|
2000
|
|
|
Franco hil ondorengo lehenengo hauteskundeen aurrean ere, 1977an, abstentzio eskaera egin zuten ezker abertzaleko erakunde eta alderdi desberdinek.
|
urte
geroago historia errepikatzen da, hori bai, testuinguru eta arrazoi desberdinekin.
|
|
|
Ondarroan jaiotakoa da 1964an baina gaur egun Barakaldon bizi da. Bere bizitza erdia AEKri eskaini dio, 17 urterekin hasi zen AEKn eta bertan jarraitzen du gaur egun, 19
|
urte
geroago. Eusko Autonomia Erkidegoko Euskararen Aholku Batzordeko kide da; batzorde honetan, euskararen geroratzearen ataleko batzordeburu ere bada.
|
|
|
Hala ere, Gaztelako errege Alfonso VIII.a ausartu zen, Hitzarmen hura hautsiz, 1200 urtean ekintzak aurrerago eramatera, eta Araba eta Gipuzkoa bereganatzeaz batera marka hartaz jabetu zen, Debarroa Gipuzkoako probintziari itsatsiz. Handik hamalau
|
urte
geroago Durangaldea Bizkaiko jaunari eman zion, nolabaiteko adiskidetasuna sortarazi nahirik. Eta zehaztasun handirik ez izan arren, uste dut Artibai aldea ere orduan pasatu zuela Bizkaira.
|
|
|
Erabaki hori, haren ondorengo Frantzisko I.ak, 1531 urtean berretsi zuen. Baina, zortzi
|
urte
geroago ezabatuz suntsitu zuen, euskararekin batean Frantzia guztiko hizkuntzen etorkizuna larritasun ilunetara bultzatuz.
|
|
|
–Europakometropoliek munduan zehar hedatzeko erabili zuten nazionalismoa: ehun
|
urte
geroago koloniek erabili zuten metropoliari aurre egiteko? (Zabalo 2000: 73).
|
|
|
Goodman ideologia anarkista zuen intelektuala zen, irakasle izateko zailtasunhandiak izan zituena, bere bisexualitate nabarmenagatik, ikasleen sexualitateaskearen aldeko eskubideen babespideagatik eta bere irakasleekin harremanak izateagatik. 15
|
urte
geroago Berkeley-ko ikasle matxinadan ikasleen idolo bihurtu zen.
|
|
|
Tropa polita eta atsegina zen. Orduan, ez hark ez nik ezgenekien zenbait
|
urte
geroago barriro topo eginen genuela, bainan arrunt bertze alorbatean: EKIN erakunde berria elkarrekin sortzeko (1952), bai eta, geroago, ETAantolatu ere; eta, horrela, batera ari izana urte mordo batean zehar.
|
|
|
Hori 1967an gertatu zen. Hamar bat
|
urte
geroago, ikusiko genuen berriz ere, JoseLuis ezkerreko abertzaleen artean, beharrik!?, zeinetatik hainbatek eta hainbatek argieta garbi aldarrikatzen baitzuten berenak egiten zituztela Marx-en ideiak eta bideak.
|
|
|
Hirurogei
|
urte
geroago egindako inkesta batean azaldu zitzaidan esaera berdintsua, Bidarraiko Harpeko Saindiari (beste Saindu bat!) buruzko galdeketan (Arana1986, 18). Saindu hori mendiko haitzulo batean dago, izenak adierazten duen bezala, eta jende itxurako harri batean itxuratua.
|
|
|
Bestalde, entzuleen sexuari dagokionez, aipa dezadan 1978an oraindik entzule andrazkoak gizonezkoak baino gehiago zirela, baina hurrengo urtean portzentaiak gizonezkoen alde aldatu zirela. Hamar
|
urte
geroago, 1988 urtean hain zuzen, entzule gizonezkoen kopuruak berdindu egiten zuen andrazkoena, gutxi gorabehera (Madinaveitia, 1989, 67). Espainia mailako datuekin segituz, 1997 urtean diferentzia apaldu egin zen Díaz Nosty k (1998, 178) emandako datuetan ikus daitekeen bezala (entzule indizea sexu eta programazio hautuen araberakoa da):
|
|
|
Horrela, UPI agentziak 1968 urtean sortu zuen UPI Audio izeneko zerbitzua, irratiak albistez hornitzeko asmoz. APk sei
|
urte
geroago sortu zuen asmo berberarekin AP Radio izenekoa. Zerbitzu honetan publizitaterik ez dago, eta Estatu Batuetako herrialdeei buruzko informazioa ere emititzen dute.
|
|
|
Radio Alava, Radio Juventud de Eibar, Radio Juventud de Vizcaya, azkeneko biak Cadena Azul de Radiodifusión katearen barruan?. Radio Popular ek 1959an Iruñeko estazioa sortu zuen, baita bi
|
urte
geroago Loiolakoa, eta 1962an Donostiakoa ere. Euskara hizkuntza debekatua zen Franco-ren erregimenarentzat, eta behin gerra galdu ostean, hainbat euskaldun informazioa beren hizkuntzan jasotzeko eskubiderik gabe geratu ziren.
|
|
|
Estudioa Menta etxaldean kokaturik zegoen, mahastien erdian (Herria, 1992). 1987an antena Jara kaskoan ezarri zuten eta bi
|
urte
geroago estudioa Donibane Garazira eraman zuten. Irratiari laguntzeko, 1992an Oihartzuna (Oiarzuna idatzita hastapenean) batasun edo elkartea sortu zen.
|
|
|
Sistema komertzialaren eraginkortasuna handia izan zen, publizitateak akuiluturik lehiakortasuna sortuz. Gogora dezagun 1917an 125 mila irrati hargailu zeudela merkatuan, zortzi
|
urte
geroago bost milioi eta erdi aparatu, eta 1950 urtean edo 72 milioi, hau da, familia bakoitzeko bat baino gehiago.
