|
2000
|
|
|
Geroago (ez aurrean, lehen bertsioan bezala) jo zuten leihoan etaagertu zen fraileen erretratua. Biharamunean bota
|
zuten
seme frailea komentutik, etagero sastre egon zen Laudion* Marcos hura (Arana 1996, 157).
|
|
|
" Berriro hitz egin zenioke zeure anaiari, baina oraingoan gogorrago, zeren eta Emilianik hogeita bortz urte ditu jadaneko, eta, igurikitzearen igurikitzeaz, joan zaio ezkontzeko adina... Ala zure anaia horrek ez daki ezen emazteki batek ezin
|
duela
seme alabarik izan behin zahartuz gero, zeren Emiliani ez baita santa Isabel...?" Eta aitak ihardetsi zion: " Ez al duzu anaia ezagutzen?
|
|
|
Eta orduan bururatzen zitzaidan ezen nihaur izan nintekeela Rosak izan nahi
|
zuen
semea eta ezin izan zuena, nola izan baitzitekeen Rosa nik nahi nuen ama, baina izan ez nuena... eta, pintore indiarrak pintatu zuen koadroaz oroiturik, zeinak erakusten baitzuen Ama Birjina hura, Jesus haurrari eta san Joseri bularra emaiten, ohartzen nintzen ezen nihaur izan nintekeela san Jose eta nihaur izan nintekeela Jesus haurra.
|
|
|
Jamaika, Andeetako goi lautada, Rif, Sonora, Zugarramurdi, etab. Charlyrenean aztoratu ziren gutien: aita sarjentu ohiak aspaldi etsia
|
zuen
semearekin, eta amaren aspaldiko kezka omen zen gure lagunaren galtza zikinen sakelak ongi miatzea, ikuzgailura txina eta guzti ez botatzearren. Charly izugarri muturtzen zitzaion, porruek garbikari zaporea uzten baitzioten gero eztarrian.
|
|
|
Desabantaila horiek aurretiaz bazter daitezke, baldin eta legeak geroko ezkontzaren bitarteko legeztatze hori zabaltzen ez
|
badu
seme alaba legezkotzat aitortu izan direnengana baino.
|
|
|
Ezkontzaren aldekotasuna, ohitura onen sustapena, gizartearen nahia, orok nahi
|
dute
seme alaba naturalak legezkoekin pareka ez daitezen. Gauzen ordenaren aurka doa, halaber, herriaren partaide izan arren familia kide ez diren horiei oinordetza eskubidea zabaltzea, eskubide hori baita, herri zibilizatu guztietan, ez herritarrarena, ezpada familiaren barnekoa.
|
|
|
Ordurako aitona Madrilera joana zen. Madrilen
|
bazuen
seme bat, gure osaba Jesus, hango CAFeko tailerren zuzendari zena. Baina horrez gain bazuen bere tailertxoa ere, forja tailerra, metalikakoa.
|
|
2001
|
|
|
pertsona bakoitzak aukeratu behar duela nola bizi nahi duen, gizona ala emakumea den kontuan izan gabe. Niri esaten zidaten" Zergatik panpox" emakume batek bakarrik egin zezakeela, eta ez da egia, gizon batek oso harreman estua baldin
|
badu
semearekin, idatz dezake liburu bera. Gure adinekoak oso markatuak gaude, baina ni dezente intsumisoa naiz, baita marka horrekin ere.
|
|
|
Izan ere, nik oso bakarrik ikusten ditut umeak, eta ez da halako batean sortu zitzaidan inpresio bat: nik
|
baditut
seme alabak, eta esperientzia handia, ez beraiekin bakarrik, ikastolan eta ere bai, eta nire konklusio gero eta garbiagoa da oso bakarrik bizi direla haurrak.
|
|
|
Freixenetek aurten Penelope Cruzen aparra eta burbuilak harrotu ditu, beti Donostiako Kontxa ateratzen zuen Codorniuk emozioen filma esplikatu nahi izan digun bitartean. Paco Lobatoni falta
|
zituen
seme eta alabak itzultzen dizkio" El Almendro" k Gabonetan.
|
|
|
Gurasoek aurrez izan behar
|
dute
seme alaben menuaren berri, horrela afari egokiena prestatu ahal izango baitute egunero.
|
|
|
7 ere
|
zuen
seme alabek zer pentsatzen duten ba aitatxok zer egiten duen amatxok zer
|
|
|
Azken aldiotan, ordea, gauzak oso aldatu dira. Gurasoek gero eta harreman garratzagoak
|
dituzte
seme alabekin. Zahar asko eta asko bakar bakarrik bizi dira.
|
|
2002
|
|
|
Bere Kandido, Alderdiaren egunean, Salburuan jaiotzea egokitu zitzaion euskalduna da. Aita jelkidea du; aitona, berriz, abertzaleak gorroto dituen nafarra, eta amak nahiago
|
du
semea ingelesaren munduan murgildu eta ez ikastolan sartu. Nolanahi ere, Kandido ikastolan heziko da.
