|
2000
|
|
|
1893ko ekainaren 22an inauguratua izan zen punta boleako jaialdi batekin. Hogei
|
urte
beranduago, erre egin zen.
|
|
|
1938ko maiatzaren 24an egin zen ate irekitzea. Lau
|
urte
beranduago, buruz buruko profesionalen arteko txapelketaren lehendabiziko finala pilotaleku honetan jokatu zen. Atano III.a Iraetako Txikitoaren aurka.
|
|
|
40
|
urte
beranduago, hala ere, debekua etorri zen. Esparru zientifikoan, Gabriel Nahas eta A. Campbellek kalamuaren kalte organikoen inguruko ikerketak burutu zituzten.
|
|
|
Hogeita hamar
|
urte
beranduago Karmelo Etxegarai ikastola bitan banandu zen Publifikazio legearen ondorioz. Karmelo Etxegarai bera eskola publiko bihurtu zen, eta bertako kide ziren zenbait gurasoren eta irakasleren ekimenez Ikasberri Ikastola sortu zen.
|
|
|
Sarrionandiaren marinelak, edo Atxagaren moduan esateko, bere literaturan gehien dirauen" ispiluko irudiak" hamar
|
urte
beranduago ere hor dirau Ifarraldeko orduak (1990) liburuko" Amorante ausarta" narrazioan ere. Ez da hor marinela protagonista, Merlin azti maiteminduaren fatuma da gaia, baina Pott Bandako idazleei eginiko erreferentzia zuzen eta zeharkakoen artean, bada marinelaren aipamen bat ere.
|
|
|
dela aldarrikatzen du. Hogei
|
urte
beranduagoko Espainiako konstituzioak, bere bigarren artikuluan hau ere,, zatiezintasunaren hastapena, aldarrikatzen duargi eta garbi, batere logikarik ez duen (ez arruntik, ez eta juridikorik ere), nazioa, ren (espainola) eta menpekoak diren bigarren mailako, nazionalitateen, arteko bereizketa kontzeptuala ondorioztatzeko.
|
|
|
Hau maila inkontzientean gertatzen da eta psikoanalisitradizionalak ez zuen kontuan hartzen harremanen alderdia. 1948an, AmaEskizofrenogenoa (Fromm Reichmann, 1962) terminoa sortu zuen Frieda Fromm Reichmann ek, eta hiru
|
urte
beranduago, 1951n, bere Analisi zuzena izenekoliburuaren atal bat, Ama perbertsoa (Rosen, 1953) deitua, dedikatu zionterminoari. Autore biek eragin handia edukiko zuten Familia Terapiarengarapenean, terapia honek psikoanalisiaren barruan psikebarneko alderdiak ezezik, ama semeen arteko harremanaren elkarreraginezko alderdiak ere planteatzenbaititu.
|
|
|
Lau
|
urte
beranduago berriz egin nuen topo Txillarrekin, 1979ko udazkenean hainzuzen. Oraingo honetan, ordea, bera irakasle eta ni ikasle izatea suertatu zitzaigun, Deustuko Unibertsitateak eskaini zituen doktorego ikastaroetan, euskaraz lehenengoz.Beraz, hiru hilabetez, ikastaro bat eman zigun ikasle bakar batzuei.
|
|
|
XX. mendeko 40 hamarkadararte, ardiak behiak baino ugariagoak ziren. 1935 urtean Karrantzan 13.785 ardi buru zeuden, hamar
|
urte
beranduago erdira murriztuz; eta joera hori 80ko hamarkada arte luzatu zen. Azken urteotan, berriz, ardi produktuen salmenta hobeak direla eta, ardiak emendatzen ari dira, eta gaur egun Karrantzan 7.000 ardi buru inguruk larratzen dute.
|
|
|
Gero, 1952 urtera arte itxita egon zen eta urte horretan bainuetxea Aita Palotinoen ordena italiarrari utzi zitzaion. Lau
|
urte
beranduago erlijiosoek erosi egin zuten bai nuetxea. Hauen eskuetan, eskola, barnetegi eta seminario gisara erabili zen, baina 1976 urteaz geroztik. Espiritualitate Etxea?
|
|
|
Gogoratu ere ez zitzaidan Kristina hor aurkitzen ahal nuela. Eta hori harrigarria bazen, aurreko egunetik kostalde hurbilean —" negozioetan" hura ere? — jotzen nuela kontuan hartuta, are harrigarriagoa haren mintza doinua, eztia izaki aspaldiko partez, elkarrekiko lehen
|
urteetan
berandu etxeratzen nintzenean bere ahakarrak xamurtzeko ohi zuen kadentzia goxo berekoa. Ezin sinetsiak neure baitara bildua, mutu nirauen, sukaldeko ate pareraino ailegatzeko herabe, handik barnetik baitzetorren nire emaztearen boza.
|
|
2001
|
|
|
Kulturalki eta ekonomikoki familia probilegiatu batean hazia, 1882an Londresen, hamar urte besterik ez zituela, erosi zituen bere lehen piezak txanpon hispaniko batzuk eta bi
|
urte
beranduago, zurezko kaxekin eta aldizkarietatik moztutako koadroen erreprodukzioekin bere lehen museoa osatu zuen. Hemeretzi urterekin erabaki zuen" museo espainiar" bat egitea.
|
|
|
Hemeretzi urterekin erabaki zuen" museo espainiar" bat egitea. Hiru
|
urte
beranduago, 1892an bisitatu zuen lehen aldiz Espainia eta aurretik hartutako erabakiak indar gehiago hartu zuen orduan. " Nik Espainia den bezalakoa ezagutu nahi dut eta museo batean islatuta utzi" idatzi zion amari.
