|
2017
|
|
|
Eta halaxe, ordubete geroago, bazkaria amaitu berritan Azoka Plazako hotelaren jangela txikian,
|
urteetan
aurrera zihoan andere bat sartu zen jangelan, dotore jantzia eta jakingurazko begiradaz. Berarengana hurbildu, nire burua aurkeztu eta prest nintzela berarekin batera bilduma ikusteko esan nion.
|
|
|
Aurretik ere arazoak zituen, askotan kale egiten baitzion, baina gerra pizteaz batera itsu geratu zen. Bere asmoa zen, nahiz eta hirurogeita hamasei
|
urte
izan, Frantziako frontera joatea, baina armadaren jazarraldiak 1870ekoak baino motelagoak izanik, aitak disgustu handia hartu zuen, eta hortxe hasi zen ikusmena galtzen. Nolanahi ere, gaitz horretaz aparte, aita osasuntsu dago; duela gutxi arte orduak eta orduak ibiltzen zen paseoan, eta bere ehiza kuttunari ere ez zion muzin egiten.
|
|
|
Pieza baliotsua saldu genuen, Rembrandt-en grabatu bat. Antikuarioak milaka marko eskaini zizkigun, eta pentsatu genuen horiekin zenbait
|
urtez
iraungo genuela. Baina, badakizu, dirua urtu egiten da...
|
|
|
Hiri txiki honetako inori ez lioke gure aitak bere altxorrak erakutsiko, ez baiteritze aski duin ikusten horretarako... eta horren sutsuki maite ditu bere laminak ezen bihotza hautsiko litzaioke jakingo balu dagoeneko desagertuak direla bere eskuetatik. Dresdeneko grabatuen bildumako zuzendari zaharra hil zenetik, eta igaro dira
|
urte
batzuk ordudanik, zu zara bere bilduma ikusteko ohorea duen lehena... Horrexegatik, zinez eskatzen dizut...
|
|
|
Gaur arte ez diogu bere plazera lapurtu; bera zoriontsu da arratsaldero bere karpetak hiru orduz darabiltzanean esku artean, pertsona batekin arituko balitz bezala hitz egiten dio pieza bakoitzari. Eta gaurkoa... gaurkoa bere bizitzako egunik zoriontsuena izango litzateke, aspaldiko
|
urtez
baitago zain bere piezarik kuttunenak aditu bati erakusteko. Mesedez eskatzen dizut... ez ezazu bere zoriona hondatu!
|
|
|
Gizon honi esker orain badakizue zenbat balio duten nire laminek. Haserre egin didazue beti diru guztia bildumara bideratzen nuelako; egia da, hirurogei
|
urtetan
ez garagardorik, ez ardorik, ez tabakorik, ez bidaiarik, ez bisitarik antzokira, ez libururik... beti aurrezten eta aurrezten aritu izan naiz obra hauek eskuratzeko. Baina ikusiko duzue ni ez naizenean:
|
|
|
Eta hori esateaz batera bere eskuek maitekiro laztandu zuten, bizirik baleude lez, aspalditik hutsik zeuden karpetak. Ikaragarria zen eta, aldi berean, hunkigarria, izan ere, gerrako
|
urte
guzti hauetan, ez nuen inoiz espresio hain absoluturik, hain aratzik, hain dohatsurik hauteman alemaniar baten begitartean. Zaharraren alboan emaztea eta alaba zeuden, maisu alemaniarren estanparen irudi femeninoak ziruditela.
|
|
|
" Ez daukat errubi gehiago. Begiko zafiroak baino ez zaizkit geratzen, Indiatik ekarri zituzten duela mila
|
urte
baino gehiago. Kendu egidazu zafiro bat eta emaiozu gazteari."
|
|
|
Nondik natorren kontatuko dizut, izan ere, arte saltzaile lez ibili izan naizen hogeita hamazazpi
|
urtetan
gertatu zaidan gauzarik bitxiena da. Agian jakingo duzu zer gertatzen ari den gaur egun artelanen salerosketetan diruaren balioa gasa airean bezala desagertzen ari denetik:
|
|
|
Eskutitzok harrigarria bada ere duela hirurogei
|
urte
bidaliak ziren. Bezero honek jeneroa erosi zien nire aitari eta baita aitonari ere, baina bildumagile lanetan neramatzan hogeita hamazazpi urteetan, oroimenak huts egiten ez badit behintzat, ez zuen sekula gure denda zapaldu.
|
|
|
Eskutitzok harrigarria bada ere duela hirurogei urte bidaliak ziren. Bezero honek jeneroa erosi zien nire aitari eta baita aitonari ere, baina bildumagile lanetan neramatzan hogeita hamazazpi
|
urteetan
, oroimenak huts egiten ez badit behintzat, ez zuen sekula gure denda zapaldu. Itxura baten, gizon eszentrikoa zen, antigoalekoa eta originala, Mendel edo Spitzweg en koadro batetik ateratako alemaniar horietako bat, probintzietako hiri txikietan, gaur egun ere, nonahi aurkitu daitekeen ale bakan arraro bat.
