|
2000
|
|
|
Honelakoetan, haizeanondik datorren aintzat hartuta lurralde hartako izena hartzen du. Herria baino izaeratxikiagoko guneak,
|
herri
izenak, lurraldearenak zein nazio izenak izan daitezke.
|
|
|
Izendapen asko eta desberdinak bildu dira, gehienetan izendapen bakarrak izatendirelako. Zenbat eta lokalagoa izan, hainbat eta izendapen bakarragoa izango da.Horrela,
|
herri
izen bat hartzen dutenak 8 dira eta nazio baten izena (aleman, frantzi, gallegu, gaztela) hartzen dutenak 66; tartean lurralde baten izena hartzen dutenak (taulan agertzen den bezala) eta herria baino gune txikiagokoa hartzen dutenakaurkitzen dira.
|
|
|
|
Herri
izena
|
|
|
|
Herri
izen baten izendapenean oinarritutako iparraldeko haizea deitzeko, zaldibaraize baino ez da jaso; hegoaldekoa deitzeko, nabarniz aize; ekialdekoa, nabarniz aize, labarrabetzu aize eta elgeta aize; mendebaldekorako, orio aize, baionako aize etakabreton aize.
|
|
|
zen, hori bai. Besterik ez dakit, mapetan ere ez baitator urtegi hori, eta gutxiago bere azpian geratu zen
|
herriaren
izena. Despistaturik nenbilen, eta kotxea bide bazterrera eraman nuen mapari begirada bat emateko.
|
|
2001
|
|
|
Ikusi ditugu kolonialismoaren aurkako borrokaren ondoren sortu diren burokraziak. Hori da ateratako beste ondorioetako bat, abanguardismoak zalantzan jarri behar direla,
|
herriaren
izenean aritzen dira eta azkenean herriaren aurka bukatzen dute.
|
|
|
Oso gertu berriz,
|
herriari
izena eman dion San Jorge parrokia, kondairak dioenez, Ingalaterratik ihesi zetozen monje batzuek egindakoa. Antzinako eliza aurre erromaniko horren aztarnarik ez da geratzen, eta XII. mendearen bukaeran eraiki zen eliza erromanikoaren aztarnarik garrantzitsuena Bilboko Museo Historiko Etnografikoan gordetzen da, bere tinpanoa hain zuzen.
|
|
|
Adibide gisa, Nafarroako Zizur edota Gipuzkoako Zizurkil
|
herri
izenen jatorriaz galde eginez gero, aipaturiko lan mardulean, duela mende bateko hiztegian" ile zizurra, kizkurra" zela kausituko du irakurle kuriosoak.
|
|
|
Herrialdeko ardoaren kalitatea zaintzeko, jatorrizko deituretan oinarritutako babes erregimena sortu da. Produktuak egiten diren eskualdearen, eskualdearen edo
|
herriaren
izen geografikoa da, eta ezaugarri meritu eta berariazkoak direla-eta, argi eta garbi bereizten dira besteetatik. Espainian, autonomia erkidego askok ekoizten dute kalitateko ardo beltza, hala nola Errioxa, Nafarroa, Katalunia (Penedés eremua, Priorato), besteak beste.
|
|
|
Ur mineral naturala Ur mineral berez gaseosoa Ur mineral natural karboniko naturala Iturburu bereko gasarekin sendotutako ur mineral naturala Ur mineral naturala, gas karboniko erantsia duena Ur mineral natural erabat gasgabetua Partzialki desgasifikatutako ur mineral naturala Etiketan iturburuaren edo hartunearen izena eta ustiatze lekua adierazi behar dira; Espainian badago, udalerria eta probintzia gehitu behar dira. Nahi izanez gero, ikur bereizgarria jar daiteke
|
herriaren
izenarekin, betiere, ustiatze lekua produktuaren izendapen komertzialarekin bat badator eta ez bada uraren jatorrizko izenarekin lehian jartzen. Marka iturburuaren izenarekin bat ez badator, izendapen komertzialean erabilitako karaktereek txikiagoak izan behar dute.
|
|
|
Eta iltze herdoildu berbera erabiliko duzu, letreroa apuntaturik lotzeko. Eta hor geratuko da zure
|
herriaren
izena bi mila metro baino gehiagoko izotzaren gaineko elkartasunaren postean.
|
|
|
6 Zelaietak dakartzan Lizardiren aipuak hauek: " Euskerak eman digu
|
erri
izena, Euskera da gure bereiz alderik (hecho diferencial, ik) nabariena. Euskerak etxekotu gaitzake oraindik senide guztiok:
|
|
|
Hargatik, herriko hautetsien ahotik ez zen salaketa bakar bat ere aditu eta ia ia errango nuke pozik egon zirela, beraiek egiterat ausartuko ez zirena —euskarazko
|
herri
izenak kentzea— pustruska batzuek egin izanaz. Atsekabea pairatu arren, abertzale euskaltzaleek ez zuten amore eman eta frantsesera hutsez zeuden seinaleak euskarazko izenekin tapatzen hasi ziren, paperak gainetik erantsita.
