|
2003
|
|
|
Adibidez: 20 eta 40
|
urte
bitarteko heldu batentzat gomendatutako kaltzio ingestioa (GI) 800 miligramokoa da eguneko.
|
|
|
Enrique Etxeburuak, Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) nortasun katedradunak, dioenez, biztanleen %2 eta %5 artean arazo larriak ditu jokoarekin, eta laguntza medikorik jasotzen ez duten emakume ludopaten “ezkutuko poltsa” bat dagoela ohartarazten du. Jokalariaren profila, hamarkada bat arte, 30 eta 40
|
urte
bitarteko heldu batena zen, klase sozial ertain apalekoa, eta kultura maila ez oso altua. Makina txanponjaleak jolasguneetatik haratago hedatzearen harira, Etxeburua irakaslea eta bere taldea 18 eta 20 urte bitarteko gazteei “ausardia” antzematen hasi dira.
|
|
2004
|
|
|
Aldaketa handienak txikleen sektorean daude: 16 eta 25 urte bitarteko pertsonen %78, 3k kontsumitzen dute; 46 eta 55
|
urte
bitarteko helduen %34, 4k eta 56 urtetik gorakoen %16, 4k. Hala ere, desberdintasunak ez dira hain nabarmenak gozokien kontsumoan:
|
|
|
Hala ere, desberdintasunak ez dira hain nabarmenak gozokien kontsumoan: 16 eta 25 urte bitarteko pertsonen %60, 8, 46 eta 55
|
urte
bitarteko helduen %50, 4 eta 56 urtetik gorakoen %38, 7 Inkestaren ondorioen arabera, azukrerik gabeko gozokien arrakasta da helduen kontsumoaren igoeraren ondorioetako bat. Produktu horien kontsumoa %57, 5era igo da gozokien kasuan, eta %85era txikleen kasuan.
|
|
2005
|
|
|
Espainiako Hortzak Zaintzeko Fundazioko eta Colgateko adituek hortzak garbitzeko ohiturei buruz egindako azterketa baten ondorioetako bat da hau. Oro har, 35
|
urte
bitarteko helduek hortzeria dute “erregularra izatetik txarra izatera pasatzen den egoeran; 35 urtetik aurrera emaitza txarra izaten da, eta oso txarra zaharrek, mota guztietako protesiak behar izaten baitituzte”. Azterketa hori egiteko, 4.700 espainiarri doako inkestak eta azterketak egin zaizkie.
|
|
2006
|
|
|
Ehun espainiarretik hamabik migraina dute eta horien %30ek hiru krisi edo gehiago izaten dituzte hilabetean. Gainera, migrainen %75ek 25 eta 45
|
urte
bitarteko helduei eragiten die, adin produktiboenari, eta, beraz, gaixotasun horrek gero eta lan absentismo handiagoa eragiten du gripeak baino. Baliteke datua gehiegizkoa izatea, baina ez da harritzekoa.
|
|
2007
|
|
|
Esklerosi anizkoitza da 20 eta 40
|
urte
bitarteko helduen bigarren ezgaitasun arrazoia, trafiko istripuen ondoren. Gainera, 750 milioi euro inguruko kostua du urtean.
|
|
2009
|
|
|
Oro har, 50
|
urte
bitarteko helduentzat, honako bi kopuru hauetako txikienaren parekoa izango da kenkaria: urtean 10.000 eurokoa edo lan emaitza garbien eta jarduera ekonomiko guztien% 30ekoa (dagokion ekitaldian norberak jaso dituenak hartzen dira aintzat).
|
|
|
Oraindik ezin da ziurtasun osoz baieztatu zeinek daukan aukera handiagoa bat bateko heriotza edukitzeko, baina egia da bi adin tarte daudela arrisku handia dutenak, hala nola, jaio eta sei hilabete bitarteko haurtxoak eta 35 eta 70
|
urte
bitarteko helduak.
|
|
2010
|
|
|
Hala ere, intentsitate handiagoko jarduerak ere egin lirateke, muskuluak eta hezurrak indartzen dituztenak barne, astean hiru aldiz gutxienez”, adierazi du. OMEk jarduera fisikoak egitea proposatzen die 18 eta 64
|
urte
bitarteko helduei, besteak beste, aisialdiko ariketa, oinez edo bizikletaz ibiltzea, etxean kirola egitea, jolasak, kirolak eta planifikatutako ariketa. Talde horrek “gutxienez 150 minutuko jarduera aerobikoa egin behar du, neurritik intentsitate bizira, astean, edo gutxienez 75 minutuko ariketa aerobiko bizia, edo bi intentsitateen jarduera konbinazio baliokide bat”.
