|
2000
|
|
|
Gai gara, Eusko Legebiltzarrean Eusko Jaurlaritzaren aurrekontuak elkarrekin aurrera ateratzeko, berdin Bizkaia eta Gipuzkoako Foru Aldundietan eta hainbat eta hainbat udaletan. Guzti hau, soilik botoen indarra erabiliaz,
|
herri
ordezkari moduan lana eginez, demokraziaren arauak jarraituz. Eta egoera honi ez diote aurre egin.
|
|
|
Era formal batean esan daiteke Hauteskundeak direla Demokraziaren mami nominala, prozesu horren ondorioz erabaki politikoak hartzeko
|
herri
ordezkariak hautatzen baitira. XX. mende honek, aldaketa politiko erraldoia eta aurretigabea ikusi izan du.
|
|
|
Zeren ez den bitartean (nahiz orokorrean etafuntsean, oraindik edo dagoeneko? badelakoan nagoen), euskalduna argi eta garbiez den neurrian, arazo politikoa erabakitzeko eszenatokia bera ez da argitu ere egingo, eta
|
herriaren
ordezkariak beldur izango dira erabakiak hartzeko.
|
|
2001
|
|
|
Dorre zaharra adibidez. Hemendik eta antzeko kokapen estratejikoko beste tontor batzuetatik deitzen omen zituzten
|
herrietako
ordezkariak Gernikan egiten ziren herrialde batzarretara. Dorrearen hondakinen artean gerra garaiko lubakiak makilatu eta landatu dituzten pinuen artean txonkatilaren parean muarrotutako otsolizar bat topatu genuen.
|
|
|
ETAk PPko eta PSOEko
|
herri
ordezkariak bere ekintzen helburu bilakatu ditu, baita Ertzaintza ere. Gaur horiek dira jomuga eta bihar beste batzuk izan gaitezke.
|
|
|
Ez da Mendebaldeak islamari egiten dion aurkako propagandaz batere fio. Hemen Egiptoko
|
herriaren
ordezkari da, baina Egipton Euskal Herriko enbaxadore dela gogorarazten digu, gu konturatu ez arren: «Nire herrikoek Euskal Herria nire begien bidez ikusten dute.
|
|
|
Alderdi bakoitzak bere zilegizko proposamenak aurkezteko aukera izango du. Azken batean, eta Eusko Alkartasunan (EA) defendatzen dugun legez, Legebiltzarretan ez bada, non adieraziko dituzte bada alderdi ezberdinetako
|
herri
ordezkariek, beren iritziak eta ekarpenak?
|
|
|
Honek, bidenabar, a contrario frogatzen du, Azaolaren arrazoizko argudioak gorabehera, ene iritziaren nolabaiteko funtsa bertako erakundeak edukitzeak, alegia, baduela ikuskizunik hizkuntzaren iraupenarekin, balazta gisa besterik ez bada. Ez dut hauen lana kultur barrutian, eta bestetan, egungo foruzale berriek âVictor Pradera jaunaren jarraikile zin  tzoak, Estatutua eta Foruak kontrakarrean ipintzen dituztenokâ adina goretsiko35 1931 eta 1936an aldarte politikoen arabera ari ziren Batzorde Gestorak berak,
|
herriaren
ordezkari gisa eztabaidatuak eta eztabaidagarriak, oso bestelakoak izan ziren, kultur alorrean, ondoren ezagutu ditugun Diputazioen aldean. Usteak uste, oso gauza ezberdinak dira zerbaiti herri usaina dariola-eta besterik gabe kontra egin beharra eta geldotasun nahiz hoztasunez ari izatea.
|
|
2002
|
|
|
Nire ustez ez. Gainera, formalki, Legebiltzarrean ez dira alderdi politikoak existitzen, han talde parlamentarioetan antolatzen diren
|
herri
ordezkariak dira. Eserlekua parlamentario bakoitzarena da, beste kontu bat da, esate baterako, ni EAJko kide naizela eta, borondatez, alderdi horren diziplinapean nagoela.
|
|
|
Aipatu bezala, parte hartu nahi duen orori irratiaren antolaketan aritzeko bidea eman nahi zaionez, esku hartze hori ahalbidetzen duen egitura Txolarre Irratiaren batzarra da. Irratia aurrera atera dadin ahalegintzen direnek eta irratsaioren bat egiten duten guztiek osatzen dute batzarra; hau da, irrati esatariek, kolaboratzaileek,
|
herrietako
ordezkariek eta saio askean parte hartzen duten taldeek eta pertsonek. Funtzio nagusiak honako hauek dira:
|
|
2003
|
|
|
J. M. JUARISTI. Boluntarismoa baino zerbait zehatzagoa da hau,
|
herri
ordezkariek martxan jarritako prozesu bat delako. Guk Konstituzioa modu batera ulertzen badugu eta hala bozkatzen badugu, Madrilgo interpretazioa haientzat izango da baliagarri, guretzat ez.
|
|
|
Eta argudio hau proposatzen du: akordio horiek herrialde bakoitzeko parlamentarioen indarra eta autonomia mugatzen dituztenez,
|
herri
ordezkariak gobernuei kontuak eskatzera bultza nahi ditu. «Public Citizen»eko buru honek dioenez honek Estatu Batuetan zenbait fruitu itxaropentsu eman ditu, Bushen planen kontra bere alderdiko zenbait parlamentario oldartzerainokoak.
|
|
2004
|
|
|
Alderdi horietako buruzagi gehienek badakite ETAren presentziak ez diola gatazka politikoari inongo balio erantsirik ematen, ezta dimentsio demokratikorik ere. Aitzitik, garbi dute alderdi politikoetako
|
herri
ordezkariak, zinegotzi nahiz parlamentari, erailtzen ihardun den erakunde armatuak ez diola ezer onik ekarriko ez demokraziari, ez askatasunari. Ezin baita ahaztu ETAren ekintzen jomuga nagusiak gure herrietako zinegotziak izan direla.
