|
2003
|
|
|
Hala ere, uste du gaur egun zenbait tresna daudela gaixo horien bizi kalitatea hobetzeko. Hala, terapia fotodinamikoa aipatu zuen; duela lau
|
urte
inguru sortu zen, eta ikusmen galera larria saihestea lortzen du askotan. Gainera, azpimarratu zuen aurretiazko emaitza positiboak lortzen ari direla, sendagai antiangiogenikoak emanez ikerketa ildo berriak eginez, makulan hodi berriak agertzeari aurre egiten diotenak eta gaixorik daudenak hazten ez direnak.
|
|
2004
|
|
|
Bertan, Espainiako faunako beste bi espezie daude, Sisón Común eta Avutarda Hubara, bereziki Kanarietan dagoena. Otidetako familia, gaur egun 25 espezie dituena, duela 50 milioi
|
urte
inguru sortu zen Afrikako lekuren batean, eta oraindik 21 espezie bizi dira han. Kontinente guztietako latitude epeletako edo tropikaletako eskualde lehorretan edo erdilehorretan bizi dira, Amerikan eta Antartikan izan ezik.
|
|
|
Hirugarren aldiz erabiltzen dute astrofisikariek espazioko behatokia Unibertsoko objektu urrunenetatik argia hartzeko. Praktikan, “Hubble” denbora makina gisa jarduten du; izan ere, kosmosean zenbat eta urrunago begiratu, orduan eta hurbilago dago unibertsoaren jatorrira, duela 13.700 milioi
|
urte
inguru sortu zenetik hedatu baitzen. Oraingoan, Hubble ren begirada askoz urrunago eta atzerago joan da denboran, duela 13.000 milioi urte baino gehiago Unibertsoa berotzen hasi ziren lehen izar pilaketek igorritako argi ahula hautematean, “Big Bang” delakoaren ondoren iluntasun eta hozte aldi bat izan ondoren.
|
|
2006
|
|
|
Aurrean dugun koba duela 160 milioi
|
urte
inguru sortu zen. Ikusgarrienetakoa bai, baina ez da inguru honetako koba bakarra:
|
|
|
Holanda gogorarazten diguten pastel koloreko etxetxo ugari daude. 1790
|
urte
inguruan sortu zen hiria; hain zuzen, Europatik hainbat eta hainbat merkatari etorri zirenean hirira, Holandak Aruban zuen jarduera ekonomiko nagusiak erakarrita: zaldiak hazi eta heztea.
|
|
|
Madeira uharte ederra duela 20 milioi
|
urte
inguru sortu zen, erupzio bolkanikoen ondorioz. Lurrazala altxatu egin zen, eta paisaia beldurgarri eta zirraragarria eratu zuen.
|
|
|
Talkak arrasto gisa utzi zuen futbol zelai baten tamainako kraterra eta zortzi metro inguruko sakonera. Astronomoen iritziz, duela 4.500 milioi
|
urte
inguru sortu zen materiaren hondakin ia birjinak dira kometak. Gainera, badakite duela 3.900 milioi urte Lurrean kometen eta asteroideen bonbardaketa handia izan zela, eta horrek bizia eragin zuela.
|
|
|
Saguzarra hegan egiteko gai den ugaztun bakarra da, eta haren izen zientifikoa, kiropteroa, grekozko “kiros” (eskua) eta “opteroa” (hegoa) giza esku ireki eta mintz batez estaliaren oso antzekoa delako. Duela 50 milioi
|
urte
inguru sortu zen, ugaztunen artean aurrekaririk gabeko biodibertsitate leherketa izan zenean. Animalia nahiko sedentarioak dira, eta joan etorri laburrak dituzte.