|
|
|
Baso eta ekonomia kontseilari erretiratua, teniente erretiratua, lehen mailako burdinazko gurutzearekin kondekoratua. Hirurogeita hamarrean erretiratuta bazegoen, bizirik bazen, ezinbestean, laurogei
|
urte
izan behar zituen. Baina pertsona aurreztaile orijinal eta absurdo hau jakinduria handikoa zen lamina zaharren bildumagile bezala:
|
|
|
irizpide onekoa zen eta gustu finekoa. Duela hirurogei
|
urte
egin zituen enkarguei begira nengoela, hauetako batzuk zilarrezko diruarekin kontabilizatuak, jabetu nintzen probintziano txiki honek, xilografia aleman ederrenenak merke asko eta zarata handirik egin gabe eskuratu zitezkeen sasoian, kobrezko grabatuen bilduma eder bat zuela, zorri aberatsen bilduma arranditsuen inbidiarik ez zuena. Guri bakarrik mende erdian zehar erosi zigunak balio ikaragarria zuen, eta pentsatzekoa da eskuraketa gehiago egingo zituela beste zenbait enkante eta antikuarioetan.
|
|
|
" Egon badago ipuin egokiagorik umeei kontatzeko!
|
Urte
askotako irakaspen arduratsuak zapuztu dizkidazu."
|
|
|
Atsedena hartu nuen, azkenean, karpeta iruzurtiak alboratu zituztenean eta zaharrak lekutxoa egin zuenean mahaian kafe hartzeko. Nolanahi ere, ezin alderatu daiteke hartu nuen lasaitua karpetak alboratuak izateagatik agurearen bozkario zalapartatsuaz, hogeita hamar
|
urte
gaztetu zen gizon horren euforiaz.
|
|
|
Gaizki ulertu zidala esan nion, ez nintzaiola ezer saltzera etorri, kasualitatez heldu nintzela auzora eta ez nuela aukera galdu nahi berari bisitaldi bat egiteko, kontuan izanda, bidenabar, gure etxearen bezeroa izan zela makina bat
|
urtez
eta, gainera, Alemaniako bildumagile gailenetakoa ere bazela. Azken hitz hauek esateaz batera," Alemaniako bildumagile gailenetakoa", aldaketa arraroa sumatu nuen agurearen bisajean.
|
|
|
Albertinan edo ditxosozko Paris horretan baino ikusi ez daitekeen zerbait... Bai, hirurogei
|
urtez
ibiliz gero bildumak egiten gauza asko lortu ahal dira, kalean botata ez dauden gauzak alegia. Luisa, emadazu armairuko giltza!
|
|
|
Zure izate osoa oroitzapen eskasetan bilakaturik geldituko litzateke. Ehun pertsonatik gorak gogoratuko zintuzke zure heriotzaz berrogei
|
urte
geroago ere, baina benetan, hor sakon sakonean, inork ez luke jakingo nor izan zinen.
|
|
|
Udazkena zen,
|
urte
bat pasatu zen jada ondoko pinudiari gertatuaz geroztik, eta ia ahaztuta genuen. Goiz hotza zen, behe lainoa zegoen mendi artean, eta urrunean entzun genuen kamioi hotsa hurbiltzen, heriotzaren hotsa.
|
|
|
Goiz hotza zen, behe lainoa zegoen mendi artean, eta urrunean entzun genuen kamioi hotsa hurbiltzen, heriotzaren hotsa. Aurreko
|
urtean
ikusitakoa bezala izan zen. Lurretik atera, kamioi batera igo eta handik eramaten gintuzten.
|
|
|
inork ez zekien zehazki nongoa zen; inongoa baldin bazen. Hartaz zekiten bakarra, oso urrutiko herri batekoa zela, eta duela hogeita hamar
|
urte
, Moërgellera ailegatu baino lehenago, gaileta fabrika batean egin zuela lan. Besterik ez.
|
|
|
Ezagutzen zuen berak ere maiteminaren kolorea, eta aspaldi zegoen semeari noiz tokatuko zain. Antzeko adinez maitemindu zen bera ere, hamalau
|
urterekin
, eta orduan ere mundua marrubi kolorekoa iruditzen zitzaion.
|
|
|
Begirada hark zerbait esan nahi zuen, zerbait garrantzitsua. Hamabost
|
urte
zeramatzaten Maialenek eta bere amak herri hartan eta inoiz ez zion Maialenek horrelako begiradarik zuzendu. Begirada hura berezia zen, hain berezia azken bi orduetan Balben geldiarazi zuela.
