|
2000
|
|
|
Euskaltzale talde batek 2000
|
urtea
euskal presoen eskubideen eta prozesu politikoaren aldeko baraualdia eginaz hasi genuen. 1998.a euskararen aldeko Bai Euskarari kanpaina erraldoiarekin amaitu zen, kanpaina horretan XXI. mendea euskararen mendea izango zela aitortuz.
|
|
|
Eta zer da Estatutua egokitzea? Konstituzioaren arabera duela 150
|
urte
Euskal Herriak bere jatorrizko boterea bazuen, hori gaurkotuta zer da. Zer da horren baliokidea?
|
|
|
Profesionaltasunaren obsesioa gainditua dagoela dirudienean, idazleak jardun minoritario batean ari direla onartzeko garaia da.Mahainguruari ekiteko, literatur generoen gaia ukituko dugu. Azken
|
urteotan
euskal literaturaren barruan zein genero da nagusi zuen ustez. Zein genero doa gora eta non daude hutsuneak?
|
|
|
Udazkena izan da iragan bi
|
urteotan
Euskal Departamenduaren alde aldarrikatzeko garaia Ipar Euskal Herrian. Ohiko aldarrikapen hau testuinguru berri batean kokatu beharra dago:
|
|
|
Duela bi
|
urte
Euskal Herria aro berri batean sar tzeko urrats garrantzitsu bat ematen ari zela esaten genuen. Lizarran jaio zen akordioarekin eta bere atzean zegoen argazkiarekin, abertzaleak eta beste sektore anitz bildurik, itxaropena eta ilusioa piztu ziren fase berri baterako oinarriak jarriz.
|
|
|
Orduan epaimahai batek erabakitzen zituen sariak, baina orain ikusleriak saritzen ditu gustukoen dituen antzezlanak, maila profesionaleko eta maila amateurreko obrak hurrenez hurren. Bestalde, azken
|
urteetan
Euskal Antzerkiaren Bultzatzaile Saria ematen hasi dira, euskal antzerkiaren alde ari den pertsona, elkarte, erakunde edo komunikabidearen lana aitortzeko asmoz. Iaz Imanol Eliasek, Antxieta taldean zuzendari lanetan aritutakoak jaso zuen.
|
|
|
Hemezortzi
|
urtetan
euskal antzerkiaren lekuko izan da Azpeitia. Lanean jarraitzen duten eta dagoeneko desagertu diren antzerki taldeei eman izan die ostatu udazken partean.
|
|
|
Ez soilik ideiengatik, baita haren lanen irakurraldietan izandakoatseginagatik ere. Horren froga nabaria da, duela hogeita piku
|
urte
Euskal Idazleakgaur libururako Joan Mari Torrealdaik egindako inkestan parte hartu genuenok orduanemandako iritzia, ez baikenuen alferrik Txillardegi bera aukeratu gure idazle onenenarteko onentzat, izen handiko beste askoren aurretik.
|
|
|
Gerra ondoko
|
urteetan
Euskal Herrian izandako gertakizun berrietan, ETAren sorrerabarne, Txillardegik jokatu zuen papera zentrala izan zen. Ez berak bakarrik, noski; bainabere orduko lanak irakurtzea besterik ez dago, apurtzaile aparta izan zela ikusteko.
|
|
|
Orain zenbait
|
urte
Euskal Herriko zenbait irratitan ikerlana egin zen irratibideko iturriak zein ziren ikertzeko (Palazio, 1997); egindako ikerlanetik ezin esan irratilariak informazio iturri desberdinetara jotzen duenik. Tamalez, informazioa txekeatzeko ohiturarik ia ia ez dago irratietan.
|
|
|
Baroja’ren euskaltasuna. 30 zk. (1968), 8 Irratiaren historiako 20
|
urte
Euskal Herrian. 89 zk. (1995), 95 (Itz.: Esteban Agirre).
|
|
|
31 zk. (1984), 93 Irratigintza egun Euskal Herrian. 22 zk. (1982), 89 RTVEko 180en gutuna (Orain eta Hemen). 23 zk. (1982), 69 Irratiaren historiako 20
|
urte
Euskal Herrian. 89 zk. (1995), 95 (Itz.: Esteban Agirre). Ba ote dago euskal industria audiobisualik?
|
|
2001
|
|
|
98ko EAEko hauteskunde kanpainan 2000
|
urterako
Euskal Herriaren independentzia iragarri zenuen. 2001 urtean gaude.
|
|
|
Bederatzi adituren artean dago egina: Jose Luis Orella historialariak 1000
|
urtean
Euskal Herria nolakoa zen aztertzen du; Erlantz Urtasun historialariak, orduan zeukan hizkuntz egoera; Anton Borja, Nekane Jurado eta Antxon Mendizabal ekonomilariek, berriz, 2000 urtean Euskal Herriak dauzkan erronka ekonomikoak aztertzen dituzte; Karlo Ravelli politika ekonomilariak" Teoria del Estado y Estado vasco" gaia lantzen du; Alberto Frias" Lurra Deialdia" mugimendua... de Euskal Herria a Euskal Hiria"; Iñaki Gil de San Vicente soziologoak gure nortasunaz dihardu eta Igor Ortega euskal gazte mugimenduak aurrean dituen erronkez.