|
|
|
Nazioarteko merkaturik indartsuenak eta baliorik sendoenak ere ez ziren onik atera delako" crash" bortitza iritsi zenean. Burtsetako mamu hori berriro agertu zen, hiru
|
urte
beranduago, Estatu Batuak Irakeko erasoan sartu zirenean (1990), nahiz eta erorketa ez zen 1987ko mailaraino iritsi.
|
|
|
Zutabe nagusia eta nobelan adiera sinboliko izugarria duena, 13arekin lotutako data zerrendak osatzen du: 1936ko irailaren 13an sartu ziren erreketeak Donostian Ategorrieta gainetik okupazioa burutuz (55..); ia hirurogei
|
urte
beranduago, irailaren 13an, haserretu ziren protagonista eta bere emaztea azkenengoz eta egun berean ezagutu zuen senarrak Bioleta (58). 1936ko otsailaren 13koa da, halaber, Mikele de Abando eta protagonistaren aita azaltzen diren argazkia (eta gerora esango denez, Bioletaren ama egun horretako harremanen fruitu da); 1936ko uztailaren 13a da Calvo Sotelo hil zuten eguna,...
|
|
|
Gure merkaturako egokitutako lehenengo produktua Zen (1965) deiturikoa da. Hamabi
|
urte
beranduago Inoui eta bi urteren buruan, Tactics. Japoniar estetika daukan Murasaki perfumea plazaratu dute 1980an eta, halaber, Frantzian eta Alemanian sukurtsalak zabaldu dituzte.
|
|
|
Perfumegintzan 1972an sartu zen L de Loewe perfumearekin, klasikoa eta loreduna. Loewe k perfume on bat asmatu eta lortu zuen 1985ean, Aire deiturikoa, eta hiru
|
urte
beranduago berriro ospea eskuratu zuen Esencia perfumearekin. Beste perfume ospetsu bat Gala Loewe (1991) izan da, barrokoa eta exotikoa.
|
|
|
Italian jaioa izan arren (Turin-en), 1932an Parisen zabaldu zuen bere jostun tailerra eta, horretan lortutako ospearekin, 1946an Coeur Joie perfumea merkataratu zuen, Lalique k diseinaturiko ontzian, eta Roure perfumeetxeak sortua; nota berdeak eta loredunak ditu. Bi
|
urte
beranduago, 1948an alegia, L. Air du Temps perfumea kaleratu zuten, fina eta dotorea, mundu osoko emakumeek atsegin dutena. Zalantzarik gabe onenetarikoa da.
|
|
|
Etxeberri, eta beste horrenbeste, ohitura zaharrei atxikiak ageri zaizkigu gai honetan. Oihenartek, berriz (ehunka
|
urtez
beranduago Arana Goirik egin zuen gisan), bere legeak sartu nahi ditu, nahiz lege horiek atzerrietako bertsogintzan maiz onartuak izan. Berberak aitortzen du, Musekin ari dela:
|
|
|
Behialako edangi edo büveta izugarri haietan gurutzatzen eta mintzatzen genituen asko plantatzen ziren hogei
|
urte
beranduago, gauez huts zeuden bide hegietan jazartzen zitzaizkigun saltoki prekarioen itzalpean edozer saltzen, uda mineko euli beltzen zurrunga lagun. Politikariek, gureek barne, H delakoa azken modan ahoskatuz, Herriarentzat jagoitik garapen globala eta globalizantearen premia proposatzen zuten, petits foursez asetzen segituz bistan dena:
|
|
2002
|
|
|
Nondik norakoak laburbilduz, 1972an sortu zen Iparraldeko Elkar argitaletxea, eta handik bi urtera, Baionako Zabal eta banatzailea. Hego Euskal Herriari dagokionez, Franco hil eta berehala, 1976an, Bilintx eta Zabaltzen sortuko zituzten Donostian; pare bat
|
urte
beranduago, Hegoaldeko Elkar argitaletxea. Eta horien jarraian, Euskalgintza Elkarlanean Fundazioa osatuz Euskal Herria osoan banaturik dauden argital enpresa guztiak.
|
|
|
1996an Euskalgintza Elkarlanean Fundazioa sortu zen «euskararen eta euskal kulturaren sorkuntza, sustapena eta garapena modu eraginkorrean bultzatzeko». Hiru
|
urte
beranduago enpresa guztietako ondasunak esku pribatuetatik Fundaziora aldatu ziren
|
|
|
Khrushovek hamabi
|
urte
beranduago, 1956an, itzultzeko baimena eman zienean, lur eta lantoki onenak estatu errusiarren konpainiekin etorritako etorkinen eskuetan aurkitu zituzten. Borroka artean gertatu zen etxeratzea, eta oraindik Txetxeniako gizartean asko nozitzen dira orduko iskanbilen oihartzunak.
|
|
|
Independentzia aldarrikatu eta hiru
|
urte
beranduago, 1994ko azaroan, Boris Ieltsinek, piztu zuen gerra. Militar buruek eskualdea azkar menderatuko zutela sinetsita, 40.000 soldadu errusiar bidali zituen bertara, Grozni hiriburua bonbaztatu eta beste hainbat herri suntsitu zituen.
|
|
|
" Tempo politikoari erreparatu behar zaio" esan zuen. ' Tempoa', bai, baina 17
|
urte
beranduago guk esandakoak esatera. Berak beste zerbait esan nahiko zuen," gauza bakoitza bere garaian" edo holako zerbait.