|
|
|
Nola milaka
|
urte
lehenago behinolako Errege Ataulfo bisigodoa, bere nano txantxalariaz barrezka etengabe aritu eta, kasualitatez Dubio izena zuen nano ñimiño horrek, Hispania penintsularen ekialdeko errekasto batean, beretaz barre eginagatik mendeku hartuta, zintzurra ebaki zion. Bizkarretik, 75 hain zuzen ere.
|
|
|
Gainera ohitzen joan behar gaituk. Azken
|
urte
hauetan gero eta jende gehiago hiltzen ari duk.
|
|
|
Puskasek ez zuen ezer erantzun hileta hastera baitzihoan, baina bere lagunak esandakoak hogei
|
urte
atzeratu zuen bere pentsamendua, 1942ko negurarte.
|
|
|
Nola ahaztu gertakari hura? Hogei
|
urte
pasatu eta gero ere lotsa sentitzen zuen Puskasek. Bere herriaz ez, herritarrez.
|
|
|
Tragoak eskuetan hartu eta herriko jendeari begira geratu ziren. Zenbat aldiz errepikatu zen eszena hura azken
|
urteetan
–Askotan.
|
|
|
Gehiegitan. Azkeneko
|
urteak
zorigaiztokoak izan ziren. Puskas tabernan zeuden herritarrei arretaz begiratzen ari zen.
|
|
|
Non arraio ote zen Dubio?
|
Urteetan
, gixon maskal hartan erreparatu ez zutenek, haren bila hasi zen ero moduan. Hortaz, jendea laster ka ikus zitekeen pabilioi, bulego eta aparkalekuetan barrena.
|
|
|
Zein azkar doan denbora. Badirudi ezkontza eguna atzo izan zela, baina bi
|
urte
igaro dira ordutik. Etxean ere oso ondo konpontzen gara elkarrekin, umeak edukitzeari buruz hitz egin genuen bart gauean baina ez zait momentu egokia iruditzen gizarteko egoera nola dagoen ikusita.
|
|
|
Pentsatzen dirau orain. 5
|
urte
daramatzate elkarrekin, 5 urte... Igandeetan futbola ikusten du senarrak, tabernan lagunekin.
|
|
|
Pentsatzen dirau orain. 5 urte daramatzate elkarrekin, 5
|
urte
... Igandeetan futbola ikusten du senarrak, tabernan lagunekin.
|
|
|
Eta bere onetik aterata, sexu praktikan aritzen dira.
|
Urteek
adierazten duten maisutasunez. Ez dauka zoko idiskoturik Joxeanek Maiterentzat.
|
|
|
Joan egingo da.
|
Urteetan zehar
eraikiz aritu den etxe hura, lan hura, gizon hura, mundu hura... atzean utziko ditu denak. Atetik ateratzean hego bi hazi balitzaizkio lez sentituko da.
|
|
|
Udaberri asko igaro dira aitonaren izterretan esertzen nintzenetik eta gaur egunera, gehiegi agian. Nire bizitzako azken
|
urteotan
etortzen zaizkit kontu zahar guztiak berriz burura, aitonaren hitz goxoak suaren inguruan dantzan ikusten ditudanean, mutiko gaztetxo bat nintzeneko garaietan moduan. Jendeak dio mundu hontan egoten jarraitzeko egunak bukatzear dituzunean agertzen direla zure bizitzako oroitzapenik politenak.
|
|
|
galdetu zion mutikoak. Zuhaitz hau beti egon da hemen, inork ez daki zenbat
|
urte
dituen. Jainkoek landatu zutela diote orain dela milaka urte.
|
|
|
Zuhaitz hau beti egon da hemen, inork ez daki zenbat urte dituen. Jainkoek landatu zutela diote orain dela milaka
|
urte
.
|
|
|
Nekatuta zegoen. Egunak ziren goizaldean esnatzen zela amesgaizto haren erruagatik,
|
urteak
. Giharrak gogortuta zeuzkan.
|
|
|
Ezin zion aurre egin eta pixkanaka pixkanaka itzaltzen ari zela sentitzen zuen. Ez zeukan inor inguruan arazo horretan laguntzeko; semeak hirira joan zitzaizkion aspaldi lanera eta bere Kattalin maitea zazpi
|
urte
lehenago eraman zuen gaixotasun batek. " Zenbat urte daramatzat lo ondo egin gabe?
|
|
|
Ez zeukan inor inguruan arazo horretan laguntzeko; semeak hirira joan zitzaizkion aspaldi lanera eta bere Kattalin maitea zazpi urte lehenago eraman zuen gaixotasun batek. " Zenbat
|
urte
daramatzat lo ondo egin gabe, hamar, hamabost" galdetzen zion bere buruari.
