|
2000
|
|
|
Baigorriko gaualdi horretan ari ginelarik garai hartako giro hura berritu genuen eta giro hori triste bezala hatzeman nuen; arrenkuraz edo. Gure adineko lagun batek erraiten zidan duela 30
|
urte
euskara bukatua zela Iparraldean. Orain bere seme alabek bat Bretainian duela bestea Irlandan euskara ikasi nahi dutela erraiten zidan.
|
|
|
Eusko Alderdi Jeltzalearen zuzendaritzan (EBB) idazkaria den Josune Ariztondok, alderdiak
|
urteetarako
Euskara alorrean duen jarduera plana aurkeztu zuen ekainaren 28an. EAEko instituzioetan EAJk dituen kargudunak izan ziren bertan, eta baita euskalgintza munduko hainbat enpresa eta elkartetako ordezkariak ere, Kontseiluko zuzendaritzakoak barne.
|
|
|
Azken
|
urteotan
euskarak izan duen zapalkuntzaz irakurri beharrekoa da Joan Mari Torrealdairen El libro negro del euskera (1998), Ttarttalo argitaletxeak plazaratua, inork ez dezan pentsa euskararen debekuak gure asmakizun hutsak direnik, irakurleak hor aurkituko baititu anitz agiri.
|
|
|
Txillardegi azkeneko 40
|
urteotan
euskararen inguruko gertaera adierazgarrienetanaurrean edo atzean, baina beti murgilean egon izan den pertsona da. Gaur egun, euskararenak eta euskaldunonak ulertzeko ezinbesteko erreferentzia.
|
|
|
Alde honetatik, aipagarriak dira euskararekiko eta euskaraz doktoregotesiak egiteko 1992 eta 1993 urteetan Eusko Jaurlaritzako Hizkuntz PolitikarakoIdazkariak sorturiko bekak, horien laguntzaz zenbait tesi interesgarri egin direlakoeta egiten ari direlako; baina, zoritxarrez, bi urtetan zehar bakarrik iraun zueniniziatiba izan zen hori. Zentzu honetan, paradoxikoa dirudi, Euskal Herriandauden unibertsitate handietan gertatzen denarekin konparatuz gero, UEU barruanbultzatu eta/ edo bideratu direla gaur egunean dauden euskararekiko euskarazegindako zenbait ikerketa, hala nola, lehen aipatutako Txillardegik eta bestebatzuek euskararen erabilerari buruz eginiko ikerketak, edo baita horrenaipagarria den lau urtetik lau
|
urtera
euskararen kale erabileraren neurketarenikerketa aurrera eramatea ere (dagoeneko, hiru jasoketa aztertu edo aztertzen aridirelarik).
|
|
|
Gainera, hirugarren milurtekoaren hasieran indartsu agertzen da audientzien rankingan bere lau estazioekin (Bilboko Radio Euskadi, Donostiako Euskadi Irratia, Gasteizko Radio Vitoria eta gazte jendearentzat den Euskadi Gaztea). José M. Otermin-ek, Julián Beloki-k eta Odile Kruzeta-k zuzenduta, bide onetik ibili da azken
|
urteotan
euskarazko irrati publiko generalista (Donostiako Euskadi Irratia) oso lehiakorra den eremuan.
|
|
2001
|
|
|
" Oihanaren Legea" antzezlana estreinatu berri du Hikak. Lau
|
urtez
euskara hutsez aritu ondoren taldeak lana gazteleraz ere atondu du ikuslego zabalago baten bila. Bertan, ohiko kutsu komikoa galdu gabe emakume baten desilusioaren kronika ironikoa azaltzen zaio ikusleari.
|
|
|
6 Hizkuntz politikan eragina duten aukerak dira (48 or.): «Elebitasunarenaldeko jarrera»; «bezero jarrera areagotzea»; «elebidunen masa kritikoa»; «teknologia berriak»; «azken
|
urteotan
euskarak lortu duen ospea etaindarra».
|
|
|
Pentsa dezakegunez, igaroxe omen dugun berrogeizaro higuingarri honetan, mehartu egin dira euskararen mugak; bestetan, hil zeinua, arimezkila, joa dago, ez baita gelditzen 40
|
urtez beherakorik
euskaraz behar adina dakienik. Erdarak, gainera, euskal barrutiaren mugaldeak marraskatu ez ezik, barrendik jaten ditu euskararen erraiak, eremu barruan bertan ere, hiri larrienetarik behera, erdara ageri baitzaigu gero eta nagusiago.
|
|
|
1. Azken
|
urteotan
euskarazko hizkuntza eta hezkuntza, euskalgintza oro har, auzitan jarrita daude. Nola interpretatu behar da astinaldi hau?
|
|
|
Urtez
|
urte
euskarazko irakaskuntza aukeratzen duten ikasleen gorakada aurrekoaren adibide garbia da, alderdiabertzaleek legebiltzarrean dituzten ordezkarien goraldian islarik ez duena.
|
|
2002
|
|
|
SEIk (Euskal Soziolinguistika Institutua sortzen) eta UEUko Soziolinguistika sailak «Urrats berriak hizkuntz berreskurapen lanetan» ikastaroa antolatu dute. Ikastaroan azken
|
urteotan
euskararen berreskurapen lanetan izan diren egitasmo zein ikerketa berriak ezagutaraziko dira. Martxoaren 2tik maiatzaren 4a bitarteko larunbat guztietan izango da da ikastaroa.
