|
2000
|
|
|
Sasoian dabil
|
herri
antzerkia. Udan egitekoak diren lau lan nabarmendu ditugu:
|
|
|
Izan ere, talde artistiko irekia dugu La Nave, bere lanetan dramaturgia, performancea, margoa, eskultura eta musika nahasten dituena. Ikuskizun handiak taularatu arren, gizarte gaiak lantzen dituzte,
|
herri
antzerkiaren gazi gozoen iturritik edanez, ihauterietatik, batik bat. Zuzendaria Elena Bezanilla dugu, Sevillan aspaldi bizi den bilbotarra, triki punk doinuaren aitzindaria, gaztetxez gaztetxe ibili zena.
|
|
2001
|
|
|
mezu politikoa igortzen du, baina ez da manifestu aspergarri bat. Diaz de Radaren hitzetan,« testu hau
|
herri
antzerkitik oso gertu dago; sinpatikoa da, transzendentala izan gabe. Fo gizon erradikala da, konprometitua, eskubideen alde borrokatzen duena eta gainera dibertigarria».
|
|
2002
|
|
|
Euskaraz itzulitako testu klasikoak ere agindu berri ditu. Zertarako hainbat testu ez bada Euskal
|
Herriko
antzerki eskola ofizialik ezta sormenerako gunerik. Tauletara heltzen ez badira paper bustia izango direlakoan nago.
|
|
|
Lankidearen kexua aurreikusita edo, Kontxuk omenaldiagatik azpeitiko herriari eskerrak emateko antzezlan txiki bat taularatu zuen. Ander Arzelus ek pasa den mendean idatzitako antzezlaneko bakarrizketa bat eskaini zien Kontxuk Pilar Aizpitarte eta Imanol Eliasi, eta Azpeitiko
|
herriak
antzerkirako duen zaletasuna galdu ez dezan eskatu zuen.
|
|
2003
|
|
|
Nekazal girotan sortu eta garatutako ahozko umorearen isla dira gehienetan pasarte idatzi horiek: pasadizoak, ipuinak, bertsoak, abestiak,
|
herri
antzerkiak... Gure herrian bidaiari ibili eta bertako umorearen berri eman dutenak ere badira batzuk.
|
|
|
Rafel Castellanoren hitzetan, «idatzian gutxi landu da euskal umorea, baina ahozkoan tradizioa badago». Bertsolaritza, abestiak,
|
herri
antzerkiak, inauteriak... ahozko umoreak hainbat esparru izan du gurean.
|
|
|
Lan hau Imanol Eliasek idatzi zuen, eta zuzendari lanetan ere bera aritu zen. Taldeak
|
herrian
antzerkiaren pizkunde berri bat ekarri zuen, eta 1983an Azpeitiko Euskal Antzerki Topaketak hasi ziren.
|
|
2004
|
|
|
Urtero bezala, ekitaldi ugarirekin ospatuko da hiri eta
|
herrietan
antzerkiaren eguna. Jende asko hurbilduko da antzoki eta kultur etxeetara.
|
|
|
Aita marrazkilari ona baitzuen.
|
Herriko
antzerki talderako atrezzoak prestatzera joaten zen, eta Kontxu txikia berekin. Aitaren esku finetik helduta ikasi zuen antzerkirako bidea.
|
|
2007
|
|
|
Maiatzaren 22an eskualdeko bi
|
herrietan
antzerkiaz gozatzeko modua izanen dute. Donamarian, Panta Rhei producciones taldearen Txaribari lana euskaraz ikusteko modua izanen da frontoian, 17: 30etan.
|
|
|
Artea molde berriz ikusten hasi zen giza begi hark eszenario ugariak izan zituen helendarren kulturan begi bihurtzeko: rapsoden tribuna,
|
herri
antzerkia, atleten harea, sinposioa..., baina, baita ere, modu instituzionalagoan, Biltzarra, epaitegiak eta jaialdi handiak —tragediaeta komedia antzezpen zirraragarriak, haien barruan363— Nortasun agonistiko klasikoa erakusteko eta hezteko esparru ezberdin haietan iritziak, irizpideak eta juzkuak ematen eta gaurkotzen zituen ikusleak364, aurrez aurrekoaren zentzu sakona garatzen zuen3...
|
|
2008
|
|
|
|
Herri
antzerkia: maskarada, tobera eta pastoralen ezaugarriak.
|
|
|
Pastorala delarik horien alde tragikoa». Lukuren ustez, iradokia bada lehena modernoa dela eta hauek berriz
|
herri
antzerki eredukoak, arkaikoak: «Uste dugu arras alderantziz dela izatekoz, eta saiatzen gara horren erakusten».