|
|
|
Erakunde batzuek, Nafarroako Aurrezki Kutxak adibidez, uda partean Pequeland eta Txiki Park haurrentzako parkeetan berariazko jarduerak antolatu dituzte Club 10 txartela
|
dutenen
seme alaba txikienentzat.
|
|
|
semeari irakastea berak bere kabuz, eta ez inoren beldurrez, joka dezan zuzentasunez; hori da aitaren eta ugazabaren arteko desberdintasuna. Hau ez dakienak onartu du ezin
|
dituela
seme alabak gobernatu.
|
|
|
Luis Ros Mar ek, Zaragozako Miguel Servet ospitaleko Gastroenterologia eta Nutrizio ataleko buruak, esan du haurrek “nahi dutena jaten dutela”. Hala ere, aditu horrek uste
|
du
seme alabak “gero eta gehiago arduratzen direla elikaduraz”, eta oso kontuan hartzen dute ikastetxe jakin bat aukeratzea jantokietan ematen den elikadura hezkuntzaren arabera. “Bazkari nagusia ikastetxean egiten da, eta, askotan, ama ere ezin da etxean egon umea askaria edo afaria egiten ari denean”, zehaztu du Ros Mar ek.
|
|
|
Gurasoen “kabreoa” “larria” izan behar zen, ikastetxeko jantokia ustiatzen zuen enpresarekiko eta seme alabentzat prestatzen zituzten elikagaien kaltegabetasunarekiko konfiantza oso handia baitzen. Izan ere, amak edo aitak ez
|
du
semea eskolako jantokira uztea erabakitzen, elikadura arloko intoxikazio edo infekzio bat jasango duela uste badu. Ziurtzat jotzen da mota horretako jardueretan aritzen denak eta elikagaiak erabiltzen dituenak legezko baldintza guztiak betetzen dituela, eta kontrolatzen, zaintzen eta egiaztatzen du seme alaben eskura jartzen diren elikagaiak, gutxienez, kaltegarriak direla osasunerako.
|
|
|
Hori oso argi dute jostailugileek, azaroaren hasieratik kateetako iragarki kopurua areagotzen baitute, batez ere marrazki bizidunetan. “Gurasoek saiatu behar
|
dute
seme alabak publizitateak herrestan eraman ez ditzan, eta komentatu eta beste joko mota batzuengatik gogoa piztu. Ez dago gaizki, halaber, haurrek zer dibertitzen zuten esatea”, dio María Jesús Fuentes psikologia irakasleak.
|
|
|
Gizonarekin bakarrik bizi da. Ez
|
dute
seme alabarik –argitu zuen Mirarik, bere aurpegia gero eta alaiagoa zela.
|
|
|
Ondo zagok. Amak ez
|
zuen
semearekin errietan hasteko batere gogorik.
|
|
|
Familia erdalduna izanik aldi berean euskaltzalea baldin bada, eta umeei euskal hezkuntza eman nahi baldin badie, euskal programetara bidali behar
|
dituzte
seme alabak, ereduetara alegia, ez da horretan zalantzarik. Kontuan izanik, hori ere esan behar da inor ere engainatu gabe, etxean neketan ibiliko direla, eta umeek zailtasun batzuk izango dituztela, etxeko lanak egiteko orduan anitzetan behar duten laguntza dutelako eskuratu.
|
|
2003
|
|
|
Familia baten inguruan da eta protagonista aita izango da. Arazoak
|
ditu
seme alabekin bera baino tradizionalistagoak direlako. Irrati batean lan egiten du kiroletako saioan, bere pasio ezkutua rock musika bada ere.
|
|
|
Izan ere, Antonio Irigoras Agirre «Bolas»ek asmatzen zituenak ez ziren txantxetakoak! Adibidez, hark serio serio esaten zuenez,
|
bazuen
seme bat bera baino zaharragoa. Eta urte batean hiru uda pasa zituen frantsesa ikasten.
|
|
|
Hamar bikotetik bik tratamendua behar
|
dute
seme alabak izateko
|
|
|
Gaur egungo bikoteen %20k tratamendu medikoren bat behar
|
du
seme alabak izateko. Osasun arloko azken aurrerapenek antzutasun arazoei konponbide bideragarriak aurkitzea lortu dute kasuen erdietan, Carmen Mendozaren arabera (Granadako Unibertsitateko Biokimika eta Biologia Molekularreko saileko irakaslea eta Lagundutako ugalketaren bioteknologia ikastaroaren koordinatzailea).
|
|
|
kontsumitzailearen maila sozioekonomikoa handitzen denean, jogurtaren, gazten, opilen, arrainaren, haragi gorriaren, fruten eta barazkien kontsumoa handitu egiten da, eta hestebeteena eta edari alkoholdunena, berriz, murriztu. Era berean, konturatu ziren amaren heziketa mailak eragin erabakigarria
|
duela
seme alaben elikadura ohituretan. Autoreen arabera, amaren hezkuntza mailak eragina du jogurtaren, esnekien, haragiaren, arrainaren eta fruta eta barazkien kontsumoan.