|
|
|
Bederatzi adituren artean dago egina: Jose Luis Orella historialariak 1000 urtean Euskal Herria nolakoa zen aztertzen du; Erlantz Urtasun historialariak, orduan zeukan hizkuntz egoera; Anton Borja, Nekane Jurado eta Antxon Mendizabal ekonomilariek, berriz, 2000
|
urtean
Euskal Herriak dauzkan erronka ekonomikoak aztertzen dituzte; Karlo Ravelli politika ekonomilariak" Teoria del Estado y Estado vasco" gaia lantzen du; Alberto Frias" Lurra Deialdia" mugimenduaren eragileak," Ecologia año 2000: de Euskal Herria a Euskal Hiria"; Iñaki Gil de San Vicente soziologoak gure nortasunaz dihardu eta Igor Ortega euskal gazte mugimenduak aurrean dituen erronkez.
|
|
|
Azken hamarkadatako artelanak erakusteko metro koadro kopurua asko ugaldu da azken
|
urteotan
Euskal Herrian. Eta oraindik eta gehiago ugalduko da datozenetan.
|
|
|
Castillejo lan garrantzitsua egindakoa da Gasteizko Arte Ederren Museoan zein Amarica Aretoan. Artiumen etorrerarekin desagertuko den aretoa hau, Santi Erasoren esanetan," azken
|
urteetan
Euskal Herriko erreferenterik garrantzitsuena izan da: programazio jarraia izan du, eraginkortasun handia erakutsi du artistekiko harremanetan, modernotasunaren eta garaikidetasunaren arteko oreka mantendu du, formula berriei ateak zabaldu dizkie...
|
|
|
Euskal Herriak hain berezko duen mundu horren urruntasunaz berbetan, Joserra Bilbao bermeotarrak eman zuen ikuspuntua aurtengo Mendebaldeko jardunaldietan. Noiz eta, Gotzon Garatek euskara zuzenaz eta hainbeste
|
urtetan
euskal baserrietan bildutakoaz ziharduela, itsasoko munduaz galdetu ziotelarik, Garatek baserrikoarekin bakarrik lan eskerga bazeukala esan zuela. Bilbaok hitza hartu zuen eta bere ustea azaldu:
|
|
|
Gure portuetako merkataritza jardueren bilakaera gure ekonomiaren osasun egoera neurtzeko termometroa da. Euskal Herrian birmoldaketa industrialak izandako
|
urteetan
euskal portuetako merkataritza trafikoa nabarmenki gutxitu bazen ere, orain, azken urteotan, bizkortu egin da eta pixkanaka gorantz egiten ari da.
|
|
|
XIV. mendean, esaterako, Ialiako hiri eta errepubliketan liskar biziak izan ziren eta hurrengo mendean Ingalaterran guda zibila izan zen, Gaztelan eta Aragoien ere egoera gatazkatsuak ezagutu ziren. Berezitasunak berezitasun, Erdi Aroko azken
|
urteotan
Euskal Herrian gertatutakoa Europako krisi eta gatazka sozialarekin parekatu daiteke.
|
|
|
‘Aita hilda gero bere logelako armairuan kutxa bat topatu genuen, egundo ireki gabeko gutunez beterik, Euskal Herritik helduak denak. Hau da, gure aitak ez zuen azkeneko berrogei
|
urteotan
Euskal Herritik heldutako gutunik irakurtzen! ’
|
|
|
Orduko berritsukeriari isilaldi luzea etorri zitzaion ondotik, eta orobatsu gertatu zen Espainian iraultzaren etsaiekin: batzuek eta besteak zirela medio, ez zen zenbait
|
urtez
euskal izkribu gehiegirik zabaldu bazterretan. Urteen buruan, ordea, politikarako bidea irekirik gelditu zitzaion euskarari, han eta hemen.
|
|
|
gogora dezagun Juan Goytisolok Espainiako prentsa arloko literatur kritikari buruz argitara eman zituen hitz gogorrak, El Pas, I, eta, orobat, ondorengo polemika guztia). Gainera, azken hamabost edo hogei
|
urteetan zehar
euskal kulturan gertatutako aldaketek, eta ekoizpenaren hazkundeak berak, horretarako tartea lagatzen dutela uste dut (hutsuneak eta arriskuak asko direla ahaztu gabe, jakina). Alde horretatik, eta Pako Aristiren iritziaren aurka, kritika serioa eta anitza egiten ahalegintzen den saio batek, are telebistakoa bada ere, gehiago egiten du irakurzaletasunaren alde, ohiko hamaika iruzkin zuri eta (elkarren artean) kalkatuk baino.