|
|
|
Nafarroan, zeinek 1841etik, etenik gabe, Foru Diputazioa gorde den, berorren indarraz baliatu da mende eta er dian eskubidea herri erakundetze bat ez izateko, are gutxiago, lauen artekoa. Batzar Nagusien bersortzea ez zen gauzatu 1979.urterarte, zeinetan Ahaldun edo
|
herri
ordezkari hautatua izateko zoria izan nuen eta Jose Mari Makua, Ahaldun eta Diputatu Nagusi, berari Gemikako Batzar Etxean esan nion mo duan, Fidel Sagarminagaren ondorengo ehun urte geroago, Sagarminaga foru zale liberal eta «euskalerriako»aren esaldi ez hain ezaguna oroituz:
|
|
|
Data berberetan eta aurreko kongresuari erantzuteko asmoz, Hego Ameriketako hizkuntza komunitate indigenek I.go Hizkuntzen Kongresua egiten ari dira Rosarioko Zazpirak Bat Euskal Etxean, «espainieraren imperialismo kulturala salatzeko, hizkuntza gutxituen eta jazarrien borroka aldarrikatzeko eta elkar ezagutza bultzatzeko». Maputxe, guarani, aimara, ketxu eta toba
|
herrietako
ordezkariekin batera daude Euskal Herria, Herrialde Katalanak eta Galiziatik joandakoak. Kongresuko antolatzaileek Estatu espainiarreko hizkuntz gutxituei toki berezia eskaini diete, hiru hizkuntza horiek, herri indigenenak bezala, espainieraren inperialismoari aurre egin behar izan diotelakoan.
|
|
2005
|
|
|
Esate baterako, Konbentziorako Kongresuaren ordezkariak izendatu behar zirenean guk CiUko Ignasi Guardans proposatu genuen, baina gure eskaria ez zen aurrera atera. Orduan, guk esan genezakeen Euskal Herria ez dagoela ordezkatua, baina PSOEk eta PPk esango lukete baietz, gurekin baino hobeto gainera, beraiek beren taldeetako euskal herritarrak proposatu izan dituztelako eta horiek Euskal
|
Herriko
ordezkariak direlako.
|
|
2006
|
|
|
Iazko azaroan jarri zuten abian euskara zerbitzua Oteitza, Deierri, Gesalatz, Villatuerta, Abartzuza, Lezaun eta Jaitz herrietan. Azken hauteskundeen ondoren, hainbat
|
herritako
ordezkarien laguntzaz sortu zen zerbitzua, Irantzu Mankomunitateko 4.000 inguru biztanleri zerbitzua eskaintzeko asmoz. Udal txikiak dira guztiak eta, beraz, aurrekontuak ere neurrikoak dira.
|
|
|
Sartu parlamentura eta
|
herri
ordezkariak kanpora bidali zituzten soldaduek. Erregetza hartzeko eskatu zioten Cromwel garaitezinari.
|
|
|
Erregea katolikoa zen, eta erregetza absolutuaren zalea. Hori ez zitzaien oso ondo iruditzen ez parlamentuko
|
herri
ordezkariei, ez Ingalaterrako Elizako" protestanteei" ere.
|
|
2007
|
|
|
Fusilatuen oroimena elizan ez ezik, udalean ere berpiztu zen, fusilatuen seme alabak
|
herriaren
ordezkari bilakatu zirenean. 1979ko udal hauteskundeetan Doroteo Kaltzadaren alaba, Elisa, zinegotzi aukeratua izan zen eta 1983koan, Roman Zearreta fusilatuaren semea, Gorka, aukeratu zuten kargu horretarako.
|
|
|
konstituzio testuak estamentuzko Gorteak diseinatu zituen, 172 kidez osatuak: 25 nobleziakoak, 25 klerokoak eta 122
|
herri
ordezkari: 62 diputatu Espainiako probintzietatik. Probintzia Batzarretan hautatuak?
|
|
|
Dirudienez, ideiaren proposamena Peruko ordezkariaren eskutik etorri zen; eta gainerako
|
herrietako
ordezkariek gogo onez hartu zuten, oinarrizko elikagaietako bat baita: arrozaren, gariaren eta artoaren atzetik, munduan gehien kontsumitzen den janaria da.
|
|
|
Egindako mugimendu taktiko bakoitzean nor bere botereeremua zaintzeaz arduratzen da. Beren
|
herrien
ordezkariak al dira. Estaturik gabeko kultur europarrei itxaropenezko etorkizunik eskaintzen al diete?
|
|
|
Alkate juratua izendatzeko hirugarren batzarra joan den igandean burutu eta gero, Iruritako
|
herriak
ordezkaririk gabe segitzen du. Bileran 30 bat lagun bildu ziren, baina inork ez zuen eskua altxatu bilera zuzentzen zuen Baztango alkatea Virginiak Alemanek kargua nork hartu nahi zuen galdetu zuenean.
|
|
2008
|
|
|
Mbapatt borrokaren aurretik ikusleen aurrean pasa da borrokalari bakoitza. Hainbat lagun ditu inguruan, bertsolari edo griot moduko bat animoak ematen
|
herriko
ordezkariari, bada perkusioa, bada kantua, eta emakumeak zapiak zoruan jarriz joaten dira borrokalariak gainetik pasa daitezen. Hori guztia gorentasunez, errituala jagoten, besoetan, hanketan eta soinean hainbat fetitxe daramatzatela izpiritu gaiztoengandik babestu eta borrokan indarra emateko.
|
|
|
NARRATZ: Nahasketa eklektikoa bildu da bazkaltzera; arkitektoa, eskultorea, Geralden lorezain burua eta
|
herriko
ordezkaria.