|
|
|
Halaber, orain dela bi
|
urte
Euskararen Lege berri baten helburuarekin bildu zituzten 48.000 sinadura ekarri nahi ditu gogora Oinarriak ek. " Sinadura hauek guztiak sostengu gisara hartuz lege berri bat eztabaidatu nahi izan genuen Nafarroako Foru Parlamentuan, baina ez zen honetarako aukerarik egon", gogoratzen du Joxe Aldasorok.
|
|
|
Espainiako Estatuan egiten ari diren «Zigilu aniztasuna» kanpainaren baitan kokatu beharra dago adierazpena. Azken 152
|
urteetan
euskarazko hitzen bat zuten lau zigilu atera dira soilik, eta euskara hutsezko batere ez.
|
|
|
Azken
|
urteetan
euskararen egoerak Urretxu eta Zumarragan hobera egin duen arren, oraindik badira hutsuneak. Ondorengo lerroetan elkarrizketatu ditugun lagunek instituzioek lan gehiago egin luketela esan digute, baina herritarren esku omen dago gauzak aldatzea.
|
|
|
Kontua da Batasuna, EAJ eta EA, PP eta PSOE (hau da, udaletxean dauden partidu guztiak) bat etorri direla eta TEPE n (Tolosaldeko Euskararen Plan Estrategikoan) sartu direla. Berri hau benetan da oso pozgarria
|
urtetan
euskararen kasuan ere elkarren aurka ibiliak baitziren. EAJ k eta PSOE k sartzeko baldintza bat jarri du, denak sar daitezela gainera Jaurlaritzak egindako EBPN n (Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia) eta denek onartu egin dute.
|
|
|
Ekoizpena ez da gehiegi, nik liburu bat aukeratze soilarekin gozatzen dut, liburu denda batera joate soilarekin, aukeratzeko eskaintza zabala izatea eskertzen dut, gero eta liburu eskaintza gehiago izan eta gero eta gehiago gozatzen dut liburua aukeratzean. Orain gutxi, idazle batek zioenez, orain hamar
|
urte
euskarazko liburu guztiak irakurri zitzakeen eta orain ezinezkoa zaio. Gaur egun zaila da, baina neurri batean badago nobedade gehienak inguratzea edo horien berri izatea; interesa duen irakurle bati gutxitan eginen dio ihes euskal nobedade baten berriak, gero liburu denak irakurri ez arren.
|
|
|
Hirugarren
|
urtez
euskarazko jokoen berri emateko kanpaina jarri du martxan Gipuzkoako Foru Aldundiak. «Euskara da oparirik onena» lelopean, haurrek astialdian euskaraz egitea du jomuga Aldundiaren ekimenak.
|
|
|
MUren harreman hizkuntza euskara izatea, geroago eta pertsonagehiagoren artean erabiltzeko eta geroago eta zeregin gehiagotarako. Zailtasunakzailtasun eta tokian tokiko hizkuntza ohiturak oso kontuan hartuta, egunetikegunera eta urtetik
|
urtera
euskara gehiago irradiatuko duen unibertsitateaeraikitzen joatea da markaturiko norabidea.
|
|
|
Irakasleria euskaldunaren egoeraren bilakaera kontratazio berri posibleenaraberakoa izango da. Hurrengo
|
urteetan
Euskararen Erabileraren II. Plangintzabeteko balitz, irakasle euskaldunen kopurua nahikoa igo litzateke, euskalduntze prozesuari begira positibotzat jo genukeena. Hala ere, euskalirakasleen egoera banan banan aztertuta, ez litzateke gehiegi aldatuko, eta, aregehiago, irakasgaien eskaintzaren hobekuntzaren ondorioz, ikasleen kopuruahandiagotu egin liteke, irakaskuntza zama handiagotuz.
|
|
|
Azken
|
urteotan
euskaraz ikasten duten ikasleen kopuruak.
|
|
|
Hiru
|
urteetan
euskarazko taldeak dauzkaten titulazioetan, hau da, Mekanikako eta Industria Elektronikako Industria Ingeniaritza Teknikoetan?, enborrezkoeta beharrezko irakasgai ia guztietan dago euskaraz ikasteko aukera: 31etatik 26tanlehenengo kasuan (%84), eta, bat izan ezik, denetan bigarrenean (%97).
|
|
|
Kezkak, orain, duela hogeita hamar baino euskaldun gehiago izanik gure artean, aldaketa handiak gertatu direlako eta ez bainaiz batere seguru hemendik hogeita hamar urteren buruan orain baino euskaldun gehiago izango den gure artean. Kezkak, hemendik hogeita hamar urtera euskaldunak izanik ere, orain baino gehiago edo orain baino gutxiago, hori ezin jakin, haien euskara oraingo euskaldunena baino ahulagoa izango delako, nola gure euskara den orain, orain dela hogeita hamar
|
urte
euskaraz mintzo zirenena baino ahulagoa, honen kontzientzia argirik hartzen ez baduzu, denborak gauza guztiak baitaramatza berarekin, ezti ezti, emeki emeki, sentitu gabe. Orduan galdetuko dugu:
|
|
|
Horixe da izan ere gogoeta hau abiatzeko kezka nagusia, Euskararen Unibertsoa jardunaldietan ere agertu zena: hizkuntz normalizazioaren alde hainbat ekimen, proie ktu eta ildo ditugu martxan, eta hala ere ez dirudi datozen
|
urteotan
euskararen erabilpen normalerako bidean aldaketanaba rmenik ikusiko dugunik. Unescoren Hizkuntzen Atlasak (2001) euskara desagertzeko arriskuan dauden hizkuntzen artean sailkatzen du.