|
|
|
Euskal autonomia erkidegoaren bilakaera ekonomikoaazte rtuz gero bi datu azpimarragarri agertzen zaizkigu, zein baino zein nabarmenagoak. Batetik, azken hamar
|
urteotan
euskal Barne Produktu Gordina (BPG) urtero hazi izan dela Estatu espainiarrean eta Europar Batasunean baino gehiago. Bestetik, azken hogei urteotan, Estatu espainiarrean I+Gko inbertsioak hogei bider gehitu direnbitartean, Espainian hiru aldiz baino ez direla biderkatu.
|
|
|
Bi datu besterik ez eraldaketa hartaz jabetzeko. Batetik, 1986
|
urtean
euskal ikerkuntza BPGren %0, 06 zen bitartean, gaur egun %1, 2 da, hogei bider gehiago alegia. Bestetik, urte hartan Euskal Autonomia Erkidegoaren errenta Europar Batasunarena ren %86 zen eta egun, aldiz, %100etik gora.
|
|
|
PSE EEkoei buruz ari da bera, baina jakina da are eta gehiago esan litzatekeela PPko eta beste batzuei buruz: " Ez ditugu
|
urteotan
euskal sozialistak inoiz ikusi aberri eguna ospatzen, korrika, kilomet roak, edo euskararen aldeko herri ibilaldietan, ez eta Durangoko Ferian, euskaltegietan, euskal kulturaren ekitaldietan edo euskaltzale famatuen omenaldi edo hiletetanere. Villasante renean, adibidez.
|
|
2002
|
|
|
25
|
URTE
EUSKAL KULTUR GINTZAN
|
|
|
Bilerak desagertu egin dira ia, eta dantza egiteko aukerak ere eskasak dira.
|
Urteetan zehar
euskal gizartean gertatu diren aldaketek eragin nabaria izan dute euskaldunon ohiko festa modu honetan. Erromeriekiko jarrera ezberdina da orain, eta erromerien funtzioa ere bai.
|
|
|
Jorgek esandakoa bidezkoa iruditzen zait. Egia da azken hogei hogeita bost
|
urteotan
euskal literaturak aurrerapauso nabarmenak eman dituela. Egoera hau, ordea, ez zen bat batean sortu, aurretik sustrai bat bazegoelako gertatu da.
|
|
|
Harreraren alderdiari heldu nahiko genioke jarraian, gure literatur sistemaren barruan ahulenetakoa datekeen alderdiari. Azken
|
urteotan
euskal liburugintzak izan duen igoera eta tiradak ugaldu izanak euskaraz inoiz baino gehiago irakurtzen dela iradoki nahi badigu ere, guztiok dakigu euskal irakurleen soslai soziologikoa ezezaguna zaigula oraindik. Ikerketa soziologiko zabal eta gaurkotu baten faltan, euskal irakurleen inguruan egin diren azterketek egoeraren diagnosi partziala egiten lagun diezagukete, eta hementxe sartuko genituzke, esaterako, nire doktorego tesian egin nituen azterketa soziologikoak, 2.700 euskal hiztun gazte elebidun aztertzen zituztenak (ik.
|
|
|
1 XIX. mendearen erdialdeko
|
urteetan
euskal industriak izan zuen ibilerazalantzatia.
|
|
|
Horren funtsaelikagai osasungarrien ekoizpenean, lurraren emankortasuna mantentzean, uraren kalitatea ez hondatzean, bioaniztasunaren babesean eta energia kontsumoaren murrizketan dago. Aipatzekoa da nekazaritza biologikoaknabarmen egin duela gora azken
|
urteotan
Euskal Herrian. Zenbait datuadierazgarri aipatzearren, esan dezagun Hego Euskal Herriko lau lurraldeetan, artean, urtebetean soilik, %30 igo direla nekazaritza motahonetarako erabiltzen diren lursailen hedadura eta ekoizleen kopurua.
|
|
|
IHOBE (1998): 15
|
urte
Euskal Herriko ingurugiroan, IHOBE, S.A.Ingurugiro Kudeaketarako Sozietate Publikoa.
|
|
|
Arlo honetan, Eusko Jaurlaritzak 1992.urtean industria sektorean Kalitatea Sustatzeko Programa eta Euskalit (Kalitaterako Euskal Fundazioa) jarri zituen abian. Era berean, 1997
|
urtean
Euskal HeziketaProfesionalaren Plana onartu zen, hezkuntza sendotzeko asmoz. Dena dela, Estatuespainoleko lan merkatuaren berrarauketak euskal industria kaltetzen du.
|
|
|
Hurrengo
|
urteetan
euskal enpresak balio berri horien bidetik joan lirateke; hala ere, gaur egun erresistentzia nabaria dago bide horretatik abiatzeko.Kasu gehienetan, enpresa txikien interesak eta enpresa transnazional handieninteresak ez doaz batera; hori dela eta, beren jarduera ekonomikoa garatzen dutengizartean dituzten inbrikazio mailak oso desberdinak dira. Gaur egun, EAEn bienpresa mota bereiz daitezke:
|
|
|
Hego EuskalHerriko esportazioen zein inportazioen bilakaeraren berri 13.1 irudiak eskaintzendu. Bertan, pezeta arruntetan, 1985
|
urtearen ondoren
Euskal Herritik Espainiazbesteko atzerrirako ondasunen esportazioak eta atzerritik eskuratutako ondasuneninportazioak islatzen dira. Aipatzekoa da bi indize horien bilakaera gorakorra; izan
|
|
|
Aldagai horiek gainditu nahian, euskal lerroan matrikulatzearen aldekokanpainak egin arren, hurrengo
|
urteotan
euskal lerroan matrikulazioak %50 bainogehiagorik ez duela gaindituko susma dezakegu. Ikasleen kopuruaren etorkizunekobilakaerari buruz, hurrengo urteotan ikasleen %50eko maila gainditzea zailaizango da, aldez aurretik aipaturiko arazoak direla eta.