|
|
2011
|
|
|
Halaber, helduaroan, komeni da 10 urtean behin dosi oroigarri bat ematea, denborarekin antigorputzen maila jaitsi egiten baita. Ohar gisa, zenbait azterketa serologikok adierazten dute 18 eta 39
|
urte
bitarteko helduen %62k eta 60 urtetik gorakoen %41 ez dutela behar adinako babes mailarik. Txertoaren eraginkortasun klinikoa% 97koa da.
|
|
|
Nahiz eta campilobakteriosia jakinarazi gabeko gaixotasun arrunta izan, haren eragina handitu egin da eta Europan gehien agertu den gaixotasun gastrointestinala izatera pasatu da. Adinaren arabera, 25 eta 44
|
urte
bitarteko helduak dira kaltetuenak, batez ere gizonak. Bost urtetik beherakoen portzentajea igo da gehien.
|
|
|
Gabonetan enplegu bat lortzeko lehiatzeko hautagai kopurua handitu egiten da krisia eragin duen eskulanarekin: 25 eta 35
|
urte
bitarteko helduak eta prestakuntza dutenak.
|
|
2012
|
|
|
“Un ratito con los abuelitos”, Valdepeñas (Ciudad Real) hiriko Alzheimer eta Bestelako Dementzia Gaixoen Senideen Elkartekoa, 4 eta 5 urteko haurrak eta Alzheimerra duten gaixoak aldi moderatuan biltzen ditu, eta jarduera kognitiboak, psikomotoreak, fisikoak, ludikoak eta sozialak partekatzen dituzte. Saritutako azken programa “Ilunpeko belaunaldiak” izan zen, 2 eta 3
|
urte
bitarteko helduek eta haurrek batera egindako jarduerak biltzen dituena, “harreman positiboak eta ez estereotipatuak sustatzea” helburu duena. Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun Ministerioko Adinekoen eta Gizarte Zerbitzuen Institutuak (IMSERSO) sustatzen du Belaunaldien arteko Harremanen Sarea.
|
|
|
Osasunerako arriskuak herri lehiaketetan Lehiaketa horietan, lasterkari amateurrek lesioak eta zorabioak izan ditzakete garrantzirik gabe, baita arritmiak eta beste grabitate gertaera batzuk ere, eta hil ere egin daitezke. Hori dela eta, “kirol jarduera berri eta bizia egin behar den guztietan, hala nola norbere kontura korrika egitera atera, herri lasterketa bat, triatloi bat edo futbol partida bat “saiheski egunean”, beharrezkoa da aldez aurretik osasun eta kirol ebaluazioa egitea, batez ere pertsona 35 eta 40
|
urte
bitarteko heldua bada”, ohartarazi du Joan Bosch-ek, Bartzelonako Kirol Medikuntzako Unitateko mediku espezialistak. Lasterkari amateurrek lesioak, zorabioak eta arritmiak izan ditzakete, eta hil.
|
|
2013
|
|
|
Eta kontrolpean ez badago, itsutasuna eragin dezake, arritmia kardiakoak eta bihotz gutxiegitasuna. Konplikazio horiek gertatzeko arriskua handiagoa da, gainera, arrisku kardiobaskularreko beste faktore batzuekin batera gertatzen bada, hala nola diabetesarekin. Gaixotasun hau oso ohikoa da mundu osoan, Hipertentsioaren Espainiako Elkartea – Liga Espainiarra hipertentsio arterialaren aurka borrokatzeko (SEH LELHA), 40 eta 65
|
urte
bitarteko helduen %20ri baino gehiagori eragiten die, eta 65 urtetik gorakoen erdiak ingururi. . Eta horietatik %25 eta %35 bitartean bakarrik daude ondo kontrolatuta.
|
|
2014
|
|
|
Lau elkarrizketa/ hitz aspertu egin ditugu, beti ere lehen hizkuntza euskara dutenekin. Esan bezala bi belaunaldirekin, bata 15/ 19 urte bitarteko gazteekin, eta bestea 32/ 37
|
urte
bitarteko helduekin.