|
|
|
Hori guztia kontuan hartuta, euskalgintzak bere jarduerari buruz gogoeta egin eta datozen
|
urteotan
euskararen normalizazioan jauzi garrantzitsu bat emateko erronka nagusiak zeintzuk diren zehaztea da EuskalgintzarenPlan Estrategikoaren helburua. Zer aldatu behar dugu, zein urrats berri egin behar dugu, normalizazio prozesua errotik bizkortzeko?
|
|
|
Hogei urte luze igaro dira unibertsitate ikasketak euskaraz ematen hasi zirenetik. Ondoko
|
urteetan
euskaraz egin daitezkeen ikasketen eskaintza handituz joan da apurka apurka, eta gaur egun arlo guztietara zabaldu da, nahiz hainbat ikasketatan oso eskasa den oraindik. Alde handiak daude, beraz, arloen artean eta unibertsitateen artean ere.
|
|
|
Hezkuntzan eta hedabideetan ikus daiteke argien, horra hor ikastolak, euskal ereduko lerroak, telebista, Euskaldunon Egunkaria, aldizkariak eta abar. Ez dabil aparte, jakina, Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua, eta esanguratsuak dira, halaber, azken
|
urteotan
euskararen normalkuntzarako zabaldu diren plangintza orokor eta integratuak.
|
|
|
Azken
|
urteotan
euskararen normalkuntzan izandako aurrerapenak agerian uzten du formazio bereziaren eta titulazio propioaren beharra. Hezkuntzan, hedabideetan eta, oro har, gizarte zientzietako hainbat alorretan, osonaba rmena da formazio jakineko profesionalen beharra.
|
|
|
Askotan entzuten dugunez, Euskal Unibertsitatea, berez, gure hezkuntza sistema propioaren goi erpina osatzera etorriko litzateke. Erpinaren gaineko gogoetan dihardugun arren, oso kezkagarria iruditzen zait ikasle horiek hainbeste
|
urtez
euskaraz ikasi eta gero horren euskara maila eskasa edukitzea. Zerk egin du huts irakaskuntzaren behe mailetan, unibertsitateraino iritsitako ikasle gehienek hain euskara narrasa erakuts dezaten?
|
|
2003
|
|
|
Oso kezkati ageri da Pello Salaburu bere lanik berrienean, eta hori, orain, duela 30 urte baino euskaldun gehiago izanik gure artean, aldaketa handiak gertatu direlako eta ez dagoelako batere seguru hemendik hogeita hamar urteren buruan orain baino euskaldun gehiago izango den gure artean. Eta izanik ere, gehiago edo gutxiago, bere ustean," haien euskara oraingo euskaldunena baino ahulagoa izango delako, nola gure euskara den orain, orain dela hogeita hamar
|
urte
euskaraz mintzo zirenena baino ahulagoa".
|
|
|
Hogeita bost urteko eskarmentua du Joan Mari Torrealdaik urtero euskal liburugintzaren azterketa egite kontu horretan. Eta «Jakin» aldizkariaren 134 zenbakian, besteak beste, 2001
|
urtean
euskaraz argitaratutako liburuen katalogoa eskaintzeaz gain, urte horretan sortu ziren euskal liburuen ekoizpenaren azterketa eta balorazioa ere osatu du, honako alderdi hauek landuz: argitalgintzari dagokionez, liburu ekoizleen aniztasuna eta argitaletxe emankorrenen aipamena; argitalpen zifren inguruan, argitaratutako tituluen zifrak, nobedadeak eta berrargitalpenak, jatorrizko eta itzulitako liburuak; eta, azkenik, gai multzoen sailkapenari buruzko datuak eta azterketa.
|
|
|
Litekeena da ordea, gu ere normal antzekoak izatea. Eta normal antzekoa denak 16
|
urtean
euskarazko ikastetxe batean badabil, hizketan eta idazten behintzat ikasiko du. Eta Unibertsitateko karrera ere euskaraz egin eta bukatu badu...
|
|
|
Euskararen Jarraipena III. Euskal Herriko Soziolinguistikako Inkesta 2001 eta Euskararen erabileraren kale neurketa IV. Bi ikerlan horien metodologiak eta edukiak zeharo ezberdinak izan arren, ondorio bat dute komun: argi utzi dute azken
|
urteotan
euskararen erabilerak soilik EAEn egin duela gora, Nafarroan mantendu eta Iparraldean behera egin duen bitartean. Hala ere, EAEn lortutako emaitzek ez dute hizkuntz egoeraren iraultzerik aurreikusten, ez epe laburrean, ezta ertainean ere.
|
|
|
Bi ikerlan erraldoik arakatu zituzten 2001
|
urtean
euskararen egoera eta bilakaera Euskal Herriko lurraldeetan: Euskararen Jarraipena III. Euskal Herriko Soziolinguistikako Inkesta 2001 eta Euskararen erabileraren kale neurketa IV. Bi ikerlan horien metodologiak eta edukiak zeharo ezberdinak izan arren, ondorio bat dute komun:
|
|
|
Iruñera etorri osteko
|
urteak
euskarari eskainirik badaude ere neurri handi baten eta alderdi hori da guri hemen gehien ardura diguna, Oskillasoren euskalzaletasuna askoz lehenagotik zetorren. Txikitarik gehiago gorde, zaindu eta landu duen barnesentipen bat izan dela esango genuke.
|
|
|
Kerexetak bere Biblia itzulpena gaztelaniatik egin badau, talde honek jatorrizko hizkuntzetatik egingo dau zuzenean, gaur egin ohi dan legez. Ganera, azken
|
urteotan
Euskara batua nagusitu da gure artean, eta eskabide barri honi erantzun nahi izan jako, Elizen arteko Biblia (1994) argitaratzean. Itzulpen barriaren arrakasta handia ikusirik, hurrrengo urtean, Itun Berria be argitaratu deuskue, hiru hizkuntzetan hatan be (grekoz, latinez eta euskeraz), Biblia barriaren itzulpen ekumenikoaz baliatuz.
