|
2000
|
|
|
Aspaldiko partez txapelketan kantari aurtengo Gipuzkoakoan ikusi zaitugu, Erniope taldeko buru, baina lehendik ere makina bat txapelketa jokatu izan
|
dituzu
...
|
|
|
Auspoa argitaletxean liburu batzuk argitaratu
|
dituzu
eta «El Diario Vasco» egunkarian ere astero idazten duzu artikulu bat. Nondik datorkizu idazteko zaletasuna?
|
|
|
Hauek zuk idatzi al
|
dituzu
–
|
|
|
apurdin sortua zara (Sokoan). Alta, Ipar Euskal Herriko hiru eskualdeak ontsa ezagutzen
|
dituzu
. Zure belaunaldiko euskaldunen soslaia betetzen duzu:
|
|
|
Bai. Arrazoiak geure izaera, gure herria eta gure bizitza bera ikusteko moldean atzemanen
|
dituzu
. «Guk» horrela gara.
|
|
|
Badaude herri euskaldunak, Berriatua, Ondarroa edo dena delakoa. Irakaskuntza alor inportantea iruditzen zait eta irakaskuntzan ikusten
|
dituzu
aldenik alde dabiltzan irakasleak, eta ez dela kontuan hartzen horien euskara zelakoa den. Santurtziko bat topa dezakezu Antzuolan edo Ondarroan...
|
|
|
Soissons Reimsetik «Gerla kronika bat» helarazi duzu, Gurs en gatibu zeuden sei mila bat euskal herritarren kronika ere bai eta horrela beste hainbat. Era horretan sortu
|
dituzu
kronika asko.
|
|
|
Euskaldunak atzerrian ibili garenean ere euskaraz ekoiztu dugula erakusteko aukera ona eskaini didate gertaerok. Europan, Ameriketan... nahi adina adibide
|
dituzu
. Parada ona zen isolamenduaren teoriara (kanpotik erasotzeko, etxean mito ustelak sortzeko) kondenatu nahi gaituztenei erantzuteko.
|
|
|
Nola lotzen
|
dituzu
kazetari eta idazle lanak?
|
|
|
neuzkan irratia, telebista eta egunkariak. Aurten telebistarik ez, baina besteak dauzkat, eta bai, ideiak eduki behar
|
dituzu
, eta batzutan ere datak agintzen badizu, pasa dezakezu aste osoa gai hau... ez, beste hau... baina gero entregatu egin behar duzu, eta dagoena esan. Ez da erraza, baina hori bai, askatasun handia ematen dizu ordutegi bat ez izateak, zure kasa lan egiteak, eta niretzat askatasuna balio handiko gauza da.
|
|
|
Borroka politikoei buruz nolako bizipenak izan
|
dituzu
–«Egin»en izan zinen hasiera hartan, ezta?
|
|
|
Lur banda bat zen zentzu hoberenean, baina banda hori orain dela 25 urte desagertu zen, eta harrez gero ez dut inongo bandarik izan. Inbidia pixka bat bai, zeren talde handitan elkartzen garenean bandak ikusten
|
dituzu
, are gehiago, ikusten duzu banda bakoitzak daukala padrino bat: El Padrino.
|
|
|
Marlon Brando. Padrinoaren ordezkoak, ordezkoaren ordezkoak... piramide horiek ikusten
|
dituzu
. Baina ni «outsider» bat naiz, zentzu horretan eta beste askotan ere bai.
|
|
|
EAJk, EAk eta EHk orain baino batuago izan dute ordea. Aukera berriak ikusten
|
dituzu
datorren legealdian?
|
|
|
adrilen parlamentario gisa daramazun ardurarengatik, euskal gotzainak izan ohi
|
dituzu
hizpide. Zer iritzi duzu Jose Maria Setienen agurraz?
|
|
|
utxo» aldizkarirako egindako artikuluan euskal pilotako lizentzia kopuruak aipatzen
|
dituzu
, zenbat zareten erakusteko. Asko edo gutxi zareten ez duzu esaten, gehiago izan zenuketela baizik.
|
|
|
Emakumeen lizentziak ere aipatu
|
dituzu
zure artikuluan.
|
|
|
Eta hasiberritako garai haiek nola oroitzen
|
dituzu
–Zailtasunak edo izango ziren, beldurra, bertsoa nola bukatu...