|
|
|
Gai hau sarri xamar egon da prentsan:
|
herrietako
izenak direla, seinalizazioak direla. Gogoratu Ibaizabal ibaiaren, Barakaldo herriizenaren inguruan izan den zalaparta.
|
|
|
Aski izan zitzaidan lasaitzeko. Hastapenean ez nekien hiri edo
|
herri
izena zitekeena nondik zetorkidan. Sagarroia ipularrera hupatzen lagundu nuen eskuz, disgustua gaindituz.
|
|
2002
|
|
|
Pozik artu zaitue gure onek, eta
|
erriaren
izenez, eskerrak emon gura dautzuez Jai Batzordea" k eta Lekeitio" ko" Euskaltzaleak".
|
|
2003
|
|
|
Baita klima mediterranearra duen Euskal Herri horian ere. Mila urtetik gorako olibondoekin batera hegaztiek sakabanatutako hazietatik sortutako basatiak nonahi ditugu, Lleidako Arbeca
|
herritik
izena hartua duen Arbequina barietate fin preziatua eta Espainiako erregina makala," Aceituna de la Reina" handia, tartean. Berdetan mikatzetan mikatza ezkaiaz eta azitraiaz gozaturiko gatzuretan beratu behar da ondo umatutako beltzen gisan jateko moduko oliba izan dadin.
|
|
|
Herri txiki bat igaro zanean, doi doi erakutsi zituzten geltokiko argiek alde biko erlojua eta
|
herri
izena, eta gero, Gaztelako mahaia... ez zugaitzik, ez belarrik, ez etxerik ez mundu...
|
|
|
Ordubete edo zan, herri hura lehenbiziko aldiz igaro zala, eta gero herri berbera berriz, eta gero berriz, eta ostera ere, alde biko erloju berbera, burdina eta kristalezko txabola berbera, betiko elektrizidade tresnekin mukurru. Etziran ikusten ondo
|
herrien
izenak eta pentsa ziteken lehengoxeak zirala.
|
|
|
10 Mendiuri, Gernikatik hurreko Mendatako
|
herriaren
izen mozorrotua izan behar du, Kurloiak elaberrian ere Mendauri izenaz azaltzen dena. Hangotzat ematen ditu idazleak Madrileratuak diren Fernando eta Inasi senar emazteak.
|
|
|
deitu nazionalismo mota berezi baten aurka. Baina izen berak gauza ezberdinak sal ditzake eta, gaur egun badakigu ez direla fidagarri populuaren ala
|
herriaren
izenean mintzo zaizkigun alderdi popular demokrata asko.
|
|
|
Oñati?
|
herri
izen horrek berak, gar bat pizten du, euskaldun zerbait dakiten guzien baitan.
|
|
|
Bigarren ikuspegia emanen dizu
|
herriaren
izenean mintzo omen zaizun alderdiak, hitz hauekin berekin: Hau da, ez besterik, herri honetan bizi dugun gatazkaren iturburua:
|
|
|
–Ahaztuta daukat
|
herriaren
izena –Romanek.
|
|
|
Askozaz egokiagoa izango litzateke herri txikiago batean hiltzea edo herria ere ez den batean hiltzea; auzune batean, esate baterako. Hartara, entziklopedia batean sekula agertuko ez ziren
|
herrien
izenak agertuko lirateke. Eta Sainte Foy les Lyon bezalako herriak ezagutzeko aukera izango luke jendeak.
|
|
|
1793ko hasieran ekin zitzaion benetan deskristautze politikari:
|
herrien
izena aldatu, egutegi iraultzailea ezarri, eta Arrazoia Jainkosaren omenezko jaialdiak ospatzen hasi ziren. 1794an, ez ohiko Komisio militar batek hartu behar izan zuen parte Baionan desertzio orokortuari aurre egiteko.
|
|
|
Ondo ezagutzen zituen hark
|
herriko
izenak eta etxeak. Ertzaina?
|
|
|
Gero ohiko beste xehetasunak zetozen, hots,
|
herriaren
izena, behin behineko epailearena eta idazkariarena –faxista alaenak! – eta halako beste datu batzuk. Hildakoaren izen abizenak falta zirela alde batera utzirik, interesgarriena gero zetorren.
|
|
|
Bisitariak aipatu zidan herrira joan behar nuen. Barkatuko didazue
|
herriaren
izena ez aipatzea. Sasian bizi izan denaren maniak, bai.