|
|
|
Pauso geldoz eta elur gutxien zegoen lekuetatik plazarantz bideratu zen Puskas.
|
Urteak
ez ziren alferrik pasatu, baina oraindik plazarako bidea egiteko gai zen.
|
|
|
Besteak hirira joan ziren herria abandonatuz. Maialen berez ez zen herrikoa, hamabost
|
urte
lehenago joan zen bere amarekin herri hartara. Eskatutako ardoa ateratzean, Puskasek, kontu handiz hartu eta mahai baten eseri zen lagunak noiz etorriko zain.
|
|
|
Mahai inguruko aulkietan eserita berriz ere isiltasun astun bat nagusitu zen hiru lagunengan. Isiltasun astunegia, zeuzkaten ehun eta laurogei
|
urteak
baino astunagoak. Begiradak marra infinitu bat ziren airearen unibertsoan.
|
|
|
Guk 28
|
urte
eta maialenek 15 zeuzkan garaian edo guk 30 eta maialenek 15, maialen bazen bertsolari bat 15 urtekin sebastian lizaso eta nerekin etorri eta aurre egiten ziguna, baina jendeak onar zezan erabiltzen zuen esaldia zen: Neska hau, eh neska honek potroak dizkik.
|
|
|
Guk 28 urte eta maialenek 15 zeuzkan garaian edo guk 30 eta maialenek 15, maialen bazen bertsolari bat 15
|
urtekin
sebastian lizaso eta nerekin etorri eta aurre egiten ziguna, baina jendeak onar zezan erabiltzen zuen esaldia zen: Neska hau, eh neska honek potroak dizkik.
|
|
|
Identifikatzen dut baita ere nik bizi izandako gauza batzuekin. Hamabost
|
urterekin
bertsotan hasi, eta gainera etortzen zaizu bertso mundua, zure nortasuna eraikitzen ari zara eskaparatean, eta gero bide bat egiten duzu, pertsonalizazio bide bat, sakontze bide bat, nik Maialen bide horretan ikusten dut eta emozionantea iruditzen zait. Lagun dudan aldetik ikustea nola eboluzionatzen ari den bere bertsogintza, lurrale berrien bila ari den, ahots ezberdin baten bila ari den, eta iruditzen zait ahots hori bera benetan denarekin gero eta gehiago konektatzeko bidea egiten ari dela.
|
|
|
Modu fisikoan, alegia, mendira joanez, eta pentsatuz, eta bueltak emanez, jarrerari, gauzen zentzuari, zure bilakaera hori, eta baita ere oinez denboran zehar. Alegia,
|
urtetatik
gaur egun arte etengabeko kontraesan horretan bide eginez. Oinez bi zentzutan.
|
|
|
Badago elkartasun bat, eta badago talde kontzientzia bat, eta nik uste dut batzen gaituena dela, gauza asko dira, batetik herriz herri eta astez aste eta
|
urtez
urte elkarrekin gabiltzala, plazetan, eta azken batean bertsolaritza elkarlanezko jardun bat da, nahiz eta indibiduala ere baden, baina jardun kolektibo bat da. Eta gu kasik gure lagunekin baino gehiago egoten gara gure bertsokideekin, beraz azkenean gure lagunik minenak gure bertsokideak bihurtzen dira, eta urte guztian elkarrekin gaude, urtetan.
|
|
|
Badago elkartasun bat, eta badago talde kontzientzia bat, eta nik uste dut batzen gaituena dela, gauza asko dira, batetik herriz herri eta astez aste eta urtez
|
urte
elkarrekin gabiltzala, plazetan, eta azken batean bertsolaritza elkarlanezko jardun bat da, nahiz eta indibiduala ere baden, baina jardun kolektibo bat da. Eta gu kasik gure lagunekin baino gehiago egoten gara gure bertsokideekin, beraz azkenean gure lagunik minenak gure bertsokideak bihurtzen dira, eta urte guztian elkarrekin gaude, urtetan.
|
|
|
Badago elkartasun bat, eta badago talde kontzientzia bat, eta nik uste dut batzen gaituena dela, gauza asko dira, batetik herriz herri eta astez aste eta urtez urte elkarrekin gabiltzala, plazetan, eta azken batean bertsolaritza elkarlanezko jardun bat da, nahiz eta indibiduala ere baden, baina jardun kolektibo bat da. Eta gu kasik gure lagunekin baino gehiago egoten gara gure bertsokideekin, beraz azkenean gure lagunik minenak gure bertsokideak bihurtzen dira, eta
|
urte
guztian elkarrekin gaude, urtetan.