|
|
|
Euskal herritarroi ezagutzarik aurreratuena sortzen zabaltzen eta ikas irakasten den sareetan eskuartzeko aukera eskain liezaigukeen antolamendua, ene ustez, ezin izan daiteke hemeretzi/ hogeigarren mendeko ohiko unibertsitate nazionala, beste bat baizik. Hemendik hogei
|
urtetara
euskal sare unibertsitarioa izangolitzatekeen hori irudikatzen hasita, honako hauek azpimarratuko nituzke:
|
|
|
Horixe izan da azken hogeita bost
|
urteotan
Euskal Unibertsitatearen alde aritugaren irakasle eta kolektibo guztien asmoa eta iparra, borroka luze bezain gogorraaurrera eramanez. Bada garaia, beraz, lortu duguna aztertu, ondorioak atera etabide berriak proposatzeko.
|
|
|
Horregatik, aldez aurretikbarkamena eskatzen diot irakurleari ager daitezkeen hutsuneengatik. Izan ere,
|
urteotan
Euskal Herriko Erdi Aroari buruzko ikerketak eta argitalpenak oso erritmobizian garatu dira. Interesgarria deritzot, Estatu Espainiarreko egoerarekin alderaketa egiteari.
|
|
|
Geroztik Latindar literaturaren hastapenak izeneko irakasgaiaren ardura izan dugu zenbait
|
urtetan
Euskal Herriko Unibertsitatearen Filologia eta Geografi historia Fakultatean. Filologia Klasikoko lehen kurtsoko ikasleentzat derrigorrezko irakasgaia da, eta hautazkoa hala gainerako filologietakoentzat nola Historiakoentzat edo Artearen Historiakoentzat.
|
|
|
90ko
|
urteetako
euskal literaturaren eta, batez ere, narratibaren ibilbidea errepasatzean, azpimarratzeko iruditzen zaidan beste alderdi bat da emakume idazleen presentziaren areago  tzea; badago emakumeen literaturaren boom batez hitz egin duenik ere. Izan ere, hamarkada horretan zehar (eta, batik bat, bigarren erdian) emakumezko egileen izen berriez hornitu da euskal literaturaren panorama:
|
|
|
Antzeko kasu bat da Pedro Alberdiren Satorrak baino lurperago liburua (2000). 60 eta 70eko
|
urteetako
euskal kulturaren gorabeheren gaineko lan gogoangarria da, bai, baina ez da saiakera hutsa: fikziozko elementuak nahasten ditu gaia garatzeko orduan, Saizarbitoriaren Hamaika pauso nobelatik berreskuratutako bi pertsonaia nagusien partehartzearen bitartez hain zuzen ere.
|
|
|
Eman dezagun datu erabakigarri bat: azken hogei
|
hogeitamar
urteetan euskal komunitate zientifiko intelektual bat sortu eta garatu da, ia ia ezerezetik abiatuta. UEUren Inguma proiektuan egiazta daitekeen bezala, une honetan gutxienez lau mila pertsona dago unibertsitate mailako kultur produkturen bat (liburu, artikulu, hitzaldi) sortuduena euskaraz.
|
|
2003
|
|
|
Azken
|
urteotako
euskal politikagintzak denok legenardun bihurtu gaitu nazionalista zein pepero, ekidistante zein torero. Baina egun ez da legenarduna joalea daramana; sanoak dira sanoei iragartzen dietenak gaixoaren presentzia:
|
|
|
Azken zortzi
|
urtetan
euskal antzerkigintzak leku nabarmena du Tarregan. Eusko Jaurlaritzaren ekimenez, Euskal Teatroa karpan euren lana erakusteko eta merkatua zabaltzeko aukera daukate euskal taldeek.
|
|
|
…Kritikak egiten dira, baina ez dago saio kritiko sakon askorik, behintzat bide batez saio sakon horiek kritikatu ahal izateko. Azken 30
|
urteetan
euskal poesian, eta oro har poesian, hori ez da lantzen. Ez da nahikoa egiten, baina hori orokorra da, ez hemengo ezaugarri bat.
|
|
|
Euskal mundua defentsiban dago. Orain 20
|
urte
euskal kantua programatzen zen besteekin batera. Orain emisoretan badute programa zehatz bat euskal munduari buruzkoa eta hor sartzen zaituzte.