|
|
2004
|
|
|
Bozgorailuak nire jaioterriaren izena esan duenean, emakumeak hasperen egin du,
|
herriaren
izena entzute hutsak nahigabetu egingo balu bezala.
|
|
|
1850eko urtarrilaren 1ean jaulki zen Espainiako lehenengo posta zigilu modernoa. Ordutik, Correos ek 4.000 bat zigilu atera ditu, eta horietako hamarrek baino gutxiagok izan dute euskarazko hitzen bat »askotan
|
herriaren
izena soilik». Espainiako zigilu bakar batek ere ez du eraman sekula Estatuaren izena (Espainia) edo posta zerbitzuarena (Correos) gaztelania ez den hizkuntza batean".
|
|
|
Batetik, Luis Nuñezek euskara arkaikoaren gainean egindako azterketa hartu du Olazar' tar Martinek bere Euskera zarra lanaren oinarri gisa. Bestetik, VIII. mendeko liburuetan aurkitutako euskal izenak aztertzen maisu dugun Bixente Latiegik, 850 urtean idatzitako lanean aurkitutakoak arretaz gogoan erabili ditu oraingoan, Aragoi Zarreko
|
erri
izen euskaldunak lanean. Eta hirugarrenik, Euskaldunak eta Europaren batasuna gaia sakondu du Atutxa' tar Paulek, ea zergatik sartu behar garen euskaldunak Europan bezalako galderei erantzuna emanaz.
|
|
2005
|
|
|
Eta" arrazoi nabariengatik" propagandak ez zituen aipatzen Barazar aldean mairuek bortxatu omen zituzten ez bost nesken ez
|
herriaren
izenak. Bost bakarrik?
|
|
|
Forua du izena, baina forum berbatik ei datorkio
|
herri
izena. Merkatu erromatar garrantzitsua zena bere sasoian (k.o.
|
|
|
4 Erregistro horretakoak izan eta gero bereizi diren
|
herrien
izenak, bereiztearen data eta Erregistro berriaren izena adieraziz.
|
|
|
Aurreko bi artikuluetan xedatutakoak ezin die kalterik egin erreserbatzeko moduko ondasunen gaineko hipotekei eta tutoreen fidantzari buruzko erregelei; edu berean, estatuaren, probintzien edo
|
herrien
izenean eratutako lege hipoteken kasuan, administrazio erregelamenduek hipotekok gauzatzeko beste prozedurarik ezartzen ez dutenean bakarrik aplikatzen dira bi artikulu horiek.
|
|
|
Titulu hau dakar: Zigoitiko aditza, eta ondoren, parentesi artean,
|
herriaren
izena: Echagüen.
|
|
|
211) eta itzulpenak horrela jarraitzen du inongo toponimo zehatzik gabe. Logikoena
|
herrien
izen propioa azaltzea izango zen, eta bertan, jainkosari zehaztea zeintzuk diren zehazki jaso behar/ nahi dituzten onurak edo babesak. Gainera bi aldiz. La hendidura?
|
|
|
Jadanik, harresiaren gainetik, Labarpeko harraldea neukan neure aurrean hondartzaren bukaeran; eta, gainetik, malkor more luze iluna,
|
herri
izenaren gakoa:
|
|
|
Eta, hara agertutakoan, eskuin aldean, Labarganeko lurmuturrak hesten zuen San Telmo hondartza berrikusi dut, baita Ipar Ekialderago labar luze iluna ere, labartza, alegia;
|
herriari
izena eman ziona.
|
|
|
–Azken batean, hiltzaile bat garbitzeko agindu zigutean,
|
herriaren
izenean. Baina ni heriotza zigorraren kontra borrokatua ninduan Burgosko epaiketan, eta beste hainbatetan.
|
|
|
Nahikoa denbora izan nuen, azkenik. Nahikoa denbora jaiotzen ikusi ninduen Hego Amerikako nire
|
herriaren
izena ahazteko; gauaren erdian ohetik arrastaka aterarazi ninduten diktadorearen gizonekin akordatuagatik ere, orezta zuen soldadu gaztearen militar bota sastarrak alegiazko zapata zuriekin ordezkatzeko, tinta zanpagailuz betetako atxilo etxea linbo bihurtzeko, borraren kolpea baino, aukeran, bihotzekoa nahiago nuela erabakitzeko; denbora, muinean, Margak eta biok azken aldian disko jogailuan jar...
|
|
|
Ez du luze jo, baina. , nire izen, deitura eta
|
herriaren
izenaz gain, ohar bat ere badago: astelehenean emateko.
|
|
|
Plano bat egiten diozu.