|
|
|
Lehen Karlistada bukatu zenean, ez zen Nafarroakoaren antzeko akordioriksinatu liberalen eta gobernu zentralaren artean, eta garai isabelinoan erakunde haieketa Estatu liberalaren berezko figurak, gobernadorea eta diputazio probintziala, batera bizi izan ziren. Hirugarren karlistadaren ondoren, Foruak Deuseztatzeko Legea onetsi zen (VII), homogeneizatzeko helburuarekin, eta desagerraraziegin ziren erakunde haiek; bi
|
urte
beranduago, ordea, II Errege Dekretuan araututako hitzarmen ekonomikoa sinatu zen. Abiapuntua eta ibilbideaezberdinak izanda ere, emaitza oso antzekoa izan zen Hego Euskal Herriko lauprobintzietan:
|
|
|
Zerbitzuen indartzea laurogeiko hamarkadaren erditik laurogeita hamarreko hamarkadaren ia erdira bitarteansuertatu zen. Hamarkada horretan zerbitzuen ekarpenak hamar puntu egin zuengora produktuan eta enpleguan, 1983an bi aldagaien kasuan %50 baino proportzioapalagoa islatzetik hamar
|
urte
beranduago ia %60 ordezkatzera igaroz. Areago, zerbitzu jardueren hedapen erlatiboak bere onenak eman dituela dirudi, momentuz, 90eko hamarkadaren bigarren zatian bere pisu erlatiboa ez baita aldatu.
|
|
|
Ondorioz, euskalenpresek munduko merkatuetan duten salmenta ordezkaritza handitu egin zenhamarkada horren buruan, 13.2 taulak azaltzen duen legez. Hots, bertako enpresekmundu mailako merkatu kuota irabazi dute hamarkada horretan, hamarkadarenhasieran merkatu globalean eginiko elkartrukeetatik %0, 21 Hego Euskal Herrikoesportazioek osatzen baitzuten eta hamar
|
urte
beranduago ehuneko hori %0, 266raigo baitzen. Gogoan izan behar da ezen hamarkadaren erdian, 1996an alegia, merkatu kuota 1985ean baino apalagoa zela, eta, beraz, kuotaren aurrerakada batik bat1990eko bigarren erdian suertatu zela.
|
|
|
13.2 taulan ikus daiteke joera horren azken hamarkadetako bilakaera. 1980ko bigarren erdian esportazio joeraren beheraldia jazo zen, BPGaren ia %20 esportatu baitzen 1985an eta %18, 4 1990ean.Alabaina, 1993ko bihurgunearen ostean, esportazio joerak egundoko susperraldiaeduki zuen, 1996an euskal esportazioak produktuaren %28, 1 ordezkatzerainoiritsiz eta hiru
|
urte
beranduago %32, 2ra helduz. Beraz, azken hamardaren buruaneuskal ekonomian produzitzen denetik gero eta esanguratsuagoa da kanpokomerkatuetan saltzen dena:
|
|
|
Lehena, kanporako irekitasun maila da, zeinak esportazio eta inportazioen baturak BPGarekiko duen ehunekoa azaltzen duen. 13.2 taulak erakusten duenez, indize horrekaparteko igoera izan du azken hamarkadetan; izan ere, 1985 urtean %39koa izanzen eta hamabost
|
urte
beranduago %56 izatera heldu baitzen. Indize honen bilakaeran ere, jakina denez, esportazio eta inportazioen bilakaera erritmoak errepikatzen dira, eta, ondorioz, 1990eko hamarkadan emandako dinamismoak igoarazi duindizea.
|
|
|
Aipatutako taulak Hego EuskalHerriko estaldura tasaren gorako joera argia erakusten du. Izan ere, 1985ean euskal esportazioek doi doi gainditzen zituzten inportazioak, tasa %103koa zelarik, eta hamabost
|
urte
beranduago tasa ia %120koa zen, merkataritza saldoak superabitesanguratsua agertuz. Nolanahi ere, tarteko bilakaera ez zen egonkorra izan aldihorretan, gorabeheratsua baizik.
|
|
|
Alemaniako merkatua garrantzitsuago bihurtu da bertako produktuentzat, esportazioen %14tik %16, 4rako urratsa eman baita. Europako Batasunetik kanpo, loturak sendotu egin dira zerbait Japonia, Mexiko eta Ekialdeko Europarekin, etabatez ere, Latinoamerikarekin, zeren 1990ean azken merkatu honek EAEko esportazioen %4, 2 hartzen bazuen, eta hamar
|
urte
beranduago %7, 6 eskuratzen baitu.
|
|
|
Esan dugunez, merkatu hori izan da euskal ekonomiaren berezkomerkatu babestua, 1993an Europako merkatu bakarra indarrean ipini arte. Horrelaulertzen da ezen 1985ean, hots, Europako Elkarterako atxikimenduaren aurretik, Estatuko merkatuetan eginiko euskal produktuen salmenta BPGaren %60 izatea.Baina, hamar
|
urte
beranduago, Estatuko merkatuak euskal produktuen BPGaren%36 erakartzen zuen. Bitartean, Europako Batasuneko merkaturako joera alderantzizkoa izan da.
|
|
|
Nafarroan oso deigarria da produktu kimikoen eta paperaren esportazioetako pisu erlatiboaren galera, kasu bietan ondasun horiek esportazioei egindieten ekarpena erdira murrizten baita hamabi urtetan: produktu metalikoetan%10, 1ekoa zen partaidetza 1988an, eta hamabi
|
urte
beranduago %4, 8ra jaitsi zen; paperaren partaidetzan %10, 6tik %5erako jaitsiera gertatu da. EAEan, 80ko hamarkadan esportazioetako sektore burua ekipo ondasunek eta produktu metalikoekosatzen zuten (esportazioen %29 eta %30, hurrenez hurren).