|
|
|
Askoren ustez, ordurako be Zaratek ondo erakutsita eukan bere maixutasuna euskal letren munduan: hiru liburu argitaratuak, 67
|
urte
euskera irakasle, sermolari ta hizlari herrikoi ugaria hainbeste lekutan, eleiz liturgiarako itzulpen taldeetan lankide argi ta zentzun handikoa... Batek baino gehiagok esango eban," baturantz" bidetik sartu zalako aintzat hartu ebala Euskaltzaindiak Mikel Zarate:
|
|
|
Gure kasuan,, euskarazko historiografia? egun definituriko gaia dela diogun heinean, azken
|
urteotan
euskaraz idatzitako historia lanak biltzera, aztertzera eta horren inguruko arazoak eta erronkak jorratzera muga gintezkeen. Baina historiografia lan bat ez litzateke egiazko historiografia, oraingoak ez ezik antzinagoko lanak ere ikuskatuko ez balitu.
|
|
|
Bi multzo horiek, neurri handian, bizi bizi zeuden euskal autonomiaren eskakizunen aurkako taldean kokatu behar dira. Gogora dezagun bide honetan, gero Bilboko Unibertsitateko errektorea eta autonomista sutsua izango zen Echevarria Gangoiti 1968
|
urtean
euskararen katedra sortzearen alde azaldu zela, baina Santanderren jartzea proposatuz, Bilboko alkatearen babesarekin, Bizkaia eta Gipuzkoa elkartzeko aitzakiak ekidin nahian3 Dena den, batzuek Euskal Barrutia eta Euskal Unibertsitatea bereizten zituzten eta barruti bakarra defendatzen zuten; baina, baziren unibertsitate bat baino gehiago egon behar zela esaten zutenak, Deustuko zenbait irakasle ...
|
|
|
Gheto bihurtzeko arriskua bigarrena. Izan ere, Mitxelenaren laguntzailearen ustez, ezinezkoa zen zenbait
|
urtetan
euskara hutsezko unibertsitatea egitea. Kanpoko irakasleak ekartzea beharrezkoa zen, zeren eta garrantzitsuena jakintza zen, eta ez irakaskuntzako hizkuntza.
|
|
|
Izan ere, 1983ko saioan, Donostiako ikastaroetan, 140 hitzaldietatik 3 baino ez ziren euskaraz eman, eta horrek kritika gogorrak azaleratu zituen. Errektoreak berak, abuztu bukaeran, huts egitea onartu zuen eta hurrengo
|
urtean
euskarazko eskaintza zabala egongo zen hitza eman zuen90 Horretarako, Luis Mari Bandresi eskaini zion Ikastaroen zuzendaritza eta hark onartu baldintza batekin, 1984ko ikastaroen %25 euskaraz izatea. Hurrengo urteetan, ordea, asko jaitsi zen euskaraz egindako ikastaroen kopurua, nahiz eta orokorrean askoz ere ikastaro gehiago izan.
|
|
|
Unibertsitate euskaldunari bidea ebaki nahi dion zerbait da UZEI»64 UZEIren ordezkarien ustez, euskal unibertsitatearen bideak euskal taldeen mugimendutik pasa behar zuen eta bere ahalegina talde horiek koordinatzea zen. UZEIk posible ikusten zuen bospasei
|
urtera
euskarazko unibertsitatea indarrean egotea65 Horretarako plangintza zabala burutzea pentsatzen zuen UZEIk, «aurreunibertsitatea sortuz»66 Bilboko Unibertsitatearekin harremanak izan arren, proposamen hori ez zen gauzatu, eta ez zen lankidetza eraginkorrik egon erakunde horrekin67.
|
|
|
Borrokarik ezean, ez zen segur aski deus izanen gure herrietan. Alta, gure errealitatea ikertzean, argi da azken hogeita hamar
|
urteotan
euskara adibidez galdu dela. Funtsean, borroka armatuaren inguruko eztabaidek gainerako euskal gaien garapena ito dutela onartzekoa genuke.
|
|
|
Inkestek argiro azaltzen dutenez," Euskal Herriko gaztetxo gehienek (%48) hurrengo
|
urteetan
euskara indartuz eta zabalduz joatea nahi dute65". Euskal Herriko gazteen arteko gutxiengo batek (%7) bakarrik nahi omen luke euskara desa  gertzea.
|
|
|
Aurten lehen aldiz ISBN espainiar agentziak nik baino titulu kopuru handiagoa eman du. 1.528 titulu ekoiztu omen dira 2001
|
urtean
euskaraz. Espainiar agentziaklibu ru elektronikoa barnean hartuko zuen.
|
|
2004
|
|
|
Ohikoa da antolatzaileek bi urtez behin kultur eragileak omentzea; aurtengoan, Jean Louis Davant euskaraz idatzitako bere lanagatik eta Philippe Oihanburu dantza, kantu zein ikerketa sozio etnologikoei esker euskal kulturaren alde egindako lanagatik saritzea erabaki dute. Egun horretan bertan,
|
urtean zehar
euskaraz argitaratu diren 35 lan berri eta frantsesez argitaratutako beste 70 bat eskuratzeko aukera izango da. Bestetik, hilaren 12rako bereziki prestatutako bi aurkezpen aurreikusi dituzte:
|
|
|
Euskara ezinbestekoa da jai handi honetan eta Bastidan euskararen egoera nolakoa den ere jakin nahi izan dugu. Beatrizek esan digu duela 25 bat
|
urte
euskararik ez zela aditzen Bastidan eta neurri batean ikastolak bultzatuta herrian gaur egun giro euskalduna sumatzen dela. Ikastolako zuzendariak esan digunez, hasieran ereduan bakarrik lantzen zuten euskara, baina orain 10 bat urte eredua ezarri zuten.