|
|
|
iologoa izaki, zein iritzi duzu gaur egungo ingurune babestuei buruz? Nola ikusten
|
dituzu
–
|
|
|
ola ikusten
|
dituzu
, gaur egungo ingurune babestuak. Zein luke izan ingurune hauen helburua?
|
|
|
Soinu teknikari eta ekoizle zaren aldetik, oso ongi ezagutzen
|
dituzu
estudioan egin daitezkeen trikimailu guztiak eta ez diozu teknologiari muzin egiten. Hala ere, aurrerapen teknologikoek, konposaketa, sortzeko gaitasuna eta azken emaitza zapuztu ditzakete gaizki erabiliz gero.
|
|
|
Horretaz gain nola uztartu
|
dituzu
kapitulu bakoitzeko hiru elementuak. Zer topatu zenuen lehenago, argazkia, ipuina edo hari nagusia?
|
|
|
Eta beste lizentzia batzuk ere hartu
|
dituzu
: mekabendios, enrollatu...
|
|
|
EGMk bere neurketak hiru hilabetero etxez etxe egiten ditu inkesta baten bidez. CIESekoa aldiz, etxe ezberdinetan jartzen diren neurgailuen bidez egiten da. Erasok dioskunez," halako datuak gutxiago edo gehiago sinesten
|
dituzu
, nahiz eta manipulatuta ote dauden susmoa ere aipatzen den. Beraz, xehe mehe non gauden jakin nahi genuen".
|
|
|
Baina horretan ere normalizatzen ari gara euskaldunak. Saltoki handietara jotzen duzu eta gero eta liburu sorta handiagoak aurkitzen
|
dituzu
. Haur literatura nahiko normalizatua dago.
|
|
|
Liburuaren sarreran bi autore eta obra aipatzen
|
dituzu
. Arrastiriari aipu eginez, Txingiz Aitmatov eta" Jamilia" lana.
|
|
|
Ipuin horretarako eta" Eta kitto" lehen ipuinerako ere pertsonaia ridikuloak aukeratu
|
dituzu
.
|
|
|
" Eta begiak itxi zituen" ipuina izan zen gustatu zitzaiona, nik idatzitako lehena eta orduko horietatik liburu honetara iritsi den bakarra. " Zuk jarraitu horretan" esan zidan Mendigurenek," ez duzu gaizki egiten, baina askoz gehiago landu behar
|
dituzu
pertsonaiak, istorioak...". Ipuinak berriro irakurri eta gero konturatzen zara arrazoi duela eta ez direla onak.
|
|
|
Zein egitasmo
|
dituzu
esku artean?
|
|
|
Idazle gutxi lortuko dira agian, baina irakurle asko. Literatur aldizkariak argitaratzean, beldurrez, 400 ale ateratzen
|
dituzu
. Eta pentsatzen duzu:
|
|
|
" Zelan tapatu behar dugu zuloa?". Eta hurrengoan 600 atera behar
|
dituzu
eta hurrengoan 700 Jendearengana beste era batera heltzen zarenez, oso hurbilekoa denez, erantzun ona du.
|
|
|
Enkarguzko lanek oso fama txarra dute, baina gero zure buruarekin ezustekoak ere hartzen
|
dituzu
. Enkarguz lan batzuk egin eta bat batean pentsatzen duzu:
|
|
|
Gero eta gutxiago antzematen da zenbait lanetan Euskal Herrian gaudela. Orain aukera zabalagoa da, Euskal Herrian zaudela erakusteko bide guztiak
|
dituzu
, baina kontrakoa erakusteko ere bai.
|
|
|
Eta zentzu horretan badira erreferentziak. Zure gustuko idazleak aurkitu behar
|
dituzu
eta gero erail, zure bidea aurkitzeko. Eta musikak ere badu eragina.
|
|
|
Izena duen lehiaketa bat irabaziz gero (Irun Hiria, Donostia Hiria...) bi edo hiru urtetako egile eskubideak jasotzen
|
dituzu
. Urte erdian bizi zaitezke diru horrekin.
|
|
|
Diskoaren abestiak zuk konposatu
|
dituzu
. Orain arte ere zuk sortu dituzu?