|
|
|
Badago elkartasun bat, eta badago talde kontzientzia bat, eta nik uste dut batzen gaituena dela, gauza asko dira, batetik herriz herri eta astez aste eta urtez urte elkarrekin gabiltzala, plazetan, eta azken batean bertsolaritza elkarlanezko jardun bat da, nahiz eta indibiduala ere baden, baina jardun kolektibo bat da. Eta gu kasik gure lagunekin baino gehiago egoten gara gure bertsokideekin, beraz azkenean gure lagunik minenak gure bertsokideak bihurtzen dira, eta urte guztian elkarrekin gaude,
|
urtetan
.
|
|
|
Bai, nik uste dut bertso txapelketa nagusia dela euskal idazle onenek, edo herrialde bateko idazle onenek, literaturzaletasuna sustatzeko egingo dugu lau
|
urtean
behin herrialde honetako idazle onenen lehiaketa bat, goiz batean, ipuin onena nork idatzi. Eta horrek konbokatuko balitu milioika pertsona lehiaketa hori jarraitzera.
|
|
|
Uste dut idazle horiek badakitela goiz horretan ipuin onena idazten duena ez dela idazle onena. Eta ez dela hori beren
|
urte
guztiko jardunaren erakusgarri ere. Baina egiten dutela nolabait ahalegin hori, bueno, lau urtean behin antzezteko nolabait literaturaen gailurra.
|
|
|
Eta ez dela hori beren urte guztiko jardunaren erakusgarri ere. Baina egiten dutela nolabait ahalegin hori, bueno, lau
|
urtean
behin antzezteko nolabait literaturaen gailurra. Nik holako zerbait uste dut dela txapelketa.
|
|
|
Baina benetako literatura ez dela lehiaketa hori. Benetako literatura
|
urte
osoan zehar egiten duten lana dela. Eta benetako bertsolaritza urte osoan zehar plazetan, tabernetan, antzokietan, frontoietan, gertatzen den bertsolaritza hori dela.
|
|
|
Benetako literatura urte osoan zehar egiten duten lana dela. Eta benetako bertsolaritza
|
urte
osoan zehar plazetan, tabernetan, antzokietan, frontoietan, gertatzen den bertsolaritza hori dela.
|
|
|
Eta bestetik nire ibilbidean behintzat bertsoa nire baitan sentitu izan dut bertsoa gero eta gehiago autore bati dagokion zerbait. Ni gehiago sentitu izan naiz azken
|
urteetan
kantautore bat moduan kantatzen duena berari ateratzen zaiona, edo idazle bat moduan, idazten duena sortzen zaiona. Ez diot inoiz zentzurik bilatu beste idazle batekin lehiatzeari, ia norena den nobela hobea.
|
|
|
Nik uste beste bertsolari gehienak bezala iritsi naizela puntu batera bertigo hori handiegia ez sentitzeko. Ez dut gogoratzen azken
|
urtetan
behintzat gainditu nauen eta sorkuntzarako blokeatu nauen amildegia sentitu izan dudanik ia inoiz. Beti izan da kitzikatzen ninduen bertigo sentipen bat, eta sortzen lagundu zidan bertigo sentipen bat.
|
|
|
Ia ia bilatzen ditudan segundu batzuk dira. Ni gogoratzen naiz nire azken
|
urtetan
, eta beharbada nire ibilbideagatik, egoten nintzela aulkian gaia jarzteko zain desiatzen" jarri hidak nei zailena", desiatzen, zerbait zaila sentitzeko, zerbait gehio, ariketa zail bat jar ziezadaten desiatzen, aulkitik jaikitzeko desiatzen.
|
|
|
Niri horrek pentsarazten dit bertsolariak asko elikatu behar duela. Asko jantzi, jende askorekin egon, asko entzun, nik badaukat
|
urte
batzutan hori egin izanaren kontzientzia, asko entzun. Bertsolaria herriz herri dabil, jende asko ezagutzen du, entzun egin behar du, jendeari, egin behar du nolabait esanda tenperatura hartzen egon etengabe, pertsona ezberdinei, jendeari, gizarteko geruza ezberdinei, eta nik uste dut irakurri ere bai, kultura arlotik jantzi egin behar duela, gero zerbait eman ahal izateko.
|
|
|
Kalkulatzen dut joan den 25
|
urtean
egingo nituela 3500 saiotik 4000 bitartean. Horrek esan nahi du, 11 urtean egunero egunero kantatu dudala, egunero toki diferentetan eta egunero publiko diferenteari.
|
|
|
Kalkulatzen dut joan den 25 urtean egingo nituela 3500 saiotik 4000 bitartean. Horrek esan nahi du, 11
|
urtean
egunero egunero kantatu dudala, egunero toki diferentetan eta egunero publiko diferenteari. Nik uste dut beti publiko diferentea aurrean edukitzea badela estimulo bat diferente sortzeko eta horrek garunari ere ematen dio halako martxa bat, halako bizipoz bat.