|
Herrien
izenak norabidearen arabera ordena itzazu gure beilaria ez dadin gal Euskal Herrian:
|
|
2006
|
|
|
Aitortu beharra daukat azkenik, ipuin horretan erabili nuela lehen aldikozOtsabide
|
herriaren
izena, Zeruetako erresuma osoaren eta beste zenbait kontakizunsolteren paraleku bilakatu dena. Lekuen, gertakarien eta jendeen errealitatea ahalikhurbilen fikzioratzeak, idazleari bezainbat irakurleari, ideologietan irakin pasioakezabatuz, bere historia propioa arrotza balitz bezala hartzea ahalbidetzen dio.Aipatzen nuen distantzia horrekin, funtsean dakitelarik egiazki ezagutzen dutenerrealitate konfliktibo batez ari dela liburua.
|
|
|
Egin den azkenetakoa da (euskaraz egin den bakarra eta behin eta berriro erabili dena), hobetu beharra duen arren euskara aldetik (ez bakarrik izendegia arautu delako azken urteotan, erdara ageri duelako ere bai eta koherentzia aldetik zenbait
|
herriren
izenak euskaratzean) eta ematen duen informazioaren zehaztasunaren aldetik (hala nola, falta diren hiribilduak jarriz, aurkitu eta zehaztu diren hiri gutunak jarriz, bereiziz hiribilduenak ez diren foruak, Euskaltzaindiaren izendegiko erabakiak aplikatuz, etab.).
|
|
|
|
Herrien
izenak euskaraz ematen dira normalean, nahiz eta ez jarraitu Euskaltzaindiaren azken izendegiari159 Edo Euskal Herriaz kanpoko batzuk ere euskaratu egin dira legendan, baina mapan ez160 Hala ere, datetan dauden oharrak ez ziren itzuli lehen argitalpenean (Uharte Arakil edo Etxarri Aranatzen, s., dator, siglo?
|
|
|
1586 urteko udaberritik 1587 urtekora bitartean jaio zen Barbara Allen, eta hil zenean, 1608 urteko azaroaren 11n, San Martin egunez," ez zituen oraindik hogeita bi udaberri loratu", garai hartako kanta batek dotoreziaz dioenez. Badakigu Edinburgotik oso urruti ez zegoen nonbaiten jaio zela, nahiz eta ez jakin zehatz mehatz non,
|
herriaren
izena ez baita iritsi gure ezaguerara, ez bada baladetako" Scarlet Town" izenarekin –eta ezin asmatu zein den Barbara Allen ederraren hiri gorri hori, olerkigilearen irudimen gartsuak sortutako ametsezko hiri eskarlata bezalaxe izan baitaiteke Edinburgoko aldiri edo auzo kaxkarren bat– Kontuak kontu eta jaioterria jaioterri, Barbara Allen aski gazte joan zen Edinburgora bizitz...
|
|
|
Horra Tro Breiz erromesaldiko bi hiri nagusi, bi etapa amaira. Hauek dira gainerako bost santuak, bakoitzak, azken atseden leku duten
|
herriaren
izena duela aldamenean: San Pol Aurelian, Kastell Paolen (Saint Pol de Léon); San Tudual, Tregerren (Tréguier); San Kaourintin, Kemperren (Quimper); San Patern, Gweneden (Vannes); eta San Samzun, Dolen (Dol de Bretagne).
|
|
|
Filologia eta hizkuntzalaritza ikasketarik gabeak, ausart, irmo eta konfiantzaz enpo abiatzen dira etimologien itsasoan, testuen eta esamoldeen interpretazioan, euskararen zuzentasunaren matazan... Lasai asko azalduko dizu bere abizenen jatorria, bere
|
herriaren
izenaren esanahi gordea, auzo hizkuntzetako hitzen euskal jatorria...
|
|
|
Bada, Jorge Alonso" ikerlariak" ere testu bera itzuli zuela, hark ere euskararen laguntzaz. Romanek
|
herri
izenak ikusi zituen tokian, Alonsok honakoa irakurri zuen:
|
|
|
Gaztela herritik jendea etorri eta euskaraz ikasi zuen. Villaherreros de Palencia
|
herriaren
izena gogoan daukat oraindik. Txikitan etorri ziren handik, gerra ondoren.
|
|
|
Erreserbaren izen ofiziala Nez Perce bada ere, Ni Mi Pui da tribu edo
|
herriaren
izen zaharra. Jatorrizko izena da, hemengoen hizkuntzan; bestea frantsesetik dator-eta, Sudur Zulatuak edo litzateke.
|
|
|
Paiuteak, Shoshoneak, Bannock herriko buruzagiak, Oregon bezain urrun diren bazterretatik ere etorriak. Ezagutzen al dituk gure
|
herrien
izenak?