|
|
|
Bretainia Handian 1922 urtean sortu zen British Broadcasting Company enpresa, bost
|
urte
geroago British Broadcasting Corporation (BBC) izena hartuko zuena, hain zuzen merkataritza kriterioari muzin egindakoan zerbitzu nazionaleko izaera hartu zuen garaian. 1922 urtean ere beste emandegi batzuk sortu ziren Montreal go irratia, Mosku-ko Klodinskaia, Radio Lausanne, Buenos Aires ko Radio Argentina eta Sydney-ko 2BL. Belgikan 1923.ean hasi ziren emititzen Radio Belgique tik frantses hizkuntzaz, eta N.V Irratitik nederlanderaz.
|
|
|
1922 urtean ere beste emandegi batzuk sortu ziren Montreal go irratia, Mosku-ko Klodinskaia, Radio Lausanne, Buenos Aires ko Radio Argentina eta Sydney-ko 2BL. Belgikan 1923.ean hasi ziren emititzen Radio Belgique tik frantses hizkuntzaz, eta N.V Irratitik nederlanderaz. Espainian eta Italian 1924 urtean hasi ziren emititzen Radio Ibérica tik (bi
|
urte
geroago desagertu zen) eta Irrati Batasun Italiarraren barruan ziren Erroma eta Milan go irratietatik. 1925 urterako Europako 19 estatutan zeuden jada irratiestazioak eta maiztasunez eginiko irratsaioak.
|
|
|
Bi
|
urte
geroago, 1914an hain zuzen ere, eguraldiari buruzko informazioa eta berriak hedatzeko tresnatzat hartu zuten Estatu Batuetako zenbait unibertsitatek. Michele Hilmes ek (1997, 35) prozesu hori kontatzen du:
|
|
|
Sei
|
urte
geroago, lehenbiziko emanaldi erregularrak hasi ziren Estatu Batuetan 1920az geroztik. Pittsburgh ko KDKA estazioa izan omen zen lehenbizikoa.
|
|
|
1924ko azken hilabetean, Estatu Batuetako ehun kazeta enpresak sortua zuten irrati estazioa informazioa igortzeko. Bi
|
urte
geroago, RCAk National Broadcasting Company izeneko enpresa sortu zen 24 estazio katean bilduz.
|
|
|
Beraz, XIX. mendeko fisikari teoriko ospetsuenetariko batek, Maxwell abizena zuenak, matematikoki aurkitu zituen uhin elektromagnetikoak, eterean hedatzen ziren uhinak, hain zuzen ere. Historialari gehienak akort dira irratia 33
|
urte
geroago (1901ean) sortu zela esatean.
|
|
|
Hainbat milioi
|
urte
geroago, itsaso horretan metatutako sedimentu horiek guztiak harri bihurtu ziren beren kargaren ondorioz. Horrela, iparraldeko arrezifeak kareharria eman zuen, erdialdeko buztinak lohitarria eta hegoaldeko hareak hareharria.
|
|
|
Ministerio hori. Ministerio del Interior bilakatu zen bi
|
urte
geroago. 1836an. Ministerio de la Gobernación?
|
|
|
Hona hemen, Puelles-ek jasota, Moyano k berak hogeita hamar
|
urte
geroago lege honi buruz esandakoa: –Esta ley ha durado y durará muchos años más porque dicha ley, y esto puedo decirlo muy alto, fue una ley nacional?
|
|
|
Izan ere, badirudi ezen orain dela bi mende eta erdi —Urbiain fundatu zenetik ehun bat
|
urte
geroago edo, beraz— lehorte izugarria izan zela Urbiainen, ekainean eta uztailean ur xortarik ere egiten ez zuela. Eta ekainaren azken aldean herritarrak kezkatzen hasi, eta uztail osoan prozesioan atera zuten herriko patroina, zeina baitzen denbora hartan san Mamerto, bere ezin konta ahala mirakuluengatik ezaguna izan zen Vienako artzapezpikua, baina alferrik.
|
|
|
Ospitaleko gerente berria hiri handiko ikaskide ohi bat omen zen, Ximurraren parranda laguna. Lau
|
urte
geroago, makineria ultramodernoaz hornituriko ikuztegi berria ireki zuen, Zabalgunearen erdi erdian, bide emankor baten atari zerbitzuen sektorean. Orain, bi hiru gehiago zituen hirian barreiatuak, baita pabilioi handi bat ere inguruko industrialde batean.
|
|
|
—Horixe, mutiko, horixe! —haren irri ozenari mendekua zerion— Ohartu haiz, hogei
|
urte
geroago. Horretan, behintzat, gehiago izan nauk beti.
|
|
|
Zenbait
|
urte
geroago, Ximurraren ezteiak gure artean eztabaida garratza piztu bazuen —zer eta ezkondu, nola eta elizaz—, esposberrien helbide izatekoak ere eman zigun solaspiderik: nora eta izebarenera.
|
|
|
Orduko traizioa bertzelako traizio batekin ordainarazi nahi zidan 27
|
urte
geroago. Galdera horixe zebilkidan gogoan, abuztuko larunbat horretan, erredakziotik bere etxeko telefonoa markatu nuenean.
|
|
|
Zoritxarrez, norbere doktrinaren postulatuak edo ideologiaren aurriritziak jakintza arlora eramateko tentazioak behin eta berriro errepikatu dira historian zehar. Hortxe ditugu, alde batetik, Galileoren astronomi aurkikuntzen eliz kondena biribila —oraintsu, laurehun
|
urte
geroago, Vatikanoak, eskuzabaltasun handia erakutsiz, hura amnistiatu digun arren— edo Darwinen eboluzio teoriaren gaitzespena, arrazoi bertsuengatik gertatua. Ezagunak dira, halaber, zer nolako hondamen kalteak ekarri zizkioten SESBaren ekonomiari Trofim D. Lysenkok nekazaritzan eta abel hazkuntzan eskala handitan eginiko esperimentuek, mitxurinismoaren urratsei jarraikiz, marxismoaren postulatuak biologiari aplikatuz hobekuntza genetikoak erdietsi nahi izan zituenean.