|
|
|
Euskaraz idatzitakolehen tesina, Jazinto Iturbe kimikariarena, 1973an aurkeztu zen Zientzia Fakultatean. Donostiako Kimika Fakultateko Luis Mari Bandres eta Antxon Santamariaizan ziren 1976/ 77eko ikasturtean euskaraz lehen klase ofizialak eman zituztenak.Bi
|
urte
beranduago Leioako Zientzia Fakultateko irakasle talde bat (Jazinto Iturbe, Jose Ramon Etxebarria, Itziar Urretxa, Jesus Mari Txurruka, Jesus Mari Arregi, Mari Jose Zarate eta Iñaki Garcia Gurtubai) bide beretik abiatu zen, eta 1979/ 80ekoikasturtean posible zen Biologiako lehen ikasmaila euskaraz ikastea26 Kasubietan, artean unibertsitateko irakasle ziren hainbat lagunen borondatea izan zenekin... Bi elementu horiek funtsezkoak izan ziren 1985 urtera arte, hots, EHUko Estatutuak onartu eta indarrean jarri ziren arte.
|
|
|
1995eanheldu zen unibertsitatera heziketa osoa euskaraz izan zuen eskola publikoetakoikasleen lehen belaunaldia41 Bilakaera hori oso adierazgarria da: 1982/ 83 ikasturtean EAEko unibertsitate aurreko mailetan 63.699 ikaslek(% 12,2k) aukeratu zuten eredua, hamar
|
urte
beranduago 102.287 ziren (%24, 3) 42 Joera hori areagotuegin da azken urteotan. 1994an ikasleen %25ek Unibertsitatean sartzeko hautaproba euskaraz egin zuten; 1997an %31 izan ziren aukera hori egin zutenak (II.Plangintza, 1999:
|
|
|
Oro har, adin taldea zenbat eta gazteagoa izan, aldaketa hainbat eta handiagoaizan da. Esate baterako, 1981ean adin talderik euskaldunena 85 urtetik gorakolagunen artean zegoen; hamabost
|
urte
beranduago, berriz, 5 eta 9 urte bitarteandago. Izan ere, 1981 eta 1996 urteen bitartean, 5 eta 9 urte bitarteko adin taldeakizan du euskaldunen portzentajearen hazkunderik handiena (37,4 puntu).
|
|
|
Erabaki horren aurka, kasazioko helegitea aurkeztu zuen Euskalerria Irratiak Espainiako Auzitegi Gorenaren aurrean. Auzitegi horrek ere euskal irratiaren aurkako epaia argitartu zuen ia hamabi
|
urte
beranduago, 1990eko irrati banaketaren auziari amaiera emanez17, Konstituzio Auzitegira jotzeko aukera zuten arren, emisoraren arduradunek ez zuten eskaerarik aurkeztu, bigarren maiztasun banaketaren aurka jarrita baitzuten beste helegite bat?.
|
|
|
irrati bat aurrera ateratzeko ideia planteatu zuen, baina ez zen gauzatu. Dena dela, utzitako kutsuak fruituak eman zituen lau
|
urte
beranduago. Berriro ere gazte iniziatibak bultzatu zuen irratia sortzeko ideia.
|
|
|
Laudio Irratia 1985ean sortu zen, jaiak bizitzeko irrati modura. Bi
|
urte
beranduago, 1987ko ekainean, era erregularrean emititzen hasi zen, baimenik ez zuen arren. Hamar mila sinadura lortu zituzten arduradunek baimenaren eskakizunarekin batera aurkezteko, eta 1989an lortu zuten lizentzia.
|
|
|
Entzutegi Nazionaleko Baltasar Garzón epailearen aginduz, 1998ko uztailaren 15ean itxi zuten emisora, Egin egunkariarekin batera, ETAren egituraren partaide omen zelako; lau
|
urte
beranduago, emisora isilik jarraitzen du, epaiketaren zain. Itxieraren aurkako adierazpenak eta manifestaldiak eta zuzendaritzarekin zein langileekiko elkartasuna zabaldu ziren Euskal Herrian ez ezik, gure mugetatik kanpo ere bai.
|
|
|
Radio Nacional de EspañaRNE() irrati katearen lehenengo emanaldia Donostiatik 1961ean egin zen, urriaren 1ean egoitza donostiarra inauguratu zelarik. 1970eko maiatzaren 16an inauguratu zuten RNEren egoitza Bilbon eta, 14
|
urte
beranduago, Gasteizko egoitzaren ateak zabaldu ziren. 1984an bertan ere inauguratu zen Iruñeko RNEren emisora, bi urte lehenago hasitako prozesu baten ondorioz (Albillo eta Sánchez Aranda, 1995:
|
|
|
Bi
|
urte
beranduago, irrati hedapenerako sare bat sortzeko proiektua berreskuratu zuen Junta Nacional de Telecomunicaciones zelakoak. Era berean, 1933ko ekainean, Luzernan buruturiko Irratitelefoniari buruzko Nazioarteko Konferentziaren ondorioz, Uhin Luzeko maiztasun bakarra egokitu zitzation estatu espainiarrari; eta Uhin Ertaineko, sei.
|
|
|
Garatu, Mendebalde dinamikoagoan garatu ziren txinatarren aurkikuntza tekniko haiek. Eta Txinako aurrerapen tekniko haiei esker, Mendebaldeko dinamikotasunak iraultza ekarri zuen komunikazio idatzien mundura, zenbait
|
urte
beranduago.
|
|
|
Gailur literarioetatik arro xeheagoetara jaitsita, bestalde, euskarazko idazkera administratibo nahiz zientifikoaz duen kezka azaltzera etorri zaigu Jesus Rubio ere, Irigoienen idazlana kaleratu baino bi
|
urte
beranduago: " Euskaraz ideia konplexuak era informatiboan idazteko zailtasun ugari direla esaten du Jesus Rubiok" (Euskaldunon Egunkari a,).
