2009
|
|
Bere aita, Tiburtzio Zavala, tolosarra zen; eta ama, Maria Echeverria, donostiarra. Baina amaren euskara zuen maite, bereziki, hark
|
herri
jakinduria eta herri hizkuntza izugarri estimatzen baitzituen. Adunatik ere gauza asko ikasi zuen, beretzat herria zen-eta.
|
|
Bere aita, Tiburtzio Zavala, tolosarra zen; eta ama, Maria Echeverria, donostiarra. Baina amaren euskara zuen maite, bereziki, hark herri jakinduria eta
|
herri
hizkuntza izugarri estimatzen baitzituen. Adunatik ere gauza asko ikasi zuen, beretzat herria zen-eta.
|
|
Baina amaren euskara zuen maite, bereziki, hark herri jakinduria eta herri hizkuntza izugarri estimatzen baitzituen. Adunatik ere gauza asko ikasi zuen, beretzat
|
herria
zen-eta.
|
|
Haurtzaroko lehenengo eskola urteak,
|
herrian
hasi berria zen Escuela Vasca izenekoan egin zituen. Baina han neskak eta mutilak baitziren, bere anaiak joaten ziren herriko HH del Sagrado Corazón ikastetxean nahiago zuela eta hara joaten hasi zen.
|
|
Haurtzaroko lehenengo eskola urteak, herrian hasi berria zen Escuela Vasca izenekoan egin zituen. Baina han neskak eta mutilak baitziren, bere anaiak joaten ziren
|
herriko
HH del Sagrado Corazón ikastetxean nahiago zuela eta hara joaten hasi zen. Eta ondoren, herriko Eskolapioetara, batxilergoa egiten hasteko.
|
|
Baina han neskak eta mutilak baitziren, bere anaiak joaten ziren herriko HH del Sagrado Corazón ikastetxean nahiago zuela eta hara joaten hasi zen. Eta ondoren,
|
herriko
Eskolapioetara, batxilergoa egiten hasteko. Historia eta literatura erruz maite zituen, baina ez hala matematikak, kimika eta horiek.
|
|
Gero, 2005eko San Martin egunez, azaroaren 11n, sinatu zuten protokoloa Joxe Juan Gonzalez Txabarri Gipuzkoako diputatu nagusi jaunak, Loiolako jesuiten aita probintzialak eta Antonio Zavalak Xabierren zeuzkan bertsopaper, paper sorta, bilduma, liburu eta altxor osoa Gipuzkoara ekarri eta Euskal
|
Herri
osoaren eskura jartzeko.
|
|
Ez zen ohore eta sarien zalea, ez zuen inoren ahotan ibili nahi. Hala ere, hortxe daude 1996an Durangoko Euskal Liburu eta Disko azokan eman zioten Argizaiola, eta 1997.07.11n Labayru Ikastegiak emandako Gatzontzia saria,
|
herri
literaturaren alde egin duen lanagatik. Eta nola ez Deustuko Unibertsitateak 1999.11.17an eman zion Honoris Causa Doktore titulua eta 2002.10.06an bere jaioterri Tolosak eskaini zion Herriko seme kuttun izendapena.
|
|
Hala ere, hortxe daude 1996an Durangoko Euskal Liburu eta Disko azokan eman zioten Argizaiola, eta 1997.07.11n Labayru Ikastegiak emandako Gatzontzia saria, herri literaturaren alde egin duen lanagatik. Eta nola ez Deustuko Unibertsitateak 1999.11.17an eman zion Honoris Causa Doktore titulua eta 2002.10.06an bere jaioterri Tolosak eskaini zion
|
Herriko
seme kuttun izendapena. Etorriko ahal dira halakoren batean Gipuzkoaren izeneko saria, Koldo Mitxelena Kulturunea eta Euskaltzainburua aspalditik egosten ari diren omena, eta abar.
|
|
Garaiotako seinalea da, modu batera zein bestera, ordenagailuaren aginpidea. Askoren ustez, gainera, bateraezinak dira hura eta
|
herri
literatura; azken honek, itxuraz, iritsiezinak baititu literatura idatziaren sona eta ospea, finkotasuna bera ez aipatzearren.
|
|
Bego hori dioena. Nago, ostera, ez ote dugun
|
herri
literaturaren altxorra ere barneratu behar euskarak aspalditik premiazko duen corpus esanguratsu horretan. Teknika berriak, bestalde, teknika hitzak egoki adierazten duenez, horixe dira, hain juxtu ere:
|
|
Giza seme alabak izan ditu beti Zavalak helmuga eta helburu; xedea, berriz,
|
herriak
sortu dituenak erakustea, aspalditik ulertu baitu hor daudela gizabanakoaren handitasuna eta ahuleziak.
|
|
Ikusi,
|
herriaren
ahotan ikusten ditu berak jatortasuna eta indarra. Azalean dabilenak, ordea, uko egingo dio horri maila jasoaren sor marka.