|
|
|
Poeta lanbidea ikasten ari da, 1925ekoa zen poema. Modu errealistagoan landu zuen gai bera bost
|
urte
geroago:
|
|
|
Bi
|
urte
geroago adierazpen hauek nola gauzatu ziren ikusteko, 1999ko martxoan PRISA taldeak Inicia izeneko atari berria nola kaleratu zuen begiratzea baino ez dugu.
|
|
|
Kongreso Internazionalekoeri. 19 zk. (1965), 48 Gorrotoa lege. 21 zk. (1966), 97 Zuzendaritza billa. 22 zk. (1966), 1 Etxaithar’i atsegingarritzat. 22 zk. (1966), 96" Jakin" 5 aldiz urtean. 23 zk. (1966), 1 Juan Antonio Letamendia saritua. 23 zk. (1966), 17 JAKIN’en urteroko billera. 25 zk. (1967), 60 Andima Ibinagabeitia. 26 zk. (1967), 65 Editoriala. 27/ 28 zk. (1967), 1 (Sarrera). 29 zk. (1968), 1 (Sarrera). 30 zk. (1968), 1 98’garren belaunaldiko euskaldunak. 30 zk. (1968), 5 Estremismoen pizkundea (NPD) Alemania-ko politikan. 30 zk. (1968), 46 Batasuna bai ala ez? 31/ 32 zk. (1968), 1 Euskeraren eta literatura euskeraren batasunari buruzko bibliografia. 31/ 32 zk. (1968), 71 Lehen Karlistada. 33 zk. (1968), 1 (Sarrera). 34 zk. (1969), 1 Vietnamdarrak eta beren hizkuntza. 35 zk. (1969), 66 JAKIN, hogei
|
urte
geroago. 1 zk. (1977), 5 Euskal Unibertsitatearen izarra. 1 zk. (1977), 8 Euskal Herriaren unibertsital egoera. 1 zk. (1977), 53 Unibertsitateetako Euskal Kultur Mugimenduak, Bizkaian. 1 zk. (1977), 130 Herrien iraultza. 2 zk. (1977), 5 Damoklesen ezpata. 2 zk. (1977), 9 Nazio ukaturik garrantzizkoenak. 2 zk. (1977), 22 Bibliografia (Nazio ukatuak). 2 zk. (1977), 80 Brest-eko Agiria:... Europa mendebaldarreko Kolonialismoaren aurkako burrukaren Agiria. 2 zk. (1977), 107 Argel eko Agiria:
|
|
|
2 zk. (1956), 171 Orixe’ri. 5 zk. (1957), 3 Euskaltzaindiari. 10 zk. (1959), 3 Yakingarri bat. 10 zk. (1959), 89 Ateak zabalik. 11 zk. (1960), 3 Ustea erdi...? 13 zk. (1960), 1 Berri ta jakingarri. YAKINen geigarri (1960, otsaila), 2 Zuzendaritza billa. 22 zk. (1966), 1" Jakin" 5 aldiz urtean. 23 zk. (1966), 1 JAKIN’en urteroko billera. 25 zk. (1967), 60 (Sarrera). 29 zk. (1968), 1 (Sarrera). 30 zk. (1968), 1 (Sarrera). 34 zk. (1969), 1 JAKIN, hogei
|
urte
geroago. 1 zk. (1977), 5 Agur, idazle. 8 zk. (1978), 1 JAKIN zilarrezko ezteietan. 21 zk. (1981), 7 JAKINen historiaurrea: abertzaletasuna eta euskara. 21 zk. (1981), 19 1956:
|
|
|
Irabaztea izan zen hura, oso garrantzitsua. Esango nuke, gaur egun, hamabost
|
urte
geroago, garaipen haren etekinak dastatzen ari garela neurri batean, bai maila pertsonalean txapeo hartan parte hartu genuenon artean, baita kolektibo moduan ere. Lehenagoko Puertoko egonaldiaren ondoren, hango suntsipenaren ondoren, eta Herreran bertan aurreneko aldian geneukan egoera hura kontuan hartuta, gure indarra eta sendotasuna erakutsi genizkien txapeoez eta grebez.
|
|
|
Barre egiten duen gizona, Victor Hugorena.
|
Urteak
geroago, Parisen nengoela, berriro irakurri nuen liburu hori, eta Hugoren gainerako guztiak. Irakurri zenuke Barre egiten duen gizona.
|
|
|
Alkateak Jose Luis izena du, eta emazteak Sara, Sarita. Ezkongai zirenetik ezagutzen ditut, 1956an Sarita, eta Jose Luis bi
|
urte
geroago. Maria Victoriak txikitatik ezagutzen zuen Sarita.
|
|
|
Eta ni baino askoz ere okerrago hago hi inori ezer azaltzeko. Zer uste duk egingo dutela guardia zibilek hik gerra aurreko euskal olerkaria haizela esaten badiek, gerra garaian euskarazko lehen egunkariaren bultzatzaile suharra eta Euzko Gudarosteko intendentzia komandantea, 1937ko ekainean faxistek fusilatua eta 60
|
urte
geroago bat batean Jaungoikoaren graziaz berpiztua. Barre egingo dutela uste duk?
|
|
|
Eta horrekin bat egiten diat, bat egiten diagu askok. Alderdi edo arlo askotan behintzat, zuenaren gisakoa izan zuan, 40, 50 edo 60
|
urte
geroago, gure haurtzaroa. Zuenen antzekoak, alderdi edo arlo askotan behintzat, gure kezkak, nahiak, ametsak, ezinak eta borrokak.
|
|
|
" Aberria ala hil!" esaten da, baina hil eta gero ere hezur hozten ez den maitasuna da abertzaleak aberriari diona, Lauaxetaren eta bion kasuek erakusten dutenez. Fernando Pessoak ez zion horretaz ezer aipatu Ricardo Reisi, edota ez zuen behintzat halakorik jaso José Saramagok O ano da morte de Ricardo Reis nobelan, baina abertzale bat hiltzen denean hildako abertzale bat bilakatzen da, abertzaletasun horren izenean –" nire aitaren etxea" defenditzeko Arestik zioen bezala, edo" gure amaren etxea" bestela, guk hogeitaka
|
urte
geroago modu politikoki zuzenagoan genioen moduan– zer egin lezakeen jakin ez arren. Tira, azken batean, egia esanda, nik neuk behintzat bizi nintzelarik ere ez nuen sekula oso ondo asmatu zer egin nezakeen ezeren alde.