|
|
|
Gutun honetan, Azkueren jokabide intelektuala ikus dezakegu: desinteresatuki eta Euskaldun Herriaren («Pueblo Euskaldun») ahotsa bailitzan (ez
|
herriaren
ordezkari politikoa, baizik nazioaren interes izpiritualena: «sus intereses los más sagrados»), agintean eragin gura zuen, gizarte osoaren onurarako izango zen eskabidea eginez.
|
|
|
garrantzitsua da azpimarratzea Profeta [hots, intelektuala] ez dela Herriarenizenean mintzo [esan nahi da
|
herriaren
ordezkari zuzen gisa], Jainkoarenizenean baizik [intelektual modernoen kasuan Nazioareninteres sakratuenizenean esan litzateke][...] Era berean, eta bidenabar, garrantzitsua da Profeta Politikariarekinedo Apaizarekinez nahastea. Garbi dago Politikaria Herriarenizenean [ordezkari gisa] mintzo ohi zaiola Erregeari [agintari zibilei] (edo Erregearenizenean Herriari).
|
|
|
|
Herri
ordezkarien erronkak Eibarko Udalean
|
|
|
Bideen eraikuntza edota konponketa kontrolatzea
|
herri
ordezkarien zereginetariko bat zen. 1779an, korrejidorearen aurrean aurkeztutako protestaren erantzuna ailegatu zitzaien, Eibarko hirigunetik Maltzagarantz egin behar zen bidea zela-eta.
|
|
|
Eta hitz komodinak: adibidez, udalkideak, edozein kategoriatakoa izanda ere, udaleko karguak bete zituzten pertsonaia guztiei buruz hitz egiteko, kapitular eta
|
herri
ordezkariak aipatzen ibili beharra arintzeko.
|
|
|
Abuztuaren 9an frantziar agintariek hamar eguneko su etena eman zuten, Gipuzkoako herriak Batzar Berezietara deitu eta errendizioaren baldintzak adosteko. Batzar horietan 43
|
herritako
ordezkariek parte hartu zuten, eta eskaturiko baldintzen artean; erlijio katolikoa ez erasotzea eta foru erregimena errespetatzea, herrialdea burujabea izatea 1200 urtera arte izan zen modura, gipuzkoarrak gerra horretan armak hartzera ez behartzea (Lasala, 1895: 138)?
|
|
|
|
HERRI
ORDEZKARIEN ERAGINA EIBARKO UDALEAN
|
|
|
Berauek izan ziren herri mailako handikien gobernu despotikoa salatu zutenak, eta ildo horretan, biztanle xumeez gain auzokide txirotuenen elkartasuna ere irabaztea lortu zuten. Hurrengo hamarkadetan
|
herri
ordezkariek izugarrizko protagonismoa hartu zuten, biztanleria xumeak herri mailako erabakietan parte hartzeko zuen aukera bakarra bihurtu baitziren. Aldaketa horri onura gehien atera zion taldea armaginena izan zen, XVIII. mendeko bigarren erdian herri diputatu edota herri sindiko karguetan aritu ziren 57 lagunetatik gutxienez erdiak (27) armaginak izan zirelako.
|
|
|
Zentzu horretan, kargu hauen sorkuntzari etekin handiena atera ziotenak izan ziren. Aipatzekoa iruditzen zaigu udalean
|
herri
ordezkari legez hasi zirenetariko askok kapitular karguak bete zituztela hurrengo agintaldietan, udalean sartzeak aurrera egiteko aukerak areagotuko balitu bezala.
|
|
|
Xehetasun hauek oso aberasgarriak dira Eibarko liberalen prosopografia eratzeko orduan. Batetik, Jauregiren sarean parte hartu zuten udalkideen artean,
|
herri
ordezkarien nagusitasuna ia erabatekoa izan zela erakusten digu; bestetik, frantziarren munizipalitateko udalkideak sarean sartuta ikusteak, sare horrek zuen zilegitasun eta indarraren berri ematen digu; azkenik, 1813ko iraileko udal konstituzionalistaren muina sare horretan ernai zela pentsarazten digu, sei udalkidetik hiru Jauregiren laguntzaileak izandakoak baitziren. Hau da, ezkutuko administrazio horrek bonapargikorreko kiderik gehienak eibartarrak izan zirela jakiteak hipotesi hau indartzen du.tetiarren aurkako erresistentziari babesa emateaz gain, Cádizko Gorteetatik zetozen agindu eta jokamoldeak helarazi eta sendotzeaz arduratzen zela.
|
|
|
Horrez gain, auzokideen batzar orokorra, hau da, udal irekia? desagertu egin zen, eta
|
herri
ordezkaririk ezean herritar xumeek udalerako ordezkariak izendatzeko gaitasuna galdu zuten. Karguen iraupena urte batetik laura luzatu zenez, udalkide kopurua ugaritu arren, haien berriztatzea murriztu egin zen.
|
|
|
Aitzitik, bilera berean herriordezkariei botoa ukatu zien, Lege Zaharraren alderik zurrunenean oinarrituz. Pare bat urte lehenago
|
herri
ordezkariek Garamendi idazkaria izendatua gertatu zen bozketan parte hartu zuten, inolako arazorik gabe. Foruzaletasun moderno hau liberalismo moderatuarekin bat zetorren arlo ideologikoan, bata zein bestea agintekarguak talde selekto baten esku mantentzearen alde baitzeuden.
|
|
|
Haustura, eta era berean, berriztatze nabarmena ikusten da 18151820 urteen bitartean, 1810 baino lehen zegoen egoerarekin alderatzen badugu. 1815eko udala
|
herri
ordezkari ohietan oinarritu bazen ere, 1816 eta 1817koek liberalen, frantses zein espainiar, agintaldietako udalkideak izan zituzten ardatz, eta benetako berrikuntza 1818 eta 1820 urteetan etorri zen.