|
|
|
Eta orduan, nik esan duzten, ba ni bufoi madarikatu bat baino besterik ez naiz, ba ordun jaingoikuan kontra zeoze einbiko da ezta? Eta ideia hortatik atea,
|
urte
jaten," Erregea eta bufoia" eitsie.
|
|
|
Konturatu ginen" performance" bat zela, bertsolariok beti usadioz, duela ehundaka
|
urtetatik
egin izan duguna. Normalean edozein arte motatan sormen momentua bat izaten da eta erakuste momentua beste bat.
|
|
|
Konturatzen zara adibidez, munduan zehar improbisadore gehien gehienek guk bezalaxe, improbisatzen ari direnean, beraien bertsoaren edo, apaldiaren edo koplaren, dena delakoaren bukaera pentsatzen dutela eta hasiera hasieratik guk bezala. Eta esaten dezu, aiba mundu zabalean, eta hainbat kultura eta hainbat mila
|
urtetako
kulturatan ahozkotasunean berdin funtzionatzen zen. Orduan ez genbiltzan hain oker, ez gea hain bereziak, eta hain arraruak, ezta?
|
|
|
Kalkulatzen dut ba joan den 25
|
urtean
egingo nitula ba... 3.500 saiotik 4.000 bitartean.
|
|
|
3.500 saiotik 4.000 bitartean. Eta horrek esan nahi du gutxi gora behera, hamaika
|
urtean
egunero egunero kantatu dudala, ezta?
|
|
|
Guk 28
|
urte
eta Maialenek 15 zeuzkan garaian edo guk 30 eta Maialenek 15, Maialen ya bazan berstolari bat 15 urtekin Sebastian Lizaso eta nerekin etorri eta beno, aurrea egiten ziguna. Baina jendeak onartz dezan erabiltzen zuen esaldia zan:
|
|
|
Guk 28 urte eta Maialenek 15 zeuzkan garaian edo guk 30 eta Maialenek 15, Maialen ya bazan berstolari bat 15
|
urtekin
Sebastian Lizaso eta nerekin etorri eta beno, aurrea egiten ziguna. Baina jendeak onartz dezan erabiltzen zuen esaldia zan:
|
|
|
Zeharkatu zuen herriya eta iriki zan noiz bait hondartzara, eta han, parez pare itsasoa, eta itsaso olatuetan, olatuak osatutako lerroetan, etengabe, bertsoak. Eta gure gazteak zer egin, haiek den denak ikasten hasi zen, bertsoz bertso, errimaz errima, zazpi
|
urte
egin arte. Eta dan danak ikasi zituenian, atzera berriro bere herrira itzuli zan.
|
|
|
Txapelketa nagusiaren finala da gaurkoa, gaur da lau
|
urteko
zita. Gaur izendatuko dugu 2009ko bertsolari txapelduna.
|
|
|
Hemendikan lau
|
urtera
|
|
|
Nik uste izan dugun estrategia hori, hogeita hamar
|
urtetako
estrategiagintza hori, eta gizartean presentzia izateko egin dugun bide hori badela munduko beste kantu inprobisatuen esperientziekin trukatzekoa, beren esperientzietatik ikasi, eta gureetatik beraiek ikas dezaten. Zentzu horretan seguru asko mundu mailan antolakuntza aldetik sendoen edo sendoenetakoa den esperientzia da gurea, eta baita ere gizarte eragin eta gizarte irizpide aldetik sendoenetakoa dena.
|
|
|
Txapelketak gaur egun hartu duen dimentsioa pentsaezina izango zen orain dela
|
urte
batzuk. Eta hori ez da noski gratuitoa eta zorizkoa, hori ondo egindako lan baten ondorioa da.
|
|
|
Eta hori ez da noski gratuitoa eta zorizkoa, hori ondo egindako lan baten ondorioa da. Eta hor Bertsozale Elkarteak hainbeste
|
urtean
egin duen bertsoa sustatzeko lan baten ondorio, herriz herri Euskal Herriko bertso eskoletatik egiten den lanaren ondorio, eta gero komunikabideetan, edo komunikazioan egiten den lanaren ondorio. Baita ere bertsogintzak berak eskaintzen duenagatik.
|
|
|
Autogestioa hitza oso ondo jakin gabe hortan hasi ginen eta gainera erabaki genuen 86ko txapelketaren arrakastaren ondoren gurea ez zela bertsolarientzako enpresa bat, gurea ez zela bertsolarien sindikatu bat, gurea proiektu kultural bat zela eta orduan erabaki genuen bertsolariek bakarrik ez genuela ezer pintatzen eta bertsolari eta bertsozale arteko elkarte bat osatzea, non bai zuzendaritza organuetan eta bai herrialde bakoitzeko zuzendaritzetan, bai bertsolari eta bertsozale, nahasian eta berdinean elkartuko ginen. Eta kultur proiektu horri jarraitzea izan da, azken 22
|
urtetako
lana. Euskal Herri osorako kultur proiektu bat zeinen helburu nagusia den bertsolaritzaren geroa, guk momentuoro erabakitzen dugun bezela ziurtatzea.