|
|
|
Baina kasu honetan, nire ohiko mesfidantza aparte utzirik, badaude hiru gauza kontuan hartzeko: hasteko, ageriko interes politikoak, zeinek ikerketaren bultzatzaileak eraman dituzten azkeneko
|
urteetan
euskararen kontrako gurutzadan buru belarri sartzera, goiko pentsalarien gogoeta antropologikoak euren neurriko ahi mehe eta ideologia merke bihurtu izan balituzte bezala; bigarrenik, bultzatzaileek beraiek nabarmendu dutela inkestaren fidagarritasuna; eta, hirugarrenik, ikerketaren emaitzek gurutzada horren porrota erakusten dutela, areago konparatzen baditugu aurreko urteetan egindako bertze ik... Argi eta garbi," ez gainditua" jaso behar du Pegenautek ebaluazio buletinean.
|
|
|
Iñaki Irasizabalek berak itzuli du gaztelaniara 2002
|
urtean
euskaraz argitaratu zuen nobela: Borrokaren baitan.
|
|
|
Giro berezian, hori bai. Ehunka
|
urtez
euskararen arrastorik izan ez den herrietan, euskaltegi bat gauza bitxia da, zerbait gehiago ez bada. " Arrotz sentitzen garen?
|
|
|
Kaixo ataria 1996an sortu zuen arabarrak. Duela zortzi
|
urte
euskarazko web gune gutxi zegoen eta Lopez de Aberasturiren helburua hutsune hori betetzea zen. Kaixo bilatzaile moduan jaio zen baina gaur egun zerbitzu gehiago eskaintzen ditu.
|
|
|
Herri bakoitzak duen berezko izaeraren eta osakeraren agerpen. Euskal Herriak bere kondairan milaka
|
urteren buruan
euskaran ezarri ditu bere nortasunaren alderdirik nabarmenenak. Euskara hiltzen denean hil da Euskal Herria ere.
|
|
|
–Argi eta garbi adierazten du lanak emaitzak dakartzala. Santurtzin, eta oro har Ezkerralde osoan, lan handia egin da
|
urteetan
euskara berreskuratzeko. Eta zorionez, aurrera goaz, batzuk etengabe mezu ezkorretan ibili arren.
|
|
|
Orain arteko elebitasun saiakerak nolako uzta eman duen jakiteko aukera ona daukagu: . Tesiarekin frogatu nahi genuena da azken hogeita bost
|
urteetan
euskarak ez duela izan ez garapen kuantitatiborik ez kualitatiborik prentsa elebidun abertzalean, kale itsua izan dela hori euskararentzat. Hortik joateak ez dio konponbiderik ekartzen euskarari.
|
|
|
550 Patxi Petrirenaren ardurapean eratutako mahai ingurua: 30
|
urte
euskara batuaren hastapenetatik, Bat soziolinguistika aldizkaria, 1998, 27.
|
|
|
–Esate baterako, gazteek, Euskara Batua baino ezagutzen ez dutenek, ez dute eredu estetikorik, ez dakite nor den esatari ona?. 30
|
urte
euskara batuaren hastapenetatik, Bat soziolinguistika aldizkaria, 1998, 25 Arantza Aurrekoetxea Bilbao: –Gazteez osaturiko talde horietan, ordea, euskaldunen dentsitatea bezain garrantzizko izaten da lagunarteko girorako moduko hizkuntza bat menderatzea, hots, euskaraz solte eta eroso berba egiteko erraztasuna izatea?
|
|
|
Abiapuntua eta helburua harturik, zera dakusagu: haren bizitza laburrean, hamar
|
urteren buruan
euskararekiko bi aldi nabarmen bereizten direla eta, gutxi gora behera zer nolako bilakaera izan zuen adierazten saiatuko naiz: lehena 1893ko adierazpenetan kokatzen dugu eta bigarrena 190lean.
|
|
|
Kaletar kultura bat sortu zen, eta ahalik eta popularenik izateko euskainolez idazten hasi; literatura eta pentsamendu horrek hiria goresten zuen, miresten zuen; industriaren harrokeria herriaz jabetu zen. Idazle batek joan den mendeko 70
|
urtetako
euskararen modemotasuna erakusteko idatzi zuen euskararen gaurkotasuna ageri dela kaletarrek ez baitute haritza eta pagoa bereizten: denak arbolak direla.
|
|
|
Horrela, parte hartuko duten legebiltzarkideei dei egin diete Kontseiluak eta beste hainbat euskaltzalek Donostian egindako agerraldian. " Erantzukizun handia dute eta horregatik deia luzatzen diegu kontuan har dezaten datozen
|
urteetarako
euskararen etorkizuna erabakitzen ari direla", adierazi du Mendigurenek.
|
|
|
" Garbi dago zinema dela euskal kulturak oraindik irabazi ez duen gunea", zioen Eneko Olasagastik 2002ko UEUren Udako Ikastaroetan. Han ‘Urrats bat euskal zinemaren alde’ aldarrikapena egin zitzaion administrazioari, non euskarazko filmak egiteko aurrekontu berezia sortzea proposatu eta, horrela, aipatu aurrekontuan oinarriturik,
|
urtean
euskaraz bi film egiteko bidea ireki nahi izan zen. Honekin batera ikusleria gorpuztuz joatea zen xedea, baina ikuskizun gizartea den gurean, zinemagintzak herriaren irudikapenen ardatzak ezartzen dituenez, zineman ere euskal begirada behar bezala lantzeko proposamen zehatzak aurki daitezke artikulu honetan.