|
|
|
Maizterren taldean gainera sei hautagaiak ziren, eta zortzi foru udaletan parte hartutakoak: lau kapitular bezala eta beste laurak
|
herri
ordezkari legez edo agintaldi konstituzionalistetan. Teorian, azken horiek izan ziren 1845eko legeari etekin handiena atera ahal ziotenak, orduratatik soilik Pedro Luis Aranguren izan zen udalkidea 1848tik aurrera.
|
|
|
reponiendo los huecos de los fallecidos y los escluidos con toda escrupulosidad»575. Escluidos? hitzari dagokionez, komeni da lehenengotik argitzea, 1823ko batzar berezietan Gipuzkoako
|
herrietako
ordezkariek erabaki zutela liberal ohiak kargu politikoetatik baztertzea, ondorengo lau kasuak ezarriz liberal izanaren frogatzat: Boluntarioen Miliziako partaide izatea; gudu talde monarkikoen jazarpenean herritik irten izana; erregeari ez bezala konstituzioari atxikimendu garbia azaldu izana, eta, elkarte sekretu edo masoietako kideak izatea.
|
|
|
aldatzeko zirkin txikienik egin ez izana.
|
Herri
ordezkariak ere mutu gelditu ziren gerraoste laburreko udalgintzan.
|
|
|
Oraingo honetan gainera, esperientziarik gabeko udalkideen sarrera indartsuak erregimenaren izaerarekin batera erregimen horren kudeatzaileen aldaketa adierazten digu. Udalkideen artean maizterrak,
|
herri
ordezkariak izandakoak eta esperientziarik gabekoak nagusitu ziren, Eugenio Arostegiren gidaritzapean. Ziur asko, auzokideak ez izateagatik udal gobernutik baztertuta zeuden biztanleak genituen.
|
|
|
batzarrera deitu zituen auzokideak, beste idazkari bat izendatzeko. Oraingo honetan
|
herri
ordezkarien protesta entzun zen, aukeratuak ez zituelako gutxiengo baldintzak betetzen. Agirrek, bere aldetik, Lege Zaharraren alderik zurrunenean oinarritu zen herriordezkariei boto eskubidea ukatzeko, pare bat urte lehenago Gregorio Atxa idazkariaren bozketan inolako arazorik parte hartu zuten arren.
|
|
|
Ibarzabalek 13 lortu zituen, Argianok 6 eta Atxak 4 Gisasolaren garaipen argiari ez diogu esanahi politikorik aurkitu, baina bai aipatzekoa dela ohituraz eskribautza eskuratzen zuten familietako kideei (Atxa, Ibarzabal, Argiano?) gailendu zitzaiela. Esanguratsuagoa iruditzen zait
|
herri
ordezkariek egindako protesta, Ibarzabalek azaldutakoan oinarrituz, espainiar zuzenbide zibileko bi urteko ikasketak beharrezkoak zirela-eta. Auzokideen batzarra foruetan oinarritu zen herriordezkarien eskakizuna kontraprotestatzeko874 Herri ordezkariek, euren aldetik, hartutako erabakiak ekar zitzakeen isunetatik lokabetzen zirela azaldu zuten, eta auzokideek erantzun zieten ez zeukatela gai horietan erabakitzeko eskubiderik875 Izan ere, Karlos III.ak sortutako udal kargu haien eskuduntzak, teorian behintzat, horniketa kontuetara mugatzen ziren.
|
|
|
Esanguratsuagoa iruditzen zait herri ordezkariek egindako protesta, Ibarzabalek azaldutakoan oinarrituz, espainiar zuzenbide zibileko bi urteko ikasketak beharrezkoak zirela-eta. Auzokideen batzarra foruetan oinarritu zen herriordezkarien eskakizuna kontraprotestatzeko874
|
Herri
ordezkariek, euren aldetik, hartutako erabakiak ekar zitzakeen isunetatik lokabetzen zirela azaldu zuten, eta auzokideek erantzun zieten ez zeukatela gai horietan erabakitzeko eskubiderik875 Izan ere, Karlos III.ak sortutako udal kargu haien eskuduntzak, teorian behintzat, horniketa kontuetara mugatzen ziren. Nicolas Aranberriri ere, ziur asko gogora etorriko zitzaion, 1828an herri diputatua zela, Bartolomé Ibarzabal idazkari izendatu zutenekoa, bera ere bozkatu gabe gelditu zen-eta.
|
|
|
1833 urteko udalkideen izendatzeari dagokionez, alkate eta
|
herri
ordezkari izendatutakoen uko egiteak aipatu behar dira. Andrés Mandiola alkateak, osasunarrazoiez gain, haragiaren hornitzailearen fidatzailea izatea argudiatu zuen karguaridatu zuen alkate, eta José Ramón Bergara bigarren alkate, Martinezen bakantea betetzeko muzin egiteko, eta udalbatzarrak, luze eztabaidatu ostean, Manuel Martinez izen703 Bilera berean, herri diputatu izendatu zuten Francisco Ibarzabalek bere izendatze ekitaldiaren baliogabetasuna salatu zuen, baina udalak ez zuen eskurik hartu, herri ordezkariei buruzko erabakiak«?
|
|
|
1833 urteko udalkideen izendatzeari dagokionez, alkate eta herri ordezkari izendatutakoen uko egiteak aipatu behar dira. ...aragiaren hornitzailearen fidatzailea izatea argudiatu zuen karguaridatu zuen alkate, eta José Ramón Bergara bigarren alkate, Martinezen bakantea betetzeko muzin egiteko, eta udalbatzarrak, luze eztabaidatu ostean, Manuel Martinez izen703 Bilera berean, herri diputatu izendatu zuten Francisco Ibarzabalek bere izendatze ekitaldiaren baliogabetasuna salatu zuen, baina udalak ez zuen eskurik hartu,
|
herri
ordezkariei buruzko erabakiak«, incumbencia del comun» zirela adieraziz.