|
|
2003
|
|
|
Bibliako erreferentziak eta erasoen aurretik militarrek egiten zituzten kontaketak(" hamar, bederatzi, zortzi...") uztartu zituen horrela. Bi
|
urte
beranduago, buletinaren arduradunek pentsatu zuten arrisku nuklearren alorrean aldaketa nagusiren bat zegoen bakoitzean mugitu zitekeela orratza gauerdirako falta diren minutuak kontatzen dituena egoera larriagotzen edo baretzen ari zela grafikoki adierazteko.
|
|
|
Komunisten kontrako borroka kontraintsurjentearen aitzakiatan («antiterrorismoa» hain hitz elegantea ez zen garai haietan hori zen militarren kontzeptua), milaka herritarren heriotza eragin zuen Efrain Rios Montt jeneralak, eta haren sarraskiak salatu izanagatik eman zioten Nobel Saria Rigoberta Menchu ri. Orain, 30
|
urte
beranduago, berriro lehendakaritzarako aurkezteko eskubidea lortu du Rios Montt famatuak, eta bere aldekoak ari dira terrorea hedatzen Guatemalan zehar, munduaren oharkabean. Hilabeteotan ikusitako giroa deskribatu du Velia Jaramillo kazetariak Mexicoko «Proceso» aldizkarian.
|
|
|
Sei
|
urte
beranduago karrera amaierako proiektu onenaren saria jaso zuen eta baita Arkitekturako Ikasketa Amaierako bigarren sari nazionala ere.
|
|
|
Zaila da ordea, halakorik gauzatzea, herritarrek aritmetika politikorako gogo gutxi izaten baitute. Edonola, galdera bakarra dago; egongo al da, 69
|
urte
beranduago, eskuinari irabazteko Fronte Popular berririk?
|
|
|
Amatiñoren berbetan esanda: " hitz bitan, 1980an irrati telebista indarrean jartzea batez ere goi teknologia lortzea eta hasierako inbertsio handiak egitea zela hainbatek uste arren, hamabost
|
urte
beranduago edonork daki ahalik eta programaziorik onena eskaintzea dela benetan ezein irrati telebistaren egiazko erronka". Telebistaz nahiz irratiaz oro har esaten den hori, sareari berari buruz esan daitekeena ere bada.
|
|
|
Galdutako efektuen artean zeuden gaur egun metaketa induktibo gisa deskribatuko genukeenak eragindakoak, eta baita bi elektrifikazio moten Du Fayren aurkikuntza ezaguna. Franklin eta Kinnersley harrituta geratu ziren hamabost bat
|
urte
beranduago azken horrek hauxe aurkitu zuenean: aurretik marruskatutako beira batek aldaratu duen bola kargatu bat, baita ere marruskatutako anbar edo lakreak erakartzen du.7 Ongi eratutako eta zabal onartutako teoria bat ez zegoenez (ezein zientziak ez du desideratum hori jaiotzatik izaten, eta gaur egun gizarte zientzia gutxik lortu dute, bateren batek lortu badu), egoera nekez izan zitekeen bestelakoa.
|
|
|
Gero etorri zirenekin beste hamaika aldiz txunditu ninduen. Maitemindu egin nintzen, bai, Eibarren Errepublika aldarrikatu zuten egunean baina sei
|
urte
beranduago.
|
|
2004
|
|
|
XX. mendearen hasieran hainbat etnologo eta euskaltzale herriz herri eta baserriz baserri ahozko tradizioak jasotzen ibili ziren. Orain, ehun
|
urte
beranduago, R.M. Azkuek Euskal Herri osoan zehar, Barandiaranek Gipuzkoan, Kanpionek Nafarroan, Aranzadik Bizkaian eta Federiko Baraibarrek Araban burutu zituzten lanek jarraipena behar dute. Jendearen oroimenei eta ahozko literaturari bizkarra erakutsi gabe, geure herrietako historiari ere eutsi behar diogu.
|
|
|
Gramatika honen azken zatia, zortzigarrena, 1882ko zenbakian atera zen, eta osotara 60 orrialde betetzen zituen. Aldizkari berean Geografia linguistica del euskara agertu zuen 1881ean, eta bi
|
urte
beranduago, Donostiako Barojarenean Ensayo acerca de las leyes foneticas de la lengua euskara izenburukoa inprimarazi zuen. Alabaina, lan hauek guztiak txiki geratu ziren bere gramatika erraldoiaren parean, 800 orrialdeko liburutzarra, atalka banatu zena harpideen artean, azken faszikulua 1886ko Donibane egunean moldizkiratu bitartean.
|
|
|
Azpiegitura honen eraikuntza, aldiz, 1912 urtean hasi zen Midi Departamenduko trenbidearen konpainiaren eskutik, baina Lehen Mundu Gerrak geldiagotu zituen lanak. Azkenean, 12
|
urte
beranduago, 1924ko ekainaren 30ean gailurrera iristen zen burdin-bidea ireki zen. Geroztik, martxotik azarora arte urtero egon da irekita, milaka bisitari gailurreraino eramanez.
|
|
|
Laguntzak jasotzen aurrenekoa izan zen Imanol Uriberen Segoviako ihesa (1981). Hiru
|
urte
beranduago, 1984an, euskal zinemaren bi harribitxi estreinatu ziren: Montxo Armendarizen Tasio eta Uriberen Mikelen heriotza.
|
|
|
Irakurketa murriztailea izan zezaketen, baina era berean, borondate politikoa izanez gero, zabal zitezkeenak ziren. 25
|
urte
beranduago, beste testuinguru bat dugu eta abileziarekin jokatu behar dugulakoan nago. Estatutua, alde batetik desbalorizatzen badute eta orduan sinatu zen oinarrizko konpromisoa ez bada betetzen, arrazoi gehiago ditugu ordukoa birplanteatzeko, gaur egiten ari den legez.