|
|
Azalean dabilenak, ordea, uko egingo dio horri maila jasoaren sor marka. Jokabide okerra, dena den, halakoa,
|
herriaren
ahotsa, esanak eta hizkuntzaren sena hortxe daudelako, herriak gozagarri izan dezan beragandik sorturikoa. Hala baieztatu du Zavalak behin eta berriro.
|
|
Azalean dabilenak, ordea, uko egingo dio horri maila jasoaren sor marka. Jokabide okerra, dena den, halakoa, herriaren ahotsa, esanak eta hizkuntzaren sena hortxe daudelako,
|
herriak
gozagarri izan dezan beragandik sorturikoa. Hala baieztatu du Zavalak behin eta berriro.
|
|
Euskal kulturaren eragileek ere gero eta ozenago aldarrikatu lukete ikusmolde hori. Urte luzetan
|
herri
literaturaren esparruan ibilia, Zavalak badaki norabide ziurrak ematen. Horiek dira herri literaturaren ale garandu eta garatuak, euskararen ur garbian edan dituenak hau da, herri literaturaren ur jario agorrezinean.
|
|
Urte luzetan herri literaturaren esparruan ibilia, Zavalak badaki norabide ziurrak ematen. Horiek dira
|
herri
literaturaren ale garandu eta garatuak, euskararen ur garbian edan dituenak hau da, herri literaturaren ur jario agorrezinean. Literatura letra larrietan erreibindikatzen denean, herri literatura ere aldarrikatu behar da, horrek egiten gaituelako, eraberekokeria guztien gainetik, hizkuntza bereizi baten partaide hiztun eta jabekide.
|
|
Urte luzetan herri literaturaren esparruan ibilia, Zavalak badaki norabide ziurrak ematen. Horiek dira herri literaturaren ale garandu eta garatuak, euskararen ur garbian edan dituenak hau da,
|
herri
literaturaren ur jario agorrezinean. Literatura letra larrietan erreibindikatzen denean, herri literatura ere aldarrikatu behar da, horrek egiten gaituelako, eraberekokeria guztien gainetik, hizkuntza bereizi baten partaide hiztun eta jabekide.
|
|
Horiek dira herri literaturaren ale garandu eta garatuak, euskararen ur garbian edan dituenak hau da, herri literaturaren ur jario agorrezinean. Literatura letra larrietan erreibindikatzen denean,
|
herri
literatura ere aldarrikatu behar da, horrek egiten gaituelako, eraberekokeria guztien gainetik, hizkuntza bereizi baten partaide hiztun eta jabekide.
|
|
Luze eta onuratsu jokatu du gure Akademian, 1964an euskaltzain oso izendatu zutenetik.
|
Herri
Literatura batzordearen kide, haren itzala nabarmena izan da batzordearen lan eta ahaleginetan.
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende askotan euskara; hitz gutxitan esateko,
|
herri
hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende askotan euskara; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta
|
herri
hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende askotan euskara; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du
|
herri
literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende askotan euskara; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda,
|
herri
kultura bera.
|
|
Bertsoz zein prosaz, aldi berean nahiz hurrenez hurren, erreskada luzeak osa daitezke
|
herri
literatura euskaldunaren esparruan. Gehienek, hala ere, behin edo gehiagotan, Antonio Zavalaren begirada zorrotz eta luma fina izan dute euren gain.
|
|
Nola puska batean oso zalantzan egon zen: erdal
|
herri
poesia ala euskal herri poesia biltzen hasi. Eta nola gertaera batek bultzatu zuen euskararen aldera.
|
|
Nola puska batean oso zalantzan egon zen: erdal herri poesia ala euskal
|
herri
poesia biltzen hasi. Eta nola gertaera batek bultzatu zuen euskararen aldera.
|
|
Atzera begira, berriz, ia ia eskura ditu joandako urteak: Tolosan bizi izandako hamazazpiak, larunbatetan merkatu egunez Zerkausian ikusi eta entzundako bertso saltzaile haiek tarteko; udan Adunan pasatako oporrak; gero, Loiolako lau urteak,
|
herriko
jendearekin eta baserritarrekin nola harremanak izango bila; Orduña, Oña eta Xabierko urteak, begiak zabalik etxeko liburutegietako euskal liburuetara eta belarriak erne kanpoko jendearen kontakizun eta kantetara:
|
|
Hain zuzen, horrexegatik sortuko zaio zalantza, zer biltzen hasi: erdal
|
herri
poesia ala euskal herri poesia. Baina azkoitiar mutikoak eragin dio erabakia hartzera.
|
|
Hain zuzen, horrexegatik sortuko zaio zalantza, zer biltzen hasi: erdal herri poesia ala euskal
|
herri
poesia. Baina azkoitiar mutikoak eragin dio erabakia hartzera.