|
|
|
zutabeei dagokienez: . HD/ HS?, udalean parte hartu zuela baina
|
herri
ordezkari legez, beraz, ez zela auzokide hautagaia;. Kons?, udalean parte hartu zuela baina epe konstituzionalistetan, beraz ez zela auzokide hautagaia.
|
|
|
1834ko Batzar Orokorretan, Donostiak eta Pasaiak María Cristina erreginaordeak onartu berria zuen. Estatuto Real? sinatzea eskatu zioten
|
herrietako
ordezkariei. Eztabaida piztu zen:
|
|
|
Udal karguen berriztatzea, 1835eko Gabon zahar egunean barik, 1836ko urtarrilaren 17an egin zuten. Oraingo honetan zozketa egin zen kargu bakoitzerako proposatuen artean, baina
|
herri
ordezkariak auzokideen batzarrak izendatzen jarraitu zuen. Karlisten agintaldian zehar udalkideen artean zer nolako aldaketak izan ziren ikusteko, egoki deritzot bitartean aritu ziren udalkideen taula honi begirada bat botatzeari.
|
|
|
|
HERRI
ORDEZKARIEN ERAGINA EIBARKO UDALEAN 85
|
|
|
1779an, korrejidorearen aurrean aurkeztutako protestaren erantzuna ailegatu zitzaien, Eibarko hirigunetik Maltzagarantz egin behar zen bidea zela-eta.
|
Herri
ordezkariek salatzen zutenez«, los rematantes deviendo arreglarse a la demarcacion y condiciones del rematte, y respectivas Escripturas, han mudado las Estacas a su arbitrio y antojo, y causado con esta variacion algunas mas obras sin haver dado cuenta a este tribunal ni a dicha villa».
|
|
|
Aurrekontutik kanpo egindako lanen ordainketa onartzeko, auzokideen batzar orokorrera deitzea eskatu zioten alkateari. Baina
|
herri
ordezkariek deialdia atzeratzea eskatu zioten alkateari, korrejidoreari luzaturiko galderaren erantzuna ailegatzen zen bitartean. Herri ordezkariek ziotenez, bidearen eraikuntzaren errematatzaileei gehiago ordaintzea ezinezkoa zen, zeren «la villa no tiene facultades para condescender a las prettensiones de las Asentistas y grabar al fondo publico», eta hauen iritziari jarraituz, auzokideen batzarrak uko egin zion aurrekontuan sartuta ez zeuden konponketa guztiak ordaintzeari, eta bai ordea «si se hallase haver mejoras siendo estas utiles y necesarias y no de otra forma se les satisfaga a su tiempo lo que fuese justo por ellas»136 Ikusten dugunez, urte hauetarako herri ordezkariek udalean zeukaten pisua eta eragina sendotuta zegoen, batzarra atzeratzea lortzeaz gain, auzokideen borondatea irabaztea lortu baitzuten.
|
|
|
Baina herri ordezkariek deialdia atzeratzea eskatu zioten alkateari, korrejidoreari luzaturiko galderaren erantzuna ailegatzen zen bitartean.
|
Herri
ordezkariek ziotenez, bidearen eraikuntzaren errematatzaileei gehiago ordaintzea ezinezkoa zen, zeren «la villa no tiene facultades para condescender a las prettensiones de las Asentistas y grabar al fondo publico», eta hauen iritziari jarraituz, auzokideen batzarrak uko egin zion aurrekontuan sartuta ez zeuden konponketa guztiak ordaintzeari, eta bai ordea «si se hallase haver mejoras siendo ...
|
|
|
Baina herri ordezkariek deialdia atzeratzea eskatu zioten alkateari, korrejidoreari luzaturiko galderaren erantzuna ailegatzen zen bitartean. ...ondescender a las prettensiones de las Asentistas y grabar al fondo publico», eta hauen iritziari jarraituz, auzokideen batzarrak uko egin zion aurrekontuan sartuta ez zeuden konponketa guztiak ordaintzeari, eta bai ordea «si se hallase haver mejoras siendo estas utiles y necesarias y no de otra forma se les satisfaga a su tiempo lo que fuese justo por ellas»136 Ikusten dugunez, urte hauetarako
|
herri
ordezkariek udalean zeukaten pisua eta eragina sendotuta zegoen, batzarra atzeratzea lortzeaz gain, auzokideen borondatea irabaztea lortu baitzuten.
|
|
|
|
Herri
ordezkarien zeregina ez zen bideen konponketa kontrolatzera mugatzen. Hurrengo urtean, herri diputatuak zenbait lur jabe udal lurrak okupatzen ari zirela salatu, eta mugarriak ezartzea eskatu zioten udalari137 Eta 1781ean, 1766ko matxinadaren mamua piztu zuten berriz, zenbait lur jabe «cuios nombres y apellidos omiten expresarlos», udalerrian ekoitzitako garia eta artoa pilatzen ari zirela azalduz, eta erostera joaten zirenei ere ukatu egiten zietela:
|
|
|
|
Herri
ordezkarien jarduerari buruzko hurrengo erreferentzia 1784koa da. Maltzagarantz zihoan bide berriaren eraikuntza ordaintzeko mailegu bat eskatu behar izan zuen udalak, eta zorra ordaintzeko ardo gorriari sisa139 bat ezarri zitzaion.
|
|
|
Ikusten denez,
|
herri
ordezkarien presentziak aldaketa nabarmenak eragin zituen Eibarko Udalaren funtzionamenduan: bideen konponketa eskatzen, erremateetan buruturiko ustelkeriak azaleratzen, herri zorrari aurre harturiko erabakiak zaintzen, bihi pilaketak salatzen?