|
|
2001
|
|
|
Baliteke. Gaur, 25
|
urte
geroago, hura errepikaezina dela uste dut, eta gure egungo mundua labirinto aldakor baten antzera ikusten dut, iparra geroz eta lausoago dugularik. Ekialdeko herrialdeen suntsipenak Mendebaldea utzi du jaun eta jabe, eta honek ez daki zertan datzan bere garaipena eta zer egin garaipen horrekin.
|
|
|
32
|
urte
geroago, Patxi Arzamendi geografo eta historialariak ibilbide osoa, ongi zein gaizki kontserbatzen dena, ezagutzera gonbidatzen gaitu," Vasco Navarro Trenaren Ibilbidea" izeneko gidaliburuaren bidez. Gida Eusko Jaurlaritzak argitaratu du," Natur Bideak EAEn" monografiko sortaren barruan.
|
|
|
Eraikitze lanak 1887an hasi ziren, Gasteiztik Durangorantz, Arlaban (Leintz Gatzaga) gainetik eta lehenbiziko 18 kilometro horietan ez zen arazorik izan. Bi
|
urte
geroago inauguratu zuten. Dena den, lanen hasiera lekuak ez zirudien egokiena; oso herri txikiak igarotzen zituenez, errentagarritasuna ezinezkoa zen.
|
|
|
Sei
|
urte
geroago, Kalifornian bizitzen jarri nintzenean ikasi nuen ingelesa, jendeari adituz.
|
|
|
Bi elkarrizketa ere egin zituen: lehena, 1977an Sarrionandiak 19 urte baino ez zituela, Alfonso Sastreri eta bestea, bi
|
urte
geroago, Peire Pessamessa idazle eta politikari okzitaniarrari.
|
|
|
Oroimenaren zutabe nagusia, eta nobelan adiera sinboliko izugarria duena 13arekin lotutako data zerrendak osatzen du: 1936ko irailaren 13an sartu ziren erreketeak Donostian eta Ategorrieta gainetik okupazioa burutu; ia hirurogei
|
urte
geroago, irailaren 13an, haserretu ziren protagonista eta bere emaztea azkenengoz eta egun berean ezagutu zuen senarrak Bioleta. 1936ko otsailaren 13koa da, halaber, Mikele de Abando eta protagonistaren aita azaltzen diren argazkia (eta gerora esango denez, Bioletaren ama egun horretako harremanen fruitu da); 1936ko uztailaren 13a da Calvo Sotelo hil zuten eguna,...
|
|
|
" Hiruretarik inork ez du susmatzen hogei
|
urte
geroago, azken aldikoz, gartzelako bisita kabinan aintzinako paisaia hori eskuetan elkartuko direla".
|
|
|
Ene Jesus argitaratu eta handik hemeretzi
|
urte
geroago arte ez zen HamaikaPauso argitaratu.
|
|
|
Euskal literatur esparruan ere bada zentsura ezagutu duen obrarik. Noski, Estatuak inposaturikoa, kanpo zentsura beraz, Saizarbitoriaren kasuan? 100metro, kasu, idatzi eta bi
|
urte
geroago baizik ezin izan zen argitaratu?; bainabatez ere barne zentsura, oroit bedi Jean Etxepare mirikuak bere Buruxkakargitaratu orduko erretiratu behar izan zituela, inguruko lagunek eskaturik, eta bestehainbat gertatu zela Miranderen Haur besoetakoarekin?.
|
|
|
Erakundearen aprobetxamendua Janarietan dagoen B12 bitamina urdailak jariatzen duen faktore intrintsikokoari finkatzen zaio, eta gero hestegorrian xurgatzen da. Batez ere gibelean biltegiratzen da(% 80), eta garrantzitsua da erreserbek erakundearen eguneroko beharrak asetzea, B12 bitamina gutxi irensteko edo gaizki xurgatzeko erregimena ezarri eta 3
|
urte
geroago. Bai elikadura konbentzionalak, bai ovolactovegetariarrak behar bezala asetzen dituzte behar organikoak, eta are gehiago jakiten da ez dela beharrezkoa egunero jatea.
|
|
|
15
|
urte
geroago, Danielarekin telebista ikusten eta uda sasoiko piku berde zoragarriak jaten ari ginela erabaki nuen nik ere banuela garaia. Gauzek bere momentua dutela, ez bere adina, eta nik urteetan aurrera egin arren ez nuela sexuaren momenturik bizi izan.
|
|
|
Berrogeitaka urte zituenean gaixorik egon zela osaba aldikada batez, gripea edo, eta ohetik kalenturaz altxatu zen batean su eman ziola bagoiari. Baina hogeita hamar
|
urte
geroago hil zenean ere damututa zegoela, eta barkamena eskatzen ziela alabei eta auzoko umeei eta Mariari. Hori zeukala gogoan Mariak ondinokarren, nola eskatzen zien osabak barkatzeko, eta zenbat gustatzen zitzaien osabaren tren bagoia eta han sartuta egiten zituzten bidaiak, Madrilera eta, Bagdadera eta.
|
|
|
Bi
|
urte
geroago, ordea, bere proxenetak harrapatu egin zuen berriro. Haserreturik Hasinak lehengo bidera itzuli nahi ez zuelako, errearazi eta hil egin zuen.
|
|
|
‘Gerran hil eta gero zure ama izorratzera itzuli zen hogei
|
urte
geroago! ’
|
|
|
Lehenbiziko euskal nobela Peru Abarka izan daiteke, nahi baldin baduzue. Ez da zeharo eta garbiro nobela, baina antzeko zerbait bezala har daiteke; mila zortziehun ingurukoa litzateke, beraz, eta laurogei
|
urte
geroago arte argitaratu ez zena. Hori ere kontuan edukitzeko gauza da.