|
|
|
|
Herri
antzerkiaren arraberritze baten proposamen zikloa bururatu du Hiru Punttuk Fauxto rekin
|
|
|
Hiru Punttuk 2002an abiatu hausnarketa baten azken puntua da Fauxto.
|
Herri
antzerkiaz egin esperimentazio eta arraberritze proposamen bidea jarraitzen du. 2002an Lurra antzerkia plazaratzearekin abiatu zuen trilogiaren azkena.
|
|
|
Horra froga, pastoral batean, Urdiñak ez direla beti onak eta Gorriak beti gaiztoak. Zuberoako
|
herri
antzerki zaharra ez baita horren manikeoa, askok, lehen begirada batean, uste izaten duten bezala.
|
|
2009
|
|
|
11
|
Herri
antzerkia, pastoralak
|
|
|
|
Herri
antzerkiaren barruan, pastorala dugu adierazpen tradizionaletan garrantzitsuena. Pastoralak Zuberoan iraun du artzain giroko gizarteari lotuta.
|
|
|
V. Jardunaldiak (Tolosa, 1998): ?
|
Herri
antzerkiaz. VI. Jardunaldiak (Bilbo, 2000):
|
|
|
Ximun Fuchs antzerkilari eta taula zuzendaria ere izango da ADELen. Le Petit Theatre de Pain taldearen Juglarea, puta eta eroa antzerkiarekin Donostia Antzerki Saria irabazi berri du Fuchsek, eta Ipar Euskal
|
Herriko
antzerkiaren berri emango du Aulestin, saritutako antzezlana taularatzeaz gain. Miren Gaztañaga aktoreak transformazioaren eremura eramango ditu ikasleak; gorputzaren aukerak ikertuko dituzte esperimentazioaren bidez.
|
|
|
Makalena elkarteko kideak 1979an hasi ziren
|
herri
antzerkiarekin. Ordutik zortzi ikuskizun prestatu dituzte, beti ere euskaraz.
|
|
|
Topaketetan jorratutako bigarren eremua
|
herri
antzerkiarena da. Nik dakidanez, herri antzerkiak ez du inoiz indarra galdu Iparraldean, eta Hegoaldean badirudi apurka apurka berpiztu daitekeela, aurreko hamarkadetako atzerakadaren ostean.
|
|
|
Topaketetan jorratutako bigarren eremua herri antzerkiarena da. Nik dakidanez,
|
herri
antzerkiak ez du inoiz indarra galdu Iparraldean, eta Hegoaldean badirudi apurka apurka berpiztu daitekeela, aurreko hamarkadetako atzerakadaren ostean. Eta antzerki mota horrek lan ederrak eman ahal ditu baldintzak sortzen direnean.
|
|
|
Baina
|
herri
antzerkia ez da soilik herriko jendeak egiten duena, baizik eta herriarengandik hurbil egiten dena eta haren erantzun zuzena jasotzen duena. Aulestin emandako lan batzuk Eta Karmele?, TxanoBarraGorro, Ibañeta bera... alde bietatik ziren herrikoiak, baina Le Petit Theatre de Painen emanaldiak Tartean eta Juglarea, puta eta eroa ikusleekiko hurbiltasun froga bilakatu ziren.
|
|
|
Aurten, gainera, belaunaldi berria sartu da dei egitekoen artean. 2008an
|
herriari buruzko
antzerkia egin zuten, eta han animatu zitzaizkien neska gazteak. –Dei egiteko sendo batu zarete aurten?, entzuten zen herritarren ahoetan.
|
|
|
Gaur egungo pastoraletan, bertset bat ematen duten guztiek mikroak dauzkate jantzietan ezkutuak, eta entzun beharrak eta entzun behar ez liratekeenak ere milaka ikus entzuleen belarrietara heltzen dira. Baina hori ere pastorala da, perfektua izan beharra ez duen benetako
|
herri
antzerki bat.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
Antzerki Topaketen barruan, Doltza, Dulcinea Quijote vs. Teresa Panza antzezlanaren jendaurreko entsegu berezia egingo du Agerre Teatroak, datorren hilaren 14an, Azpeitian.