|
|
|
Beraien eginkizun nagusia herritarren horniketa ahal zenik eta baldintza hoberenetan bermatzea izanik, suspertu zituzten ekimenek bizitza ekonomikoaren arlo gehienak ukitu zituzten. Izan ere, sasoi hartan udalaren finantzaketa iturria zeharkako zergan oinarrituta zegoenez, inbertsioak egiteak kontsumo gaiak zamatzea suposatzen zuen, eta eztabaida horren bidez sartzen ziren
|
herri
ordezkariak udalaren dinamika politikoan. Eta Jusueren garaia latza izan bazen ere, badirudi hamarkada bat beranduago herri ordezkariak ezinbesteko erreferentzia bihurtu zirela.
|
|
|
Izan ere, sasoi hartan udalaren finantzaketa iturria zeharkako zergan oinarrituta zegoenez, inbertsioak egiteak kontsumo gaiak zamatzea suposatzen zuen, eta eztabaida horren bidez sartzen ziren herri ordezkariak udalaren dinamika politikoan. Eta Jusueren garaia latza izan bazen ere, badirudi hamarkada bat beranduago
|
herri
ordezkariak ezinbesteko erreferentzia bihurtu zirela.
|
|
|
Beharbada egongo ziren, dirudunak izanda ere, udal gobernutik baztertuta zeuden herritarrak, kaparetasuna ezin zutelako frogatu. Baina,
|
herri
ordezkarien ekimena ez zen horiengan oinarritu, milarrik ez zutelako udaletik kanpo egoteaz gain, biziraupen egoeran bizi ziren herritar xeheengan baizik. Hau jakinda, auzokide gehienekin sortutako konplizitateari beste irakurketa bi gehitu ahal dizkiogu:
|
|
|
bata, auzokide gehienak, bozkatzeko eskubidea eduki arren, udal gobernutik zeharo baztertuta zeudela; eta bestea, XVIII. mendeko azken herenean areagotu zen krisialdiaren ondorioz, lur jabe txikiak ere txirotze prozesu bortitzean sartuta zeudela. Hortik,
|
herri
ordezkarien eskakizunak norberarenak, auzokide txirotuenak, balira bezala onartu izana.
|
|
|
Zalantza ugari zegoen, eta zentzu horretan maiatzaren 29ko aktak darabilen terminologia bera, erdibidean gelditzen da: kapitular eta sindikoa aipatu arren, ez zuelako
|
herri
ordezkarien aipamenik egiten, eta alkate karguari ez zitzaiolako ohiko«, y juez ordinario» delakoa gehitu.
|
|
|
Agirre, Alberdi, Aranzeta eta Betolaza 1842ko lur jabeen zerrendan agertzen dira, Betolaza eta Agirre armaginak ere izan arren; Bustindui armagin soil gisa agertzen da510 Oro har, ez dirudi 1821eko udalean ordura arte udal gobernutik baztertutako biztanleak zirenik, Aranzeta sindikoa izan ezik gainerakoak kapitularrak izango baitziren 1823tik aurrera berrezarriko zen garai absolutistan. Aranzeta bera,
|
herri
ordezkari aritu zen udal horietan. Udalkideak izaera moderatuko liberalismoaren ordezkariak zirela ondorioztatu dezakegu, eta zentzu horretan harturiko bi erabaki aipa ditzakegu:
|
|
|
1839ko urriaren 20rako, eratuta zegoen Gipuzkoako Buruzagi Politikoak izendatutako udal liberala, gerra aurretik bezala zazpi partaidek osatua.
|
Herri
ordezkarien presentziak eta alkatearen, juez ordinario, emendailua mantentzeak adierazten digu errejimentuak foru udalaren egitura mantendu zuela.
|
|
|
1842ko eta 1843ko udal hauteskundeak 1837ko konstituzioaren arabera burutu ziren, eta Eibarko Udalean berrikuntza nabarmena gertatu zen. Bi agintaldiotan aritu ziren 15 lagunetatik, bi baino ez ziren auzokide hautagaiak, hiru
|
herri
ordezkariak izandakoak eta bakarra Hirurteko Liberalean aritutakoa. Gainerakoak esperientziarik gabeko udalkideak ziren, hurrengo taulak adierazten digun bezalaxe.
|
|
|
Udal gobernuari dagokionez, 1810eko uztailaren 28ko dekretuak desagerrarazi zituen sindiko prokuradorea, errejidoreak eta
|
herri
ordezkarien figurak, udaleko partaide guztientzat nomenklatura, eta ondorioz, kategoria, berdina ezartzeko:
|
|
|
hautesleen zozketa auzokide guztien artean, kargu bakoitzerako hautagaien proposamenak jasotzeko, eta ondoren bozketa, karguz kargu. Hala ere, udal horretan ere ez da
|
herri
ordezkarien?, diputado del comun, eta, sindico personero del comun??
|
|
|
errejidore izendatua gertatu izanak, haustura argia islatzen zuen foru erregimenarekin, Lege Zaharrak ez zuelako ahalbidetzen hautesleen izendapenik. Hauteskundearen emaitzak aldaketatxo bat suposatzen zuen, Juan Andres Gabiolak eta Francisco Urkiolak?
|
herri
ordezkariak izandakoak, udalean sartzea lortu zutelako, Gabiola alkate karguan gainera.
|
|
|
Taulan ikusten denez, udalean esperientzia gutxiko biztanleek lortu zituzten botorik gehienak: Kortesena eta Gorostegi, esaterako, ez ziren ordura arte inoiz udalkideak izan; Sustaetak agintaldi bakarra bete zuen? 1801ekoa?, eta Juan Andres Gabiola
|
herri
ordezkari aritu zen hiru agintalditan (1783, 1789 eta 1790ean), 1813ko udal konstituzionaleko alkatea izendatua izan aurretik (azken kargua bete eta 23 urtetara!). –Kapare 1786?