|
|
Ehun bertsolariren bertso idatziak eta biografiak eskaini zizkigun lehenik. Eta, hori gutxi balitz bezala,
|
herri
prosazko 71 obra argitaratu ditu ondoren, 76 liburukitan: berak idazten jarritako herri idazleek onduak gehienak; guztira 33 idazle.Azken batean, ordea:
|
|
Eta, hori gutxi balitz bezala, herri prosazko 71 obra argitaratu ditu ondoren, 76 liburukitan: berak idazten jarritako
|
herri
idazleek onduak gehienak; guztira 33 idazle.Azken batean, ordea:
|
|
Beraren serbitzari biurtu nuan nik nere burua. Baiña
|
erri
orrek ederki saritu du nere lana. Uzta ugaria jarri du nere eskuetan.
|
|
Gaur, 2009ko urtarrilaren 2az geroztik, bi izar ditugu gidari, Xabierko zeru gainean, euskal
|
herri
literatura lantzen jarraitzen dugunok.
|
|
Pello Esnal, euskaltzain urgazle eta
|
Herri
Literatura batzordeko burua
|
|
Agosti Xaho Kultur Elkartearen xedea euskara eta euskal kultura sustatzea da. Ipar Euskal
|
Herriko
errealitateari begirune bereziaz erreparatze aldera, Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako idazleek eta euskaltzaleek egiten duten lana zabaldu nahi du, bai eta mugaz bi aldeen arteko loturak sendotu ere, beti ere kultura eta euskararen bitartez. Urtero, beste ekitaldi batzuen artean, Agosti Xaho saria banatzen du, Zuberoako Zohardia Kultur elkartearekin batera.
|
|
Sorreratik bertatik kide egin dira: Euskaltzaindia, Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua, Euskal Konfederazioa, Euskal Idazleen Elkartea, Euskal
|
Herriko
Ikastolen Konfederazioa, Ikastolen Elkartea Partaide, Euskal Herriko Unibertsitatea, EITB, Internetika, Euskal HerrikoTelekomunikazio Ingeniarien Elkartea eta Euskadiko Informatikako Ingeniarien Elkargo Ofiziala.
|
|
Sorreratik bertatik kide egin dira: Euskaltzaindia, Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua, Euskal Konfederazioa, Euskal Idazleen Elkartea, Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioa, Ikastolen Elkartea Partaide, Euskal
|
Herriko
Unibertsitatea, EITB, Internetika, Euskal HerrikoTelekomunikazio Ingeniarien Elkartea eta Euskadiko Informatikako Ingeniarien Elkargo Ofiziala.
|
|
Jean Paul Bronckart (Genèveko Unibertsitatea) Helena Calsamiglia (Universitat Pompeu Fabra) Matilde Sainz (Mondragon Unibertsitatea) Joxe Azurmendi (Euskal
|
Herriko
Unibertsitatea) Itziar Idiazabal (Euskal Herriko Unibertsitatea)
|
|
Jean Paul Bronckart (Genèveko Unibertsitatea) Helena Calsamiglia (Universitat Pompeu Fabra) Matilde Sainz (Mondragon Unibertsitatea) Joxe Azurmendi (Euskal Herriko Unibertsitatea) Itziar Idiazabal (Euskal
|
Herriko
Unibertsitatea)
|
|
Pariseko Sorbona Unibertsitatean Filosofia eta Psikosoziologia ikasketak egin zituen. Donostiako
|
Herri
Irratiarekin egin zituen kolaborazioak, Basque Eclair egunkarian ere lan egin zuen Baionan, eta Activités en Pays Basque Baionako Merkataritza Ganberaren aldizkariaren zuzendaria izan zen.
|
|
Apirilaren 13an, goizeko 11:30ean, Artzain beltxaren neurtitzak liburua aurkeztuko du Euskaltzaindiak, Saran, Euskal
|
Herriko
Idazleen XXVI. Biltzarrean.
|
|
Apirilaren 13an, goizeko 11:30ean, Zuberoako literaturaz. Antologia laburra liburua aurkeztuko du Euskaltzaindiak, Saran, Euskal
|
Herriko
Idazleen XXVI. Biltzarrean.
|
|
Jean Louis Davant Iratzabal 1935eko uztailaren 5ean jaio zen, Zuberoako Urrustoi Larrabile
|
herrian
. Laborantza ikasketak burutu zituen Frantziako Angers hirian:
|
|
Apirilaren 13an, goizeko 11:30ean, Biziaren hiztegiaz liburua aurkeztuko du Euskaltzaindiak, Saran, Euskal
|
Herriko
Idazleen XXVI. Biltzarrean.
|
|
Apirilaren 13an, Saran, Euskal
|
Herriko
Idazleen XXVI. Biltzarrean,
|
|
Gaur, Gasteizen izan da Akademia eta datozen hilabeteotan gainontzeko herrialdeetan ere ospatuko du Euskaltzaindiak bere urtemuga.Juan Antonio Zarate Arabako Batzar Nagusietako lehendakaria eta Xabier Agirre ahaldun nagusia ondoan zituela, Andres Urrutia euskaltzainburuak Euskaltzaindiak Araban duen presentzia aldarrikatu du eta honela adierazi du: Erakunde arabarra gara eta Euskal
|
Herri
osoa hartzen duen erakundea ere bagara, euskararen inguruan. Orobat, eskerrak eman ditu Euskaltzainburuak:
|
|
Apirilaren 20az geroztik, Zornotzako Zelaieta zentroan, zabalik dago
|
herri
horretako toponimiari buruzko erakusketa: Leku izenak eta kokapena.