|
|
|
Diskoaren abestiak zuk konposatu dituzu. Orain arte ere zuk sortu
|
dituzu
–
|
|
|
Hamalau finaletatik hamaika irabazi
|
dituzu
. Ikaragarrizko palmaresa da, are gehiago beste edozein kirolekin alderatuta.
|
|
|
Horrekin gehienez ere 25.000 urtetara iristen zara, gehiago ez. Beste gai batzuk erabiltzen direnean (potasioa, argona, uranioa), horretarako beste aurkikuntzak behar
|
dituzu
. Esate baterako Afrikan sumendietatik ateratako errauts horiek.
|
|
|
Egun, berriz, nola ikusten
|
dituzu
zure inguruko euskaldunak?
|
|
|
Egiturak baitezpadakoak dira. Hor
|
dituzu
ikastolak eta bertze; egitura politikoak baino lehenago eginak izan direnak. Egiturak bai; ez naiz kontra.
|
|
|
Animazioa eta fikzioaren artean dagoen ezberdintasuna nabaria da, kamara mota bat edo bestea erabiltzen duzu, pausoz pausoko kamara edota kamara arrunta. Fikzioan adibidez, mugitzen dena jasotzen duzu eta animazioan aitzitik, guztiz kontrakoa, objektiboaren aurrean mugiarazi egiten
|
dituzu
mugitzen ez diren gauzak. Irudiari kutsu berezi bat ematen diozu.
|
|
|
Baina kontua da zaila dela zinean egitea, diru mordoa behar delako. Bideoan aukera gutxiago dago lanak erakusteko, esparrua txikiagoa da, kultur etxeetan soilik erakusten
|
dituzu
zure lanak. Zinean eginez gero, eremu izugarria zabaltzen zaizu.
|
|
|
Garai hartan telebista kate bakarra zegoen, txuribeltzean eta egunean hiru ordu bakarrik emango zituen. Orduan nahitaez bestelako gauzak egiten
|
dituzu
: futbolean aritu, kalean jolastu edo etxera iritsi orduko liburu bat irakurri.
|
|
|
Lehen herri aldizkariak aipatu
|
dituzu
aurrekontuez ari ginela. Zer nolako harremana duzue herri aldizkari eta euskara elkarteekin?
|
|
|
Nolakoa da disko berria, zer berezitasun sartu
|
dituzu
–Aipatu izan duzu lehen diskoko abestiekin identifikatzen ez zarela dagoeneko.
|
|
|
Zer aldaketa sartu
|
dituzu
musikaren aldetik?
|
|
|
Nik adibidez ahotsaren intentsitateari indar gehiago eman diot. Beste gauza batzuk komunikatu behar
|
dituzu
, letrak ez baitu existitzen. Orduan dena sentsazioa da, beste hizkuntza bat hasten zara lantzen eta oso ederra da.
|
|
|
Hitzak sortu ere egiten
|
dituzu
. Zein da hitz berriek funtzionatzeko giltza?
|
|
|
Egia da" Otto Pette" n horrelakoak daudela, baina zuk zerbait eraikitzeko garaian beti elementu ezagun batzuk erabiltzen
|
dituzu
, eta hauetatik abiatuta berriak sortu. Adibidez," Otto Pette" ko espazioen eraikuntzan badago Baiona, badaude Nafarroa aldeko elementu batzuk...
|
|
|
Zuk beti esan duzu, eta" Otto Pette" n deigarria da, hitzak aukeratu egin behar direla. Nola hautatzen
|
dituzu
–
|
|
|
Izan ere, etxeko egongelan nork bere herriko telebistak ikusi ahal izatea aukera erreala da. Merkea da (berrogeita hamar mila pezetaren truke satelite bakar bateko ehun bat kanal hartuko
|
dituzu
, hainbat herrialde eta hizkuntzetakoak) eta eskaintza oso hazkorra da. Esaterako, gaur egun Bilbotik jaso daitezkeen satelite seinaleei esker, seirehun kanal baino gehiagoren artean hautatzeko modua dago.
|
|
|
Zuk errealitate politikoari oso lotuta idatzi
|
dituzu
metaforismo batzuk, adibidez ekidistantziari buruzko gogoeta horiek. Hemen izan ere, gogoeta, gezi asko dago, 382 hain zuzen, eta zuretzat agian batzuk beste batzuk baino inportanteagoak izango dira.