|
|
|
Kari honetara, eta sektorearen egoera aztertu ondoren, urtero 1.200.000 euroko aurrekontua irekitzea proposatu zitzaion administrazioari. Hau da, Urrats bat euskal zi nemaren alde aldarrikapenarekin batera,
|
urtean
euskarazko bi film ekoizteko konpromisoa eskatu zen.
|
|
2005
|
|
|
Dena dela, Altunak gazteak eta haurrak euskaraz aisian gozatzeko gai izango diren itxaropena ez du galdu, baikor izateko arrazoiak ba omen dira: " Orain dela zortzi hamar
|
urte
euskaraz zekiten haurrek gaztelaniaz jolasten zuten, euskarazko gauza gutxi zuten. Oraingoek hainbat abesti, jolas badakizkite.
|
|
|
Galarragaren esanetan, datozen hamar
|
urteetan
euskarazko zineak azken hamar urte hauetan izan duen adinako bilakaera baldin badauka, arazoa konpondua egongo da eta euskarazko filmen proiekzioa normalizatua egongo da Euskal Herriko zineetan. Hala ere, egiteko asko dago oraindik eta Disney edo Warner bezalako multinazional handien pelikulak euskarara itzultzea da elkartearen hurrengo erronka.
|
|
|
Dozenaka urte asko irauteko balio dezake horrek, oraingoa baino askoz egoera hobean jartzeko ere bai, baina ez normalizazio osoa lortzeko. Eta ezin dugu pentsatu joan deneko ehunka
|
urteetan
euskarari eutsi diogunez, horrela izango denik aurrerantzean ere. Hizkuntza batek izan dezakeen babes mailarik handiena bilatu behar dugu, eta maila hori, gaur egungo gizartean, estatua da.
|
|
|
M. J. Azurmendi. Legeak dioenean 16
|
urterako
euskara eta gaztelania menderatu behar dituztela esan nahi du euskara eta gaztelania (edo espainiera) jakitea. Alde batetik, oinarrizko lau gaitasun linguistikoak menderatzea:
|
|
|
1984
|
urtean
euskararen azentueraren gaineko azterketek itzelezko bultzada hartu zuten; orduan ere, euskara batuak azentua eduki zezakeela hasi ginen entzuten. Ilunpeko argi izpi hari ia bakardade osoan eutsi behar izan dio Txillardegik urte luzeetan barrena.
|
|
|
El Ateneo buletinean euskarazko idazkirik ez agertzea normala zen Gasteizko Ateneoko kideak erdaldunak baitziren, eta aldizkari hartan soilik kideek idatz zezaketen. Baina El Ateneo atera zen 1871
|
urteen artean
euskararen gaineko artikulurik bat ere ez plazaratzea deigarriagoa gertatzen da. Honek hizkuntza horrekiko sentiberatasun eza erakusten digu.
|
|
|
Baldintza horietan euskara nekez izan daiteke lan hizkuntza eta Kontseiluak konpromiso bat eskatu dio Legebiltzarrari urtez
|
urte
euskararen ezagutza eta erabilera gehituz joan dadin.
|
|
|
Gaiak behar baino kargaideologiko eta politiko handiagoa du eta seguru asko ez da erraza izango solaskide eta interesatu guztien interesak kontsentsuz bideratzea. Tontxu Campos Hezkuntza Sailburu berriak aditzera eman duenez azterketa pedagogiko hutsean (puro) oinarritu litzateke debatea, eta PSEkproposatzen duen" eredu misto malgua" eta Euskadiko Eskola Kontseiluak ikastetxeei eman nahiko liekeen autonomia ez da teknikoki erraza gertatuko uztartzea ikastetxe guztietako ikasleek 16
|
urterako
euskara, gaztelania eta ingelesaren ezagutza egokiarekin, gaur gaurkoz eskura dauden baliabide, irakasle eta abarrekin. Teorian posible izanlite keen eta behar duen hori, praktikan atzera, atzeraegi geratzeko arrisku larria dago sasi interesak tarteko badira.
|
|
|
Zortzi
|
urtetan
euskara ikasi ez eta beren burua kalean ikusi dutenean hasi dira kezkatzen egoeraz. Lotsagarria da Euskal Herriko hizkuntza ez jakitea, berek direlako eragile zuzenak ikasleoi hizkuntza hori irakasterakoan.
|
|
2006
|
|
|
azken 20
|
urteetan
euskara ikasteko eskaria egin duten ehundaka eta milaka profesionali (mediku erizain administrari) ez zaio erantzun. Profesional horiek etsi egin dute.
|
|
|
20
|
urteetan
euskara, administrazioaren inertziaren eraginez, sistematikoki baztertua izan da, eta leku askotan desagertarazia. Hau ez da zoritxarreko kasualitatez gertatu den zerbait, Osakidetzako administrazioaren erabakien ondorioa baizik.
|
|
|
Dena den, lehen bezala honetan ere euskaldungoa bitan bana daiteke. Batetik 35 urtetik beherakoak, hauen artean erabilera tasa% 75ekoa baino txikiagoa izanik eta, bestetik, 35
|
urtetik gorakoak
euskararekiko atxikimendu handienekoak hain zuzen ere.