|
|
|
Eta, jatorrizko bekatu honetaz dena den, gurea ez zen sekula sor  tzaileak gogoan zuen mailara heldu: hori, gainera, egia baldin bada bere  lehen abiadan, are egia garbiago da hirurehun
|
urtez
geroago, pipiak joa aurkitzen dugunean. Hemen ez ezik, orobat gertatzen zen bestetan ere, izen gehiago zuen Salamancakoan, esate baterako2.
|
|
|
Estudioak bukatu nituenean, 36 urte nituen, eta alaba; tesis delakoa zortzi
|
urtez
geroago âsemea ere, alabaz gainera, etxean genuelarikâ aurkeztu nuen. Halaz guztiz, ez dut plegu bihurririk hartzeko biderik izan Unibertsitatean, ez bainintzen hor sartzen esaminatzeko baizik:
|
|
|
Habent sua fata libelli, esan ohi zuten inoiz" Poeta" ren gisan, eta baita beren irakurleek ere, irakurleek, entzuleek edota buruz ikasten  dituztenek, apurka eta zatika behinik behin. Ez zen hala behar eta, ustekabeko mirakuluz XVII. mendeko Lapurdin, Donibane eta Ziburuko kostaldean, bai ere halaber hinterland modura zuen Sara aldeko lur barrenetan, euskal literaturari, kristau eta katoliko, dakigun loraldia eman zion jende ikasi samalda, latinezko bertsoak (esate baterako) hutsik gabe neurtzen zekiena, ehun
|
urtez
geroago Larramendik neurtitz zuzenik sortzen ez zuelarik.
|
|
|
Iritzi publikora zabaldutako inpaktu positiboak %40, 31 izan ziren, eta inpaktu negatiboak %59, 68 Indarkeria da Euskal Herriaren irudia eratzen duen faktore garrantzitsuena, %33ko presentziaz. Hamar
|
urte
geroago, 1997ko uztailetik hurbil dauden egunetan, are indartsuagoa zen indarkeriarekin lotzen zen irudi negatibo hori: 1996ko lehen seihilabetekoan, autonomia eta estatu mailako kateek 15.304 albiste eman zituzten indarkeria eta hari loturiko fenomenoei buruz, 61 ordu, minutu bat eta 28 segundo guztira.
|
|
2002
|
|
|
1989.ean gazte talde batek Arkeolan sortu zuen arkeologo profesional bezala lan egiteko asmoz. Hiru
|
urte
geroago, Irunen bertan, erromatarren garaiko Oiasso ko portuko zurezko zenbait oinarri sendo aurkitu zituzten, besteak beste. Datazioa Bordelen egin behar izan zuten.
|
|
|
Bide hori ordea, bidegurutzean aurkitzen da orain. XX. mendearen 60ko hamarkadan puntu gorena ezagutu zuen institutu erlijiosoen fenomenoa, berrogei
|
urte
geroago, desagertzear dago. Euskal Herriko erlijiosoen batez besteko adina, egun, 65 urte bitartekoa da.
|
|
|
Lehen ekitaldia Hendaian jokatu zen, 1978an; Hondarribiko Alaiki elkarteak irabazi zuen. Hamaika
|
urte
geroago Hendaian jokatu zen berriz ere, Irungo Irungo Motor elkarteak irabazi zuelarik. Txapelketa honen hogeita bost urte pasa diren honetan, Hendaiako inork irabaziko ote du inoiz?
|
|
|
1984koa oso beste maila batekoa izan zen. Gauzak ere ez zeuden handik 14 urtera bezain helduak... eta nik ere ez nekien ia hogei
|
urte
geroago dakidan guztia. Bitartekoen bidez ekarri genituen HBko ordezkariak Ajuria Enera, PSOEkoak ere sartu genituen asuntoan kasik belarritik tiraka...
|
|
|
Amaraunaren irudi errepikatuak Euskal Herriak bizi dituen zapalkuntza eta tentsio egoera sinbolizatzen ditu. Bi
|
urte
geroago, Lertxundik Goiko kale (1973) eleberria argitaratu zuen eta hartan beste bira poetiko bat egin. X. Lete poetak Zeruko Argia aldizkarian (560, 73) argitaratu zuen kritika batean definitu zuen bezala, eleberriari poema baten intentsitate eta erritmoa darizkio.
|
|
|
lehenean, 1958 kokatuan, 32 inguru urteko pertsonaia bakartia aurkezten zaigu; pertsonaiak, bere bizilarridurari irteera emateko, 7 gutun idazten dizkio behin bakarrik ikusi duen eta izena eta helbidea besterik ezagutzen ez dizkion pertsona bati. Bigarren fasean, 34
|
urte
geroago, eleberriko pertsonaia nagusia biriketako minbiziak jota dago eta beste 7 gutun idazten dizkio hartzaile berari. Bi faseak nabarmen desberdinak dira estilo eta helburuei dagokienez:
|
|
|
Haietako lehenengoan, protagonista narratzaileak, telebistan freelance ari den gazteak, lankide batekin bizi duen maitasun istorio amaiera zorigaiztokoa kontatzen digu. Bigarren planoan, lau
|
urte
geroago, protagonista eroetxe antzeko batean sartuta dago (ez zaigu esaten zehazki non), eta bi urte lehenago idatzi zuen maita160 sun istorioa, aipatutako lehen planoari dagokiona, berrikusten du. Bigarren plano hau erabat metanarratiboa da, beraz, eta zalantzan jartzen ditu, etengabe, lehen aipatutako maitasun istorioaren eduki eta estiloa.