|
|
|
poetaren ametsarekin bat egiten duzula edo, esango nuke. Maria Zambranoren hitzak aipatzen
|
dituzu
: " Poetak, filosofoak ez bezala, ez du osotasunik nahi.
|
|
|
Baina nola zuk ere nahi baino egur gehiago jasotzen duzun, beste bide bat aurkitu duzu. " Egge" rik ez duten esaldiak soilik erabiliko
|
dituzu
, hara! Ederki kostata, baina lortzen duzunean, beste arazotxo batzuei aurre egin beharrean zara, ordea, irakaslea" aggia" zarela esaten hasi delako, eta zure gurasoak alaitu ordez kezkatu egin direlako bere seme" erremerreak" hiztegi oso aberatsa duela jakitean.
|
|
|
Tadirianactopauco
|
dituzu
Jaungoicuagan. DirianacdaucazJaungoicuac berez.Tadaucaz, bera ameetandaveneentzat.AdisquideosobatencondecinoeguztiacdaucazJaungoicuac (Icas I, 41).
|
|
|
Aurreko mapa horretan, bi marra
|
dituzu
. Batak ekuatore geografikoa irudikatzen du, horren arabera hego hemisferioa txiki txikia da.
|
|
|
Mapan, mundu garatua, eta, mundu azpigaratua?
|
dituzu
, lehena beltzez, bigarrena grisez. Hori ikusita, pentsa daiteke lurrak erdibana partitu direla Ipar aberatsaren eta Hego pobrearenartean.
|
|
|
Orain arte esandakoa argiago ikusteko, hurrengo mapa biak
|
dituzu
. Munduarenisla oso desberdina ematen du bakoitzak.
|
|
|
Aniztasun hori dela eta, liburu honetan gaurkotasun handiko hainbat eztabaida aurkituko
|
dituzu
. Hasteko, gure arteko eztabaida sonatuena dena jasotzen saiatuko gara.
|
|
|
Txemak ez zekien. Soilik erlojuari azken begirada bat bota ziola, neskaren berbaldia ziplo eten zuen" oso begi politak
|
dituzu
" moduko esaldi bat ahoskatu zuela, eta neska harriturik geratu zitzaiola so, batere politak ez ziren begi haiekin. " Eta gainera oso atsegina zara".
|
|
|
—Zergatik jartzen zara horrela, osaba? Txakurrendako izen ezin gisakoagoak
|
dituzu
horiek ere...
|
|
|
—Zuk liburu gehiago behar
|
dituzu
eta lizifrina gutiago...
|
|
|
" Bere amaren antzera, kozinari ona da Maddalen; baina, gauzak dauden bezala, zerbitzutik egotzi zenuke, edo zure anaiaganik urrundu... Lagun onak
|
dituzu
, bertzalde, kozinari onak dituztenak, eta haietarik batekin trukea egin dezakegu". Eta, irriz hasten zitzaiola, aitak ihardetsi zion:
|
|
|
Eta, bide horretarik zoazela, ezkila edo kanpai baten hotsa adituko duzu halako batean, edo txori baten kanta, Birila izeneko Leireko abat hark edo bertze anitz lurraldetako monjeek bezala, edo bertze zernahi adituko duzu, eta oharkabean ohartuko zara orduan ezen oinpean duzula gailurra. Eta, eskerren emaiteko, begiak zerurat jasoko
|
dituzu
, eta ilargia ere ezin beteago ikusiko duzu... eta bihotz bihotzez erranen duzu aleluia eta aleluia! Zeren eta Jainkoa, luzakor bada ere, ez da ahanzkor...
|
|
|
—Zer asmo
|
dituzu
orain?
|
|
|
Eta, horrela, nola karta haiek bertze edonoren eskuetan perilos izan baitzitezkeen, galdegin zidatenean zer zioten, ihardetsi nien guztiei ezen famili kontuak zekartzatela, nehori axola ez zitzaizkionak, eta, kartak kainaberan berriro biltzen nituela eta larrukian sartzen, leku segur batean gorde nuen, kaperako sukaldeko sabai kantoiko habe zabalaren gainean —eta, luzatzen zidalarik magalean zuen larrukia, erran zidan—: Hemen
|
dituzu
bi gutunak: irakur itzazu.
|
|
|
—Eskolastikaren baliabideak ongi profitatzen
|
dituzu
, komeni zaizunean, Joanikot...