|
|
|
Iruñeko saioek Egin egunkariaren orri ugari bete zituzten, eta antzeko zerbait esan daiteke Anaitasuna eta Herria aldizkariei buruz, baita Deia egunkariari buruz ere, Iruñeko lehen urteetan. Azken hogeita hamar
|
urteetako
Euskal Herria ikertzen ari garen irakasle euskaldunok gutxitan aitortu dugun zorra dugu komunikabide horiekin, urte askotan egin duten lan eskerga dela eta. Prentsa hori arakatzeko, Ainhoa Ortuondoren laguntza izan dut.
|
|
|
Alfabetatzea Euskal Herrian(), Eusko Jaurlaritza, Gasteiz; eta Larrea, Pedro (2002): 30
|
urte
euskal kulturan: , Doktoretza tesia, Euskal Herriko Unibertsitatea.
|
|
|
Aipamen hauek, Larrea Muxika, Pedro (2002): 30
|
urte
euskal kulturan. , Dokto retza tesia, EHU, 163 or.
|
|
|
2 Frankismoaren azken
|
urteetako
euskal kulturaren giroa definitzeko erabili zuen satorren adibidea Pedro Alberdik: Alberdi, P. (2000):
|
|
|
Hamar lagunen atxiloketak, Egunkariaren miaketak eta itxierak hautsak harrotu ditu gure herrian. Euskaldunek amorruz eta haserre erantzun diogu eraso honi, milaka eta milaka lagun bildu garelarik Donostiako kaleetan, azken
|
urteotan
Euskal Herrian egin den manifestazio jendetsuenean. Euskal Herriak euskararen aurkako kolpe honen aurrean irmo eta ozen erantzun du, Egunkariari babes osoa eskainiz eta euskarak aurrera egin behar duela aldarrikatuz.
|
|
|
Hala, ia berrehun
|
urtean
euskal jendearen elizkoitasuna eta moraltasun zorrotza bere talde identitatearen ezaugarri  tzat  jo izan dira. Azken lau hamarkadetan, ordea, zeharo behea jo du identifikazio ardatz horrek, eta beste berezitasun batzuek hartu dute orain haren pisua diskurtso abertzalean.
|
|
|
Villasantek ere behin baino gehiagotan utzi du idatzia Zarauzko Misiolari Ikastetxeak askoz ere arreta handiagoa lukeela. Geroko
|
urteetako
euskal herri misioez ere ez dago gauza handirik (ikus RodrÃguez de Coro, 1990a), ez eta Espainiakoez oro har. XVI XIX. bitarteko Europako misioei buruz, berriz, ikerketa orokor bakarra dago, nik dakidala (Châtellier, 1994).
|
|
|
25
|
urte
Euskal Kulturgintzan. (e).
|
|
2004
|
|
|
Ahozko zein idatzizko literaturara mugatuko da aurtengo
|
urterako
Euskal Kultura Erakundeak martxan jarri duen BatekMila ekimenak. Kantuketan en ondotik sortua den ekimen honen baitan ama eskolako eta lehen mailako ikastetxeetako euskarazko irakasleei literaturaren inguruko formakuntza emango zaie, euskal literatura hobeto ezagutzeko eta ondoren haurrei interesa pizteko.
|
|
|
Hori da proiektu horren berezitasunik garrantzitsuena. Bertan agertzen dira datozen
|
urteetan
euskal gizartea garatzeko behar ditugun eskumenak. Eusko Jaurlaritzaren Estatutuaren proiektu berriak, mendez mende, euskal gizarteak izan duen itun kulturarekin bat egiten du.
|
|
|
Ez da berria musikaren sektorea garai gogorrak bizitzen ari dela. Azken
|
urteetan
Euskal Herriko diskoen salmentak %35 egin du behera. Diskoetxe eta musika promotoreen esanetan, musikak garai batean zuen kultur izaera galdu du eta barne merkatuan pisua galdu du.
|
|
|
euskararen egoera Ipar Euskal Herrian hilzorian dago, eta gauzak errotik aldatu ezean, eskualde horretan euskararenak egin du. Amaitu da milaka eta milaka
|
urtetako
euskal izatearen historia luzea Haritxelharren lurraldean.
|
|
|
Denbora berean ikusiko dute idazle guztien joera kostunbrista bazen, hizkuntzan ez zutela denek Sabino Arana jarraitu. Jarraitu dutenek badute erru apur bat hogeita hamar
|
urteez
euskal literatura konformista egin bada, hoben handiagoa dute ezkerreko idazleek ez baitzioten euskarari eskerrik ez eta begirune txikienik.
|
|
|
Agian Eusko Jaurlaritza jabetu egin zen batxilergoko bigarren kurtsoak euskal historia ikasteko eskaintzen zuen aukera aski mugatua zela, zeren 2003
|
urtean
Euskal Herriaren historia izeneko ikasgai bat sortzeko dekretua onartu zuen, batxilergoko lehen kurtsoan nahi zuten ikasleek hautazko gisa hartzeko aukera emanez11 Ikasgai guztiz berria da, ez dena ezein espainiar dekreturen moldapena, beraz euskal historia ikuspegi propioz lantzeko aukera ona izan zitekeen. Hori da beraz aztertuko dudana.