|
|
2007
|
|
|
Beste eskualde batzuk etsaiarekiko muga ziren. Horiei marka esaten zitzaien hortik ei dator Markina
|
herriaren
izena, berbarako, eta bertan agintzen zuenari markes. Alemanez primeran ikusten da hori:
|
|
|
Ipar Euskal Herrian bizi izana naiz eta jakinaren gainean ari naiz: barneko elementuak, biziak, euskaldunak dira, baina kanpokoak, batere ez, errepideetako seinaleak,
|
herri
izenak eta abar. Espainiarrek zera esango zuten:
|
|
|
alfabetikoki, Laudio Lesaka baino geroago dugula. Eta tratu iraingarri hori, euskal
|
herri
izen guztiekin. Ondorioa:
|
|
|
Aurrekari hau ikusita, zein hizkuntzatan egongo dira
|
herri
izenak ondare dokumentalak Irargi zerbitzuaz ari naiz kontsultatu nahi ditugunean. Gazteleraz, jakina.
|
|
|
Eta zergatik salatu behar izan nuen, nire
|
herriaren
izen ofiziala ez zidatela onartzen NAN egitean. Nork idatzi die Renfe, Repsol, Iberdrola... eta beste batzuei herri izen ofizialak erabil ditzaten?
|
|
|
Eta zergatik salatu behar izan nuen, nire herriaren izen ofiziala ez zidatela onartzen NAN egitean? Nork idatzi die Renfe, Repsol, Iberdrola... eta beste batzuei
|
herri
izen ofizialak erabil ditzaten. Herritar edo euskara teknikari gizajo baten ardura al da hori?
|
|
|
Beronen bidez ezagutzen ditugu ondoen Erdi Aroko Arabako toki izenak, bai euskal jatorrikoak, bai erromantze jatorrikoak. Euskal itxura osoko
|
herri
izen mordoa ageri da hor, batez ere Arabako Lautadakoak. Goizetiko dokumentazioa izanik, toki izenok euren zahar itxura osoa gorde dute; euron euskalduntasuna ageri agerikoa da; are gehiago, sartaldeko hizkeraezaugarriak ezagun dituzte.
|
|
|
Etxe, larre, bide, oihan, mendi, zubi eta maila apaleko lekuei bertako biztanleek ematen dizkieten izenek erakusten dute hobeto zein hizkuntzaz mintzo ziren. Hala, Lagránen Villaverde eta Bernedon Villafría
|
herri
izenak dira, baina bertako toki izen txikiagoan, bertan hurrean, Villaberdegana edo Villafrabide ditugu. Toponimo nagusiak, lehenengoak, agian orduko administrazioak ipiniak dirateke, baina bigarrenok, duda barik, bertako biztanleek, nekazari edo artzainek.
|
|
|
Agurne Barruso alkateak hasi du ekitaldia, kofradia guztiei ongi etorria emanez eta Bergarako kofradiari eskerrak emanez,
|
herriaren
izen ona munduan zehar zabaltzeagatik. Ondoren, Juan Luis Bikuñak hartu du hitza; ohorezko kide bakoitzaren gaineko azalpenak eman ondoren, kideek zin egin dute Bergarako erreilenoak eta tostoiak defendatu eta ezagutzera emango dituztela.
|
|
|
Aurki espero zituen muino soildu idorrak erakutsi zituzten irudiek, basamortu baten paisaia iduri, eta haratago, ibai bazterreko txoperari atxikia, argazkiko kuadrillaren bizkarrak zaintzen zituen malkar ikaragarria. Telebista are ozenago jarri zuen, eta adi adi egon zen esatariak
|
herriaren
izena esan zuen arte: Trilluelos.
|
|
|
–ETBko programan
|
herriaren
izena entzun, eta mapara jo nuen arineketan: Trilluelos.
|
|
|
Euzkelerri edo Euskalerri edo Eskoal
|
herri
ixena be bai barrija da, baña ondo eginda dago euzkeraz itz egitten den errija esateko.
|
|
|
Erriberako herrietan ez zen posible toki izenak" berreskuratzea", salbu eta" Alesbes" (Billafrankaren izen zaharra eta ez euskarazkoa)," Azkoien" (Peraltaren" euskal" izena, berez Julio Altadillek XIX. mendearen hasieran" aurkitu" zuen neologismoa dena) eta" Urantzia" (ezer izatekotan Irantzu eta ez Los Arkos izanen litzatekeena). Euskaltzaindiak, 1979ko izendegian, proposatu zuen Erriberako
|
herri
izen asko" itzultzea": Agilar" Arranotegi" bilakatu zen, Jenebilla" Uxanuri", Kabanillas" Kapanaga", Kabredo" Ahuntzegi", Lapoblazion" Meanuri", Mirafuentes" Iturriaga", Monteagudo" Mendikute", Piedramillera" Miliarri", Ribaforada" Erripazuloaga", Torres" Dorreaga"...