|
|
|
Sentipena ez zen, adibidez, bertsolaritzak sorrarazten duena bezalakoa. Gainera, nik ezagutzen ditudan beste generoetan ez dituzte txapelketarako saioak lau
|
urtean
behin antolatzen. Beste generoetan, talde txikitan biltzen dira, maiztasun irregularrarekin eta ikusle gutxi izaten dituzte.
|
|
|
Ahozko tradizioa izan dugu historia gordetzeko, gure ohiturei buruz hitz egiteko, gure arteko interakziorako eta kultura egiteko bide bakarra
|
urte
askotan. Beraz, ahozko tradizioa kultura egiteko baliatu izan dugu gure existentzia denboraren 10etik 9an baino gehiagoan, homo sapiens garaitik.
|
|
|
Konturatu ginen performance bat zela bertsolariok beti, usadioz, duela ehundaka
|
urtetatik
egin izan duguna. Normalean edozein arte motatan, sormen momentua bat izaten da eta erakuste momentua beste bat.
|
|
|
Bertsolariek ez daukaguna da ez oporrik eta ez bajarik eta ez ezer. Nik hori harrotasun ideologikoz ere esan dezaket, joan den 16
|
urtean
egin dudana bakarrik kobratu dudala eta askotan egin dudana ere ez, baina egiten denetik bakarrik kobratzen bada bizitzen oso zaila da. Ezin duzu ezta gaixotu ere.
|
|
|
Ugari ekoizten da, ahobateko kritika onak jasotzen ditu eta, garrantzitsuena dena, jendea du atzetik. 2000
|
urtearen
bueltan izan zuen hasiera boom honek eta izen propio bati lotua etorri zen, Antònia Font talde mallorcarra. Gerora arrakasta izan duten talde andana sortu dira; azkena, Manel.
|
|
|
Une batean ulertu zuen jaioterria antzinako leku bat zela. Bi mila
|
urtean
iraun duen hari bat bazela, telebistaren etorrerak hautsi duena. Biolentziaz hitz egitea ez zetorkion ondo, ez zen bere mundua, baina inposatu egin zitzaion, ezinbestean.
|
|
|
Atzera begirako baten aitzakian, hobeto ezagutu ahal izan dugu Sophie Calle (Paris, 1953). Argazkilaria, idazlea, artista, Modus vivendi erakusketan bildu diote azken 30
|
urteotako
obra. Artea bizitzeko manera edo, zehatzago, manerak, hotz baino beste edozer gisaz utziko zaituztenak.
|
|
|
askoz eraginkorragoa da Huescatik barrenako bidaia, eta merkeagoa. Hain zuzen, lekualdatze horren helmuga izan daitekeen Bartzelonan aurkitu dugu Ánchel Conte idazle aragoitarra, ez alferrik, eta sorterrira egindako joan etorriekin, bertan bizi baita azken
|
urte
luzeotan.
|
|
|
Aragoiera hitz egiten duen jendearen kasuan, salbatu behar da jende hori hizkuntza horrekin". Lurraldearen suntsiketa ezagutu zuen Ainsako
|
urteetan
, programatua. Itxi ziren berrogei eskola hiru urtean.
|
|
|
Lurraldearen suntsiketa ezagutu zuen Ainsako urteetan, programatua. Itxi ziren berrogei eskola hiru
|
urtean
. Familiek behiak saldu, etxeak utzi eta Barbastrora alde egin zuten.
|
|
|
" Egia da kontzientzia linguistikoa handitu egin dela hirietan. Baina herrietan gutxiago hitz egiten da duela berrogei
|
urte
baino. Gainera, hiztun berriek ez dute sinesgarritasunik patrimonialen aurrean".
|
|
|
Esfortzu handia egitetik dator, esfortzu literario, intelektual eta, zergatik ez esan, pertsonal handi bat. 36ko Gerrak Nafarroan egin makurkeriei eskainitako trilogia bat, 1.200 orrialdetik goiti, orduak, egunak,
|
urteak
kendu dizkion proiektu bat, halaber osasun poxi bat. " Akituta, indar hustuta geratu naiz, ondoez handiarekin.
|
|
|
36ko Gerraz idazteko asmoaren antzinakotasuna erakusten duen testu bat aurkitu dugu, La casa del rojo egunerokoan: " Gogoan dut orain
|
urte
batzuk Carlos Pujoli komentatu nion nobela hura: 1937 Iruñeari buruzko nobela.
