|
2007
|
|
|
Langileek gehien baloratzen duten zerbitzuetako bat izateaz gain, enpresarentzat eta enplegatuarentzat abantaila fiskalak ditu. Haurtzaindegirako baleek aukera ematen diete enpresei 0 eta 3
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten langileei laguntza emateko, haur eskolako gastuen %25 eta %100 bitartean ordaintzeko. Horrela, lana eta familia bateragarri egiten laguntzen diete.
|
|
2008
|
|
|
Hitzaurre gisa biekin bizi diren 2 eta 29
|
urte
bitarteko seme alabek gurasoengandik jasotako hizkuntzari edo hizkuntzei buruzko azterketa eginez". Zuzenki, seme alaben lehen hizkuntzaren banaketa aztertu du gurasoen zenbait ezaugarriren arabera elkartuz.
|
|
|
5 taula. 2
|
urte
bitarteko seme alaben lehen hizkuntza gurasoen tipologiaren arabera. EAE, 2001
|
|
|
4 irudia. 2
|
urte
bitarteko seme alaben lehen hizkuntza, gurasoen tipologiaren arabera. EAE, 2001(%)
|
|
|
6 taula. 2
|
urte
bitarteko seme alaben lehen hizkuntza, bikotekide bakoitzaren hizkuntza gaitasunaren arabera. EAE, 2001
|
|
|
5 irudia. Bikote heterogeneoen 2
|
urte
bitarteko seme alaben lehen hizkuntza, bikotekide bakoitzaren hizkuntza gaitasunaren arabera. EAE, 2001(%)
|
|
|
7 taula. Lehen hizkuntza euskara edo biak dituzten 2
|
urte
bitarteko seme alabak adin taldeka, gurasoen tipologiaren arabera. EAE, 2001(%)
|
|
|
8 taula. Lehen hizkuntza gaztelania duten 2
|
urte
bitarteko seme alabak adintaldeka, gurasoen tipologiaren arabera. EAE, 2001(%)
|
|
|
Iturria: EUSTAT c) 2 eta 29
|
urte
bitarteko seme alaben lehen hizkuntza, guraso motaren arabera eta adin taldetan banatuta.
|
|
|
6 irudia. 2
|
urte
bitarteko seme alaben lehen hizkuntza adin taldeka, gurasomotaren arabera. EAE, 2001(%)
|
|
|
Euskararen etorkizuna bermatzeko, belaunez belauneko familia bidezko transmisioa oinarrizko urratsa da. Hori horrela, artikulu honetan, Euskal Autonomia Erkidegokoan (EAEn) guraso biekin bizi diren 2 eta 29
|
urte
bitarteko seme alabek1 gurasoengandik jasotako hizkuntzari edo hizkuntzei buruzko azterketa egiten saiatuko gara. Beraz, analisiaren oinarrizko unitateak seme alabak dira.
|
|
|
1 taula. 2
|
urte
bitarteko seme alaben lehen hizkuntzaren banaketa. EAE, 2001
|
|
|
Eremu geografikoari dagokionez (1 irudia), Bizkaiko ekialde erdian eta Gipuzkoako zati handi batean, 2 eta 29
|
urte
bitarteko seme alaben erdiak baino gehiagok gutxienez euskara4 dute lehen hizkuntza. Baina gune horren barruan ere portzentajeak behera egiten du nabarmen gunearen mugan dauden udalerrietan eta industria— zein hiri ardatz nagusietan:
|
|
|
1 irudia. Lehen hizkuntza gutxienez euskara (euskara edo euskara eta gaztelania) duten 2
|
urte
bitarteko seme alaben portzentajea, udalerrika. EAE, 2001
|
|
|
Hala, lehen hizkuntza euskara bakarrik duten seme alaben portzentajea zaharrenen taldeko %17, 6tik gazteenen taldeko %23, 9ra igotzen da. Bestalde, lehen hizkuntza euskara eta gaztelania dituztenen taldea ez da %5era iristen 25 eta 29
|
urte
bitarteko seme alaben artean eta, aldiz, balio hori hiru aldiz handiagoa (%14, 5) da 2 eta 4 urtekoen artean. Gehikuntza horien ondorioz, nabarmen murrizten da lehen hizkuntza gaztelania duten seme alaben kopurua; izan ere, %75etik gorakoa (%77, 7) izatetik ia %60ra (%61, 6) jaisten baita.