|
|
|
Horren bitartez, Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabako eskubide foralak deuseztatuta suertatu ziren. Bi
|
urte
beranduago, martxan jarritako Kontzertu Ekonomikoek lurralde horiek Nafarroako Komenio ekonomikoak finkatzen zuen egoerara hurbiltzen bazituen ere, orduan gorpuztu ziren foruzaletasunak eta euskal abertzaletasunak 1839ko statusera bueltatzea zuten helmuga. Hori lortzeko, XX. mendean zehar, euskal kontzientzia politikoak hiru ekimen esanguratsu abiarazi zituen, bitartean, 1931 urteetan eta hirugarren aldiz, 1975 abagunean.
|
|
|
Badakite. Hogeita bost
|
urte
beranduago herriaren erabakia da gakoa, herriari galdetzea da gakoa, eta ez Estatutua, ez Amejoramendua, eta proposamenak horretara datoz, ez egungo eredua indartzera, gainditzera baizik.
|
|
|
Hogeita bost
|
urte
beranduago, konponbidea sukaldatzeko ordua heldu zaio herri honi. Horretara goaz.
|
|
|
Duela hogeita bost urte ETAk Espainiako ejertzitoarekin negoziatu nahi zuen autodeterminazioa. Hamar bat
|
urte
beranduago, Arjelen, Estatuko ordezkari zibilekin egin zuen saioa. Lizarrako itunerako emandako negoziazioetan, abertzaletasunaren baitako paktua zen armak isilik mantentzeko jarri zen exijentzia.
|
|
|
Hor dago Xalbador zenari zuzenduriko 7 minutuko txistukadaren gertaera, 64aren inguruan, eta, Daniel Landartek astekari honetan lehengo batean esandakoa. Hain zuzen ere, 1984an, 20
|
urte
beranduago, Azpeitiko Antzerki Topaketetan sumatu zuenez, Hegoaldeko ikuslegoak ez zuela ulertzen Iparraldeko euskara. Beste hogei urte beranduago darabiltzagun erreferenteak direla medio mugaren eraginak handitzen jarraituko duela esan genezake.
|
|
|
50 urteko bilbotar hau Abokatu Kolegioko Zuzendaritza Batzordeko lehen emakumea izan zen 1987an. Hiru
|
urte
beranduago Athleticeko zuzendaritzan sartu zen han ere emakumeei bidea irekiz. Egun Club horretako lehendakariordea da.
|
|
|
1935ean buruzagitza sindikalaren gutxiengo batek Committee of Industrial Organization eratu zuen, horiek industria bakoitzeko langile guztiak bilduko zituzten sindikatuak nahi zituzten. Bi
|
urte
beranduago, Lanaren federaziotik bota ostean Congress of Industrial Organizations (CIO) finkatu zuten. John Lewis United Mine Workers eko buruzagia aurrean zutela CIOk kanpaina indartsu bat hasi zuen altzairu, auto, beira, kortxo eta beste eskala handiko produkziodun industrietako langileak antolatzeko.
|
|
2005
|
|
|
Aurreko hitzak nire egiten ditut, nireak ez direlako. Julio Caro Barojak idatzi zituen 1970 inguruan, eta Los Baroja liburu bikainean argitaratu zituen bi
|
urte
beranduago. Sarritan pentsatu dut nola arraio utzi zioten Don Juliori aipatutako testu horretako hainbat eta hainbat ideia bikain eta baieztapen gordin azaltzen.
|
|
|
1998.ean kaleratutako lanean, Alonso-k 1996ean finkatutako ildotik jarraitzen du. Hau da, 1996ean iberiera deszifratzea lortu zuenez gero, bi
|
urte
beranduagoko liburuan autoreak testu iberiarren corpusaren bilketa eta (bere hiztegiko) euskararekin itzulpena egiten du. Beraz, bost orrialde eskaseko aitzin solasaren ostean, liburu honetan hainbat testuren itzulpena bildu da82.
|
|
|
Bestetik, erantzunetan azaltzen den tonu burleskoa dugu, non askotan rolsexualen inguruko aipamenak egiten diren. Hogei
|
urte
beranduago, cantinero, edota, generala, bezalako hitzak ere agertu egin ziren eztabaidan.
|
|
|
–Año de 1978/ Escrito de Isabel y Rosasobre la formacion de una compañia de señoritas en el Alarde de San Marcial?. Irekitzean, eskuz eta kaligrafia eta ortografia txarrez idatzita dagoen eskutitzaazaltzen da. Jada testutxo honetan azaltzen dira 20
|
urte
beranduago aldarrikatukodiren ideia nagusiak:
|
|
|
ezzuen denbora askorik behar izan ordenantza berria idazteko. Aldaketa ideologikoazgain, ordenantza honek 20
|
urte
beranduago oso garrantzitsua izango den berriztapena dakar: jada existitzen den Alardearen Juntaren instituzionalizatzea, hori baitaordenantza aldatzeko eta interpretatzeko eskuduntza esklusiboa izango duena.Ordenantza baino lehen, eskuduntza Irungo hiritarren ordezkaritza zen udalbatzarrean zetzan.
|
|
|
Alardearen aurreko egunean, EAEko Auzitegi Nagusiak Barne Sailarenebazpena baieztatzen du. Bi
|
urte
beranduago Estatuko Auzitegi Gorenak BarneSailaren ebazpen hori Alarde Fundazioaren adierazpen askatasunaren kontra eginzuela esan zuen. Laster ikusiko dugun bezala, azken epai horrek bide judizialarennorabidea aldatzea ekarri zuen.