|
|
Haren heriotzaren lehen urteurrena betetzearekin batera, Euskal
|
Herriko
Unibertsitateak (EHU) Henrike Knörr zena omendu zuen atzo, maiatzaren 5ean, Arabako campusean, bertoko Letren Fakultatean. Omenaldi honetan, Euskaltzaindiaren izenean, Andres Urrutia euskaltzainburua, Xabier Kintana idazkaria, Jose Luis Lizundia diruzaina eta Manu Ruiz Urrestarazu Arabako ordezkaria joan ziren.
|
|
Jose Luis Lizundia, gainera, hizlarietako bat izan zen, eta Henrike Knörr-en gorazarre hitzaldia eman zuen. Euskal
|
Herriko
Uniibertsitateko irakasle diren beste euskaltzain batzuk ere izan ziren. Omenaldian, hizlari hauek aritu ziren:
|
|
Ezeri izan bazion leialtasuna, Euskaltzaindiari izan zion. Bestalde, ohartzen zen Euskal
|
Herri
osoaren eremua hartzen zuen erakunde gorena zela, eta dela; euskal historia garaikideko lurralde politikoek gainditzen dituena; unibertsitate desberdinetako, bere bere UPV EHU hau barne, irakasle asko batzorde akademiko gehienetan batzen zituena eta dituena: ideologia guztietako lagunak bere baitan izan dituena.
|
|
Euskal
|
Herritik
kanpo gehitu zuen behin baino gehiagotan, Euskaltzaindiaren ordezkaritza eramaten zuenean, harrotasunez adierazten zuen gure Akademiarekiko nortasuna. Gogoan daukat, bat aipatzekotan, duela hiru urte, Lyonen Instituto Cervantesen egoitzan, Gabriel Aresti izena hango Bibliotekari jarri ziotenean, Frantziako hirugarren hiriko alkate, Unibertsitateko errektore, Espainiako kontsul eta gainontzeko ordezkarien aurrean, bere hitzaldiaren ondoren, nola aurkeztu ninduen Akademiaren ordezkari, adieraziz Euskararen Erret Akademiaren nortasun eta garrantzia.
|
|
Aski da aurkibideari begiratu azkar bat ematea hizkuntzaren gaineko kontuak oso kontu konplexuak direla konturatzeko, eragile asko inplikatzen dutenak: batetik filologo eta hizkuntzalariak, baina bestetik
|
herri
aginteak eta, jakina, bien artean gure gizartean hain garrantzitsuak diren masa hedabideak; beste eragile esanguratsu batzuk ere ezin ahaztu: eskola komunitatea eta, honi estuki lotuta, argitalpen mundua.
|
|
Apirilaren 13an, Biziaren hiztegiaz liburua aurkeztu zuen Euskaltzaindiak, Saran, Euskal
|
Herriko
Idazleen XXVI. Biltzarrean. Euskaltzaindiak argitaratzen duen Euskaltzainak bildumaren zazpigarren zenbakia da eta Txomin Peillen euskaltzain osoak idatzi du.
|
|
Azkueren Euskal Erriaren Yakintzan eta neronek egin euskaraz etnografia lanetan aurkitu nituen sinesteak eta tabuak. Sarritan, Euskal Herrian gorde direnak beste
|
herrietan
galdu diren antzekoak dira, erromatar kutsukoak edo hilak direla-eta arrima herratuen sinestean, baina ez beti. Tabuak dira, abere batzuen izenak ez aipatzea edo hankaren/ zangoaren zatien izendatzeko anabasan.
|
|
Azkueren Euskal Erriaren Yakintzan eta neronek egin euskaraz etnografia lanetan aurkitu nituen sinesteak eta tabuak. Sarritan, Euskal Herrian gorde direnak beste
|
herrietan
galdu diren antzekoak dira, erromatar kutsukoak edo hilak direla-eta arrima herratuen sinestean, baina ez beti. Tabuak dira, abere batzuen izenak ez aipatzea edo hankaren/ zangoaren zatien izendatzeko anabasan.
|
|
|
Herri
literaturaren ekarpena
|
|
Bestalde,
|
herri
literatura ere aztertu du, bertan freskotasuna aurkitu ahal delako: Gure sakristia usaineko literatura zaharrak zehazten du ez digu hiztegi aberatsegia ematen, herri literatura bai, ausartagoa da sexu harremanen aipatzeko eliza liburuak baino.
|
|
Bestalde, herri literatura ere aztertu du, bertan freskotasuna aurkitu ahal delako: Gure sakristia usaineko literatura zaharrak zehazten du ez digu hiztegi aberatsegia ematen,
|
herri
literatura bai, ausartagoa da sexu harremanen aipatzeko eliza liburuak baino.