|
|
|
" Robbe Grillet ez da nobelari bat, nobela injeñeru bat baizik"... Detaileak ez luke aparteko garrantzirik, baldin eta izen hura, Robbe Grillet alegia eta Michel Butor eta Claude Simon, esate baterako, Hamaika pauson hainbat aldiz espreski izendatuak eta beti mirespenez tratatuak agertu izan ez balira... Lau
|
urte
geroago, Saizarbitoriak bere lehenengo nobela argitaratu zuenean, kritikak nouveau roman kutsua atzeman zion berehala, eta euskal irakurleak Egunero hasten delako berri hark Txillardegiren nobelagintza gainditzen zuela epaitu zuen. Goihenetxe, berriz, 65eko urrian, François Mauriac eta Robbe Grillet en arteko diferentziak markatzean, Txillardegi eta Saizarbitoriaren artekoak deskribatu eta aurreratu baizik ez zen egiten ari.
|
|
|
Urte haietan elkarrekin izan ziren 1956ko belaunaldiko autoreak (Txillardegi edo Mirande, esaterako) eta belaunaldi berri bateko autoreak, I. Sarasolak" 64ko belaunaldia" deiturikoan biltzen dituenak4 Belaunaldien araberako sailkapena literaturaren historialariek zalantzan jarri badute ere (aipagarria da, esaterako, literatura espainiarraren adituen artean" Generación del 98" delakoaren inguruan piztutako eztabaida), uste dugu euskal eleberrigintzaren kasuan badaudela ezaugarri eta bizipen bereiziak bi belaunaldiz mintzatzeko: bata, mendearen erdialdean Egan aldizkariaren inguruan bildu ziren idazleek osatuko luketena," 56ko belaunaldia" ere deitu izan zaiona; bestea, hamahiru
|
urte
geroago, Lur donostiar argitaletxearen inguruan sortu zena, Gabriel Aresti (1933) bilbotar poetaren Harri eta Herriren (1964) argitalpenarengatik" 64ko belaunaldia" ere deitua. Belaunaldi horietako lehenaren ezaugarri nagusia bere kideen heterodoxia kulturala zen; Lurreko idazleek, berriz, belaunaldi berria eratu zuten, konpromisoarena.
|
|
|
Lehentasuna galtzean, Netscape ko arduradunek 1998an bota zuten hordago haren emaitzak lau
|
urte
geroago hasi dira biderkatzen: bere programaren barrunbeen sekretuak argitara atera eta munduari oparitan entregatu zizkioten, aurrerantzean ikerlari altruistek sistema haren garapenean lagun zezaten:
|
|
|
Nahiz eta hasieran helburu zabalagoak izan, talde horrekeuskararen irakaskuntza izan du zereginik nagusiena. 1974an Euskal LinguistikaKatedra sortu zen, eta bi
|
urte
geroago Euskal Filologia izeneko karrera ofizialbihurtu zen. Ikasketa horiek Bilboko eta Donostiako campusetan irakasten ziren.1978an Euskal Irakaslegoa izeneko institutua sortu zen, ordura arte Euskal KulturMintegiaren bitartez bertako ikasle unibertsitarioentzat antolatzen ziren euskara ikastaroen ardura bereganatuz, borondate zehatz batekin:
|
|
|
orain gutxi bete dira 25 urte lehen aldiz Deustuko Unibertsitatean jarri zela, 1976an. Bi
|
urte
geroago, Euskal Irakasle Eskola sortu zen, eta gero, 1990eko hamarkadan, euskarazko eskolak ematen hasi ziren fakultateetan. 1986aneuskal errektoreordetza sortu zen, baina 2000 urtera arte ez da egon euskararenplan osorik.
|
|
|
Erregimenaren garai faxista eta autarkikoan argitaratutakoliburu hori eskuin muturreko jarrera antinazionalista agresiboan oinarriturik dago, gerraren irabazleek berezkoa zuten jarreran, hain zuzen. Panfleto horrekin alderatuta, ezusteko ia atsegina da Maximiliano Garcia Venero k lau
|
urte
geroago plazaratu zuen liburua. Kazetari falangista horrek bere Historia del Nacionalismo Vascoegin zuenean, liburu hori euskal nazionalismoari buruz egindako lehen historiaorokorra izan zen, eta Sierra Bustamante renak baino informazio gehiago zekarren, horretarako idazkera lasaiagoa erabiliz.
|
|
|
Horri esker, alderdiaren oinarrizkoegiturak gordetzea lortu zuten, baita Euzkadi izeneko egunkaria ere. Politikarikezean, kulturaren alorrean egindako lanak nazio kontzientziazioaren prozesua bultzatu zuen, eta prozesu honen fruituak zenbait
|
urte
geroago gelditu ziren agerian, Errepublika garaian nazionalismoaren gorakada eman zenean, hain zuzen ere.
|
|
|
historiografiareneta gizartearen arteko lotura horren adibide ezin hobea delako Euskal Herriarenkasua; adibide ezin hobea, gaineratuko nuke, gehiegizko lotura horren ondoriokaltegarriak frogatzeko. Izan ere, XIX. mendeko lehen hamarkadan Real Academiade la Historia delakoak bere Diccionario edo hiztegia eta Llorente-k Noticias Historicas de las tres Provincias Vascongadas3 4 izeneko lan ospetsua argitaratu zituztenetik, eta zenbait
|
urte
geroago Aranguren, Sobrado, Novia de Salcedo edo Zamakola bezalako foruzaleek Euskal Herriko historiari buruzko beren ikuspuntu alternatiboak aurkeztu zituztenetik, hemengo historia urte askotan zehar zuriz ala beltzezizan da margotua, eta bitarteko tonalitate gris guztiak ahaztuta gelditzen ziren. Foruen eta euskal partikularismoaren polemikaren ostean, nazio eta abertzaletasunaren inguruko polemika etorri zen; eta, berriro ere, interes politikoek instrumentalizatu egin zuten historia.
|
|
|
«Nadie, absolutamente nadie, sabe que es y sobre todo que ha sido nuestra historia[...] nada tenemos que merezcael nombre de historia vasca[...] la tal historia yace en el limbo de lo irreal, en esperade que alguien la libere de alli». Zortzi
|
urte
geroago, Jose Miguel de Azaolaidazleak antzeko iritzia eman zuen: «La historiografia del Pars Vasco se encuentratodavia en pañales».