|
|
|
Izenburu horixe zuen 1999 urtean Jose Luis Otamendik argitaratutakoEuri kontuak liburuko azken ipuinak. Nire iritzian, azken
|
urteotan
euskaraz idatziden ipuinik onenetakoa da Hagina.
|
|
|
Horretaz gain, 2005
|
urtean
euskara erabili nahi izateagatik alboko kalte ondorioak pairatu dituzten herritarren kasuak azaldu dizkio Behatokiko ordezkariak arartekoari: " Zoritxarrez, euskaldunok bigarren mailako herritarrak izaten jarraitzen dugu, eta askotan jasotzen dugun zerbitzua ez da gaztelaniaz eskatzen dutenena bezain egokia", ohartarazi du.
|
|
|
Jakina da, hortaz, emaitza. Precisaren informazioaren arabera, 2000
|
urtean
euskaraz 4.611.487 ale zabaldu ziren guztira. Eta 2004 urtean 3.502.182 ale.
|
|
2007
|
|
|
Ikasleek irratsaio berezia igorriko dute goizean zehar, ikastetxeko pasabidean panel desberdinak jarri dituzte ikasleek euskarari buruz duten iritzia jasotzeko. Eta 3 gunetan euskararen aldeko firma bilketa egingo dute ere, honetarako gurasoen inplikazioa eskatzen dute irakasleek.Ikastetxeek
|
urtean zehar
euskararen alde lan egiten dute eta gaurkoan Euskararen Nazioarteko Eguna ospatuko dute.•
|
|
|
Altsasun, 935 hiztun neurtu ziren eta horietatik %7, 5 izan zen euskaraz mintzatu zena. Aldaketa mantsoa izaten ari den arren, positiboa da, kontuan hartuz gero duela 40
|
urte
euskara ia galduta zegoela, transmisiorik ez zegoela, alegia.
|
|
|
Herri askotan bezala, euskaraz aritu, gutxiago aritzen dira. Idiazabaldarrek ez dute ikusi nahi datozen
|
urteetan
euskararen erabilerak nola egiten duen behera. Datorrenari aurrea hartzeko plana prest dute.
|
|
|
Azken 30
|
urteotan
euskararen egoera asko aldatu da. Euskara ikasi dutenen kopuruak nabarmen egin du gora; erabilera, ordea, ez da nahi bestekoa.
|
|
|
Zenbat eta gehiago izan euskara bigarren hizkuntza izan eta bere seme alabei euskara familia bidez transmititzen dietenak, orduan eta euskal elebidun eta elebidun orekatu gehiago izango dira eta, horren ondorioz, handiagoa izango da euskaldunen dentsitatea, bai gune soziolinguistikoetan bai harreman sareetan ere. Euskaldun berriek euskara familia bidez transmititzeko joera areagotuko balitz, datozen
|
urteetan
euskararen erabilerak gora egiten jarraitzeko luke kalean, familian, lagunartean eta, oro har, gertuko harreman sareetan.❚
|
|
|
1 Azken 20
|
urteotan
euskararen erabilerak gora egin du, apurkaapurka, EAEko lehenengo hiru gune soziolinguistikoetan; erdaldunetatik hasita goi ertainera, hain zuzen. Euskaldunena den laugarren gune soziolinguistikoan, aldiz, euskararen erabilerak behera egin du, Inkesta Soziolinguistikoaren arabera.
|
|
|
Hizpide dugun hiztegi honen bidez, alor horretan dagoen aukera ugaritu eta hobetu nahi dugu Elhuyar Fundazioko Hizkuntza Zerbitzuek eta Elkar argitaletxeak. Aurrerapen anitz eta sakonak egin dira azken
|
urteotan
euskarazko hiztegigintza elebidunean, eta ezin genezakeen horietatik kanpo utzi euskara ingeles hiztegien alorra.
|
|
|
Errazena, hizkuntzak afektibitatearekin duen erlazioari ohartzea dela ematen du; eta baita, sloganek, etab., eraginkorrak izan behar duten esakuneek hizkuntza bakoitzarekin duten zerikusiari ere. Erdaraz oso ongi zegoen hamaika iragarki negargarri zabaldu da
|
urteotan
euskaraz. Elebi edo eleanitzak bere buruan erreparatua dauka, sentimendu batzuk edo espresio batzuk hizkuntza batean bai, baina beste batean ez lituzkeela sekula erabiliko (azken batean esan gura baitu:
|
|
|
2 – 2002
|
urtean
euskararen 11 urratsa gainditu nuen (12 urratsak EGA tituluaren balioa du). 3 – Hurrengo urtean EGA prestatzeko ikastarorako izena eman ondoren, azkenean ez nuen egin, Idazkaritzako lanak uzten ez zidalako.
|
|
|
Euskararekiko egitasmorik badaukazue? Euskararen legea ondo dago, baina lortu behar dugu ikasle guztiek 16
|
urterekin
euskaraz egoki berba egin eta idazteko gai izan daitezen. Helduei aukerak ematen saiatu behar da, ikas dezaten.
|
|
|
EHEko kideek, udaletxe berriei ondorengo lau
|
urteetan
euskararen normalizaziorako urratsak eman ditzaten eskatu nahi izan diete eta elkarlanerako prest daudela adierazi dute. " Hainbat herrietan udal gobernuetan eman diren aldaketak direla-eta elkarlanerako aukera itxaropentsuak aurreikusten ditugu.
|
|
|
Bein baiño geiagotan entzungo idan euk ere, or nengola esaten nuan ura: " Bost sei
|
urtean
euskera ikasi, ta oraindik zenbait idazleen idazkera odeigaindikoa ulertzeko, egundoko borondatea bear zala, eta... azkenean gutxi gora beera jakin zer esan nai zuan.