|
|
|
Oraintxe bertan erabili duzu arimaren gau iluna, eta horren aurka ez dut deus ere, baina eguzkiak euri dagi...? Horiek malabarismo filologikoak
|
dituzu
, bertzerik ez, burugabekeriak! Eta are burugabekeria handiagoa iduritzen zait halako kontuei jakintasun maila bat eman nahi izaitea... edo poesia zientziatzat hartzea, nola zuk kasik hartzen duzun.
|
|
|
ene bihotzean dago, ene ariman, eta, ondorez, ene arimako mapetarik batean aurkitu ahal izanen duzu, orri eta plama hauetan barrena, zeren Joanes Etxegoienen lumatik sortu baitzen Urbiain, Urbiainek Joanes Etxegoien sor zezan amoreakatik, benturaz... Eta, Urbiainekin baterat, mapa ofizialetan agertzen ez diren bertze herri batzuk ere kausituko
|
dituzu
: Uraitz, Ubarne, Aitzu ren, Lerain...
|
|
|
Eta, ondorez, usteak eta aburuak aurkituko
|
dituzu
—liburuan barrena azalduz joan daitezkeen pertsonei eta gauzei buruzkoak, baina baita ideiei buruzkoak ere, nahiz eta, puntu honetaz denaz bezainbatean, goganbehar naizen aspaldiko egiak asmatzen ibili ez ote natzaizun usu—, ene memoriatik eta ene kontzientziatik mamituak eta hautemanak, zuk hainbat gutunetan adierazia abiapuntutzat harturik, baina egizu kontu ezen uste eta aburu horiek...
|
|
|
Honainokoan ederki ohartuko zinen bezala, Axularren skribatzeko moldeen eta stiloaren oihartzunak nabarituko
|
dituzu
enean, eta horrek ez zaitu gehiegi harrituko, beharbada, zeren, nahiz eta aitzinetik ere aditua nuen, geure prezeptore jaun Marcel izan zenaren eskutik, erretore saratarraren fama on famatua, zuhaurk egin baininduzun, bertzalde, haren miresle, Salamancako Unibertsitatean irakasle izan zintudanean, ongi dakizun bezala. Baina Axularren prosaren ederra eta haren erretorika miresten zenituen zuk artean, ez hainbertze haren dotrina, eta nihaur ere —zer bertzerik iguriki zenezakeen, bada, eneganik? —, halatsu naukazu, hark adierazi zituenetarik gero eta apartatuago eta urrunago, halako moldez, non gezurra erranen bainizuke, baldin aitortuko ez banizu ezen Gero ren aldikako berrirakurraldiek, liburuaren mezuaz eta signifikantzaz denaz bezainbatean, irri maltzur eta maliziosik eragin izan didatela, zeren eta, bertzenaz, betiko dotorezia eta elegantzia edireiten baitiot, neuretzat anitzetan amestu izan dudan prosaren etsenplu eta jarraibide.
|
|
|
Digne-ko maisuak, zeren Digne-koa edo ingurukoa baitzen Gassendi, matematika irakasten ziguan, eta, nola nihaur bainintzen gai hartan gelako onentsuetarikoa, egun batean erran zidaan: " Matematikari aparta izaiteko dohain guztiak
|
dituzu
". Eta bertze egun batean, bere gabineterat gonbidatu nindian, ustekabean, teleskopiotik so egiteko.
|
|
|
—Numeroen mundua eta eskolastikarena nahastu nahi
|
dituzu
, jaun Marcel, baina ezinezkoa da, zeren eta ura eta olioa bezalakoak baitira haiek, nahastezinak. Eta jakizu, bertzalde, ezen numeroa kukuaren arrautza dela, txantxangorri hilemorfikoaren habian:
|
|
|
—Zer asmo
|
dituzu
...? —galdetu nion, finean, hitza neureganatu ondoren, neure buruaren jabe berriro.
|
|
|
" Flan driako tertzioek horrelako kanoiak izan balituzte, Espainiaren menean geundeke oraindik, adiskide...! Hamasei tiro egin
|
dituzu
, eta hamaseiak Spi no lak22 berak sinatzeko modukoak! Mais c’est magnifique, c’est formidable!"
|
|
|
—Libratu zaitut azkenean heriotzaren atzaparretarik! —erran zidan begi ordeak zituen gizonak, zeinak mediku edo barbera baitzirudien— Eta, mirakulua badirudi ere, bertze behatzak onerako bidean
|
dituzu
...