|
|
|
Lau elkarrizketa/ hitz aspertu egin ditugu, beti ere lehen hizkuntza euskara dutenekin. Esan bezala bi belaunaldirekin, bata 15/ 19 urte bitarteko gazteekin, eta bestea 32/ 37
|
urte
bitarteko helduekin; belaunaldi bakoitzeko bi talde osatuaz. Talde bakoitzarekin, gutxi gorabehera, ordubete pasatxoko elkarrizketak egin ditugu, eta ondoren elkarrizketa horiek transkribatuak izan dira aztertuak izateko.
|
|
|
Eta, aurreko urteetan erregistratutako datuen arabera, sexu transmisiozko infekzioen (ITS) arriskua areagotu egiten da. Munduko Osasun Erakundearen arabera (OME), urtean 448 milioi kasu berri sortzen dira munduan (sifilia, blenorrea, klamidiasia eta trikomoniasia) 15 eta 49
|
urte
bitarteko helduengan. Kopuru horri gehitu behar zaizkio, gainera, GIBak eragindako infekzioak eta oraindik tratamendurik ez dutenak, hala nola hepatitisa edo giza papilomaren birusak eragindako garatxo genitalak (VPH), umetokiko minbizia eragin dezaketenak.
|
|
|
Baina baita haurren prozesu onkologikoetan ere. Minbizia sendatzea, musikaren laguntzaz HM Ospitaleetako Hematologia eta Onkologia Pediatrikoko Unitatean (HHOP), HM Montepríncipe Unibertsitate Ospitalean (Madril), 0 eta 18 urte bitarteko haurren eta 18 eta 21
|
urte
bitarteko heldu gazteen tratamendu onkologikoan sartzen da musika. eta arteak bere buruarekin eta besteekin komunikatzeko uneak sustatzen ditu haurrarengan, emozioen adierazpena errazten du eta gaixotasunaren tratamenduan egoera aktiboa errazten du.
|
|
2017
|
|
|
10.000 urrats egunean Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) argitaratutako ‘Osasunerako jarduera fisikoari buruzko munduko gomendioak’ dokumentuan, adin tarte bakoitzerako gutxieneko jarduera fisikoaren kopurua, intentsitatea eta iraupena gomendatzen dira. 18 eta 64
|
urte
bitarteko helduentzat, bihotz eta muskulu funtzioa hobetzeko eta hezurren osasuna eta gaixotasun ez transmitigarrien eta depresioaren arriskua murrizteko, gomendatzen da astean gutxienez 150 minutu egitea intentsitate ertaineko jarduera fisiko aerobikoan, edo astean 75 minutuko jarduera fisiko aerobiko indartsua egitea edo biak konbinatzea. Barne Medikuntzako Espainiako Elkarteak (SEMI) zehazten du ariketa fisiko moderatua eta osasungarria egunero gutxienez 30 minutuko paseoa edo egunean 10.000 urrats egitea dela.
|
|
2018
|
|
|
34
|
urte
bitarteko helduen kasuan gauzak pixka bat iluntzen dira. Izan ere, beheranzko joera dagoela dirudi bitartean behintzat, euskaldun kopurua %73 izatetik %65 izatera jaitsi baitzen.
|
|
|
Ibilbidea ere gogorragoa izan daiteke, eskailera elektrikoak saihestu eta beti oinez igo. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) 18 eta 65
|
urte
bitarteko helduentzat gomendatzen du astean 150 minutuko jarduera fisiko neurritsua egitea (azkar ibiltzea edo bizikletan lasai ibiltzea) astean edo 75 minutuko jarduera fisiko bizia (bizikletan azkar ibiltzea). 15 minutu egin eta 15 minututan lanera bizikletaz joanez gero, OMEren jarduera fisikoari buruzko gomendioak bete behar dira.
|
|
2021
|
|
|
Eskuarki, kaltzio gehiegi ez da dietaren bidez gertatzen, bigarren mailako ondorio gisa baizik, zenbait minbizi motatan edo gehiegizko osagarritasunarengatik. Gehiegizkotzat jotzen da 1etik 8 urtera bitarteko haurrak eta 19 eta 50
|
urte
bitarteko helduak 2.500 mg-tik gora igarotzen direnean, 51 urtetik gorakoak egunean 2.000 mg-tik gora daudenean eta 9 eta 18 urte bitarteko gazteak egunean 3.000 mg-tik gora igarotzen direnean.