|
|
|
2 taula. 2
|
urte
bitarteko seme alaben banaketa lehen hizkuntzaren arabera, adintaldeka. EAE, 2001
|
|
|
Piramidea 2 eta 29
|
urte
bitarteko seme alaben adinaren eta sexuaren arabera lantzean (2 irudia), zenbait diferentzia ikus ditzakegu zenbaki absolututan, gizonezkoen kopurua emakumeena baino handiagoa delako. Baina portzentajeen balioei begiratzen badiegu lehen hizkuntzaren banaketari dagokionez adin talde desberdinetan ere sexuak ez du aldaketa adierazgarririk eragiten, adin talde bakoitzaren barruan, bi sexuentzat lehen hizkuntzaren portzentajea antzekoa delako.
|
|
|
2 irudia. 2
|
urte
bitarteko seme alaben lehen hizkuntza, sexuaren eta adinaren arabera. EAE, 2001
|
|
|
3 taula. 2
|
urte
bitarteko seme alaben lehen hizkuntza, gurasoen adinaren arabera. EAE, 2001
|
|
|
4 taula. 2
|
urte
bitarteko seme alaben lehen hizkuntza (LH), gurasoen hizkuntzagaitasunaren arabera. EAE, 2001
|
|
|
3 irudia. 2
|
urte
bitarteko seme alaben lehen hizkuntza (LH), gurasoen hizkuntzagaitasunaren arabera. EAE, 2001(%)
|
|
|
Azterlan batek dio Espainiako haurren erdiak ez duela onartzen mahaian jartzen diotena, eta hirutik batek gustuko duena bakarrik jaten duela.' Horrekin batera, adingabeen sedentarismo handiagoa dago aisialdian. Espainiako sei eta 14
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten 1.620 familiak hartu zuten parte Sanitas Fundazioaren azterlanean, haurren elikadura ohiturei eta ariketa fisikoa egiteari buruz. Guztira 3.240 pertsona elkarrizketatu ziren, erdiak amak eta beste erdiak adin horietako haurrak.
|
|
2010
|
|
|
Gaur azaroak 25, hitzaldia egingo du 12
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten gurasoendako Mondragon Unibertsitateko irakasle Montse Ereñok. Sareak eskaintzen dituen aukerez eta arriskuez berba egingo du 18:00etan hasita Ulman bertan.
|
|
2011
|
|
|
Aita irudiak gehiagotan eta aukeratutako jatetxe estiloan duen eragina amarena baino handiagoa da Texasko A&M Unibertsitatean egin berri den eta “Journal of Nutrition Education and Behavior” aldizkarian argitaratu den azterlan batek agerian utzi du gurasoek otordu lasterreko lokalak edo jatetxe tradizionalak aukeratzen dituzten maiztasunak eragina duela seme alabek etxetik kanpo, jatetxe batzuetan edo besteetan jaten duten maiztasunean, eta ohitura horiek, aldi berean, gehiegizko pisuarekin lotuta egon daitezkeela. Azterlan horretan, bere planteamenduetan, zenbait aldagai hauteman ziren 9 eta 15
|
urte
bitarteko seme alabak zituzten 312 familia iparramerikarretan. Kontuan hartu ziren faktoreen artean, besteak beste, aitaren eta amaren bizimoduaren alderdiak, hala nola lan agendaren malgutasuna, ibilbide profesionalari ematen dioten balioa, gurasoek duten garrantzia eta afaltzeko unean dagoen giroa (une horretan familia guztia biltzen da, seguruenik, lanaldiaren ondoren), seme alabek autoan igarotzen duten denbora, etab. Ikerketaren emaitzetan “ustekaberen” bat ere izan zen:
|
|
2012
|
|
|
Familien lagina osatzeko irizpideak homogeneotasuna eta egokiera estrategikoa izan dira. homogeneotasunaren arabera, familiek baldintza hau bete dute: hamabi
|
urte
bitarteko seme alabaren bat duten gurasoak izatea. egokiera estrategikoari dagokionez, ikerketaren aldagai ardatza familia kideen hizkuntza gaitasuna izan da. horren arabera familien hiru hizkuntza tipologia bereizi ditut: familia euskaldunbeteak, belaunaldi guztietan kide euskaldunez osatuak; familia euskaldun ez osoak, belaunaldi desberdinetan kide euskaldunez eta erdaldunez osatuak; eta familia euskaldun berrituak, kide euskaldunak azkeneko belaunaldian baizik ez dituztenak. ezein sailkapen hiztunen heterogeneotasuna biltzeko asebetegarria ez bada ere, tipologiek aniztasuna antolatzeko eta continuumak atzemateko sistematizazioa eskaintzen dute.
|
|
|
Horrezaz gain, gaur egungo transmisioa nolakoa den jakiteko, 2 eta 15
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten inkestatuek zein hizkuntza transmititu duten aztertu da. Datuen arabera, guraso biak elebidunak direnean, EAEko seme alaben %85ek euskara hutsik jaso dute etxean, %78k Nafarroan eta %54k Iparraldean.