|
|
2010
|
|
|
Aurten, institutura ere zabalduko da eskaintza.Eskolak hartu duen dimentsioaren ondorioz," egitura juridiko eta antolakuntza moldatu behar izan ditugu. Eta estatutuak egin eta erregistratzerako orduan, izen berria eman behar izan diogu," gaineratu digute.Nondik dator izena. Kukuka izan da
|
herriko
antzerki eta dantza eskolarentzat erabaki den izena." Kuku egitea polita iruditzen zitzaigun. Kuku egitea kantatzea eta jolastea da, beraz, hauekin lotutako izen bat da," azaltzen digute" gainera kuku eginez aritzen gara, izen jostalaria eta kantaria da, gure eskolak izan nahi duena," gaineratu dute.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
antzerki eskaintza oparoaren barruan keinuetan oinarritutako antzezlanak egitea da Mamacrearen bereizgarri nagusia, oso testu laburrez egindako obrak. " Keinuak gure nortasuna islatzen du; keinua esateko era berezia da, gure marka.
|
|
|
Badirudi askatasun handiena Zuberoan izan zutela. Irakasle zuberotar hauei, gisa batez edo bestez, zor omen zaie bertako
|
herri
antzerki nagusia: pastoralak edo trajeriak; haiek ziratekeen sustatu zituztenak.
|
|
|
Attattak maite zuen ausagailua arriskutsua da, beherera tira gaitzake, non ez duen B mailako zuzendari batek kudeatzen, Ilargi xendara edo Orreaga Roncesvals en bezala. Gure arte dramaren oinarriak transmitituak ez direnez, sorkuntza batean
|
herri
antzerkiari hartuak baleude ez lirateke ikusiko ere. Epaitzeko orenean," graduaren" emateko hiztegia eta ebaluatzeko kontzeptuak Frantziatik heldu dira eta ez dira beti pertinenteak gurean.
|
|
2011
|
|
|
«Bakea lortzea eta mantentzea inoiz amaitzen ez den lana da», ohartarazi zuen Gorroñok. Indarkeria guztien aurkako, eta torturen eta legez kanporatzeen aurkako mezua eman zuen, eta «bakearen aldekoa».Iluntzean, berriz, bonbardaketaren gaineko Gernika sutan
|
herri
antzerkia eskaini zuten 150 lagun inguruk.Iñaki Uriarte arkitektoak, bestalde, bonbardaketa irudikatzen duen Gernika koadroa Madrildik Gernikara eramateko tramiteak has ditzala eskatu dio Eusko Jaurlaritzari. Gauza bera eskatu dio Gorroño alkateak Madrilgo Gobernuari.
|
|
|
Barka nazatela Dejabu konpainiako lagunek beren azken lanaren izenburua eraldatzeagatik testu honetan jartzeko, baina geure bideak aurkitzearen ideia buruan dabilkit Aulestiko Antzerki Topaketen kontura.Artedrama Euskal Laborategiaren ekimenez eta Aulestiko udalaren erabateko laguntzarekin antolatzen diren topaketok sei urte bete dute aurten eta beren ezaugarriak aztertuz gero, honako hauek nagusitzen dira: erdal eraginetik kanpo aritzea; antzezle eskarmentudunen eta hasi berrien arteko hartu emanak bultzatzea; Euskal Herri osoko ikuspegitik jardutea, loturak Iparraldekoekin bereziki sendotuz;
|
herri
antzerkia babestea eta aro garaikidean kokatzea... Ez da gutxi, gero! Lanaldi osoko ikaste eta trukatze jardunaren ostean, iluntzero izan dira antzerki emanaldiak udal aretoan eta frontoian.
|
|
|
Iduzkilore izan zen lanik handiena. Topaketek
|
herri
antzerkiari emandako garrantziari kasu eginez, ezinbestekoa zen Iparraldeko lan hau ekartzea, eta, hain zuzen ere, Aulestin bukatu da muntaiaren ibilbidea. Joseba Aurkenerenak eta Peio Chipik idatzi zuten jatorrizko testua, eta Manex Fuchsen zuzendaritzapean Lapurdiko zenbait herritako aktoreek 1609ko sorgin ehiza antzeztu zuten lapurtera jasoan, baliabide eszeniko apalak baina indartsuak baliatuz eta kemen pertsonal handia erakutsiz.
|
|
|
" Auzoetako antzerkia eta nekazarien antzerkia", eta Abetxukoko esperientzia hura aipatzen du:
|
herri
antzerkitzat definitzen du, antzerki sozialtzat, lekuan lekuko bizimoduaren ispilu izan nahi duena, lekuko jendearen baitako kontzientziak astindu. Auzo batetik bestera ibili ginen Gasteizen.
|
|
|
12.4
|
HERRI
ANTZERKIA ETA ZARZUELAK
|
|
|
Bilketa lanean baieztu deuskuenez, gerra aurrean
|
herri
antzerkiak egiteko ohiturea bizi bizi egoan Busturian. Patxi Bilbao bermeotarrak zuzendu ebazan antzerki horreetariko hainbat.