|
|
|
Diputatuen Kongresuko Gizarte Politikako eta Enpleguko Batzordeak zuzenketa bat onartu du. Horren bidez,% 33tik gorako ezgaitasuna
|
duten
seme alabek zenbatzen jarraituko dute, gurasoek senideen aldeko prestazioak jaso ditzaten, nahiz eta 18 urte bete dituzten edo lan egin duten eta beren errentak ez izan Lanbide arteko Gutxieneko Soldataren (LGS)% 75 Once Fundazioak jakinarazi duenez, zuzenketa hau, Batzordeak ezgaitasuna duten pertsonen alde eztabaidatu dituen beste batzuk bezala, Elbarrien Ordezkarien Espainiako Batzordeak (CERM... Era berean, Gobernuak nazionalista katalanen ekimen bat onartu du, eta, haren bidez, ezgaitua gurasoei dagozkien familiartekoen aldeko prestazioen onuradun izango da, baldin eta 18 urte baino gehiago baditu, judizialki ezgaitua izan ez bada eta jarduteko gaitasuna mantentzen badu.
|
|
|
Guraso askok uste
|
dute
seme alabak joaten diren ikastetxeak noizean behin antolatzen dituen bileretara joatearekin nahikoa inplikatuta daudela seme alaben eskola bizitzan. Ebaluazio eta Kalitate Institutu Nazionalak (INCE) Gurasoen eta Eskolaren Europako II. Eguna dela eta (gaur ospatzen da) aurkeztutako datuek erakusten dutenez, alde batetik familia gehienek seme alaben hezkuntzari paper garrantzitsua ematen badiote, bestetik, nahiago dute geletan gertatzen denaren aurrean ez bizitzea.
|
|
|
Baina gehiago ere bazegoen, emazteari horretaz inoiz hitz egin ez dion arren. Berak uste
|
zuen
semea, ikasle ona izaki, ez zela inoiz ibiliko manifestazioetan poliziarekin harrika, ez zela inoiz arituko autoen atzetik koktelak jaurtitzen eta, âfaborez! â, ez zela inoiz kapaz izango autobus bati su emateko.
|
|
|
Bera telefono alu horrengatik ezinegonak hartuta, eta bestea egunkaria irakurtzen, lasai lasai. Pentsatu nahi
|
luke
semea zeratan dagoela... Non esan zuen?
|
|
|
Gustura itzaliko luke, baina telebistaren laguntza behar du Jonen irudia burutik kenduko badu. Ezin
|
du
semea ahaztu. Autobusarenak erabat ezustean harrapatu zuen.
|
|
|
Malkotan lehertua egon da bera iritsi denetik, baina zotin itoak dira bereak, ahora iritsi gabe eztarrian korapilatzen diren horietakoak. Ez
|
du
semeak entzuterik nahi, agidanez, eta horrek areagotzen dio nahigabea. Maria txikia bainatu eta oheratu du, afariaz erabat ahaztuta.
|
|
|
Gixajoa. Gogoan
|
du
semeak âbeste gixajo batâ zer esan zuen argazki hura aurrenekoz ikusi zuenean: " Hara, aita!
|
|
|
Adin aurreratu horrekin Eleuterio Basozabalekin âBilboko negozio gizon ezagun eta aberatsarekinâ ezkondu zen. Ez
|
zuten
seme alabarik izan, baina oso bikote emankorra izan zen beste alderdi batean: biak euskaltzale sutsuak izanik, ahalegin guztiak egin zituzten euskararen  egoera negargarria samurtzeko.
|
|
|
lege natural eta aldaezina da, hil eta gero gurasoek seme alabei utzi behar dizkietela euren ondasunak; lege naturalen taldean sartu ohi da beste hau ere: nork bere ondasunak xedatu ahal ditu testamentu bidez. Lehenengo legeari norainoko mugagabea emanez gero, aitak edo amak ditu bere ondasunak xedatu, eta, kontrara, bigarrena gehiegi zabaltzen bada, eta gurasoei euren ondare osoa xedatzeko askatasuna ematen bazaie, aitak edo amak jarauntsirik gabe utzi ahal
|
ditu
seme alabak, are gehiago, mantenu barik ere utz ditzake, den dena arrotzei ematen badie.
|
|
|
Horren arrazoia zein den ulertzeko, nahiko da hausnarketa txiki bat egitea lehen esandakoari buruz, alegia, familien arteko maitasunaren ezaugarriei buruz. Egin eginean ere, gurasoek eginbehar jakin batzuk
|
dituzte
seme alabei begira, eta senarrak, ordea, beste batzuk ditu emazteari begira; guztiak nahastuko lirateke, pertsona horien arteko ezkontza onartuz gero.