|
|
|
–Apogeo yestancamiento de la historiografia contemporanea catalana?, Historia Contemporanea, 7, 117; aipua 128 orrikoa da. Zenbait
|
urte
geroago, de Riquer ek ez du aldaketa nabarmenik ikustenKataluniako historiografian («la investigacion super especializada»; «necesidad de difundir sintesisglobalizadoras»), ikus (1999): –Panorama actual de la historiografia catalana?, in J. L. de la Granja, A.
|
|
|
Helburu, kalitate eta emaitzadesberdineko lanak bildu zituen Jakinek. Euskal Historiografia? izenburupean.Hamar
|
urte
geroago, 1999ko urriko Larrunen 26 zenbakian, antzeko hitzak erabilizituen Emilio Majuelo k egoera azaltzeko: «historiografia historia eta historialarihorien lanei buruz historia bat egitea da.
|
|
|
Ronald Reagan-ek 25 milioi dolar inbertitu zituen publizitate politikoan 1984an, Estatu Batuetako presidentziak ez zuen gutxiago merezi eta. Lau
|
urte
geroago, 1988ko hauteskunde kanpainan, 228 milioi dolar gastatu ziren, iragarki politikoetan bakarrik. Urte horretako kanpainaren benetako kostua 2.700 dolarretik gorakoa izan zen.
|
|
|
1985ean, espezialitate farmazeutikoen 2.478 aurkezpenetan banatutako 104 mota zeuden, eta 2000 urtean, berriz, printzipio aktiboen kopurua 85 zen 1.097 aurkezpenetan. Azkenik, azterketa hasi zenean, Osasun Sistema Nazionalaren kontura Espainian gehien kontsumitzen ziren antibiotikoak amoxizilina, cotrimoxazola, anpizilina, doxiziklina eta azido pipemidikoa ziren; 16
|
urte
geroago, berriz, gehien erabiltzen ziren espezialitateak amoxizilina, amoxizilizilina profitina klabozianoa, klaritoxitozina eta zefizina ziren.
|
|
|
Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko (CSIC) ikerlari talde batek, Jesús Martínez Frías koordinatzaileak koordinatuta, fenomeno harrigarri horren jatorria azaltzeko izotz masak bildu eta aztertu zituen. Megakriometeoroak Bi
|
urte
geroago, zientzialarien interesa piztu da «megacio meteoros» horien jatorria ezartzeko. Hurrengo nazioarteko biltzarrean, Bruneleko Unibertsitate ingelesean egingo den hurrengo nazioarteko biltzarrean izango da hori.
|
|
|
80ko hamarkadaren erdialdean, luxuzko autoek aukera gisa erabiltzen zuten. Hamar
|
urte
geroago, ibilgailu merkeenetara iristen zen, eta gaur egun ez dago gidariarentzat eta lagunarentzat gutxienez bi airbagik ez duen autorik. Gama altuan dozena bat airbag eraino aurkitzen ditugu leihatila, asentu eta buruetan, eta horiek, hitzez hitz, aire burbuila bigun bihurtzen dute barrualdea istripuren bat gertatuz gero.
|
|
|
“Neguko gonbito gaixotasuna” deitu zitzaion, eta horrek adierazten zuen sintomatologia nagusia eta haren urtarokotasuna. Berrogei
|
urte
geroago, sindrome hori eragiten zuen agente birala detektatu zen, eta agente etiologiko horrentzat Norwalk birusa izena hartu zuen (agerraldi epidemikoa gertatu zen herria). Ondoren, sindromeari “gastroenteritis epidemiko ez bakteriano” deituko zaio.
|
|
|
Thomas Truelsen ikertzaileak zuzendutako eta Danimarkako hainbat erakunde zientifiko eta gobernukok finantzatutako lan honen ondorioen arabera, ardoa erregulartasunez kontsumitzen dutenek dementzia garatzeko bi aldiz arrisku txikiagoa dute. Kopenhagen hirurogeita hamarreko hamarkadaren hasieran bizi ziren 1.709 pertsonaren espediente klinikoak aztertu zituzten eta, hogei
|
urte
geroago, 65 urte baino gehiago bete zituztenean dementzia garatu ote zuten ikusi zuten. Adinaz gain, alkoholaren ohiko kontsumoa ere aztertu zen.
|
|
|
Gurasoen mundu aldrebes hau ez dugu onartzen. Hau da orduko pasadizoa, denboraren iraganak
|
urteak
geroago argituko duena, zu bezalako gazteak ikasketak euskaraz egin eta jostetan erdaraz ikusten ditugunean, guri gertatzen zitzaigunaren alderantzizko egoeran, guk ikasi, erdaraz ikasten baikenuen eta jostatu, berriz, euskaraz jostatu.
|
|
|
Hantxe, gure anaia gehienaren bigarren eskuko Alvarezen entziklopedia nuela lekuko, entzun nituen erdal hitzak lehenbiziko aldiz, nahiz euskarak, gizarte hartan, ez zuen balio gehiegi, garbi esan dezadan. Urteak eta
|
urteak
geroago, Baztango herri batean, legeak aldatu ondoren gurasoek aukera izan zutenean maisu euskaldun bat ekartzeko, umeek euskaraz lan zitzaten hezkuntza gaiak, nahiago izan zuten Melillatik etorritako maistra bat hautatu, hurbiletik etor zitekeen maisu euskaldun bat baino. Badirudi barrea sortzeko ateraldia dela, Buñuelen film batetik hartua, baina egiatan negar egiteko moduko zinezko gertaera baizik ez da.
|
|
|
Baina segi dezagun: proportzioz, hau da benetan kezkagarriena, 1991n ETBren aitzinean 4 lagun jartzen baziren euskal katea ikusten, eta horien aldamenean beste 6 ETB erdaraz nahiago zutenak, hamar
|
urte
geroago ez da holakorik deus gertatzen, esan bezala, 2 lagun jartzen baitira ETB aitzinean, eta ondoan beste 8 erdarazko hautua nahiago dutenak, datu ofizialen arabera: datu hauek egunkarietatik hartuak dira, eta agian ez dira guztiz zehatzak, baina iturri bat edo beste bat hartu, holako zerbait ikusten da, eta hori da azpimarratu nahi dudana.