|
|
|
Zenbait
|
urte
beranduago eta sismologia tekniken aurrerapenei esker, Ozeano Bareko ekialdeko gandorrean ganbera magmatiko baten agerpena ziurtatu ahal izan zen. Egun, gandor horretan zehar ganbera magmatiko jarraituaren agerpena ziurtatzen duten datu ugari daude, baina lortutako neurriak ofioliten ikerketatik ondorioztatutakoak baino askoz txikiagoak dira.
|
|
|
|
Urteak
beranduago, mukiek ere mukizapian bat egiten dutelako, Leirek J.M.V. ren gutun bat jaso zuen, laneko kontuak medio. J.M.V. k eskuz idatzitako gutuna.
|
|
|
20 urtetan ereduen euskalduntze nabarmen bat eman da EAEn, batez ere 16 urtera bitarteko irakaskuntzan. Bi datu ematearren, Lehen Hezkuntzan, 83 84ikasturtean EAEko ikasleen% 80 ingurukAereduan ikasten zuen, eta 20
|
urte
beranduago% 20 baino gutxixeago dira. Lehen HezkuntzaDereduan ikasten dutenak, berriz, 8 3 8 4an% 15 izatetik 02% 50 pasatxo izatera pasatu dira (ereduan ikasten dutenak% 25 inguru dira azken 10 urteetan).
|
|
|
Urte horretako udan, Donostian, Emakumearen omenaldia euskarari egin zuten. Bi
|
urte
beranduago, 1932an, emakumeek boto eskubidea lortu zuten; horrenondorioz, besteak beste, hizlari abertzaleen artean emakumeak ere topatu ahal izango ditugu aurrerantzean (SorneUnzueta adibidez).
|
|
2006
|
|
|
Eta ordurako argi eta garbi zegoen Madril alderako txango militarra, egun batzuetako kontua izan behar zuen hura, Gerra Zibila bilakatzen ari zela. Diario de Navarrak berak 1931ko apirilaren 12an, Errepublikaren aldarrikapenaren bezperetan, «hauteskundeak galduz gero gerra zibila baino ez zaigu geldituko», iragarritakoa, bost
|
urte
beranduago egi bihurtzen ari ziren.
|
|
|
2000 urtean Al Gore-ri George Bushek irabaz ziezaion Floridan honen anaia gobernadoreak hauteskundeetan egin tranpak plazaratu zituen, artikulu, liburu eta filmetan. Lau
|
urte
beranduago, Kerry hautagai demokratak Ohio eta New Mexikon gaizki kontatutako botoak zirela medio galdu zuela erakutsi zuen Palastek. Bere liburuak oso ondo saltzen omen dira; orain modan dago bere The Armed Madhouse, Eroetxe Armatua, artikulu bilduma.
|
|
|
Conradek bere liburuan gogortasun handiz erakutsi zuen Afrikatik Europara Londres iluneraino ekarritako ondasunak kutsatuta daudela kolonialistek Kongon burututako holokaustoaren odolez. Ehun
|
urte
beranduago, Conradek maisuki erakutsitako Londresko kaietara jo du Katharina Aingerrek, haietan ikusi ditu urrutitik etorritako zura, mineralak eta beste hainbat ondasun eta idatzi du: «Ez dago gaur ere urrutiko gerrak pagatzeko saldu den zura inportatzea galeraziko duen ezer.
|
|
|
Matxinoak delako' pilaga' horietakoak dira, eta dauzkagun berri nahasien arabera armaz ondo hornituta zeuden». Hori izan da luzaz egia ofiziala, ia 60
|
urte
beranduago indio haietako batzuen senideek Rincon Bomba hezur bila arakatzea erabaki duten arte.
|
|
|
Dirudienez, Inperioko beste lurralde batzuetan gertatu zen legez, antzinako euskaldunak menperatuak eta kontrolatuak zeuden arren, beraien hizkuntza, defentsa eta bizimodua mantentzeko nahikoa autonomia gorde zuten. Egoera zeharo aldatu egin zen ehun
|
urte
beranduago, bisigodoek baskoien kontrako kanpaina militarrak aurrera eraman zituztenean, baskoi batzuk erromatarren mendekoak izaten jarraitzen zutelako eta mendialdeko baskoiak zakuraketak egiten hasi zirelako behealdeko beraien bizilagunen lurretan.
|
|
|
Jonen aitzineko bizimodua, erakundean sartzea, komisaldegikogaldeketa saio garratza eta heriotzaranzko ehun metroak. Liburutik sortu den filmaederra bezain ikusgarria da, zenbait
|
urte
beranduago ere.
|
|
|
Bilakaera luzea eta astiroa izan da. ETAko ekilea eta geroxeago IK koa, gudaria zen eta hogeita hamar
|
urte
beranduago ekile berdina argiki terrorista daidazleentzat. Ez denentzat bistan dena, baina bai anitzentzat.
|
|
|
Herenegun bertan Atxagak Txilen esandakoak, berri agentzia batetik atzo jasoak: «Neronen begiekin ikusi dut nola nirekin arbolatik sagarrak hartzen zitueneskolako lagunak hiru
|
urte
beranduago euskal nazio eraikuntzarako bide maoistakzuen garrantziari buruz nola hitz egiten zidan. Horixe da euskaldunok bizi izandugun egoeraren partikulartasuna».
|
|
|
Bananduta daudelaesaten dit lagun batek nire desilusiorako. Lau
|
urte
berandu iritsi naiz. 1974angaude.
|
|
|
Friburgoko Unibertsitatean ikasi zuen eta bertan Literaturan doktoratu zen 1922an. Sei
|
urte
beranduago unibertsitatera bueltatu zen Heidegger-ekin filosofia ikastera; berak zuzendu zion Hegel-i buruzko tesia.