|
|
|
Bikote mistoen kasuan, hau da, gurasoetako batek euskaraz ez dakienean, 2
|
urte
bitarteko seme alaba gehienek euskara eta erdara jaso dituzte lurralde guztietan, baina ez neurri berean. EAEko semealaben %71k Nafarroako %67k eta Iparraldeko %56k.
|
|
|
Leer.es ek laborategi didaktiko bat proposatzen die gurasoei, familian irakurtzeko ohitura sustatzeko hainbat estrategia ikas ditzaten. 6
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten gurasoentzat da, eta 10 ordu iraunen du. Bestalde, ikasleek hobeto uler dezakete irakurmena, hainbat material erabiliz.
|
|
|
Euskararen transmisioa bi gurasoak euskaldunak direnean (2 eta 15
|
urte
bitarteko seme alabak)(%)
|
|
|
Euskararen transmisioa gurasoetako bat euskalduna denean (2 eta 15
|
urte
bitarteko seme alabak)(%)
|
|
2015
|
|
|
Bestela, gaur egun, arriskuan al dago familia euskaldunen hizkuntza transmisioa? Azken Inkesta soziolinguistikoa ren arabera, 2011n 2 eta 15
|
urte
bitarteko seme alabarik zuten guraso" elebidunen" 62 %86k euskara hutsez hezten zituzten euren haurrak EAEn, eta %11k elebiz. Nafarroan, %78k eta 17k, hurrenez hurren; eta Ipar Euskal Herrian, %54k eta 33k.
|
|
2016
|
|
|
1 Xede taldea dira 1 eta 6
|
urte
bitarteko seme alabak eredu euskaldunetan matrikulatuta dituzten gurasoak.
|
|
|
Fundazio britainiar hori 1895ean sortu zen, interes historiko eta naturaleko lekuak kontserbatzeko eta balorizatzeko. «Natura defizitaren ondoriozko nahasmendu batekin bizi gara», adituek aitortzen dute Ikerketa horretan, 4 eta 14
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten 1.001 gurasok parte hartu zuten, eta, inkesta erantzun dutenen artean, lau bostetik gora(% 83) uste dute garrantzitsua dela beren zurtoinek teknologia erabiltzea, hamarretik bederatzik naturarekin lotura izatea eta zerupean jolastea. «Azken 15 edo 20 urteetan, ikasketak argitaratzeari utzi diote, eta ohartarazten dute haurrak ez direla haurtzaroan sartzen:
|
|
|
Bi egitarau egongo dira: bat, 0
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten gurasoentzako; eta bestea, 2 urte bitarteko seme alabak dituzten gurasoentzako. Talde bakoitza mugatua izango da, gehienez hogei kidekoa.
|
|
|
Bi egitarau egongo dira: bat, 0 urte bitarteko seme alabak dituzten gurasoentzako; eta bestea, 2
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten gurasoentzako. Talde bakoitza mugatua izango da, gehienez hogei kidekoa.
|
|
2017
|
|
|
Cofa laborategiak egin du haurrentzako nutrizioaren inguruko ‘Espainiako populazioaren pertzepzioa eta osasun ohiturak’ txostena, eta Ospitalez Kanpoko Pediatriako eta Lehen Mailako Atentzioko Espainiako Elkartearen abala du. 6
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten 3.000 gizon eta emakumeri egindako inkestetan oinarrituta, haurren elikadurarekin lotutako arazo horietako batzuk erakusten dituzten estatistikak eskaintzen ditu lanak. 1 Gehiegizko pisua, obesitatea eta azpinutrizio arriskua Espainiako adingabeko guztien bi heren baino ez daude(% 65,9) beren adinari dagokion pisu normalaren barruan (normopeso).
|
|
2018
|
|
|
Beraz, artikuluan emango diren datuak aipatutako unibertso horri buruzkoak izango dira, salbuespen batekin. Familia bidezko transmisioaren atalean, 3 eta 15
|
urte
bitarteko seme alabei buruzko lehen hizkuntzari buruzko datuak azalduko dira. Datua eskuratzeko, adin horretako seme alabak dituzten inkestatuei galdetu zaie.
|
|
|
Ikus dezagun jarraian nola gauzatzen den gaur egun familia bidezko transmisioa Euskal Herrian. Horretarako, 3 eta 15
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten inkestatuek euskara nola transmititu dieten aztertu du VI. Inkesta Soziolinguistikoak, eta emaitzak inkestatu horien eta haien bikotekideen lehen hizkuntzaren eta hizkuntza gaitasunaren arabera gurutzatu dira.
|
|
|
13 grafikoa. 3
|
urte
bitarteko seme alabei transmititutako hizkuntza, gurasoen lehen hizkuntzaren arabera. Euskal Herria, 2016(%).