|
|
|
Gerra aurrean
|
herri
antzerki ugari egin ziran Busturian.
|
|
|
Zuberoan, aldiz, pastoralak, hots, trajeriak, aire zabaleko
|
herri
antzerki kantatuak hasiak ziren berriro jokatzen (1951n Robert Le Diable Garindainen) 1936az geroztik bat ere jokatu gabe egon ondotik, eta hamarkadan barrena hamar pastoral prestatu eta hamaika emankizun izan ziren.
|
|
|
Zuberoako
|
herri
antzerki zaharrak ere eraberritzea izan zuen hamarkada horretan; izan ere, hainbat ezaugarri garrantzizkotan, hala nola luzeran, satan edo deabruen egitekoan, sujet edo gaien hautatzean (1951tik 1954ra bost pastoral ohiko gaidunak, eta handik aurrera euskal gaidunak jokatu ziren 1976 urte arte), aurreko pastoralgintzarekiko inflexio puntu ezin eztabaidatuzkoa ezarri zuen, eta pastoral idazle gisa... Etxahun koplakaria (Barkoxe, 1953), Matalaz (Eskiula, 1955) eta Berterretxe (Maule, 1958).
|
|
|
Lasarten, Santana parodia deitzen diogu Tobera mostrari.
|
Herri
antzerki honek badauzka beste deitura batzuk ere Iparraldean: Libertimendua,, Karrusak…
|
|
|
onen eta gaiztoen dualismoaren bidez, Mundua egituratzen du. Onak,
|
herri
antzerkian bezala, kristau zintzoak, apaizak eta, oro har, Xabierren jarraitzaileak dira. Gaiztoak, berriz," turkoak" dira, hau da, arrotzak eta atzerritarrak.
|
|
2012
|
|
|
2007an lehenengoz antolatu zuten asmo beragaz antolatu dute jaialdia: Iurreta “Euskal
|
Herriko
antzerki taldeentzako plataforma, kale antzerkian erreferente” bilakatzeko, Totorikaguena alkateak nabarmendu duenez. Aurtengo egitaraua 12.000 euroko aurrekontuagaz antolatu dute.
|
|
|
Iluntzean, herria kalera Herria kalera atera duena Gernika Sutan izan da.
|
Herri
antzerkiaren bidez oroitu dute gehienek duela 75 urteko eguna. Umeak kalean jolasean ikusi dituzte orduko haurren janzkera eta jokoekin, umeentzat «trumoiak» ziren sirena eta hegazkin hotsak entzun, eta iluna etorri arte.
|
|
|
–Hori bai, musika aukeratzea gure esku utzi du. Beraiek nahikoa lan dutela
|
herriko
antzerki eta dantza elkarteekin Lip dub erako koreografia edo dena delakoa antolatzen.
|
|
|
–Eüskal Herrian antzerki hori Xiberoalat sartü zen 15 mentearen ürrentzean nonbait han, Misterioen agerraldiek Frantzia güzian arrakasta handiena bazüelarik.? (112) Orano haboro, Misterio hoietarik sortü zen, zeren eta, literatür errotik herritar bat ez beitoa hürrüneala bere ereduen bila, eta
|
herri
antzerki baten idazleek jarraikitzen düenari antzerki hüilanenetan egiten ikusi düena beita.? (93) Bena Hérelle k ez ote zakian Euskal Herria ordü hetan ez zela Frantziaren menpean?
|
|
|
Horrez gainera, beste dohain batzuk be baditu ume, gazte eta adinekoen artean onartua izateko: musika, kantua, abesbatzak eratzen eta zuzentzen trebea izatea,
|
herri
antzerkietan be nahiko sartua egotea. Gaur egun gauzak guztiz aldaturik dagoz, eta musika, euskera, antzerkia eta kultura gauzetarako ez da abadeagana jotzen; bestera:
|
|
|
Aurten, berriz, Larramendi Bazkunak Lekukotzak izeneko bere bilduman bi zenbaki berezi argitaratuko ditu Andoaingo guduari buruzkoak.Andoaingo gudua, 1837 ekimenaEsan bezala, azken urteetan Andoaingo gudua, 1837 izeneko ekimena gauzatzen ahalegindu da Andoaingo hainbat kultur, kirol eta gizarte elkarte eta taldek osaturiko batzordea. Ekimen horren lehen helburua, aurten, hain zuzen ere ostiral edo larunbat honetan, gudu haren oroitzapena biziberritzeko
|
herri
antzerki eta erakustaldia antolatzea zen, baina, azkenik horren antolakuntza atzeratzea erabaki dute, batetik, egoera ekonomikoak lanak prestatzeko diru iturri ia gehienak agorturik utzi dituelako eta, bestetik, kosta egiten ari zaielako behar besteko jendea inguratzea herri ekimen hau txukun eta egoki gauzatu ahal izateko.Nolanahi ere ez dute etsi eta udazken honetan ekimena 2013an modu batean a... Egitasmoaren arabera, herri ekimenak bi zati izango ditu:
|
|
|
Inork gutxik zekien ordura arte zer zen tobera bat, eta hala ere, bailarako lehen tobera edo
|
herri
antzerki satirikoaren emanaldia arrakastatsua izan zen benetan. Eta zer den tobera?