|
|
|
Lurra Saturnoren ekuatorearen planotik pasatzen denean, bere eraztuna ertzez azaltzen zaigu, eta oso mehea denez gero, ezin dugu ikusi. Ordea, zazpi
|
urte
beranduago, eraztuna 26° ko angeluaz azaltzen zaigu, Saturnoren diskoa inguratuz. Beste zazpi urte beranduago, berriro ertzez agertuko zaigu eraztuna.
|
|
|
Ordea, zazpi urte beranduago, eraztuna 26° ko angeluaz azaltzen zaigu, Saturnoren diskoa inguratuz. Beste zazpi
|
urte
beranduago, berriro ertzez agertuko zaigu eraztuna. Azkenik, hurrengo hamabost urteetan kontrako hemisferioa aurkeztuko digu Saturnok.
|
|
|
1931 urtean ireki zuten Santiago Esarte eta Anunciacion Muniain senar emazteek harategia Elizondoko Jaime Urrutia karrikan. Hirutan hogeita hamabortz
|
urte
beranduago, bere bilobak, Javier Pina Esartek segitzen du negozioarekin. Tartean, Mari Carmen Esart
|
|
|
Javier Pinaren amak, Mari Carmen Esartek harategiarekin segitu baldin bazuen, honen anaiek, ertzebeteen fabrika sortu zuten hamabortz
|
urte
beranduago: gaur egun sei langile enplegatzen ditu lantegi honek.
|
|
|
“Starbrand”, “Justice”, “Psi Force”, “D.P.7.”, zorte handien izan zuenak hiru urtez baino ez zela argitaratu. Hogei
|
urte
beranduago, Ellisek eta Larrocak unibertso hori eguneratzeko erronka hartu dute. Sarean jarritako 8 orrialdeek “Starbrand”en ikuspegi ilunagoa sumatzen ahalbidetzen dute.
|
|
|
Euskal Herrian bere zain egon diren ahizparen begi gazteei begira. Bi ahizpak eskutik helduta ikustean, Nereari iruditu zaio denbora gelditu egin dela, edo, hobeto esanda, atzera egin duela denborak, eta aurrean dituen bi emakumeek ihes egin dutela Izagirre jatetxeko sukaldean hartutako argazkitik, hainbat
|
urte
beranduago ospitale zuri batean elkartzeko. Eta une batez txuri beltzean ikusi ditu biak.
|
|
|
–Bada, uste dut hogei
|
urte
berandu zatozela.
|
|
|
–Dena den, lehen erran duzu hogei
|
urte
berandu natorrela gazteluaren jabea ikusteko. Eta gerra orain dela hirurogei bat urte amaitu zen...
|
|
|
Ez dakigu, ordea, 1627 urtean Irigoi Janssenekin joan zen Islandiara egindako espedizioan, ezta lau
|
urte
beranduago Irlandara egindakoan ere.
|
|
|
Bi
|
urte
beranduago ahaztuak zituen ikasketarako gogoak, eta bizitza beste era batera antolatu zuen: Irina Alexandrovna Romanovarekin, Nikolas II.a tsarraren ilobarekin ezkondu zen.
|
|
|
dokumentuak itzultzea" Espainiaren batasuna zalantzan jartzea" izango litzateke. Esaldi horixe jaso du hogeita bost
|
urte
beranduago Jose Maria Aznarrek.
|
|
|
18. " ‘Jakin Taldeari’ buruz konfiantzazko txostena" (daktilografiatua), 2 or. Joseba Intxaustik aurrea hartu zion Karlos Santamariari, zenbait
|
urte
beranduago" Euskal Herriko Unibertsitatea" eta" Euskal Unibertsitatea" kontzeptuen bereizketa ondo finkatuko zituenari: " Euskal Unibertsitatea eta Euskal Herriko Unibertsitatea ez dira bat", idatzi zuen Santamariak 1976an (Zeruko Argia XXVI,, 12 or.).
|
|
2007
|
|
|
Norvegiar Telekomunikazio Korporazioaren erabakia izan zen. Gaur egun, 60
|
urte
beranduago, astero 30 ordu baino gehiagoz eskaintzen da bertako hizkuntza eta lehen aipatu korporazioaren barruan Sami Irratiaren Atala dago, Karasjok herrian. Horrez gain, estatuan barreiatuta beste zortzi estudio lokal dituzte.
|
|
|
Eguzki zikloari lotutako errito eta jaiak ondoan dauden eraikin erlijiosoetan ospatzen zituzten, baina eguzkia behatzeko lana nagusi edo gerra buruzagiei baino ez zegokien. Ohitura horrek 2.000
|
urte
beranduago Inken garaian ere jarraitzen zuen; horren lekuko dira topatutako gerra irudiak.
|
|
|
Irakiarron hirutik bik, hain zuzen, Saddam Hussein boteretik kenduko zuen inbasioa babestu genuen. Baina inork ez zuen hau espero lau
|
urte
beranduago. Etsipena itzela izan da, Saddamen garaiak hain txarrak ere ez zirela pentsatzeraino.
|
|
|
Zenbait fanzinetan kolaboratzen zuten marrazkilariek TMEO komikiaren lehenengo zenbakia banatu zuten Iruñean. Kritika soziala eta umore garratza uztartzen zuten komikigileek euren istorioetan, eta hala jarraitzen dute 20
|
urte
beranduago. Kolaboratzaileen zerrenda aldatu egin da, baina funtsean, TMEO aldizkariak 1987ko San Fermin egunean kaleratutako komiki horren izaera gaiztoari zintzo eusten dio.
|