|
|
|
1936 gerra
|
urteetan
Euskal Herrian, eta baita Espainiako estatu osoanere, lankidetza mugimenduaren sustapenean sindikatuek sekulako garrantzia edukizuten: CNT eta CCOO sindikatuek Katalunia aldean kooperatiba anitz sortuzituzten, zenbait eskualdetan ekonomia ia guztiz kooperatibizatzera ere helduz (Mandel 1970).
|
|
|
Antolatzaileek adierazi dutenez, euskarak historian zehar, baina bereziki" frankismoaren sasoian jasan izan dituen errepresioa eta jazarpen estrategia zenbaiten ondorioak" erakutsi nahi ditu ekimenak. Horretarako ibilaldi bat egiten da gerra ondorengo
|
urteetan
Euskal Herriko edozein leku izan zitekeen herri batean zehar.
|
|
|
Hala ere, badut idazle giroari buruzko komentario bat kolkoan. Aurreko batean, konpainia on batean, euskaldunik baizen ez zen lekuan (cantina mariachi batean lagun artean afaltzen geundela), ekarri zuen solasak, izan zen perpausa, azken hamar hamabost
|
urteotan
euskal literaturan gertatu den aldaketa sakonena, beharbada, idazle bakoitzak bere karrera eta promozioa zaintzea izan dela, euskal komunikabideek idazlearen irudiari eman dioten bultzadarekin batean. Horrek baditu dudarik gabe bere alderdi onak, eta ezinbestekoa izango zen seguru asko, bizi garen munduan bizi garenez gero.
|
|
2005
|
|
|
Ostiela aldizkariaren udaberriko alean azaltzen diren gaien artean, honokoak daude: ...ru urte egin zituen adierazpenak, aurre egin behar izan diegun hauteskundeei begira aldizkarikoek egin duten ekarpentxoa, zein da gure bizitza sexualaren gidoigilea galderari erantzunez hurrenez hurren plazaratzen dituzten lanak »Juan de Teresaren Pederastiari buruz zerbait, Fernando Anbustegiren Hitzak soberan daude eta Durex en komikia», eta orain arte sekula argitaratu ez zen gutuna, duela 14
|
urte
euskal hedabide batean argitara zedin euskal herritar bati Caracasen eman ziotena.
|
|
|
Laura Mintegi elkarteko lehendakaria eta Lutxo Egia elkarteko diruzaina izango dira hilak 21a bitartean, Bled herrian (Eslovenia). Euskal Pen Klubeko otdezkariek adierazpen askatasunari buruzko ebazpen bat eramango dute, azken
|
urteotan
Euskal Herrian itxi dituzten komunikabideen ildotik. Euren asmoa kongresuan izango diren 141 Pen Klubetako ordezkariek (15.000 inguru) onartzea da eta haren ondotik Espainiako Gobernuari bidaltzea.
|
|
|
Azken 200
|
urteetako
euskal lurraldeetako biztanleen konstituzio forala eta espainiar nazio konstituzional berriaren antolaketa prozesuaren nondik norakoa arakatzeko, lau abagune politiko bereizi behar ditugu:
|
|
|
Kongresu handi bat egin zen irailaren 5etik 8ra bitarte Donostiako Kursaal jauregian Albert Einstein Annus Mirabilis 2005 lemapean. Unescoren Fisikaren Nazioarteko
|
Urtea
Euskal Herrian ospatzea zen helburu mundu guztiko zientzialari eta pentsalariekin batera. Horien artean Gerald Holton irakasle eta ikertzailea, Einsteinen oinordekoek hala eskatuta Albert-en argitaratu gabeko korrespondentzia eta agiriak arakatu dituena.
|
|
|
Orain hogei
|
urte
euskal liburugintzan dena egiteke zegoela zirudien. Hala zen, gainera, gutxi asko, Euskal Herri osoan.
|
|
|
Urte hauetan guztietan literaturaren arloan eskaini duen obrak gure garaiko euskal sortzaileen artean leku berezia izatera eraman du, hala kalitatez, kritikarien arretaz, nola irakurle kopuru eta salmenta kopuruei dagokienez. Narrazioak liburua, esaterako, azken
|
urteotako
euskal libururik irakurrienetakoa, gazteen artean kuttunenetakoa eta beste idazle askorengan lorratz handia utzi duena izan da.
|
|
|
Euskal literaturaren nolabaiteko pizkunde urteetara arte itxaron behar izan genuen fikziozko narrazioaren garapena ikusten hasteko. XIX. mendearen amaieran eta XX.eko lehenengo
|
urteetan
euskal eleberriaren sorrerako sasoia izan zen, baita euskal kazeta eta aldizkari askorena ere. Eleberriarekin batera ohiturazko poetika zabaldu zen, mende erdi bat iraun zuena.
|
|
|
70eko hamarkadan sendotu ziren aurreko
|
urteetan
euskal literaturarako hasitako bideak. Sendotu eta azkartu egin ziren.