|
|
|
Hausturarik egotekotan, bonapartetiarren inbasioaren aurreko udalkideekin da nabarmenena, bitartean (1819koak kenduta, urte horri buruzko akta zirriborrorik ez baita gordetzen) aritu ziren 30 udalkideetatik, zortzi baino ez baikenituen 1810 urtea baino lehen kapitularrak izandakoak. Horrekin batera, aipatzekoa iruditzen zait
|
herri
ordezkari ohiek jokatu zuten papera udal hauen berregituraketan. 1815ekoan, adibidez, zazpi udalkidetik bi esperientziarik gabekoak genituen, lau herri ordezkari ohiak izandakoak (Urkiola alkatea horien artean) eta bakar bat. Juan Bautista Agirre?
|
|
|
Horrekin batera, aipatzekoa iruditzen zait herri ordezkari ohiek jokatu zuten papera udal hauen berregituraketan. 1815ekoan, adibidez, zazpi udalkidetik bi esperientziarik gabekoak genituen, lau
|
herri
ordezkari ohiak izandakoak (Urkiola alkatea horien artean) eta bakar bat. Juan Bautista Agirre? 1810 baino lehen kapitularra izandakoa.
|
|
|
1810 baino lehen kapitularra izandakoa.
|
Herri
ordezkarien aldagaia kontutan ez badugu hartzen, 1818koa eta 1820koa izan ziren agintaldirik berriztatzaileenak: 1818koan zazpitik bost izan ziren esperientziarik gabeko udalkideak, eta 1820koan zazpitik lau.
|
|
|
Beharbada kontu hori diputazioak jakin ere ez zekien, baina bere aginduan argi eta garbi lagatzen zuen proposamen berriak bozketaz egin behar zirela, aurreko izendapenak indargabetuta gelditu baitziren. Oraingo honetan Eibarko Udalak 48 auzokide hautagai proposatu zituen (alkatearentzat eta bere ordezko bientzat bederatzi, beste bederatzi sindikoa eta bere ordezkoentzat, 12 bi errejidore eta ordezko banarentzat eta 18 hiru
|
herri
ordezkari (bi diputatuak eta sindikoa) eta euren ordezkoentzat. Edonola ere, proposamenak ez ziren bozketaz egin, baizik eta«?
|
|
|
1826ko udalkideen artean,
|
herri
ordezkariak udalean esperientziarik gabekoak ziren, baina sindikoa eta errejidoreak ez. Edonola ere, nabari da azken horiek udalean aritu gabe zeudela aspalditik, trantsizio abagune honetan politikarako berreskuratu izan balituzte bezala:
|
|
|
Panorama zein den ikusita sortu zen eguneko zentroa eraikitzeko asmoa, baina Malerrekako Mankomunitatea osatzen duten 15
|
herrietako
ordezkariek eguneko zentroaren egitasmoa momentuz alde batera uztea erabaki dute. Batzuk alde, bertzeak kontra.
|
|
|
Saran, aldiz, heldu den igandean eginen den bigarren itzulian erabaki dituzte
|
herriko
ordezkariak. Lehen itzulian, boto aunitzeko alderik gabe Geroko Sara taldeko Pierre Arotzarenak lortu zituen botorik gehien, 893 guztira.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
ordezkariek Suediako ekimena ontzat jo dute
|
|
|
Bindiren esanak esan, lanera joan ez diren kideen hutsa ezkutatzen ibiltzen dira politikariak askotan; hau da,
|
herriaren
ordezkari lanean egindako hutsa ezkutatzen. Pianisten erruz, egun horietan boto baino pertsona gehiago izaten da Italiako Parlamentuan.
|
|
|
10:00: 30, “Wall Mapu herria XXI. mendean” Wall Mapu
|
herriko
ordezkariaren (maputxeak) eskutik.
|
|
|
Gutun honetan, Azkueren jokabide intelektuala ikus dezakegu: desinteresatuki eta Euskaldun Herriaren(" Pueblo Euskaldun") ahotsa bailitzan (ez
|
herriaren
ordezkari politikoa, baizik nazioaren interes izpiritualena: " sus intereses los mas sagrados"), agintean eragin gura zuen, gizarte osoaren onurarako izango zen eskabidea eginez.
|
|
|
Pruden Gartziak, profeten metafora erabiliz, ederki azaltzen du portaera intelektual hau: garrantzitsua da azpimarratzea Profeta [hots, intelektuala] ez dela Herriaren izenean mintzo [esan nahi da
|
herriaren
ordezkari zuzen gisa], Jainkoaren izenean baizik [intelektual modernoen kasuan Nazioaren interes sakratuen izenean esan litzateke][...] Era berean, eta bidenabar, garrantzitsua da Profeta Politikariarekin edo Apaizarekin ez nahastea. Garbi dago Politikaria Herriaren izenean [ordezkari gisa] mintzo ohi zaiola Erregeari [agintari zibilei] (edo Erregearen izenean Herriari).
|
|
2009
|
|
|
Agusti Cortes Sant Feliu elizbarrutiko gotzainak eman du meza eta hildakoen senitartekoei elkartasuna adierazi die. Biktimen familiak eta lagunak, eskolako irakasleak, Sant Boiko Beisbol Klubeko kideak, agintari politikoak eta
|
herriko
ordezkari zibilak izan dira hiletan.
|
|
|
Orain arte, lehendakari guztiek Juan Ajuriagerrak bere garaian idatzitako esaldiak erabili dituzte: Jaungoikoaren aurrean apalik, eusko lurraren gainean zutunik, asaben gomutaz, Gernikako arbolaren azpian,
|
herri
ordezkarien aitzinean, nire kargua ondo betetzea zin dagit.
|
|
|
Orain arte, lehendakari guztiek Juan Ajuriagerrak idatzitako esaldiak erabili dituzte: Jaungoikoaren aurrean apalik, eusko lurraren gainean zutunik, asaben gomutaz, Gernikako arbolaren azpian,
|
herri
ordezkarien aitzinean, nire kargua ondo betetzea zin dagit.