|
|
2004
|
|
|
Ikastolaren sorreraz eta haren bilakaeraz mintzatu da batez ere. " 1979an sortu zen ikastola »25 urteurrena ospatu berri dute», eskualdeko guraso batzuen ekimenez, hezkuntza sistema propioa eta euskarazkoa nahi
|
zutelako
seme alabentzat". Franco ondorengo garaietan sortu zen ikastola, 20 ikasle eta irakasle batekin.
|
|
|
Gezalako bertako andre aberats batekin ezkonduta dago. Ez
|
dute
seme alabarik. Txakurrak dira haien seme alaba ordeak.
|
|
|
Absentzia adierazpenaren autoan xedatuko da absenteak
|
dituen
seme alaba adingabeen gaineko guraso ahala amak egikaritzea, edo aginduko da Kode Zibilaren arabera haien gaineko tutoretza eratzea, kasua zein den aintzat hartuta.
|
|
|
Jaiotzari buruzko ziurtagiri laburtu arruntak ez
|
du
seme alabatasunaren federik ematen; jaiotzaren data eta lekua adieraziko ditu, ordua eta tokia zehaztu gabe, eta nortasun aipamenen artean, inskripzioan agertzen diren benetako edo ustezko gurasoak aipatuko ditu. Adoptatuen kasuan, aitaren eta amaren izena bakarrik aipatuko ditu, horien abizenak lehengo lekuan izanez gero.
|
|
|
–Beno, guk horrela deitzen diogu. Oraindik ez
|
dugu
seme alabarik, baina... Bai, neska laguna edo...
|
|
|
Potentzia handia izan zitekeen, baina, horretarako, bere seme alabak errespetatu behar zituen, eta hain berezkoa zuen kultura militarra alde batera utzi. Haber ek, ordea, akatsak edukita ere, gurasoen maitasuna merezi
|
duen
semea kontsideratzen zuen Alemania, eta jarrera permisiboegia erakutsi zuen. Hau da, aberriak zer eskatu, horixe eskaintzen zion, ondo ala gaizki zegoen aztertu barik.
|
|
|
Pobrezia berri horrek kaltetutakoen artean, Caritasek zenbait adibide nabarmentzen ditu: gaixo mentala duen eta laguntzarik jasotzen ez
|
duen
seme baten zama jasaten duten zaharrak, edo herri txikietan bizi diren pertsona zaharrak, gazteenek hirira nola jotzen duten ikusten dutenak, “uhartetxo txiki bihurtzen diren auzo guneak”. Nor dira “azkenak” gure gizartean?
|
|
|
Gainera, 14 urtetik beherako 800.000 adingabek telebista ikusten dute gaueko 10en ondoren, eta 6 urtetik beherakoen %10 telebistaren aurrean dago 21:00ak eta gero. CEACCUk deigarri egiten du 10 familiatik 4k ez dutela mugarik jartzen haurrek telebista ikusteko duten denboran, eta% 30 inguruk ez
|
dutela
seme alabekin ikusten dutenari buruz hitz egiten, edo ikusten badute ez diotela kasurik egiten. Bien bitartean, 6 eta 12 urte bitarteko haurren gurasoen %40k ez du kanalez aldatu edo telebista itzali egiten du adin txikikoarentzat egokia ez den programa bat ikusten ari badira.
|
|
|
Izan ere, ama nahiko emazte isila zen, umila. Bizitza lanean pasa
|
zuen
semea hazi ahal izateko. Gaur egun, ez zuten gehiago elkarren berririk, eztabaida bortitz batez hautsi zituen beraien arteko harremanak.
|
|
|
Lehenengo amak, gero aitak, eta gero nik. Baina eurek mediku nahi
|
zuten
semea, eta nik esan nien ezetz, ziklista zetorrela.
|
|
|
Gero, Gino eurengana hurreratu, eta besoa jarri zien sorbaldan, azalduz halako bizikleta batekin oso kontuz ibili behar dela, lagunok, ez delako
|
zuen
seme alaben bizikletaren gurpila aldatzea bezala ze, pentsa, honekin irabazi nuen azken Milan San Remo, eta gurpila askatzerakoan tentuz ibili behar da, lagunok, koroaren hortzak ukitu barik edo erradioen tentsio puntuari kalte egin barik, hau ez delako jostailu bat, e, lagunok.
|
|
2005
|
|
|
Gurasoek presa handia izan ohi
|
dute
seme alabek hainbat gaitasun eta ezagutza bereganatzeko, hala ere, haurtzaroa luzatzea garrantzizkoa da.
|
|
|
Emilik, bestalde, ez
|
zuen
seme alabarik izan, eta horrek are gehiago bultzatu zuen Inesekin zituèn harremanak estutzera, izebatzat ez ezik, neskaren bigarren amatzat baitzuen bere burua: motibo bat gehiago gonbit haiek onartzeko, familia hartako beste kide bat baitzen, azken buruan, lotan ere geratzen zena inoiz.