|
|
|
Nola konbentzitzen ahal ditugu tuterarrak eta zarrakazteluarrak Tudelaren eta Carcastilloren euskarazko (egiazko) izenak Tutera eta Zarrakaztelu direla, hurrenez hurren, guk izen horiek" Erripazuloaga"," Kapanaga"," Mendikute" eta abarrekin nahasi bagenituen? Batzuetan, ikusirik zer aldrebeskeriak egin diren Araban eta Enkartazioetan
|
herrien
izenekin(" Beranturi"," Biasteri"," Burgelu"," Erriberabeitia"," Erriberagoitia"," Eskuernaga"," Garape"," Gobiaran"," Legutio"," Mañueta"," Trapagaran"..., horietariko batzuk Euskaltzaindiaren irizpenak aintzakotzat hartu gabe ofizialduak), nire buruari galdetzen diot ea atzera eginen z...
|
|
2008
|
|
|
Ezkerreko alderat joko bagenu, kurutzune horretan bertan dauden bide seinaleek azaltzen diguten bezala" Etxauak" alderat joango ginateke. Zubereraz, eliza inguruko etxe multzo nagusitik
|
herri
izena ematen ahal zaiona aldenduta dauden etxeak dira etxauak. Izen hori tokatzen zaie etxe multzo bati zein etxe bakarti bati ere.
|
|
|
Noiztenka n bezala ipuin honetan ere erreferentzia alemaniarrak azaltzen dira zeharka
|
herrien
izenetan. Zergatik?
|
|
|
Historian barrena datorkigun euskal nazio linguistikoa eta kulturala, nazio politikoaren aldarean sakrifikatu nahi digute abertzaletasunaren bertsio nagusiek, salbuespenak egon baldin badaude ere. Euskal Herri hori, diskurtso politikoetan hitzetik hortzera ageri zaigun
|
herri
izen hori, hain zuzen, ez da herri euskaldunaren izanari dagokion izena, ideologia abertzale guztiek nahierara darabilten izen interesatua besterik ez baita. Ibarretxe lehendakaria euskaldun guzti guztien lehendakari agertzen zaigunean bakarrik ohartu bide gara ideologia abertzaleek zertaraino desitxuratu nahi diguten geure herriaren izana eta izena.
|
|
|
Serer Nominka herrikoak dira gehienak. Polita da
|
herriaren
izenaren esanahia: Itsasoko jendea.
|
|
|
Izen hauek agertu diren eremuan iberiar jatorrizko izenak ere aurkitzen dira, Geseladin, > Turciradin, > Gurtaanbas, > eta Ascoliko brontzean segienses>
|
herri
izenaren azpian zerrendatzen direnak: Sosinaden, > Urgidar, > Nalbeaden, > Umargibas, > Luspangibas, > e.a.
|
|
|
Bigerri>
|
herri
izena oraingo Bigorre ren aurrekoa da dudarik gabe; gero Bearn
|
|
|
/ Biarno> emango duen Benearnum> izenak agian euskarazko behe rekin lotu daitekeen osagarria du; Tarbelli>
|
herri
izena galoaren aldetik (ik. galozko tarbo >, zezen?) zein euskararen aldetik azal daiteke (eusk. bel>, beltz?) eta sic> de> caeteris.
|
|
|
Orobat, Burgosko lurretan ematen diren beste toponimo tipi eta nagusiak aipa garri, Arandio mendizerraren urrunean aurkitzen direlarik ere, > Urbel, > Zalduendo, > rez, > bezala. Kurioski, euskal toponimia sarria den tokietan ere egun go toponimia nagusia, gehienbat (Ezkerra, > rez> eta beste urri batzuk kenduta) gaz telaniaztatua aurkitzen da, Pradoluengo, Fresneda, Pradilla, Santa Cruz del Valle, Avellanosa, Eterna
|
herri
izenetan suertatzen denez, nahiz bertako toponimia tipi gehiena aintzinako euskaltasunaren lekukotza esanguratsua gorde. Auzia, bada, topo nimia nagusia (erdalduna) eta tipia (euskalduna) artean datza; administrazioak eta gaztelaniar mintzairaren gailentasun sozialak eragin handia ukan du aspaldidanik toponimo nagusien erdalduntze horretan, tipiek, aldiz, modu soilagoan euskaldun jarraitzeko oztoporik aurkitu ez dutela.
|
|
|
Iker 6, 320 orr.). Zalduena> (lursaila; ildo beretik Zalduendo>
|
herri
izena Burgos eta Arabako lurretan, lat. saltum etik). Zumulengo> > belardia, erreg.