|
|
|
—Eta argitu
|
dituzu
niri dagozkidan zalantza horiek?
|
|
|
—Zortzi eta erdiak
|
dituzu
—amak— Goizeko zortzi eta erdiak, alegia.
|
|
|
—Ez, jauna —purrusta antzean— Astelehena da, hilak 23 Hogeita hamalau ordu
|
dituzu
ohatzean.
|
|
|
—Hemen
|
dituzu
, atzokoak eta gaurkoak, zuena eta bertzeena. Beharrik ez zaren inon ageri.
|
|
|
—Emakumeak orduan. Zuk ere marrazten
|
dituzu
emakumeak?
|
|
|
—Lau hilabete izan
|
dituzu
, bada, horretarako. Maleta jadanik itxia eta nire eskuetan zegoen, eta ni etxe horretatik ateratzeko presaz.
|
|
|
—Benetan aita, benetan jo zaituzte? Eta zuk ere jo
|
dituzu
–Zuk ere bai?
|
|
|
Ezagutzen
|
dituzu
–Gure gama oso extensoa da.
|
|
|
Gauzatxo bat, Smart: oinetako berak erabiltzen
|
dituzu
beti?
|
|
|
Zenbat urte
|
dituzu
, Cacace?
|
|
|
Inolaz ere noski. Orain, aldiz, dagoeneko nor naizen eta zer naizen badakizularik, errazago ulertuko
|
dituzu
nire arrazoibideen aztarnak eta ñabardurak eta zantzuak, eta ulermen horrek, pertsiarren jakinduriak ongi erakutsi bezala, fruitu ezinago goxoak dastazeko aukera emango dizu.
|
|
|
Nola esan
|
dituzu
horrelako gezurrak?
|
|
|
Honetaraino iritsi gara, eta zu hor zaude, ama, lehendabiziko aulkian, orain zutik, orain eserita, orain belauniko. Eta nire hitzak, nirekin batera esaten ari zara, eta zureak zuretzat gordetzen
|
dituzu
. Gogoratzen al zara, ama?
|
|
|
Beharrean, edo...? Entzun al
|
dituzu
orain arteko nire parteak. Txarrak, ezta?
|
|
|
Ez, ezer kontatu aurretik, erantzuidazu: entzun al
|
dituzu
nire eguneroko, zerak, parteak?
|
|
|
Berak batez ere sexuari erreparatzen zion: " Imajinatzen al
|
dituzu
Miren eta Koldo ohean. Mitxelin gida aldean eraman arren, ziur nago nekez aurkitzen duela plazerraren txulora daraman bidea...".
|
|
|
Behin eta berriro joko duzu haietara. Ez
|
dituzu
gainetik kenduko udaletxeak babes ofizialeko etxeak egiteko mesanotxea birrintzea erabakitzen duen arte.
|
|
|
Modu horretan jaikitzen eta kaleratzen denean, indar izugarria da gizartea, geldiezina. Txakurrak eta indar publikoak inpotente ikusten
|
dituzu
, ezgauza; batez ere, autoritaterik gabe. Horrelako une erabakigarrian zuzen eta zintzo gidatuz gero, amarru eta tranpak zapuzten jakinez gero, aldaketa handia eragin dezake mugimendu indartsu baten bultzadak gizartean.
|
|
|
– Zenbat urte
|
dituzu
–galdetu dio Karlosek.
|
|
|
Modulutik irten eta espaloi modukoan aurrera joan behar duzu, kiroldegiaren ingurutik igaro eta aurrera, espetxearen erdiguneko dorre handia ezkerrean lagata. Hormetan egindako pinturak ikusiko
|
dituzu
, paisajeak: aintzirak, mendiak...
|
|
|
Gosea maisu zorrotza da; niri asko erakutsi zidan. " Bi orratz ikusi al
|
dituzu
inon?", galdetzen zidan batzuetan amak. Hartutako lekuan uztea ahaztu egiten baitzitzaidan.
|
|
|
– Azken 60 urteak hilda eman
|
dituzu
. Izan al duzu Jaungoikoaren berririk?
|
|
|
– Mungiarrak
|
dituzu
gazte hauek, Estepan. Zu hazi zinen herrikoak.
|