|
|
|
Beste 700 baietz!!!
|
herri
antzerkia. Orduan frontoia bete egin zen baina lana ikusi gabe herritar asko gelditu zirenez, igandean bigarren emanaldi bat egitea erabaki dute.
|
|
|
Irrien Lagunak.Tokia: Kaxkoan (Mikel Laboa plazan edo frontoia). 18:00 Euskal
|
Herriko
antzerki taldeekin kalejira mundiala! 19:00 2012ko Antzerkizale Eguneko manifestuaren irakurketa.Jarraian,"... Eta behia agertu zen": Aldatzen Laguntzen antzerki taldea.20: 00" Publikoari gorroto":
|
|
2013
|
|
|
Bestalde, asteazkeneko antzezlana azpimarratu du Uribetxeberriak. Oibarko
|
herri
antzerki talde batek jokatuko du, eta kritika politiko soziala izanen du ardatz. Antzezlana hasi aurretik, kalejira eginen dute herriko plazan.
|
|
|
Orain arte ezer gutxi erran izan da bataila horren inguruan, eta hori ezagutarazi nahi dute beratarrek. Hala, larunbatean ehun bat lagunek prestatutako
|
herri
antzerkia eginen dute Berako Herriko Etxeko plazan, 21:00etan. Igandean, berriz, San Migel zubia leku sinbolikotzat hartuz, oroitzapenezko ekitaldia eginen dute eguerdian, Berako eta Lesakako dantzariek eta musika bandek lagunduta.
|
|
|
Jardunaldiotan hainbat gai landu dira: kontapoesia, herri narratiba, ahozkotasuna, paremiologia,
|
herri
antzerkia, euskal fraseologia, kantu laburrak eta, azkenik, herri prosa eta ahozkotasuna.
|
|
|
Napoleon garaiko gerrak eta 1813ko Donostiako suntsiketa ulertzeko, bigarren mendeurrena izan delarik, Donostiako historia lokala egin izan da gehienez, hau da, eskainitako ia dena Donostiako erreketaz, birrinketaz eta abar izan arren, ez da biztanleriaren parte hartzea alboratu, bultzatu baizik. Horrela elkarte gastronomikoak, danborradak,
|
herri
antzerki taldeak eta beste motako kolektiboen ekarpenak (idazleak, artistak, historialariak...) aintzakotzat hartu dira urte osorako prestatutako egitarauan, nori bere espazioa emanez.
|
|
|
Ezta inola ere! Pastoral edo trajeria bat bezala emana da,
|
herri
antzerki zahar zahar horren funtsezko arauak beteak direnetik... besterik gabe! Eta Ederlezi pastoral bat dela esan beharrik ere ez genuke... ezjakin batzuk ez balira pastoralaren ustezko aditu bihurtu edo behintzat bihurtzeko asmotan ez balira.
|
|
2014
|
|
|
Ipar Euskal
|
Herriko
antzerki bizia
|
|
|
Horregatik, amateurrak kalitate ezarekin zerikusirik ez duela dio aktoreak. " Hitz horren atzean denetariko taldeak egon daitezke,
|
herri
antzerkia, ikastetxeari loturiko taldeak, zirkuitu ez ofizialetan dabiltzan taldeak, antzerkitik bizi gabe ere profesionaltzat har litezkeen proiektuak, antzezpenetatik bizi diren antzerkigileek sortzen dituzten proiektu txikiagoak... Kalitatez eginiko lanak izan daitezke denak.
|
|
|
–
|
Herri
antzerkia. Pastorala.
|
|
|
Hamazazpi urte zituen Edurnek, ostiral gau batean, Imanolek telefonoz etxera deitu zionean.
|
Herriko
antzerki taldetik deitzen ziola esanez egin zion aurkezpena. Antzerkia egiteko molde berri bat aztertzen ari zirela.