|
|
Ez luzatzeko, hiztegi orokorrean beso, buru, erro, oin sailekoak, Matematiketan agertzen dira.
|
Herri
psikologian, bestalde, Piarres Larzabalek aspaldian bildu zerrenda erabili du, eta jendeen karakterrak eta ekanduak gehituz, nola erabiltzen diren landare eta animalien izenak baita zeintzuk erabiltzen diren ere ikertu eta azaldu du euskaltzainak.
|
|
liburua aurkeztu dute Euskaltzaindiak eta Euskal
|
Herriko
Unibertsitateak, Bilbon, Akademiaren egoitzan. Liburua EHUren eta Akademiaren arteko hitzarmenari esker argitaratu da, Euskaltzaindiak kaleratzen duen Iker bildumaren barruan.
|
|
Jurgi Kintana egilearekin batera, honako hauek izan dira mahaian: Andres Urrutia euskaltzainburua, Jon Irazusta Euskal
|
Herriko
Unibertsitateko Euskara errektoreordea eta Joseba Agirreazkuenaga euskaltzain urgazle eta EHUko katedraduna.
|
|
Bat izan zuen ametsa eta helburua:
|
herri
tradiziotik abiatuta, nazio moderno bat sortu eta etorkizunerako moldatzea.
|
|
Uztailaren 15, 16 eta 17an, Donostiako Miramar Jauregian, Euskal
|
Herriko
Unibertsitatearen 2009ko Udako Ikastaroen barnean, Gerra Zibila euskal literaturan() ikastaroa burutuko du Euskaltzaindiaren Literatura Ikerketa batzordeak. Ekimena Euskal Herriko Unibertsitateak eta Akademiakelkarlanean antolatu dute, eta Lourdes Otaegi Euskaltzaindiaren Literatura Ikerketa batzordekidearen zuzendaritzapean egingo da.
|
|
Uztailaren 15, 16 eta 17an, Donostiako Miramar Jauregian, Euskal Herriko Unibertsitatearen 2009ko Udako Ikastaroen barnean, Gerra Zibila euskal literaturan() ikastaroa burutuko du Euskaltzaindiaren Literatura Ikerketa batzordeak. Ekimena Euskal
|
Herriko
Unibertsitateak eta Akademiakelkarlanean antolatu dute, eta Lourdes Otaegi Euskaltzaindiaren Literatura Ikerketa batzordekidearen zuzendaritzapean egingo da.
|
|
da Bortzirietako
|
herri
horren izen ofizial bakarra. Hala ebatzi du Nafarroako Auzitegi Nagusiak, Berako Udalak eskatuta, kaleratu duen epaian.
|
|
Nafarroako Auzitegi Nagusiak arrazoia eman dio Berako Udalari. Hortaz, amaitutzat ematen da aspaldian hasi zen auzia, Berako Udalak 2008ko urtarrilean eskatu baitzion Nafarroako Gobernuari
|
herriaren
izen ofiziala euskarazkoa soilik izan zedin. Gobernuak, baina, ez zuen eskaera onartu, eta Nafarroako Euskararen Legea urratzen zuela argudiatuta, ezezkoa eman zion Udalari.
|
|
Uztailaren 15, 16 eta 17an, Donostiako Miramar Jauregian, Euskal
|
Herriko
Unibertsitatearen 2009ko Udako Ikastaroen barnean, Gerra Zibila euskal literaturan() ikastaroa egin zuen Euskaltzaindiaren Literatura Ikerketa batzordeak. Ekimena Euskal Herriko Unibertsitateak eta Akademiak elkarlanean antolatu zuten, eta Lourdes Otaegi Euskaltzaindiaren Literatura Ikerketa batzordekidearen zuzendaritzapean burutu zen.
|
|
Uztailaren 15, 16 eta 17an, Donostiako Miramar Jauregian, Euskal Herriko Unibertsitatearen 2009ko Udako Ikastaroen barnean, Gerra Zibila euskal literaturan() ikastaroa egin zuen Euskaltzaindiaren Literatura Ikerketa batzordeak. Ekimena Euskal
|
Herriko
Unibertsitateak eta Akademiak elkarlanean antolatu zuten, eta Lourdes Otaegi Euskaltzaindiaren Literatura Ikerketa batzordekidearen zuzendaritzapean burutu zen.
|
|
Liburua, Edu Zelaietaren doktorego tesiaren bertsioa da eta Nafarroako Baztan Bidasoako hizkeren deskribapenetik abiatuta, bertako euskararen azterketa dialektologikoa izan du xede nagusia. Xorroxindik Beraraino doan ibai arroko euskara zehaztasunez aztertu du liburu honen egileak eta Euskal
|
Herriko
alderdi dialektal ugariren berri aintzat hartu behar izan du lan egiteko: Lapurdiko ipar mendebaldea, Urdazubi Zugarramurdi, Baigorri, Ultzama, Basaburu Txiki, Oiartzun, Irun Hondarribia eta beste zenbait alderdi ere.