|
|
|
Hamarretarik bederatzitan badakite beren urratsak ez duela ondoriorik izanen. Badu 40
|
urte
euskal departamendu baten gibeletik gabiltzala. Debaldetan!
|
|
|
Azken hogei
|
urteetan
euskal historiografian eta mundu mailakoan sakon sakoneko aldakuntzak gertatu dira. Garrantzitsuena hauxe litzateke:
|
|
|
euskalkien arteko eragin diglosikoak: eredu estandarra eta folk hizkeren arteko adbergentzia edo goitik beherako eragin diglosikoa, hizkera baten barreneko berregituraketa, hizkuntza arau monozentrikoen eta plurizentrikoen konstelazioak, euskalkien erabilera eta prestijioa eta herriko hizkeraren alde azken
|
urteotan
Euskal Herriko hainbat eta hainbat bazterretan sumatzen den kemena, iritzi batzuen kasuan ikuspegi idilikoa izatera ere iristen dena. Dena den, garrantzi handiko gauza da auzi hau estetika hutsa ez dela jabetzea; azken batean, hizkuntzaren kalitaterik ezak eta haur anitzen euskaran sumatzen den gaitasun murritzak etxeko eta lagunarteko hizkerak jasan duen ahultzean bai tute jatorria eta guztiz loturik dago honekin guraso eta seme alaben arteko euskararen eten edota jauzia (cf.
|
|
|
Baina Herranen lan nagusia Bilbon ezartzean hasi zen. Han 1896tik Biblioteca Vascongada izeneko obra argitaratzeari ekin zion, sei
|
urtean
euskal gaien gaineko 62 bolumen inguru atereaz (bertan argitaratu ziren, besteak beste, Labayruren Historia de Bizcaya, Pío Barojaren lehen nobela, Poza lizentziatuaren berredizioa, etab). Horretan eta beste zenbait proiektutan bere hondasuna xahuturik, Bilbao Contemporáneo burgesiari eskainitako aldizkari dotore eskuartean zuela, Herran Bizkaiko hiriburuan hil zen 1908 urtean.30
|
|
|
1993
|
urtean
Euskal Eskola Publikoaren legea onartu ondoren, derrigorrezkoirakaskuntzan sare publikoak eta itunpeko sareak izan dute arrakasta gehien.
|
|
|
Pikoloak izateko ere gehiegizkoak. Begira, lau
|
urte
Euskal Herrira etorri nintzela, eta zuen klixeak itsatsi zaizkit –Naroak irribarre egin du bere baitarako.
|
|
|
Aspaldiko
|
urteetan
Euskal Telebistak ez du eskaintzenprogramaziorik 13 urte bitarteko ikus entzuleentzat. Eta horietarik ia guztiak Euskal Telebista bazela jaioak dira gure herrian; alegia, etorkin berriak kenduta, gaur 20 urtetik behera dituztenak ETB sortu ondoren jaioak dira.
|
|
|
Innsbrucken lau urtez egon nintzen, baina hirugarren
|
urtean
Euskal Herrira etorri nintzen orain Venezuelan dagoen gure anaia Jose Luisekin batera apaiz egiteko Loiolan. Hura Oñan ari zen Teologia ikasten eta biok batera apaiz egitearren itzuli nintzen, baina laugarren kurtsoa ere atzera Innsbrucken egin nuen.
|
|
|
Hauek izan dira nire goren goreneko maisuak. Ia berrogei
|
urtean
Euskal Herriko zazpi probintzietan ibili naiz. Ez dago eskertzerik hauen maisutza.
|
|
|
Beharbada, eskolako lehen egunetik haste, errientsa larderiatsuak Louise edo Thérèse izendatu zituenean jende sentitu ziren. Biak funtsean hainbat
|
urtez
Euskal Herritik kanpo bizitu ziren, boterea, errespetua eta ohorea oparitzen zieten beren nortasun berria baino ez baitzen onartzen.
|
|
2006
|
|
|
Hiru urteko kontratua zen. Hiru
|
urteren buruan
Euskal Herrira etorri behar zuten, hona. Ez zirenei etortzen, nagusi aunitzek paperak ateratzen zizkioten, amerikano izateko agiriak.
|
|
|
Multinazionalen presentzia gero eta nabarmenagoa izan da azken
|
urteetan
Euskal Herrian. Presentzia hori, ordea, askoz ere errazago sumatzen da Ipar Euskal Herrian, batez ere Lapurdin, eta Nafarroan.
|
|
|
Eneka Albizu gitarra jolea, berriz, 80ko hamarkada amaieran Naste Borraste izeneko bandan izan zen, punka, ska eta rockabillya uztartzen zituen bandan. Horrez gain, zazpi
|
urtez
euskal kantuak, habanerak eta Hego Ameriketako musikako hainbat estilo jorratzen zituen Los Barbis taldean baxua jo zuen.