|
|
|
Ignazio Irizar eta Jerardo Elortza, Olaitturriren
|
herri
antzerkia, 2010 (jardueraren egoerara aldatua)
|
|
|
Ignazio Irizar eta Jerardo Elortza, Olaitturriren
|
herri
antzerkia, 2010 (jardueraren egoerara aldatua)
|
|
|
Pastorala Erdi Aroko antzerkian jatorria duen Zuberoako
|
herri
antzerkia da. Bertsoen, kantuen eta dantzen bitartez antzezten den emanaldi hori urtero antolatzen dute.
|
|
|
Besteak beste, Amasa, Urnieta eta Zizurkil.Ekitaldi ugari 2015eanLaugarren mendeurrena, efemeride borobila, ondo gogoan izango dute Andoainen 2015ean zehar. Hitzaldiak, erakusketa, argitalpenak,
|
herri
antzerkia... Udal lantaldea aspaldi ari da lanean eta ekimen horiek gauzatzeko herriko taldeekin elkarlanean ari dira.
|
|
|
Udal lantaldea aspaldi ari da lanean eta ekimen horiek gauzatzeko herriko taldeekin elkarlanean ari dira. Otsailaren 1eko
|
herri
antzerkia izango da Udalaren eta herri ekimenen arteko elkarlana ondoen islatuko den ekitaldia. Andoainen mendeurrena ospatzeko gogoa badago, eta giro hori pixkanaka indartuz doa.
|
|
|
info@gkef fgda.org Katramila taldean antzezle Duela hiru urte sortu zen Andoainen Katramila antzerki taldea. Sorreratik da bertako partaide Amaia Elizondo, “aurrez Donostiako Lugaritz kultur etxean antzerki ikastaro bat egina nuen eta gustura ibili nintzenez,
|
herrian
antzerkia egiteko aukera sortu zela ikustean animatu egin nintzen”. Ez da erabakiarekin damutu.
|
|
|
Iduriz eta sintesia egin nahi duela bi ereduen artean. Euskal Herrian dauden bi legitimitate horiek bateratu nahi balitu bezala, bera profesionala izanki, naturalki kokatu baita Landarten ereduan,
|
herri
antzerkiaren mundua lotu beharrean ari dela ematen du. Ene ustez bada hortarik baina beste zerbait ere eta liburu honen funtsetarik bat honi arrapostua ematea da.
|
|
|
" hauentzat euskara mantxarik gabeko hizkuntza baitzen". Ikusten denez auzi politiko/ filosofikoa bada gibelean eta toberek,
|
herri
antzerkiek herexa guti utzi badute gure literaturan hautu baten emaitza da. Euskaltasunaren definizioa eta mugak eman dituztenak atzeman daitezke lokarria bilatuz Peru Abarka, Garoa eta Escualdun Ona kazetaren artean.
|
|
|
Bateria jo egile baten sinkronizazioa eskatzen du, alegia deus ez.
|
Herri
antzerkiak sailkapena onartzen badu zamaltzaina obra nagusia da. Harrigarria da.
|
|
|
• Iturrira joatea baizik ez zaigu gelditzen.
|
Herri
antzerkira hea fornitzen daukutenez pertsonaia neutro bat.
|
|
|
• Baina
|
herri
antzerki. Iturrietara berriz joaten da.
|
|
|
Funtzionatzen da errealitatetik altxatzen delarik, kopia uzten delarik, ez puntuz puntu errealista delarik. Eta ene ustez profesionalen bila joanez ere, ez da hobeki ibiliko, Larzabalen antzerkietan hasteko ez, pertsonaiek panpina errusiarrek bezala,
|
herri
antzerkiaren barne kodea baitute beren baitan gordea.
|
|
|
Baina naturalismoaren ezina kontziente ikusten dut Larzabalen antzerkian. Sintesia hori
|
herri
antzerkiarekin, naturalismoari sinbolismo dosis baten isurtzeko bezala ikus daiteke. Areagotu du oraino antzerki historikoetan, bere Commedia dell’Arte ren maskak urtzen ditu on eta gaixto diren pertsonaietan.
|
|
|
Larzabal eta Landart abiatzen dira leku beretik eta bide ezberdinak hartzen. Larzabalek
|
herri
antzerkia integratzen du, dantzan kontserbatu gorputzaren jakintza hura, hots gorputza bere defaut eta miseriekin. Gorputza dantzan hasten delarik, ari da, ez da bozgorailu soil.
|
|
|
|
Herri
antzerkiaren kodekin jostatzen da eten gabe, Larzabalen pertsonaia guziak dira hemen pastoral atez tronpatzen, pastoral forman bukatzen baita dena. Sutafu gaixtoa, publikoaren ikuspegitik, ezkerretik ateratzen da eta onak eskuinetik, heldu baita normalean turkoen aldetik.