|
|
Lehenengo liburua Gasteiz hiriari badagokio, bigarren honetan Malizaeza merindade barruan zeuden
|
herri
guztien toponimoak bildu dira, hots, Ali/ Ehari, Aretxabaleta, Armentia, Arriaga, Berroztegieta, Castillo/ Gaztelu, Eskibel, Gardelegi, Lasarte, Monasterioguren eta Mendiola herrietako toponimoak. Gobeo/ Gobeu ere sartu da.
|
|
Lehenengo liburua Gasteiz hiriari badagokio, bigarren honetan Malizaeza merindade barruan zeuden herri guztien toponimoak bildu dira, hots, Ali/ Ehari, Aretxabaleta, Armentia, Arriaga, Berroztegieta, Castillo/ Gaztelu, Eskibel, Gardelegi, Lasarte, Monasterioguren eta Mendiola
|
herrietako
toponimoak. Gobeo/ Gobeu ere sartu da.
|
|
Editorea: Euskaltzaindia Euskal
|
Herriko
Unibertsitatea, 2008 23 x 16 cm; 664 orr.; azal arrunta
|
|
Euskaltzaindiaren Onomasticon Vasconiae bilduman Euskal
|
Herriko
leku askotako toponimoak jaso dira. Pertsona eta leku izenen garrantziaz oharturik, Akademiak bilduma hau abian jarri zuen aspaldian, tokian tokiko izenak biltzeko, aztertzeko eta forma idatziak finkatzeko asmoz.
|
|
Itzulpenak: Tintin komikiaren zenbaki bat eta Euskal
|
Herriko
Atlasa (elkarlanean)
|
|
|
Herri
gizon bezala politikan ere busti zen. ESEI alderdi sozialdemokratako kide izan zela uste dut eta haren izenean 1979.ko udal eta foru hauteskundeetan Euskadiko Ezkerreko zerrendetan aurkeztu.
|
|
Aurtengo egitaraua, larunbat arratsean hasi zen, esan bezala, lagunarteko afaria eta Gipuzkoako Goierriko gazte talde batek Xalbadorri buruz egindako errezitala eta Xendarineko ahizpen eta Erramun Martikorenaren kantuak lagun. Bazen egunsentira arte erretiratu nahi izan ez zuenik, eta, hala ere, igande goizean 9: 30etarako jendea prest zegoen
|
herriko
plazan mendi ibilaldia hasteko, Xalbadorren etxola eta inguruak ezagutu edo bisitatzeko irrika biziz perretxikoak eta gaztainak biltzeko saskia eraman zuenik ere bazen tartean. 10: 30etan, Xalbador, Antonio Zavala eta Joxe Mari Aranalde gogoratuz eman zen mezaren ostean, Xalbadorren hilobira bisita eta lore eskaintza egin zen, iparraldeko beste bertsolari zendu guztiak ere gogoan.
|
|
Xalbador, Mattin eta Urepeleko argazki zaharren erakusketa ere egin zen pilotalekuan egun osoan zehar. Eta
|
herri
kirolak plazan: sokatira, orga jokoa, lasto altxatzea, trontzariak...
|
|
Bertso onak entzuten ohitutako jendea izaki, gozatu ederra hartu zuten Urepeleko pilotalekuan bildu ziren bertsozaleek. Aldi berean, haurren txokoa egin zen plazan,
|
herri
kirolak haurrei egokituta, urte oro bezala Mutrikuko taldeak zuzenduta.
|
|
Deiadarra taldeak horrela erabaki baitzuen Urepelen urte oroz, Xalbador eta Antonio Zavala izan da aurtengo Xalbador egunaren lema, hainbat elkarlan egin zutenak besteak beste, Odolaren mintzoa harrigarria goraldu eta omentzeko asmoz, Nafarroa Behereko mendiarte honetan. Eta aurtengo egitaraua onez onean burutu ostean, gure eskerrik zintzoena eman nahi diegu laguntasun berdingabea eman diguten Euskaltzaindiari, Urepeleko
|
Herriko
Etxeari, Ondarroako arrantzale jubilatu taldeari hura marmitakoa eta arrainaren ederra!, Mutriku eta Donazaharreko herri kirol taldeei, Goierriko gazte taldeari, zenbait komunikabideri inola ere ez denei, Koldo Mitxelena Kulturuneari eta antolaketan urte oro lagun izaten ditugun guztiei. Eta, nola ez, Xalbador egunean gurekin urte oroz biltzeko ohitura dutenei, eskerrik asko eta hurrengo urtera arte.