|
|
|
14 grafikoa. 3
|
urte
bitarteko seme alabei transmititutako hizkuntza, gurasoen lehen hizkuntzaren arabera. Euskal Herria, 2016(%).
|
|
2019
|
|
|
Txileko garapena ia mila familiaren portaeraren jarraipena egin zuten. Gurasoen% 45ek eta gurasoen% 42k onartu zuten 13 eta 14
|
urte
bitarteko seme alabak oihu egin eta, kasuren batean, iraindu izana. Eta hitzezko indarkeria horren ondorioak ez ziren gutxi izan, zientzialariek egiaztatu zutenez:
|
|
|
Espainiarrak Europako gurasoen artean gaude, italiarren eta frantziarren atzetik, 5 eta 15
|
urte
bitarteko seme alabei beren gastuetarako diru gehien ematen dieguna: 1.700 milioi euro urtean.
|
|
|
Espainiarrek astean 7,5 euroko ordainsaria ematen diegu 5 eta 15
|
urte
bitarteko seme alabei beren gastuetarako. Baina ez denak.
|
|
|
Guraso Eskolak antolatuko dira 0
|
urte
bitarteko seme alabak dituztenentzat
|
|
2021
|
|
|
50 euro hilean: 6 eta 18
|
urte
bitarteko seme alabengatik. Gazteak EBIa eskatzeko, gazteek gutxienez bi urteko bizitza independentea egiaztatzea familia, prestazioa jasotzeko.
|
|
2022
|
|
|
Bestalde, VI. Inkesta Soziolinguistikoaren emaitzek ere interpretazio hori babesten dute. Izan ere, 3
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten familietan euskararen berezko transmisioa oso altua da; erabatekoa da (batzuetan erdararekin batera) guraso biak euskaldunak direnean, eta handia gurasoetako bat erdalduna denean. (Eusko Jaurlaritza et al., 2016:
|
|
|
CDEra joaten den emakumea espainiarra da(% 60), lehenengo taldean adina barne hartuta, 24 eta 36
|
urte
bitartekoa seme alaba txikiekin eta, bigarren talde batean, 38 eta 46 urte bitartekoa 2 edo 3 seme alaba handiagoarekin, bananduta eta etxeko zamak bakarrik bere gain hartuz. Familia laguntza gutxi izan ohi dute, eta horrek zaildu egiten du edozein behar arintzea.
|
|
|
70 euro hilean. 6 eta 18
|
urte
bitarteko seme alaba bakoitzeko: 50 euro hilean.
|
|
|
Beraz, ez izan beldurrik eta ez eman bizkarra. Ikusi nola gozatu “gizartea eta, bereziki, 9 eta 17
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten gurasoak sentsibilizatzea eta jarrera aldatzea du helburu. FADentzat, garapen pertsonalaren etapa hori, arazo bat izan beharrean, aberasteko aldia familiako kide guztientzat.
|
|
|
Seguru asko, egitasmoak aldaketak izango ditu, talde parlamentarioekin egin beharreko negoziazioen ondorioz, baina jadanik arlo sozialeko zenbait neurri agertzen dira zirriborroan, «ongizatearen estatua indartzeko inoiz egindako gastu sozialik handiena» osatzen dutenak, Espainiako Gobernuaren hitzetan: 0
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten amentzako diru laguntzak, gazteei alokairua ordaintzen laguntzeko diru poltsak, langabezia sarien eta pentsioen igoera, eta beste zenbait.
|
|
|
Orain arte, 0
|
urte
bitarteko seme alabak dituzten emakumeek diru laguntza bat jaso izan dute, baldin eta ama horiek lan finko bat bazuten. Aurrekontuen zirriborroaren arabera, laguntza hori jasotzeko eskubidea ez da unibertsal bilakatuko, baina horretarako baldintzak malgutu egiten dira:
|
|
|
%33ko edo gehiagoko desgaitasunen bat eta mendetasun egoera aitortua duten haurren kasuan, laguntzak bikoiztu egingo dira. Dekretu berriarekin, familia horiek 400 euro jasoko dute hilean hiru urte arteko seme edo alaba bakoitzagatik, eta 200 euro hilean 3 eta 7
|
urte
bitarteko seme edo alaba bakoitzagatik.
|
|
2023
|
|
|
7 urteko haurrentzako irakurmen probak Irakurtzeko gaitasuna neurtzeko proba ugari egin daitezke ikasgelaren barruan eta kanpoan, baina Elena del Pilar Jimenez Pérez Espainiako Ulermen Elkarteko (AECL) lehendakariak dioenez, familiek ere egin ditzakete etxeko probak, bost eta zazpi
|
urte
bitarteko seme alabek gaitasun hori duten ikusteko. “Adibidez, oharrak jarraibideekin utziz.
|