|
|
|
Preseski adibide interesgarria da. Larzabal
|
herri
antzerkiaren kodeekin jostatzen dela aipatua dugu. Bordaxuri antzerkia urrunago doa oraino erregistro horretan.
|
|
|
Inpaktua, errebelazioa bilatzen du. Baina bereziki inspiratzen da
|
herri
antzerkiaren kodetarik bere egituran. Eszena arras mutuak, irudi garbiak bilatzen ditu, plazakoa zen lehen, gorputz marrazki bat, dantza erran behar zaio?
|
|
|
Larzabalen estilo eta artea, bere komedia arin itxurarekin, genero berezia da, genero berria sortu baitu gurean. Saletako antzerkiko egina, urre aroan horretarako zen eskaera, sintesia egiten du formatu ttipiko antzerki hezitzaile eta jendeen inkontziente kulturalean den
|
herri
antzerkiaren, libertimenduaren artean.
|
|
|
Antzerki honek
|
herri
antzerkitik ez du deus, ez du nahi, biziki antzez lana da. Egituratua da finki, irekidura biziki pentsatua da sar gaitezen ekintzan laster, pentsatzen da zerbait tramankulu ondoko pertsonaia sar dadin, berriz partitzean iragartzen da bestearen sartzea, arte horretan konfidentziak entzuten ditugu.
|
|
|
Orhi gainetik gure euskal
|
herri
antzerkia begiratzen diogularik, soa lerratzen zaigularik Salbatoreko juntara, gure dramak, jostatzekoa edota tragikoa sinbolikoak dira biak. Hau da gure herentzia txerrea zafratzez eta dantza puntuz, xilintx eta xirula soinuz, euskal oihuz edo kantuz lur honetan sartu zutena.
|
|
|
Hau guzia eta biziki gehiago oraino, abilezia handienean menturaz
|
herri
antzerkiaren irenstea bezala bere antzerki garaikidean, sarri ikusiko dugu, jendearen inkontzienteari mintzatuz, publikoaren sakelaratzeko giltza hor ere ikus baitaiteke.
|
|
|
|
Herri
antzerkia aipatzen dudalarik nik, lerro hauetan atzematen denaz ari naiz, eta uste baino gehiago segur naiz orain, artedrama horrek kontzeptuak eta metaforak, bigarren gradua manipulatzen dituela, jakintza bat garraiatzen arte dramatiko mailan, sortzaileak ukan dituela, pentsatua dela, Alain filosofoak Barques de Groix testu famatuaren bidez azaltzen duen enpirismoz egina izan bada ere, herri guz...
|
|
|
Herriko mutilaren lehen agerraldia tobera irekitzea da. Tutalariak eta jaslariak sinesgaitz dira baina
|
herri
antzerki egituran sartzen dira. Bukaeran Pako juje absurdo dugu, mozkorraren rolean da.
|
|
|
Ikusi dugu Herriko bozak ekin antzerki landuago batetara edo hobeki erran ezberdinera eramaten duela Larzabalek, anizten duela bai edukia eta bai forman. Antzerki honek, dramaturgiari dagokionez, ez du kidetasunik
|
herri
antzerkiarekin. Seminario ttipian frantses kurtsoetan aztertu antzerkiak ezagutzen dira lan horietan, frantses klasikoen eragina nabari.
|
|
|
Baina Larzabalen lanetan
|
herri
antzerkiko arketipoak ikusten ditugu aldizkatzen, Santibatek andere ko" nagusi bilo izurra" ren avatar gisa interpreta daiteke Okilomendi jaun mera, funtsean Monzonen Hazparneko anderea ko rol nagusia berdin. Hainbat obretan ageri da haur gizon hori, komedia pertsonaia guzien defautez jantzia.
|
|
|
Kontzeptuak jalgi dira hortik, hauetarik, kontzeptuetarik, dira pertsonaiak esplikatzen eta funtzioak agerian uzten. Ihauteria
|
herri
antzerkia da, errituala, hil ala bizikoa baitzen herriarentzat, transmisio eta heziketa (g) une, jendartearen arraberritzea du trabes. Tobera nahi eta ez, berdin garrantzitsua izanik ere, bere trabesetan artista antzerkia da, pastorala den bezala, aipatuko dugu urrunago.
|
|
|
Toberez ikerketan hasten delarik,
|
herri
antzerkiaren izenaren pean sailkatuak diren herri edo jende ekitaldi anitz atzematen dira nahasirik. Tobera liburutegietan, iturri gehienetan, antzerkia da, eta antzerki klasikotik bereizten diren gauza ezberdin anitz izen horren pean biltzen dira.