|
|
|
Hain zuzen, euskaldunak bizi diren parabisu hori betidanik begiratua izana da edozein kutsaduratik. Uhain pareko hitz zerrenda bat botatzen du Dibarrart ek, lehenik Satan, deabru nagusia,
|
dituen
seme guziekin eta gero pagano mota guziak, Arriano, Kristoren jainkotasuna onartzen ez zuena, ahantzi gabe mairuak Euskal Herrian gaindi ibiliak.
|
|
|
Edonola, esan beharra dago ondorengo dekretuen bidez, lorpenak egon zirela: emakumeak karrera judiziala ikasi ahal izan zuten, lan berdinarengatik soldata berdina kobratzen hasi ziren, ezkondutako emakumeak lan egiten segi zezakeen nahi bazuen edo bere kontratuari amaiera eman diru kopuru jakin bat ordainduz, haurdun zegoen emakumeak baja har zezakeen 1 urte arteko iraupenarekin, aitak ezin
|
zituen
seme alabak adopzioan eman amaren baimenik gabe, adinez nagusiak eta 25 urtetik beherakoak ziren emakumeek etxea utz zezaketen gurasoen baimenik gabe, senar lizentzia desagertu zen, emakumeak ez zuen bere nazionalitatea galtzen ezkontzerakoan, merkataritzan jardun zitekeen, ez zuen senarraren baimenik behar ondasun eta herentziekin nahi zuena egiteko, etab.
|
|
|
Zerorren begiekin ikusi zenuke.
|
Baduzu
seme alabarik?
|
|
|
Ez
|
dut
semerik edo alabarik, nahi. Ez naiz horretarako jaioa.
|
|
2006
|
|
|
Hildakoak ez
|
bazuen
seme alabarik, ezta ondorengorik ere, arbasoek (guraso, aitona amonak, etc.), gurasoek lehen lehenik heredatu dutela, seme alaba eta gainerako ondorengoen herentzia ondasunen erdia jasotzeko eskubidea dute, baldin eta herentzia jasotzen ez badute hildakoaren ezkontidearekin; honelakoetan, guraso edo arbasoen senipartea herentziaren herena izango da.
|
|
|
Gurasoek zailtasun asko
|
dituzte
seme alabei jaten emateko eta irakasteko
|
|
|
Haurrak ez du bere lagun multzoa galdu behar: gurasoek ikastetxeberera eraman behar
|
dituzte
seme alabak eta lehen zituzten lagun berakizan behar dituzte: oso garrantzitsua da hori.
|
|
|
Alderdi honi loturik, aipamen berezia merezi
|
dute
seme edo alaba adoptiboarekiko igurikimenek. Haurraren adina, itxura, aurpegiera, arraza, ohiturak, nortasuna, etab., oso modu zehatzean imajinatuko dira, modu kontziente edo inkontzienteagoan,, haur ideala?
|
|
|
Segundo hamarren batzuetan pentsatu du traktorehaietara antxintxika eginez gero beraien atzean babestu ahal izango dela beharbada.Gizon gazteak pistolarik ez duela oraindik atera ikusten du emakumeak. Bihotztaupada ozenak nagusitzen zaizkio bular barnean, baina ez da horretaz ohartzen.Oraindik eskutik oratuta
|
duen
semeari ezer ez gertatzea da bere ardurarik handienatraktoreetarantz arineketan jo baino lehen. Horregatik apartatu du bere ondotiksemeak ulertu ez duen mugimendu apur bat zakar batez.
|
|
|
Bestalde, seme alabengatiko kenkariak zergaren kuotara aldatzea aurreikusten du Gobernuak. Horrek esan nahi
|
du
seme alaben kenkaria lineala izango litzatekeela zergadun guztientzat, eta ez orain bezala, errenta altuenak gutxiago irabazten dutenak baino gehiago murrizten direla. Etxebizitza erostea Azpimarratu behar da, halaber, erreformak ez dituela aldatuko ohiko etxebizitza erosteko pizgarriak, baina alokairura zabalduko dituela.
|
|
|
Hala ere, adierazi du oraindik ez duela ondorioen gaineko ondoriorik. Lehenengo koilara Elikaduran egindako lehen urratsek eragina
|
dute
seme alabaren etorkizuneko osasunean; izan ere, haurdunei edo bularreko haurrei emandako zenbait osagarrik eragin erabakigarria dute kardiopatiak, diabetesa, obesitatea, hezur metabolismoa, immunitate sistema, garapen kognitiboa eta buru osasuna bezalako konplikazioen arriskuan. Europako azterlanaren koordinatzaile Berthold Koletzkok, Municheko Unibertsitateko ikertzaileak, dio lortutako datuekin lortutako ebidentziak erabilgarria izan behar duela giza garapenaren garai goiztiarrenetan aplikatzeko nutrizio programa berriak ikertzeko.