|
|
|
Ni beste lan batean ariko banintz ere saiatuko nintzateke aitzakia bat bilatzen lan horrek nire herriarentzat, nire buruarentzat, ingurukoentzat, nahi ditudan balore positiboak zabaltzeko bide bat eman dezan. Ez dugu esango «guk hemendik nahi duguna da hurrengo lau
|
urteetan
Euskal Herriaren independentzia lortzea», ez, baina sinbolo polita da eta iruditzen zaigu instrumentu batetik hauxe ekarri daitekeela.
|
|
|
Azken
|
urteetan
Euskal Herriko artzainek bidaiak antolatu izan dituzte beste herrialde batzuetako kulturak eta teknikak ezagutzeko. Amerika Mendebaldea, Korsika eta Grezia, esaterako, bisitatu dituzten herrialdeetako batzuk dira.
|
|
|
Testu honetan, umeak edukitzeko erabakian jokatzen duten zenbait elementuaztertuko ditut, horien artean, ugalketa aukeraren ideologia, guraso izatearendesira, amatasun intentsiboaren eredua eta umeak edukitzeko baldintza egokienbalorazioa. Horretarako azken
|
urteetan
Euskal Herriko Unibertsitatean egindakoikerketetan lortutako informazioaz baliatuko naiz: alde batetik, Teresa del Valle renzuzendaritzapean prestatzen ari naizen gaur egungo emakumeen amatasunesperientziei buruzko doktorego tesia, eta bestetik, Begoña Arregiren zuzendaritzapean egindako familiaren inguruko ikerketak (Arregi, 2005).
|
|
|
Pertsona bakar batek bere soldata osoa etxebizitza bat erosteko erabiliko balu, etxebizitza ordaintzeko batez besteko denbora 14,56 urtekoa izango litzateke. Kopuru hori ia 20 urtera iritsiko litzateke Katalunian eta 18
|
urtera
Euskal Herrian. Kasu horretan, Andaluzia (17,65 urte), Aragoi (15,71), Madril (15,31), Valentzia (14,70), Nafarroa (14,63) eta Murtzia (14,57) ere batezbestekoaren gainetik egongo lirateke.
|
|
|
Azken
|
urteotako
Euskal Herriko futbol selekzioaren egoera ikusirik, eta gai honen inguruan Euskal Herriko gizarte eragile ezberdinek pasa diren asteetan egindako agerraldien ondotik, Euskal Futbol Jokalariok ere, geure ikuspuntua azaldu nahi dugu:
|
|
|
Jarraian emanen ditugun pasarteak 2006
|
urtean
Euskal Gramatikako Osagaen I. Biltzarreko aktaren zati batzuk dira. Gramatikako osagaiek, gramatikako kontuez beti bestek eztabaidatzen, hausnartzen eta erabakitzen dutela ikusteaz aspertuta, beren hausnarketa propioak egiten eta beren erabaki propioak hartzen hasi dira.
|
|
|
Galera ez da huskeria. Izugarria da bost
|
urtetan
euskal liburuak galdu duen ale kopurua: ia ia lautik bat gutxiago plazaratzen da.
|
|
|
Hezkuntza sistemari dagokionez, azken
|
urteotan
Euskal Herrian estatuz kanpoko etorkinen seme alaben kopurua urtez urte nabarmen igotzen ari da, eta Hego Euskal Herriko 2005 ikasturteko datuak hauek lirateke: EAEn 12.991 (%4, 6) eta Nafarroan 7.775 (%8, 7).
|
|
|
Eta lehenengo 25 urteetan() zer idatzi genuen berrirakurtzea bururatu zait. (Ikus horretarako 21 zenbaki ezin mamitsuagoa, 1981," 25
|
urte
Euskal Kulturan".)
|
|
|
Gero eta urduriago ageri ziren
|
urteetako
euskal gazte eskolatuak. Europako haizeak ere ari ziren apurka apurka zirrikitu guztietatik sartzen, baita eliz jendearen artean ere.
|
|
|
Bestalde, 1976 eta ondorengo
|
urteetako
Euskal Unibertsitateari buruzko eztabaida sozialean oso barruan egon zen Jakin Taldea. Bertako kide zen Paulo Agirrebaltzategik artikulu asko idatzi zuen aldizkaritan; hitzaldi ugari eman zuen gai berari buruz; eta mahai inguru hainbatetan hartu zuen parte.
|
|
2007
|
|
|
Arazo horiek saihestu nahian jaio zen orain dela hiru
|
urte
Euskal Irudigileen Elkartea. Sortu eta berehala egin zuen lehen lana Ilustrazioaren Liburu Zuria argitaratzea izan zen.
|
|
|
Barraskiloak euri jasaren ostean nola, halaxe zabaldu dira blogak azken
|
urteetan
euskal internauten artean. Askok sareak eskaintzen dituen aukera berriak literaturaren sorkuntzarako erabili dituzte gurean.
|
|
|
Gizonak Nazio Batuen Erakundean (NBE) egiten du lan. Horregatik egin ditut azken 25
|
urteak
Euskal Herritik kanpo. Lekuan lekuko, bertako bezala bizi gara, ez diplomatikoen gisan.
|