|
|
Deiadarra taldeak horrela erabaki baitzuen Urepelen urte oroz, Xalbador eta Antonio Zavala izan da aurtengo Xalbador egunaren lema, hainbat elkarlan egin zutenak besteak beste, Odolaren mintzoa harrigarria goraldu eta omentzeko asmoz, Nafarroa Behereko mendiarte honetan. Eta aurtengo egitaraua onez onean burutu ostean, gure eskerrik zintzoena eman nahi diegu laguntasun berdingabea eman diguten Euskaltzaindiari, Urepeleko Herriko Etxeari, Ondarroako arrantzale jubilatu taldeari hura marmitakoa eta arrainaren ederra!, Mutriku eta Donazaharreko
|
herri
kirol taldeei, Goierriko gazte taldeari, zenbait komunikabideri inola ere ez denei, Koldo Mitxelena Kulturuneari eta antolaketan urte oro lagun izaten ditugun guztiei. Eta, nola ez, Xalbador egunean gurekin urte oroz biltzeko ohitura dutenei, eskerrik asko eta hurrengo urtera arte.
|
|
Helburua Turkiako hiritarrei Euskal
|
Herriko
informazio zehatza eta argia eskaintzea da, kontuan izanik euskal autonomiak interes handia sortzen duela han, bereziki kurduen artean.
|
|
bir tarih, bir otonomi, bir sorum [Euskal auzia:
|
herri
bat, autonomia bat, historia bat]. Ankara:
|
|
Alfabetatze euskalduntze zereginak lau alorretan zatikatu ziren: 1
|
Herrietako
alfabetatzearen koordinakundea, 2 Euskalduntze lana; 3 Irakasleen prestaketa eta 4 Testugintza. Azken honetan buruturiko argitalpenak dira hiru Euskalduntzen liburuak eta Alfabetatzen (1975).
|
|
etorkinen gaia euskararen perspektibatik, hain zuzen. Gaia zenbait ikuspegitik garatuko da, besteak beste, ikuspegi soziodemografikotik, soziolinguistikotik, juridikotik, hezkuntza alderditik etab. Era berean, Euskal
|
Herri
kontinentalean, helduaroan, euskara ikasten ari diren ikasleen azterketa berri bat ere aurkeztuko da. Halaber, hezkuntzan garatutako zenbait esperientzia zein eskualde batzuetan etorkinen integrazioa sustatzeko egitasmo batzuen berri ere emango da.
|
|
etorkinen gaia euskararen perspektibatik, hain zuzen. Gaia zenbait ikuspegitik garatuko da, besteak beste, ikuspegi soziodemografikotik, soziolinguistikotik, juridikotik, hezkuntza alderditik etab. Era berean, Euskal
|
Herri
kontinentalean, helduaroan, euskara ikasten ari diren ikasleen azterketa berri bat ere aurkeztuko da. Halaber, hezkuntzan garatutako zenbait esperientzia zein eskualde batzuetan etorkinen integrazioa sustatzeko egitasmo batzuen berri ere emango da.
|
|
Sagrario Aleman Sustapen batzordeko buruak azaldu bezala, Azken urteotan Euskal
|
Herrira
iristen ari diren etorkinen kopurua asko handitu da, eta honek kezka sortu du arlo askotan, baita euskalgintzan ere. Jagon Sailak, euskararen erabilera izanik lan esparru, gai hau jorratu beharra zuen.
|
|
Gogoeta garaia da, hortaz, Alemanen esanetan: Immigrazioaren fenomenoa ezagutzeko, honen inguruan hausnartzeko, gogoeta egiteko, zenbait
|
herritako
esperientziak biltzeko eta baloratzeko garaia dugula iritzi diogu Euskaltzaindian. Honek erakutsiko digu zer bide jarraitu genukeen etorkinak ezagutzeko eta hauen integrazioa errazteko, beti ere beraiek dakarten hizkuntzarekiko begirune osoz.
|
|
Gasteizen jaioa, 1973an. Euskal
|
Herriko
Unibertsitateko Irakasle Eskolako Hizkuntza eta Literaturaren Didaktika irakaslea da.
|
|
Joxemari IriondoAuspoa taldeko eta Euskaltzaindiko
|
Herri
Literatura batzordeko kidea
|
2010
|
|
Jakina denez, Olabideren itzulpena izan zen Biblia osoaren bigarren argitaraldia Euskal Herrian, Duvoisinenaren ondotik, baina hori baino bereizgarria garrantzitsuagoak dira beste hauek: lehena jatorrizko hizkuntzetatik (hebraiera eta grekera) itzulia eta lehena ere nagusiki asmo pastoralez egina, hau da, Euskal
|
Herriko
parrokia, ikastetxe eta enparauetan erabiltzeko pentsatua, aurreko bi itzulpen osoak, Duvoisinena eta Uriarterena (1978ra arte argitaratu ez zena) Bonaparte printzearen aginduz eta nagusiki asmo filologikoz egin baitziren. Prefosta, Olabideren itzulpen honek ere ageriko asmo filologikoak zituen, baina esango nuke jatorrizko asmoa erlijiosoa zela, huts hutsean erlijiosoa ez bazen ere.