|
|
|
Zer egiten dugu orduan, beste aldera begiratu? Gurasoek erabaki behar
|
dute
semeak edo alabak gaixo kroniko baten gutuna hartzen ote duten jaiotzen direnetik edo edozein haur osasuntsu bezala hazten uzten dioten gaixotasuna pasatu arte. Pentsatzen dut Europan eztabaida honek ez duela zentzurik, seme alabak gurasoen gizarte segurantzatik babestuta geratzen baitira.
|
|
|
Laguntzailea ezkontidea bada, ez da beharrezkoa ezkontideak adin eta pentsio baldintzak betetzea. Laguntzaile gisa onartuko da% 45eko edo gehiagoko ezgaitasuna
|
duen
seme alaba. Plazen salmenta mailaka hasiko da.
|
|
|
Espainian 800.000 bikote inguruk arazoak
|
dituzte
seme alabak izateko; mundu mailan, bikoteen %15i eragiten diete ulertzeko arazoek. Kasuen %30ean, gizonen ernalezintasuna da arrazoia (beste %30 emakumeen ernalezintasunak eragiten du, eta %40 kasu mistoak dira), Mercedes Marcos Madrilgo La Paz unibertsitate ospitaleko Andrologia eta Ugalketa Zerbitzuko buruak azaldu duenez.
|
|
|
Prebentzio beharra Jesús Garcíak familien barruan prebentzioaren beharra azpimarratu zuen, eta familiako “maisutzara” itzultzearen alde agertu zen; izan ere, hezkuntzan duen permisibitateak “kontrolik eza” eragiten du, batez ere “frustrazioarekiko tolerantzia txikia” duten gurasoen artean. Kasu horietan, gurasoek “hiper erantzunak”
|
dituzte
seme alaben probokazioen aurrean, eta horrek tratu txar fisiko eta emozionala eragiten du, gehitu zuen. “Seme alabez harro gaude, baina ez gara haiekin hitz egiten ari”, kexatu zen García, zenbait balio transmititzearen alde, hala nola gaitasuna, bizikidetza, jarrerak, autokontrola, autoestimua eta “utopiaren zentzua”.
|
|
|
Joera aldaketa Txostenaren arabera, joera aldatu egin da; izan ere, tradizionalki, seme alabak ardurapean zituzten familia ugariek zuten pobrezia handia. Gaur egun, pobrezia tasa% 40,3ra iristen da guraso bakarreko guneetan; mendekotasuna
|
duten
seme alabarik ez duten etxeetan, berriz,% 18,9ra iristen da, eta ardurapean seme alabak dituztenetan,% 22,7ra. Portzentaje horiek zenbait faktoreren mende daude; besteak beste, Flaquer ek aipatu zuen gurasoetako batek ez dituela ordaintzen mantenu pentsioak dibortzio edo banantze kasuetan.
|
|
|
Alexander? Victoriak
|
ukan
seme bat. Ez dut sekula jakin Victoriak seme bat ukan zuela, baina arrunt posible da.
|
|
|
Ama aurreko urtean hil zitzaion, eta bera, 52 urterekin, Londresko betiko etxean bizi zen, hirugarren aldiz ezkonduta. Aurreko bi emazteekin ez
|
zuen
seme alabarik izan, baina hirugarrenarekin zortzi izan zituen, eta diru kontuak sekula baino okerrago zihoazkion...
|
|
|
Legeen zorroztasuna zegoen han zalantzan, eta parrizidioa gogor zigortu beharra. Zer gertatu behar
|
zuen
seme alabei gurasoen ondasunak eskuratzeko presa sartzen hasten bazitzaien. Erromako aberats eta nobleen artean izan ziren hainbat" istripu", oinordekotza azkarrago eskuratzeko eginak:
|
|
|
Jendeak beren etxeetara itzuli arte ez genuen berriz ikusiko. Domingoren lanbideak semeordea liluratzen bezainbat
|
zuen
semea nardatzen eta malerusten. Gazteluan geldituko ote zen, gainerako guztiak bezala, emanaldi hauetako zeremonia maisua bere aita izan ez balitz?
|
|
|
Zapategia etxeko beheitian zuen, eta etxeko beheitiko eskailerapean, berriz, barrika Jurançongo ur gorriz betea. Jehanek ez
|
zuen
seme alabarik, eta gaizki bizi zuen. Mozkortzen zenean, bortizki erabiltzen zuen bere emaztea, ukabil eta ostikoka.
|
|
|
Ondarroako semea, elizako artxibategiaren arabera. Joseph Egurrola ontziolako ugazaba hiltzean, haren tokia bete
|
zuen
seme zaharrenak, Ondarroako kofradiako paperen arabera. Erregeren mandatuen beherakada zela eta, hondoa jotzeko zorian egon zen ontziola.
|
|
|
• Itzultzeko asmoa edo itzuleraren mitoaren eragina. Itzultzeko asmoa
|
duenak
seme alabek euskara ikasteari ez dio garrantzirik ematen. Asmo hori, baina, kasu askotan ez da betetzen, eta haurrek euskara ikasteko aukera galtzen dute.