|
|
|
Abenduaren 6an beteko dira hamar
|
urte
Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua Durangon sortu zela. Aurrena ‘Euskararen Unibertsoa’ izeneko mugimendua abiarazi eta Donostiako Costa Vasca Hoteleko Jardunaldiak egin ziren; eta, ondoren, ‘Bai Euskarari’ kanpainarekin Kontseiluak Euskal Herriko bost futbol estadio bete zituen, Plan Estrategiko bat burutzeko lehen urratsak eginez.
|
|
|
Natorren puntura. Adostasun zabala izan omen zen 1982
|
urtean
Euskararen Legearen inguruan. Bego horretan.
|
|
2008
|
|
|
Azken 15
|
urteotan
euskarari buruz egin ditugun ikerketetan, hainbat aldiz aztertu ditugu hizkuntza aldagaiak, eta ez dugu inoiz sexuaren araberako alde esanguratsurik jaso. Ez euskararen ezagutzan, ez erraztasunean, ezta eremu desberdinetako erabileran ere.
|
|
|
Duela 28
|
urte
euskararen interesak bultzatuta gurasoek sustatutako lanari esker sortu zen. Gela bat aurkitu, orduko baldintzetan lan egiteko prest zegoen irakasle bat topatu eta proiektua aurrera atera zuten.
|
|
|
Helburu nagusia testuak argitaratu aurretik zuzentzea da, baina hori bezain inportantea da prestakuntza. Azken
|
urteetan
euskara taldearen zati bat kazetariak aurrez prestatzen eduki dugu. Ze, azkenean erronka da zuzenketarik behar ez duten testuak idaztea.
|
|
|
Orain dela 20
|
urte
euskara lantzeko gure lehenengo proiektua itzulpen sistema bat sortzeko izan zen, bere bideragarritasuna aztertzekoa. Orduan lau irakasle baino ez ginen eta konturatu ginen gure orduko indarrekin askoz zentzuzkoagoa zela ez egitea itzulpen sistema oso mugatu bat, jostailuzko lexikoia eta gramatikak izango zituena, baizik eta gure indar guztiak oinarri sendoak eraikitzen inbertitzea.
|
|
|
Orain dela 20
|
urte
euskara lantzeko gure lehenengo proiektua itzulpen sistema bat sortzeko izan zen, bere bideragarritasuna aztertzekoa. Orduan lau irakasle baino ez ginen eta konturatu ginen gure orduko indarrekin askoz zentzuzkoagoa zela ez egitea itzulpen sistema oso mugatu bat, jostailuzko lexikoia eta gramatikak izango zituena, baizik eta gure indar guztiak oinarri sendoak eraikitzen inbertitzea.
|
|
|
literatur historiaren transmisioa egitea eta euskarazko literatur liburuen irakurketa sustatzea. Dena dela, elkarrizketetan antzematen da ikasleek
|
urtean zehar
euskarazko libururen bat irakurtzea lehenesten dutela irakasleek. Literaturaren historia irakastea denboraren, ikasleen maila linguistikoaren eta beste hainbat faktoreren menpe geratzen da.
|
|
|
Hiztegi aukerak laster erakutsiko digu lan hori zabalkundekoa dela eta asmo didaktikoa duela (bat dator asmo hori, oro har, XIX. mendean zabaldu zen higienearen kontzeptuarekin). Hain zuzen ere, medikuek idatzitako hainbat artikulu argitaratuko dira hurrengo
|
urteetan
euskaraz epidemiologia eta higiene arazoen inguruan (Arratibel, Artetxe, Ipolito, Zinkunegi: Itzaldiak, > Euskal> Esnalea).
|
|
|
Ordu da beraz, ideologia eta ezazola bazter utzirik, Euskal Herriko gorri eta xuriek zer pentsatzen eta zer idatzi zuten, frantsesez eta euskaraz, jakin dezagun. Réveilen berean zortzi
|
urtez
euskaraz idatzitako testuen kopurua handia da. Edukiari dagokionez, alderdikaria da, noski, baina irakurri beharrekoa garai garrantzitsu hura eza gutu nahi bada, zeren, Eskualduna> batetik, eta Réveil> eta Eskual Herria> bes tetik, erdikinak baitira, elkarrekin Euskal Herriaren ikuspegia osatzen dute nak.
|
|
|
Kritikok gora behera, Gasteizko seminarioak ez zuen
|
urtetan
euskara katedrarik sortu (ezta beste ezein seminariok ere), eta hori Diputazioarentzat baino erabilgarriagoa zitekeela beretzat. Azkuek antza apezpiku guztiei errepikatzen zien eskari hau, baina alferrik.
|
|
|
Urte batzuk geroago, 1909an Zurtzaingo egitasmoarekin zebilelarik, iritzi berbera errepikatzen zion adiskide bati: «creo que sabes mi parecer de que es necesario elegir un solo dialecto para dar vida á la lengua y este por sus condiciones de central, geográfica y linguísticamente, debe ser el guipuzkoano»416 Eta ideia hauekin koherentzian, hurrengo
|
urteetan
euskaraz idatzi zituen lan jasoetan, adibidez Urlo eta Ortzuri operetan gipuzkera erabili zuen (nahiz obra biak Bilbon estreinatu eta beraz publiko euskalduna nagusiki bizkaieraduna izango zen). Zelangura delarik, bere gipuzkera proiektuaren inguruko azalpen sistematikoak ez zituen agertu 1917raino, bere Prontuario de la lengua vasca idatzi zuenean:
|