|
|
2022
|
|
|
haurrek 4,5 puntu altuagoak eta heldu gazteek 3,2 puntu. Hau da, oso litekeena da 25
|
urte
bitarteko heldu gazte horien solaskideak askotan beraien seme alabak izatea, eta, esandako gizarte araua betez, guraso horiek beren umeei euskaraz egin eta umeek ere hizkuntza berean erantzutea.
|
|
|
Horren arabera, adin taldeetan gorantz egin ahala EKEk erakusten duen beheranzko joera orokorra heldu gazteek eten izana, euskararen berezko transmisioa seme alabengan bermatzeko ahaleginaren ondorioa litzateke; hau da, haiekin euskaraz gehiago egingo lukete adin talde bereko solaskideekin baino. Neurri apalagoan bada ere, antzera gerta liteke 45
|
urte
bitarteko heldu nagusiekin, horietako gazteenak kaletik beren seme alabekin oraindik ibiliko direlako. Baita 65 urte edo gehiagoko adineko batzuekin ere, bilobak zaintzen kaletik ibiltzen dira eta.
|
|
|
jatorri etorkinekoak eta turistak. Beste hizkuntza batzuk kalean baliatu dituztenen proportziorik handiena 25
|
urte
bitarteko heldu gazteena da, eta ahulenak haur eta adinekoena. Heldu gazteen talde horri dagokion adina ondo egokitzen da etorkinen eta turisten kasura.
|
|
|
Arestian azaldu denez, adinaren arabera agertzen den EKEren joera orokorrak badu salbuespen bat, zeina EH osoko eta lurralde batzuetako datuetan berretsia den: 25
|
urte
bitarteko heldu gazteen EKE maila handiagoa da 15 urte bitarteko gazteena baino. Horrela, adinean gorantz egin ahala EKEren beheranzko joera orokorra adin talde horretan eteten da.
|
|
|
Oso litekeena da 25
|
urte
bitarteko heldu gazte horien solaskideak askotan beraien seme alabak izatea, eta, esandako gizarte araua betez, guraso horiek beren umeei euskaraz egin eta umeek ere hizkuntza berean erantzutea.
|
|
|
Horien adinari erreparatuz, hiztun proportziorik handiena 25
|
urte
bitarteko heldu gazteena da. Adin tarte hori ongi egokitzen da, gure ustez, hiztun horiek etorkinak edo turistak izatearekin.
|
|
|
Jonatan Ruiz, Granadako Unibertsitateko Gorputz Hezkuntza Departamentuko ikertzailea, bere taldearen laguntzarekin egiaztatu zuen hori bera gertatzen ote zen norberaren barruko tenperaturarekin. Botoi termiko bat jarri zuten 15 eta 25
|
urte
bitarteko heldu talde baten eskumuturrean. Zazpi egunez erregistratu zuten beren tenperatura, eta ikusi zuten, organismoaren barruko tenperatura zenbat eta handiagoa izan, orduan eta txikiagoa zela ehun arrea.
|
|
|
Egoera soziolinguistikoarekiko koherentzia dute emaitzek, adin tarte horietakoek baitute ezagutzarik handiena. Aztertzekoa izan daiteke 25
|
urte
bitarteko heldu gazteen bilakaera, orobat. Izan ere, gaur gaurkoz, 15 arteko gazteen portaerara hurbiltzen dira euskararen erabileran:
|
|
2023
|
|
|
Estatu Batuetako irabazi asmorik gabeko ikerketa institutuaren (National Sleep Foundation) ametsetako aditu talde batek gomendio batzuk eman zituen adinaren arabera lo egin behar dugun orduei buruz. Bertan azpimarratzen zuen 14 eta 17 urte bitarteko nerabe batek 8,5 eta 9,5 ordu artean lo egin behar lukeela egunean, eta 65 urtetik gorako helduek, berriz, 7 eta 8 ordu artean atseden hartu behar dutela egunean, eta 26 eta 64
|
urte
bitarteko helduek 7 eta 9 ordu artean lo egin behar dutela. Hala ere, nahiz eta medikuek eta adituek behin eta berriz esaten duten oso garrantzitsua dela helduek atseden hartzea eta gutxienez 7 orduz lo egitea, guztiek ez dute lortzen, eta arrazoiak askotarikoak dira.
|