|
|
|
Inon irakur daiteke, halaber, 2005ean, MSO delako bat zela kontakizuneko protagonista. " Hainbeste
|
urtean
, goitik behera aldatu da proiektua: hasieran nobela nobela zen, Mola jeneralaren eguneroko lapurtuak oinarri zituena.
|
|
|
Hiri Buruzagiarekin zeuden gogoberotuta. Errua Ernest Hemingway idazleak zuen, zehatzago berak idatzitako The Sun Also Rises izeneko nobelak Fiesta izenez ere ezaguna, zeina 1928
|
urtean
itzuli baitzen alemanera. Breslauer apika ez hainbeste, baina Schwarzenbach, bere biografia eta obra ezagututa, identifikatuta sentitu zen ziur nobelako pertsonaiekin, lost generation delakoa irudikatu zutenak.
|
|
|
" Hemingwayk deskribatu zuen atmosfera arnastu nahian" egin zuten bidaia, beraz. Baina, Iruñea
|
urte
osoan izan daitekeen arren festa, maiatza ez da sanfermin, eta bertako argazki gutxi egin zituen Breslauerrek, Schwarzenbachek bueltan ez zion eskaini erreportaje bakar bat. Bidaia hartako argazkiak, oro har, ez dira leku esanguratsu, monumentu garrantzitsuei egindakoak Loiolako basilika izango da salbuespena.
|
|
|
Raimon musikari valentziarrak eszenatokiak utzi ditu, berrogeita hamar
|
urtetik gorako
ibilbide baten ondoren, Bartzelonako Palau de la Músican emandako hamabi kontzerturekin. Azken aurrekoan egoteko aukera izan dugu, eta hauxe da bertan bizi izandakoaren kronika.
|
|
|
azken silaban jarri azentua, inolaz ere ez katalan hiztunen belarrietara arrotz eta grazios egiten gaituen lehenengoan), erretiratuko dela, eta ea joango nintzatekeen azken kontzertuetako batera (ea egunen batean Liberté, Egalité, Beyoncé edo Ariana Granderen kontzertu baten kronika eskatzen didaten). Guztira hamabi azken kontzertu ziren, ondo, guztiak maiatzean egitekoak, ondo, baina sarrerak
|
urte
hasieratik zeuden agortuak, ez hain ondo. Maiatzaren 5ean berean egin nuen saiakera, eta, auskalo norbaitek sarrera itzuli zuelako (edo auskalo hil egin zelako norbait hori), baina sarrera bat, bakarra (oilategian, zer egingo zaio), lortu ahal izan nuen, maiatzaren 27rako.
|
|
|
Berrogeita hamar
|
urtetik gorako
musika ibilbide bat bukatzeko modu ugari egongo da, suposatzen dut. Hauxe da Ramon Pelegero Sanchis, Raimon (oroi azentuazioa) izenez ezagunagoa den musikariak aukeratu duena.
|
|
|
Hauxe da Ramon Pelegero Sanchis, Raimon (oroi azentuazioa) izenez ezagunagoa den musikariak aukeratu duena. 65ak aspaldi pasata, orain hamaika
|
urte
hain zuzen, erretiroa hartzeko deliberoa hartu du orain, 1940an Xativan jaiotako musikariak. Eszenatoki gainean hainbeste oihu (eta murmurioren bat, ados) jaulki duenak ezin xumeago jaitsi du azkena, bona nit i fins sempre, gabon eta beti arte ia ia entzunezin bat erortzen utzi ondotik.
|
|
|
Ez ahantzi azken horrek inoizko bandarik eskasenetako batzuk eman dituela, urrunago joan gabe, Sopa de Cabra, Sangtraït eta Sau". Kontxo, nik hemen 90etako talde bat aipatu nahi nuen, Els Pets, pop kanta eder askoak konposatu zituen banda, gaur egunean jarraitzen duena orain bi
|
urte
argitaratu zuten azken diskoa, Com anar al cel i tornar eta gaur egunekoen aitzindaritzat har daitekeena nahiz eta gutxik aitortuko dizuten hori.
|
|
|
Pop musika zentzu zabalagoan ulertuta, hona ekarri genituzke azken
|
urteotan
zeresan dezente ematen ari diren musikari batzuk. Ez dakit nola definitu, kantautore gisa edo, nahiz eta definizioa baino gehiago ematen duen kondena.
|
|
|
Orain
|
urte
gutxi txukundu zituzten, eta markatu, xenda horietako bederatzi, sakon ezagutzeko Jaizkibel mendiak Hondarribiari eskaintzen dizkion magalak. Itsasertzekoak batzuk, mendi mendikoak besteak, alderik alde egingo dugu guk hegia, pare bat xendatako zatiak ibilita.
|