|
|
|
Hasteko ta bat, errepikatu behar da euskal antzerkiarentzat, xantza izan dela Herelle Baionatik pasatu bazaigu egun batez, zeren eta hura gabe ez baikenuen deus izanen aztergai. Ez da
|
herri
antzerkiaz mintzatzen ahal orain Herelle aipatu gabe, haren obrak kritika berezi bat merezi luke. Arestik, Kaniko eta Beltxitina aitzin solasean, erakusten digu zer begirune zuten tokiko jakintsuek, herri ekintza horientzat.23 Ardura errana da frantseskeriaren parean euskararen zaintzaile izan dela Eliza, baina 1909an, Herelle pastoralaz pastorala, eta toberen ondotik zebilelarik, apezpikutegiak manatu zuen inkestan, ageri da ez dela izan Eliza herri ekimenen babesle, are gutxiago bultzatzaile, euskaltasunaren gainean finkatua zen integrismo bat baizik.
|
|
|
Enegua hel daiteke lauhazka.
|
Herri
antzerkiaren etsai handiena da. Nor ez da sekulan eneatu pastoral batean, adibidez?
|
|
|
Saletako antzerkiak edo komertzialak antzerkiaren laguntzaile paralelo horiek teknikari, zuzendari eta beste, jantzi edo tresna prestatzaile gordetzen ditu orain, haurrei heriotza bezala.
|
Herri
antzerkiak agerian ezartzen, batzuetan xamarrez bezti. Funts handia baitute funtzionamenduan eta izateko arrazoian.
|
|
|
Zer egin beraz
|
herri
antzerki komikoaz?
|
|
|
Laborategian deskubritzen duguna agerian uzten badugu eta izendatzen hizkuntzan, magian bezala errealitate horren jabe jartzen da hizkuntza eta diglosiatik ateratzen. Errebelazioa hunkitzen du antzerkiaren inpaktuak eta lotura egiten
|
herri
antzerkiak duen augurio funtzio eta magikoarekin. Lehen sentsuan.
|
|
|
Kontradikzioa ikusiko du batek testu honen alpha eta omegaren artean. Eta
|
herri
antzerkia orduan. Herri antzerkia antzerki izan da eta da batzuetan.
|
|
|
Eta herri antzerkia orduan?
|
Herri
antzerkia antzerki izan da eta da batzuetan. Badu biziki gehiago ikustekorik sinbolo, semiologia eta metaforekin beren kadirarekiko beste bi haiek baino.
|
|
|
Beharra antzerki zaharrean galtzen delarik maite ditugun formak ikusten ditugu urtez urte soiltzen, tturrintzen, esleitzen. zaie
|
herri
antzerkiko aritzaileei berriz erran zer egiten duten plazan, galde egin zer helburu ikusten dioten beren deanbulazioari, herresta galdu gisa ager ez daitezen karrikan. Dantzariei bietan.
|
|
|
Baina justizia zen jomuga, tobera hala baita bere izatean, mise en abime bat ere bazen, tobera beraren auzia balitz bezala, kabaret edo joko hanpatu batekin. Tu quoque k xokatu zuen azkar, ez zen ene helburua, antzerkia egitea baizik baina orduan ohartu nintzen, antzerkia ez zela gehiago antzerki ordu arte bezala, ezezagutza handia bazela definizioetan, erraten zen
|
herri
antzerkiaren gordinkeria, arrunkeria ez zela utzi behar sartzera euskal antzerkira. Zeri erraten zioten euskal antzerki?
|
|
|
Zeri erraten zioten euskal antzerki? Non ikusi zuten
|
herri
antzerki hori. Nehon ere.
|
|
|
Gure denboran antzerkia mutiko afera zen, edo hobeki errateko aiseago zen mutiko bat atzematea rola baten atxikitzeko neska baino.
|
Herri
antzerkia azkar egon zen eremuan ja, behar bada mutiko giro zelako, baina ene ustez etorkiz espazio politikoa zelako teatroz jorratua eta botere publikoa gizonen espazioa izan da denboran eta orain ere azkar. Lurrak feminismoa aipatu nahi zuen, feminitatea ere eta inarrosten zuen hitz horien gibelean zegoena.
|
|
|
Fauxto k lan horien ondorio guziak sintetizatu behar zituen.
|
Herri
antzerkiko kodeekin saltsatuz, baina, doinua egokituz, eredu berria ere eskaini behar zuen. Euskal kultura zen gaia.
|