|
|
|
Vizcaína> (lur-saila, ereg. 6, 149, Vizcaínos>
|
herri
izena ere bada eskualdean). Zaballa> (lur-saila; erreg.
|
|
|
Horrela, besteak beste, nazioarteko estatistika ikerketak eta epidemiologia ekimenak errazago bidera daitezke. Ez dago, gaur egun, antzeko klinika eta itxura izan arren jatorri etiologiko desberdina duten eta, agian, tratamendua ere desberdina behar duten eritasunak nahasterik, nahiz eta
|
herriak
izen bera erabili inguru batean eta bestean bi gaitz horiek izendatzeko. Zalantzarik ez dago, zabalkundean ez dugula halako arazo larririk.
|
|
|
Atal bakoitzeko deskribapen azalpenean segitutako irizpidea honako hau da: lehenik, etxeek erreferentziatzat hartzen dituzten izenak euskara batuan edota grafia egokituan eta letra etzanean, ondotik parentesi artean, izen hauen aldaerak, forma hipokoristikoak gehienetan?, eta azkenik grafia egokituan eta letra etzanean etxe izenak, eta hauetako bakoitzaren atzean, parentesi artean, dagokion
|
herri
izena.
|
|
|
Azken buruan, oroipen historikoaren iraute kontua dago hor. Bizkaian, adibidez, Elantxobeko jendeak badaki bere
|
herriaren
izen formal eta serioa zein den, idazterakoan erabiltzekoa, berek beren eguneroko hizkera dia lektalean eskuarki horri Elentxu> deitu arren. Arrazoi berberagatik hobetsi dira Gipuzkoan eta Nafarroan Hondarribia> eta Olatzagutia> bezalako toponimo osoak, herri ebakerako Honddarbi> eta Olazti> arrunt laburtuen lekuan.
|
|
|
1880ko hamarkadan, bere ideologia foruzalea zenean, Eduardo Aznar lehengusuarekin batera erositako ontziei, bien familien sorgune zen Enkarterri aldeko
|
herrien
izenak jartzen hasi ziren: Somorrostro, Musques, Santurce, Baracaldo, etab. 1890eko hamarkadan zehar, Sota abertzaletasunerantz hurbilduz joan zen; eta Aznar ideologia horretatik kanpo mantendu arren, beren ontzien nomenklaturak, Sabino Aranaren bizkaitartasunaren ildotik jo zuen, Bizkai osoko herri eta elizateen izenak hartuz.
|
|
|
Gutxienez Erdi Arotik hona, hizkuntza komunitate bereko kide izatearen kontzientzia, hein batekoa bederen, mendebaldeko Pirinioen alde bietako euskaldun biztanleek izan dute. Hala erakusten du biztanle horiek, elkarrengandik bereizten zituzten antolaketa juridiko politikoen gainetik (edo azpitik), euskara, euskaldunzein Euskal
|
Herri
izen komunak atxikitzeak (bariazio dialektalekin), baita erdara, erdalduneta Erdal Herri kontzeptu antonimoak ere. Euskal Herri ideia horrek, jakina, euskara mintzatzen zen lurralde eremuari egiten zion soilik erreferentzia, probintzien, printzerrien edo erreinuen mugekin loturarik gabe.
|
|
|
un fruto que suple en parte la falta del Maiz»318 Aleen gabeziari aurre egiteko, elgoibartar batzuek Gasteizetikkenean diputazioak jarduera hori baimendu egin zuen, eskualdea garirik gabe uzteko arriskua ekiditeko ekarri eta eskualdean saltzen zuten, baita Bizkaian ere. Herrialdetik alea ateratzea debekatuta zegoenez elgoibartar merkatarien jokabidea salatua izan zen, baina az319 Urte batzuk beranduago Eibarko Udalak neurri zorrotzak hartu behar izan zituen aleen espekulazioari mugak ezartzeko320 Alde batetik,
|
herriaren
izenean garia erosteko 4.000 erreal inbertitu zituen 1803an; bestetik, irinaren salmenta publikoa debekatu zuen, zuzenean okinen eskuetan jarriz. «Urte honetan ere alhondigan egiten ziren pisaketak salatuak izan ziren auzokideengatik.
|
|
|
Alderdi linguistikoa alde batera utzita, gizarte zientzietan ere denetarik ikertu da:
|
herri
izenak eta izen ofizialak aurka jartzen dituzten botere harremanak, edo talde estatusaren eta norberaren izenaren arteko loturak, edo izenen modak eta tradizioak, edo izen espezializatuak, hots, lanbide eta jarduera zenbaiti lotutako izenak, edo izenak norberaren izaeran edo autoeragingarritasunaren pertzepzioan ukan dezakeen eragina...