|
|
2003
|
|
|
Hamar
|
urte
geroago, 1958 urtean, NBEren mendeko OMI erakundean sartu zen Liberia, hots, Itsas Erakunde Internazionalean, eta kolokan jarri zuen komenentziazko banderen existentzia, baina AEB, Japonia, Errusia eta Europako herrialde gehienak alde atera ziren, Hagako Auzitegi Internazionalak Liberiaren alde ebatzi zuen auzia, eta kontsakratu egin ziren horrelako banderak. Egungo egunean, 60.000 ontzik osatzen dute munduko flota, eta 18.000 ibiltzen dira komenentziazko banderarekin.
|
|
|
Hamar
|
urte
geroago, Euskal Eskola Publikoaren Legea onartu zen EAEko Legebiltzarrean, gizartearen sektore handi bat haren aurka azaldu arren. Lege horrek ikastolen pribatizazio edo publifikazio bidea eskatzen zuen.
|
|
|
Horrela suertatu zen 1983an lekeitiarrak lanez gainezka zeudenean orduko Ibilaldia zela-eta. Hamar
|
urte
geroago, ikastolen festa Ondarroan egin zenean, Lekeitiokoek lagundu zuten. Horregatik, oraingo Ibilaldiaren ondorioz, Ondarroako Zubi Zahar ikastolako eraikina bere osotasunean berrituko dute (teilatua, hodiak, berogailua, jolastokia eta haurtzaindegia).
|
|
|
K. GOROSTIAGA. Alegia, oixtian aipatu dugun Sobietare Batasuna Frantziako Iraultzaren ildoan egin zela erran dugu eta hura garaile jalgi eta 70
|
urte
geroago desagertu zen.
|
|
|
Orbelak (1958) eta Bitargi (1960). Hogei
|
urte
geroago liburu bioi barri bat erantsi eta Orbelak, Bitargi, Udazken (1980) liburua argitaratuko dau, gaztelaniazko itzulpen eta guzti(" versión castellana revisada por Luis de Castresana").
|
|
|
Langile amorratu honek aurkitu dau gai egokia eta ez da lotan egongo: hurrengo urtean Apostoluen Egiñak (1961) kaleratuko deusku eta lau
|
urte
geroago Apostoluen Egiñak eta Idazkiak (1965). Ez jako gauza handirik falta Testamentu Barri osoa euskeratzeko.
|
|
|
Euskal Herriari bagagokioz, abade eginda lau
|
urte
geroago Eskoriatzara bialdu ninduen. Hurrengo, Angiozarren egin nituan
|
|
|
urtean (hasi eta 17
|
urte
geroago), munduko hirugarren laku artifiziala izango da, Egiptoko Asuangoaren eta Zambiako Zanbezekoaren atzetik.
|
|
|
Baigorri! egiten omen zuten oihu haren, ehiztari euskaldunek?, baina Azkue zenak, Baigorriko ibarrean gaindi ibili zelarik, ehun
|
urte
geroago, beste oihu baten oihartzuna bildu zuen hor berean: Baigorri!
|
|
|
Horra nola, Estatuaren giderrak eskuratuz geroz, Frantziako burgesiak, XIX. mendean barna, antolatu zuen, ehun
|
urte
geroago berriketari batek erran zuen bezala, Paris et le désert français,. Paris eta frantses basamortua?.
|
|
|
1870eko frantses soldaduek, ordea, ez zuten Berlinera heltzerik izan; etxera itzuli ziren alabaina, gerla galdurik eta Alsaziako hegala alemanen eskuetan utzirik; hori izan baitzen, berrogei
|
urte
geroago, Frantziarentzat beste gerla itsusiago baten hasteko aitzakia ederra.
|
|
|
Eskolako bidean atzeman hostoa, gogoratzen zait erakutsi niola, bera karlista seme eta beti euskaltzale suhar ezagutu dudan Laurentx Ayerza gure errient zenari eta, geroztik, ene paper baliosen artean begiratu nuen hosto xume hura. Hamar, hamabi
|
urte
geroago, 1943an, haatik, Xabier Gazteiz izenordearekin argitaratu nuelarik Eskualdunak ene lehen liburuxka, 4 orrian sartu nuen behialako hostoaren kopia.
|
|
|
deitu ikerketa. Hogei bat
|
urte
geroago, II. Mundu Gerla denboran, Baionako seminarioan, familiako apez batenganik eskuratu nuelarik dokumentu hura, aita Hiazinto Woroniecki Lublineko Unibertsitateko errektore poloniarraren ihardespena bereizi nuen beste artikulu guztien artetik eta barna gogoan hartu.
|
|
|
Dena dela, gure seminarioko balentriaz ez zuten deus jakin orduan, ez eliza buruek ez estatu gizonek: ez ziren berri guztiak heltzen oraino ez Paueko prefetetxera, ez Pariseko nuntzioarengana, zenbait
|
urte
geroago, Finaly juduen aferarekin edo Baionako apezpikuen aldaketekin gertatu ohi zen bezala.
|
|
|
G. Bush aitak ez zuela inondik ere bere herrialdeko produkzio eta kontsumo ereduak konprometituko esanzuen, eta ez zituen ez Biodibertsitate Ituna ezta Aldaketa Klimatikoari buruzkoaere sinatu. Hamar
|
urte
geroago, haren semea, Bush gaztea, Johannesburgora joanere ez zen egin, eta bere ordezkariak behar bezalako data, konpromiso eta finantziazioa izango lituzkeen giza ingurumenerako Ekintza Plana abian jartzeko zailtasunak baino ez zituzten jarri. Biltzarrean bertan, Colin Powellek jasotako parte hartzaileen aldeko protesta eta haserrea goi bilera horretan gertatutakoaren erakusgarririk argiena izan zen.
|