|
|
|
Christopher Ross Ban Ki Moon NBEko idazkari nagusiaren ordezkari pertsonalak egindako gonbidapena onartu dute Marokoko Gobernuak eta Fornte Polisarioak, saharar
|
herriaren
ordezkari formalak. Horrela, biek aurretiko erronda informalean parte hartuko dute porrot berri bat ekiditeko helburuarekin, izan ere, aurretik egindako lau negoziaketek porrot egin zuten Manhasseten (AEB, New York).
|
|
|
Bilborock aretoan izango den solasaldi batek itxiko du jaialdia igandean. Bestea ispiluaren aurrean izenburuko eztabaidan 43
|
herrietako
ordezkariek parte hartuko dute 20: 30etatik aurrera.
|
|
|
Gainera, gogoratu dute Brouard herritarren bozka bidez aukeratutako ordezkari politikoa zela eta horregatik
|
herriaren
ordezkariak hiltzearen larritasuna azpimarratu dute, izan ere, herriaren borondatearen aurkako erasoa da, beraz, euskal gizartearen pluraltasunaren aurkakoa.
|
|
|
|
Herri
ordezkariak euren aulkietan eserita zeuden
|
|
|
Bata elizgizona eta bestea sekularra elizen ondasun hauek defendatzeko19 Maiordomoei soldata eman behar zitzaien eta elizen ondasunak gastatzeko, diru kopuru handia gastatzeko, behinik behin? ezinbestekoa zen apezpikuaren edo bikario nagusiaren baimena20 Maiordomo hauek guztiek, bai elizgizonek bai sekularrek, bai parrokiakoek bai gainerako eliza erakundeetakoek (ospitaleak, ermitak, katedralak, etab.), apezpikuari edo bere ordezkariei eman behar zizkieten kontuak urtero21 Kontuemate horietan, nahi izanez gero,
|
herriko
ordezkariak presente egon zitezkeen («a las cuentas que tomaren los visitadores de las primicias se hallen los jurados o justicias del pueblo, si quisieren») 22 Sinodoak agindu zuen eliza bakoitzean sakristaua egon zela eta primizietatik ordaindu behar zitzaiola23 Aldi berean agindu zuen parrokia bakoitzeko abade, erretore eta bikarioak parrokiako etxean bizi behar zirela eta horrelako etxerik ...
|
|
|
Bistan da, Plataformakook ez gaude ados parroko talde horrekin. Guk diogu antzineko parrokia lehen herri osoak osatzen zuela, eta orain
|
herriaren
ordezkari legitimo bakarrak udalak direla. Baina adibidea oso ongi dago ikusteko elizbarrutiko egia biribil horiek oso zalantzagarriak direla Elizaren baitan bertan ere.
|
|
|
Urtarrilaren 4an eginen den Baztango Batzar Nagusian bere 16 eta 17 puntuetan komunalen defentsarako aukera izanen dute
|
herrien
ordezkariek, Aroztegia… eta gero zer. Plataformak jakinarazi duenez.
|
|
|
Gizarte Foroan dauden Euskal
|
Herriko
ordezkariek estaturik gabeko herrien alde egingo dute karpan
|
|
|
Indigenek buruturiko hainbat ekitalditan herrien eskubideetan eta garapen eredu berrietan oinarritutako politikaren alde egin dute. Ildo horretan, Kurdistango, Palestinako, Euskal Herriko eta beste hainbat
|
herritako
ordezkariekin batera, Carles Riera, Herrien eskubide kolektiboen karpa ekimena martxan jarri zuen CIEMEN elkarteko ordezkariak autodeterminazio eskubidearen aldeko mezua zabaldu du eszenatoki nagusitik.
|
|
|
Gaur egingo dute karparen irekiera ekitaldia Herrien autodeterminazio eskubidea globalizazioaren aroan, izenburuko ekimenarekin. Mundu osoko estaturik gabeko
|
herrietako
ordezkariek hartuko dute parte ekitaldi horretan, eta ondoren egingo dituzten eraikuntza eta esperientzia instituzionalei buruzko mahai inguruan, eta zibilizazioaren krisia foroan. Foro honen barruan Igor Urrutikoetxea LABekoak hitz egingo du Borroka soziala eta estaturik gabeko nazioak hitzaldian, eta Iñaki Gil de San Vicente ezker abertzalekoak Lurra, lurraldea eta identitatea hitzaldian.
|
|
|
Azpeitiko EAko afiliatu batzuek alderdia utziko dute,
|
herriko
ordezkariekin daukaten desadostasuna dela eta
|
|
|
Inaki Irazabalbeitia izango da Independentistak eta Ezkertiarrak koalizioarekin europarlamentari izatea bermatuta daukan Euskal
|
Herriko
ordezkari bakarra Europako Legebiltzarreko hauteskundeetan. Gainerako alderdiekin adostu bezala, Aralarri zegokion zerrendako hirugarren partaidea izendatzea, Kataluniako ERCko Oriol Junqueras zerrendaburu eta Galiziako BNGko Ana Miranda bigarrena dela.
|
|
|
Maiatzaren 18an hasi, eta atzo amaitu zen batzarra; seiehun ordezkari baino gehiago batu dira: batetik, jatorrizko
|
herrien
ordezkariak eta, bestetik, estatuen ordezkariak. Tartean, Euskal Herrikoak izan dira, Euskal Herria jatorrizko herri gisa ulertuta.
|
|
|
Gainera, hango estatuen ordezkaria Espainiakoa da. Hocek Espainiari galdetu zion batzorde hartan nolatan ez dagoen Europako jatorrizko
|
herrien
ordezkaririk, eta hark, izugarrizko oldarkortasunez, erantzun zion, galdera, erabat lekuz kanpo?
|