|
|
|
Gizabanakoen hizkuntzak baino ez dira existitzen eta gure kasuan, gu gara, euskaldunak, euskaldun komunitatea. Hizkuntza da komunitatea sortzen duena, eta gure
|
herriaren
izenean argi dago herria eta hizkuntzaren arteko sinbiosi hori: Euskal (euskaradun) Herria.
|
|
|
Hau ezagututa, ausartzen al da norbait honi guztiari demokrazia deitzen? Zer zilegitasun dute alderdi hauek demokraziaren eta
|
herriaren
izenean solasteko?
|
|
|
M uruarte de Ret a. Hori da Muru Artederreta (Nafarroa)
|
herriaren
izen ofiziala, erdarazkoa. «Lotsagarria da toponimo horrekin egin dutena.
|
|
|
Lan handia dugu aurrean, baina pausoak ematen jarraituko dugu. Esaterako, hainbat
|
herritako
izenak ele bitan jartzeko ekimena bultzatu dugu. Askok kritikatu egin gaituzte horregatik; denbora galtzea dela esan digute.
|
|
|
Ez dakit kirola gustatzen zaizun, baina Euskal Herria ala Euskadi da gure
|
herriaren
izena?
|
|
2009
|
|
|
Bixita luzea bukatuta kazetaria etxeratu denean,
|
herriaren
izenaz galdezka hasi da hiztegietan eta Pierre Lhanderen Diccionaire Basque Françaisek argitu dio honetan ere predestinazioa: " Eltzo:
|
|
|
Maruri Jatabeko Udalaren eta
|
herriaren
izenean, gustura hartu ditugu liburua eta DVDa batetik eta Labayruren beharra bestetik. Bi urtez ibili dira jo ta ke informanteengana joaten, aztarnak ikertzen eta interesgarria izan zitekeen informazio guztia batzen.
|
|
|
Maruri Jatabe da ikergai izan dugun
|
herriaren
izen ofiziala. Horren aurrean, Jatabe izena da bertako biztanleek ahoz, euskaraz, egunean egunean erabiltzen dutena.
|
|
|
Mahastien ugaritasunetik eratorriko izena izan litekeela esaten dute beste batzuek. Mahats ereitea
|
herriaren
izena baino askoz berriagoa izan litekeen arren, lekuko batzuen iritziz. Azkenik, eta izenaren nondik norako sarritan lausoegiekin amaitzeko, Lemoizen urte luzez abade egoniko Jose Antonio Oar Artetaren Zaar Barri liburua aipatu gura dugu.
|
|
|
Ulertzeko errazak ez direnen artean daude uri atzizkidunak, Gasmuri eta Ianduri kasurako. Garrantzia berezia du
|
herriari
izen administratiboa ezarri dion etxearen izenak egitura hori erabiltzen duelako: Maruri.
|
|
|
Halaz guztiz, aldian behin, alboko bide idorretatik eraman nau gezi horiak. Bidean ikusi ditudan
|
herrien
izenak oraindik ere gogoan dauzkat: Puendeles, Vidiago, Purón...
|
|
|
EAJk aurkeztu zuen testuak gainera gaitzetsi egiten du, ETAk Frankoren aurka aritu ziren gudarien izena euren jarduera argudiatzeko erabiltzea, eta bai Zarauzko
|
herriaren
izenean eta baita Euskal Herriaren izenean, ere, desagertzeko eskatu diote.
|
|
|
Emazteari, lagunei, ezezagunei. Gaur deitu duenak izena eman dio, batzuetan
|
herriaren
izena ematen diote soilik, Gernikatik esaten dute, edo Ordiziatik. Honek Martin esan du.
|
|
|
Bleulerrek ez ditu oraindik
|
herriko
izen guztiak kontrolatzen. Azaldu behar izan diote Ris batzarretan aritu zela Drentel sasoi batean, goi karguetan ere bai.
|
|
|
1936ko gerrak ekarri zuen etena bitarteko batzarretako agirietan aipamen gutxi batzuk ageri dira toponimia lanei buruz, eta gerra ostean urte askoan ez da aipamenik ageri, 1960ko hamarkadaren erdialdera arte. 1965 urtean Editorial Planetak euskarazko
|
herri
izenen zerrenda eskatu zion Akademiari, eta argitaletxearen eskaerari erantzuteko, bost euskaltzain jarri zituzten lanean: Aingeru Irigarai eta Jose Mari Satrustegi Nafarroako herri izenekin, Alfontso Irigoien Bizkaikoekin, Koldo Mitxelena Gipuzkoakoekin eta Louis Dassance Iparraldekoekin.
|