|
|
Bere Santutasunaren bedeinkaziozko hitz bat itzulpenaren egileentzat, batez ere beren premia espiritualetan hura erabiliko duten guztientzat, adoretuko dituena, gainera, ez dezaten alperrik gal Erregio nabarmenki katoliko honen
|
herri
tradizioan dugun altxorra, izango litzateke Akademia honek gure Aita Santuaren ontasunetik jasoko lukeen saririk ederrena. (Euskaltzaindia, 1959ko ekainaren 25eko gutuna)
|
|
Olabideren Biblia, jakina denez, inoiz ez zen oso erabilia izan
|
herri
kristauaren mailan, agintari zibil eta erlijiosoek dudarik gabe jarriko zioketen zailtasunez gain bazirelako, ziur aski, beste batzuk, Mitxelenak Egan aldizkarian egin zion erreseina luze eta ezagun batean (1959, 85 94or. ) ederki azaltzen dituenak, arazoen alderdi guztiak baitira kontuan hartu beharrekoak.
|
|
...Saussure-ri segituz sistema hitzaren inguruan antolatzen dena; bigarrena argi eta garbi nagusitzeak esplikatzen du, hein baten, hizkuntzalari humboldtiarrek pairatu duten marginazioa eta ahanztura; halaber, Humboldten asmo antropologikoak (jakina denez, harentzat hizkuntzalaritza antropologiaren atal bat zen funtsean) esplikatzen du primeran Uhlenbeck bezalako ikerle batek hizkuntza baten ikerketa
|
herri
baten manifestazio kulturalen osotasun banaezinaren baitan kokatu nahi izatea: oin beltzera, lehenengo eta behin, herri baten hizkuntza da, hots, osotasun baten zati bat.
|
|
Noordegraaf ek, bere artikuluan, bitan banatzen du Europako hizkuntzalaritzaren tradizioak XX. mende hasieran, bata, humboldtiarra, energeia hitzaren inguruan antolatzen dena (hots, hizkuntza energeia gisa) eta bestea, Saussure-ri segituz sistema hitzaren inguruan antolatzen dena; bigarrena argi eta garbi nagusitzeak esplikatzen du, hein baten, hizkuntzalari humboldtiarrek pairatu duten marginazioa eta ahanztura; halaber, Humboldten asmo antropologikoak (jakina denez, harentzat hizkuntzalaritza antropologiaren atal bat zen funtsean) esplikatzen du primeran Uhlenbeck bezalako ikerle batek hizkuntza baten ikerketa herri baten manifestazio kulturalen osotasun banaezinaren baitan kokatu nahi izatea: oin beltzera, lehenengo eta behin,
|
herri
baten hizkuntza da, hots, osotasun baten zati bat. Hortik Amerikara egin zituen bi bisitetan tribu horretako kideekin izandako bizipenak eta haien kontakizuna, Mary Eggermont Molenaarrek artikulu batean (eta orain komentatzeko astirik ez dugun liburu berezi batean, Montana 1911 a professor and his wife among the Blackfeet, 2005) hain ederki berpiztua.
|
|
Lehenengo eta behin, sanskritoa, baina berehala agertu zuen hizkuntza exotikoak ikasteko eta ikertzeko grina: bereziki Groenlandiakoa (k) eta Ipar Amerikako indioenak, eta horien artean Black Foot deitu
|
herriarena
(hots, Hollywoodeko filmetan hainbeste eta hainbestetan ikusi ditugun lautada handietako Oin Beltzak). Nago euskara, sanskritoa, groenlandiera eta oin beltzera ren artean sakoneko konexio bat dagoela, haren gaztetako poemetan bilatu beharrekoa ziur aski.
|
|
Liburuan 20 idazle eta ikerlarik gehienak Euskaltzaindiaren
|
Herri
Literatura eta Literatura Ikerketa batzordeko kide dira artikulu bana idatzi dute, Akademiaren Literatura batzordeko buru izan zena gogoan. Hauek dira liburuan parte hartu dutenak:
|
|
Soziologia eta Politika Zientzietan Doktorea. Euskal
|
Herriko
Unibertsitatean katedraduna izan zen erretiroa hartu arte. Euskal Hizkuntza eta Hezkuntzaren Soziologia irakasten zituen.
|
|
Ikastoletan lanean ari ziren eta Irakasleen Eskolan sartzeko titulua behar zuten Andereñoentzako Batxilergoko Ikastaroen antolaketa bere gain haru zuen. Euskal
|
Herriko
Unibertsitatearen Ohorezko irakaslea 2005ean. EIRE, Euskal Irakasleen Elkartearen irakasle emeritua, 2007an.
|
|
Kongoko Errepublikan irakasle izana, bai eta Estatu Batuetan ere. Deustuko eta Euskal
|
Herriko
Unibertsitateetan literatura eskolak eman zituen, jubilatu zen arte.Argitaratutako lan batzuk: Basque English Dictionary, English Basque Dictionary (Linda Whiterekin batera), Bertsolarismo, Erbesteko euskal Literaturaren Antologia, Improvisational Poetry from the Basque Country (University of Nevada Press, Escritores Vascos, The Basque Poetic Tradition, Los Escritores.
|