren adina, 21 urtez beherakoak urritu ahala, 36
|
urtetik gorakoak
ugalduz. 16 urte bitarteko ikasle multzoari erreparatzen badiogu, argi azaltzen da EAEn adin horretako gazteen euskararen ezagutza mailan izan den jauzia.
|
|
Nabarmena da nola mugitu den ikasleriaren adina, 21 urtez beherakoak urritu ahala, 36 urtetik gorakoak ugalduz. 16
|
urte
bitarteko ikasle multzoari erreparatzen badiogu, argi azaltzen da EAEn adin horretako gazteen euskararen ezagutza mailan izan den jauzia. Aldera ditzagun 1995 ikasturtean eta 2005 euskaltegietan aritu diren adin horretako ikasleen euskara maila (ehunekotan adierazita):
|
|
EAEko euskaltegi eta autoikaskuntzarako zentroetan ikasten duten ikasleen kopuruak gorabehera bat baino gehiago izan du
|
urteetan zehar
. Horrela, HABEk euskaltegien datuak prozesatzen dituenetik (1985 ikasturtetik), 1995 ikasturtea izan da ikaslerik gehien ezagutu duena:
|