|
2003
|
|
|
1972an, Deustuko Euskal Kultur Mintegiaren inguruko ikasle batzuek bultzaturik, Loiolan, Udako Unibertsitari Ikastaroa antolatu zen. Hurrengo urtean Oñatin errepikatu zen, Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkartearen, Deustuko Unibertsitatearen eta Euskaltzaindiaren babespean, Gonzalo Duo zelarik antolatzaile nagusia28 Ikastaroaren «xedea unibertsitariei euskararen bidez kultur formazioa eskaintzea da dugun euskal unibertsitaterik eza, nolabait, oso oso nolabait, arintzeko»29 Bi saio egin ziren, bata uztailaren 9tik 25era, «kazetaritza, zuzentasuna, kondaira, legeak, politika, pentsa... Biga
|
|
|
Euskal Ilustrazioa: Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkartea
|
|
|
XVIII. mende bukaeran Erregimen Zaharrak Euskal Herrian bi aurkari edo berritzaile mota zituen (Otazu, 1982). Batetik," entziklopedistak" zeuden, Bergarako Mintegiaren eta Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkartearen (RSBAP) inguruan sortuak. oligarkiako kideek eta Mintegiko irakasle eta ikasle ohiek osatutako taldea zen ia erabat.
|
|
2005
|
|
|
Espainiako kaleak, parkeak eta hiriak eta eguzkiak eta Aljeriako Saharako haizeak astindutako jaimak edo kanpin dendak bereizten dituen distantzia, hirurogeita hamarreko hamarkadaren amaieratik aurrera 200.000 saharar baino gehiagoko errefuxiatu esparruetan bizirik direna, murriztu egiten da udan. Hurbilketa horren egileak saharar
|
herriaren
adiskideen elkarteak dira. Azken 14 urteotan, “Oporrak bakean” programa antolatu dute.
|
|
2008
|
|
|
Larramendiren hiztegia agertu (1745) eta berrogei urte geroago, Aizpitarte lexi kografo euskaldunak euskararen hiztegia osatzeko argibideak azaldu zituen Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkartearen barruan(). Bazuen hark euskal zuzenbi dea jasotzeko asmoa eta gogoa, hiztegi berrian ez baitzituen zokoratzeko honako hauek:
|
|
|
Zeregin horretan eman zituen ia hamar urte, harik eta 1802an Mutrikura itzuli eta bertako alkate izendatu zuten arte. Euskal Herrian egon zen denboran, Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkartearekin lotura estua izan zuen, eta herriko alkatetza armadako karguekin uztartu zuen. Egoera horretan egokitu zen Trafalgarko batailaren bezperan, 1805eko abuztuan.
|
|
2009
|
|
|
Esan gabe doa, praktika hau ezin zezakeela edonork obratu; oinarria denborarekin hedatuz joan bazen ere, batez ere goi mailako eta maila ertaineko gizarte taldeetako familiei erreserbaturik geratzen zelako. Joera honen lehen aztarnak Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkarteak 1776an Bergaran sortu zuen mintegiarekin ikusi ziren, bertara hiru probintzietako kaparedunen semeekin batera, kanpoko beste familia euskaldun batzuek ere ikasleak bidali zituztelako (Totoricaguena, 2003b: 79).
|
|
2010
|
|
|
Euskal Herrian, Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkarteak (1763) sortutako Bergarako Erret Seminarioak gorpuztu zuen Euskal Ilustrazioa deritzona. Berau izan zen liberalismoaren gune garrantzitsuena, baina Altunaren (2000:
|
|
2011
|
|
|
Azkenik, Xabier Muniberen eraginez 1764an Euskal
|
Herriko
adiskideen elkartea sortu zen. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoakoen bilkura izan zen, baina Nafarroako eta Ameriketakoak ere bazkide ziren.
|
|
2012
|
|
|
Abuztu osoan izango dira bisita egunak, eta herriko txoko desberdinak ezagutzeko aukera izango dute. Aurten, gainera, hainbat berrikuntza izango dira, Azkoitiko bisitak Juan Bautista Mendizabal herriko kronista ofizialak eta Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkarteko kideak eskainiko baititu. Honek herriko historia azalduko du; izan ere, dorretxe, jauregi, etxe eta eliza artean ibiliko dira bisitariak; hala nola, Idiakez dorretxearen, Amabisjinaren jasokundeko Parrokiaren, Intsausti Jauregiaren eta Balda Dorretxearen inguruko historia eta pertsonaia esanguratsuenei buruz hitz egingo du Mendizabalek.
|
|
|
Abuztu osoan izango dira bisita egunak, eta herriko txoko desberdinak ezagutzeko aukera izango dute. Aurten, gainera, hainbat berrikuntza izango dira, Azkoitiko bisitak Juan Bautista Mendizabal herriko kronista ofizialak eta Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkarteko kideak eskainiko baititu. Honek herriko historia azalduko du; izan ere, dorretxe, jauregi, etxe eta eliza artean ibiliko dira bisitariak; hala nola, Idiakez dorretxearen, Amabisjinaren jasokundeko Parrokiaren, Intsausti Jauregiaren eta Balda Dorretxearen inguruko historia eta pertsonaia esanguratsuenei buruz hitz egingo du Mendizabalek.