|
|
2007
|
|
|
Argi dezagun, ezer baino lehen, seme alabek alde egitearen ondorioz gurasoek estreinatu berri duten independentzia ez datzala askatasun espazio edo uneak erdiestean, norberaren barne askatasuna konkistatzean baizik, bere poeman Kahlil Gibran ek dioen Zure seme alabak ez
|
dituzu
seme alaba dioenak egia dela ezagutzeko, nozitzeko: haiek ere izan behar dute beren bizitza, gurasoek berea duten hein berean.
|
|
|
Bestetik, haurren %61ek Sarean sartzen direnean bakarrik ohi daudela aitortzen dute eta gurasoen %35ek ez
|
dute
seme alabak begiratzen hauek Interneten sartzen direnean.
|
|
|
Beraz, X kromosomarekin lotuta doan gaixotasunen baten eramailea den emakumeak gaixotasuna
|
duen
seme bat izateko% 25eko arriskua du.
|
|
|
Orain artekoan, 1940tik 1950era bitartean nagusi izan zen sozializazio eredutradizionala azaldu dugu. Horren arabera, gurasoek eragina
|
zuten
seme alabengizarte portaeran (Shaffer, 2002).
|
|
|
V. kapituluan ikusi dugunez, gurasoek eragin garrantzitsua
|
dute
seme alabengizarte ezagutzaren garapenean. Nazio identitateari dagokionez, gurasoek eraginaizaten dute.
|
|
|
Horrekin batera, saiatu behar
|
dute
seme alabek izaera kritikoa gara dezaten, gurasoengandik eta beste bide batzuetatik jasotzen dutena balioets dezaten.
|
|
|
Asko munduan bezala baziren jaun andre batzuk.
|
Bazuten
seme bat. Handitu zenean aitak ez zuen ernea atzematen, nahiz eta eskoletan atxiki zuen.
|
|
|
Asko munduan bezala baziren jaun andre batzuk.
|
Bazuten
seme bat. Zerbitzurat joateko adina [etorri] eta partitzen da pena handi batekin.
|
|
|
Denboraz Kanboko inguruetan [kausitzen zen] jauregi bat Beltzuntz deitzen zena. Jauregiko nagusiak
|
bazuen
seme bat bakarra. (155 or.)
|
|
|
Denboraz Kanboko inguruetan jauregi bat Beltzuntz deitzen zena [kausitzen zen]. Jauregiko nagusiak
|
bazuen
seme bat bakarra. (155 or.)
|
|
|
zena. Jauregiko nagusiak
|
bazuen
seme bat bakarra. (155 or.)
|
|
|
Behin [bazen] asko munduan bezala alargun bat.
|
Bazuen
seme bakar bat. Hain ona zen bere amarentzat non maite zuten elkar ezin erran bezala.
|
|
|
Asko munduan bezala bazen ama bat.
|
Bazuen
seme bat eta arras poliki [bizi
|
|
|
Behin batez baziren jaun andre batzuk.
|
Bazuten
seme bat eta aita [zuen] untzietako kapitaina eta seme hura beti igortzen zuen bere amak eskola hartzerat. (69 or.)
|
|
|
Bildurrik ez baluke galduko duela etxaguntza, eta atsekabe asko eman diezaiekete gurasoei; baina hauek daukatenean eskubidea eta aukera [emaTEKO gura
|
duenari
seme alaben artean, ekarri eragingo diete lotsa, eta gordeko dira dongaro bizi izatetik. (Dialogo III, 69 or.)
|
|
|
Funtzionamendu erraza Haurtzaindegiko txartelak ezartzeko prozesua oso erraza da. Langileak erabakiko du zein haurtzaindegitara bidali nahi
|
dituen
seme alabak, eta enpresa jaulkitzaileak kudeatuko du ikastetxea bere sarean sartzea, oraindik atxikitakoen zerrendan ez badago. Zerbitzua kontratatu ondoren, txartel pertsonalizatuen taloitegiak bidaltzen dira lantokira, enpresaren eta langilearen izenekin, enpresak zehaztu duen laguntzaren zenbatekoa adierazita.
|
|
|
Ardurapeko seme alaba edo etxean hartutako adingabe bakoitzeko: Hilean 24,25 euro ordainduko dira 18 urtetik beherako seme alaba bakoitzeko edo% 65etik gorako minusbaliotasuna
|
duen
seme alaba bakoitzeko. Diru kopuru hori jasotzeko, urteko errenta ez da 9.091,99 eurotik gorakoa izanen.
|
|
|
Osasun Ministerioak Haur eta Gazteen Psikiatriako espezialitate berria onartu behar du Espainiako osasun sisteman, psikiatrek eta buru arazoak
|
dituzten
seme alabek osatutako plataforma baten eskakizunaren arabera. EBko herrialde gehienetan haur eta gazteen psikiatrian espezializatu nahi duten medikuek psikiatriarengandik bereizitako espezialitate bat egin behar dute, eta horrek, azkenean, eragina du haur eta nerabeentzako asistentzia psikiatrikoaren kalitatean, kolektiboaren arabera.
|
|
|
Semenaren “kalitate txarra” dela eta, lagundutako ugalketa erabiltzen duten 28 urtetik beherako gizonen %70 inguruk ezin
|
du
seme alabarik izan modu naturalean, Marisa López Teijón doktoreak azaldu duenez. Marisa López Teijón aditua da lagundutako ugalketan eta Madrilgo Enbrioi medikuntzako Zentroko aholkularia da.
|
|
|
Gaur egun, koloratzaileen segurtasuna berrikusten ari dira, eta horien datu toxikologikoak zaharrenak dira, Europar Batasuneko legerian ezarritakoa betez. Bai EFSAk, bai Elikadura arloko Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziak (AESAN) hiperaktibitatea
|
duten
seme alabak dituzten gurasoei ohartarazten diete zazpi urtetik beherako haurren% 3k, gutxi gorabehera, beren sintomak hobetu egin daitezkeela, aipatutako koloratzaileak dituzten produktuak beren dietatik kenduz. Hala ere, azpimarratu dute haurren hiperaktibitateari lotutako portaera nahasteak zenbait faktoreri lotuta daudela (genetikoak, ingurumenekoak edo hezkuntzakoak), eta horrek esan nahi du koloratzaile horiek ezabatzeak ez duela inolako hobekuntzarik eragingo.
|
|
|
Hala ere, prestazio horrek progresiboa izan lukeela uste dute, eta seme alaben kopuruak gora egin ahala handitu egin litzatekeela. “Hori oso zentzuzkoa da; izan ere, erditze anizkoitzagatiko prestazioa planteatuta dago, unibertsala da, eta
|
duen
seme alaba kopuruaren arabera hazten da”, azaldu du Eva Holgado FEFNko lehendakariak. Nolanahi ere, Federazioak uste du “ume txekea” 3.500 euroraino gehitzeak “batez bestekoa baino seme alaba gehiago izatea erabakitzen duten familiei babesa ematen diela, horiek baitira belaunaldi erreleboari laguntzen dioten bakarrak”, eta Espainia Europako rankingean, familia politikari dagokionez," duin" bihurtzeko beste neurri batzuekin batera etortzea espero du.
|
|
|
Lan hori Gizarte Segurantzako Etxeko Langileen Erregimen Bereziak arautzen du, eta, printzipioz, gainerako langileen antzeko prestazioak eskaintzen ditu: Eskubidea dute osasun laguntza, aldi baterako ezintasuna edo ezintasun iraunkorra, amatasuna, erretiroa eta beren kargura
|
duten
seme alabengatik familia onurak jasotzeko. Kontua da prestazio horiek ez zaizkiela gainerako langileei bezala eskaintzen.
|
|
|
Britainiar ikerketa berri batek dioenez, umetatik gurasoak desesperatu zituzten helduek probabilitate handia dute janari mota berriak probatzeko gogo handirik ez
|
duten
seme alabak izateko. Ez da justizia poetikoa, baizik eta elikadura neofobia (elikagai ezezagunei beldurra) kasu askotan heredatzen den ezaugarria dela.
|
|
|
Herentziazkoak ez ziren elikadura neofobiaren kasuak ingurumen faktoreei egotzi zizkieten ikertzaileek. Cookek ez zuen ikertu haurren neofobia maila bakoitzean zer elikagai faktorek parte har zezaketen; hala ere, susmoa du gurasoek seme alabekin hitz egiteko duten moduak zerikusi handia
|
duela
seme alabek beren dietan gertatzen diren aldaketen aurrean nola erreakzionatzen duten. «Batez ere, gurasoek beren haurrekin nola negoziatzen duten jaki berriak probatzeko eskatzen ari zaizkienean», adierazi du Cookek.
|
|
|
«Marokon, adibidez, lehen haurdunaldiko batez besteko adina 16 urtetik 21era igaro da», dio Díezek. «Ezin
|
dituzu
seme alabak ondo zaindu, gazteegia bazara» bezalako esaldiak jaso ziren kontsultan. Estimazio kulturalak Familia plangintzako estrategien beharra justifikatuta, kontsultatutako emakume etorkinek arrazoitu zuten ugalkortasun handiagoa zegoela eskualde pobreenetan eta landa inguruneetan.
|
|
|
Lau hitzaldi antolatu dira, eta horiek honelako galderei erantzuna ematea dute helburu: Alabak euskaraz egiten du eta ez diot ulertzen, zer egin?; Ez
|
ditut
semearen etxerako lanak ulertzen, nola lagunduko diot?; Zergatik da inportantea alabak euskara erabiltzea?... Lehenengo hitzaldia martxoaren 15ean, 17:15ean, izango da Sondikako Kultur Etxean.
|
|
|
–Ulertzen dizut. Latza behar
|
du
semearenak.
|