|
|
|
Atlasaren aurkezpenaren ondoren, Andres Urrutia euskaltzainburuak hartu zuen hitza, Pedro de Yrizarrek egindako lanak gogoan hartuz eta Akademian egindako ibilbidea azpimarratuz. Era berean, Iñigo de Yrizar, Pedro de Yrizarren semeak, Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkarteko ordezkaria ere badenak, esker oneko hitzak izan zituen. Ekitaldian, Henrike Knörr euskaltzain osoaren alargunak eta semeak ere parte hartu zuten.
|
|
|
Biak dira Juan de la Cierva Patronatukoak eta bietan erredaktore lanak burutu zituen. Euskaltzaindiko agerkari ofiziala den Euskera n, Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkarteko aldizkarian, Julio de Urkixo Euskal Filologia Mintegiaren Urtekarian (ASJU Anuario del Seminario de Filología Vasca Julio de Urquijo), Deban, ELEn eta Hispanica Posnaniensian ere bere ikerketak argitaratu zituen Yrizarrek.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkarteko kidea zen, bai eta Eusko Ikaskuntzakoa ere.
|
|
|
Historia interesatzen zitzaion bereziki eta, esan bezala, Jose Antonio Arana izan zuen kultura bidelagun, informazioa trukatuz eta ikerketa bideak zabalduz. Horrela, Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkarteko Buletinean 1969an argitartutako. Bachem, G.A.: Kelto Romanisch im Gau Köln Aachen?
|
|
|
Honako erakunde hauek proposa ditzakete EiTBko azken lau Administrazio Kontseiluko kide horiek: Euskaltzaindiak, Eusko Ikaskuntzak, Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkarteak, Euskal Herriko Unibertsitateak, EAEn ordezkari gehien duten sindikatuek eta EAEko kontsumitzaile elkarteen federazioak. Legebiltzarkideek emandako bi herenen gehiengoak babestutako EiTBko Administrazio Kontseilurako kideen proposamena aukeratuko da.
|
|
|
Alaba bakarra izan zuten, 1801ean jaioa, Maria Nieves Amalia. Heziketa, Gasteizen jaso zuen, Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkartean hain zuzen ere. Bere aita elkarteko bigarren zuzendari nagusia izan zen.
|
|
|
Ahaldun Nagusia izan zen. Horrezaz gainera, Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkarteko buruzagia izan zen. garaian, Soraluzeko errege armategiko arduradun nagusia izan zen.
|
|
|
Gogoratu behar dugu, garaiko beste esperientzia bat, 1765etik aurrera egiten zena: Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkarteak garaiko arazo zientifiko, ekonomiko edo politikoak aztertzeko, bilkurak deitzen zituzten, eta bazkideen arteko urteroko bilkurak bihurtu ziren. Eta bilkura horiek garaiko buruzagien topaleku ere izan ziren.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkartea (Real Sociedad Bascongada de Amigos del Pais) Bergarako egoitzan hasi zen, 1775ean, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako euskal agintarien arteko batzarrak berriz indarberritzen. Conferencias izenarekin ezagunagoak ziren, eta aurrerantzean, 1936 urtera arte batzar horiek ohiko izan ziren.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
Adiskideen elkartearen baitan (RSBAP) aldiz, bestelako ikuspegi ekonomikoak nagusituz zihoazen. Adibidez, F. Elhuyarrek Somorrostroko meategietako erauzketa prozesuaren antolaketa soziala eta ekonomikoa aztertu eta alternatibak argitaratu zituenean, 1788ko Batzarrean, argi eta garbi egin zuen sistema kapitalistaren azalpena bertako ekonomia aurrerabidean eta garapenean sartzeko:
|
|
|
Argien Garaia eraginkorra izan zen. Euskal Herriko buruzagi politiko eta ekonomikoek argien indarra zabaldu eta zientzia erabilgarriak ezagutu eta hedatzeko Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkartea 1764an sortu zutenean, P. Astarloa, fraide sartu zen, filosofia eta teologian aditua izateko.97 Bergaran goi mailako ikastegi tekniko berria antolatzen zen garaian, ondoan, Oñatin 1775ean legelari eta eliztarrentzat goi mailako Unibertsitatea berrindartzen hasi zen. Baina argien garaiaren ostean, Frantzian 1789 urtean, iraultza liberal bortitza azaldu zen.
|
|
|
Adibidez, euskal ordezkarien biografiak eta proposamen zehatzak aurkezten dizkigularik, hona Arabako ordezkari zen Ortuño Maria Agirre() Montehermosoko markesaren profila: Arabako handiki familia bateko kide, Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkarteko giroan hazia eta hezia, euskal ilustratu prototipikoa izan zen; era berean, elite politikoaren kide nabarmena, Arabako Ahaldun Nagusi izan zen() eta Arabaren legezko ordezkari Baionan, non aurkeztu zuen txostenean, ondorio orokor gisa, hauxe aldarrikatzen zuen:
|
|
2016
|
|
|
Sari asko jaso ditu, besteak beste, hauek: Ibañez Martin Ikerketa Sari Nazionala, 1972an; Euskal
|
Herriko
Adiskideen Elkartearen eta Eusko Legebiltzarraren humanitate arloko Xabier Maria de Munibe Saria, 1996an; Eusko Ikaskuntzaren eta Euskadiko Kutxaren Humanitate eta Gizarte Zientzien Saria, 1998an; Eusko Jaurlaritzaren Lan Onari Saria, 2002an; eta Euskadi Ikerketa Saria, 2004an.
|