|
|
2008
|
|
|
Berez, gainbehera doan leinu bateko kide bat da muturluze piriniarra, eta Iberiar Penintsularen iparraldean baino ez da bizi gaur egun. Sortu, orain dela 10 milioi
|
urte
inguru sortu zen, eta azkeneko goren aldia orain dela 2 milioi urte inguru izan zuen. Garai hartan, muturluze espezie asko zeuden:
|
|
|
Lurra duela 4.600 milioi
|
urte
inguru sortu zen, eta gutxi gorabehera 1.000 milioi urte geroagokoak dira lehenengo izaki bizidunen fosilak. Garai hartako bizi kondizioek ez dute zerikusirik egungo kondizioekin.
|
|
|
Ikerketak dio agian ez zuela 164 g baino gehiago pisatuko eta aurkitzen edo lapurtzen zituen arrautzez elikatuko zela. “Epidexipteryx” duela 150 milioi
|
urte
inguru sortu zen “Archaeopteryx” baino lehentxeago bizi izan zen, eta, normalean, lehen txori gisa hartzen da. Dinosauroek lumak nola garatu ote zituzten da “hegazti primitibo” baten teoria horrek planteatzen duen zalantzetako bat.
|
|
2009
|
|
|
Ahozko literaturaren gaineko lehen kontzeptu teorikoak XX. mendearen hogeita hamargarren
|
urte
inguruan sortu ziren. Abiapuntuen artean hiru garrantzizko aipa daitezke:
|
|
|
University College London (UCL) erakundearen azterketa batek erakutsi duenez, gaitasun fisiologiko hori duela 7.500 urte sortu zen Neolitoan, Balkanetako eta Erdialdeko Europan, iparraldeko herrialdeetan uste zen bezala. “Homo sapiens” ez zen gaitasun horrekin jaio, duela 7.500
|
urte
inguru sortu zuen, garai batean ehiztari nomada zena nekazari eta abeltzain bihurtu zenean. Bizirik irauteko izaki bizidunek egiten duten borrokan, eboluzioak ingurunera egokitzea errazten duten ezaugarri genetikoak bultzatzen ditu, eta abantaila ematen die lehiakideei.
|
|
|
Duela hamar
|
urte
inguru sortu zen CAM, lurra eta duintasuna berreskuratzeko asmoz, eta horretan dihardute eukalipto eta pinu artean zirrikitu bat egin eta aurrera egin nahian. Eguneroko bizimoduan borrokan, lurra berreskuratzen eta lurra ereiten, berriz ere lurra lur izan dadin eta lurreko jendeak hala izaten jarrai dezan.
|
|
|
Inguru guztian hazten ziren txerriak, eta denak joaten ziren Irurtzunera haiek saltzera. 1900
|
urte
inguruan sortu zen, eta, neurri handi batean, eraiki ziren errepideei esker eta gerora eraiki ziren trenbideei esker egin zen hain handi. Herrixka bat zen, oso nekazari mundukoa, bideko herrixka bat gehiago baino ez, baina komunikazio sareei esker azoka gune garrantzitsu bilakatu zen.
|
|
|
Adibide gisa, Euskaltzaindiaren kasua aipa dezakegu: badira zortzi bat urte edukiak sarean jarri zituela, Plazaberri albistegi elektronikoa duela hiru
|
urte
inguru sortu zuen, eta orain blogaren aldeko erronka egin du, euskaltzainen eta oro har euskalgintzan ari direnen parte hartzea bultzatzeko asmoz.
|
|
2010
|
|
|
Kronika idazteko Lawrence Progressio erakundeak zabaldutako informazioan oinarritu da. Progressio solidaritate erakunde ingeles katolikoa da, duela 70
|
urte
inguru sortua, eta haren webgunean irakur daiteke Askapen Teologiako kristau ezagunek urteetatik landutako ideiak egiten dituela bere.
|
|
|
«Ongi pasatzen dugu», gaineratu du. Orain 7
|
urte
inguru sortu zen eta 25 urtetik 48 urte bitarteko Amaiur eta Elizondoko 12 lagunek osatzen dute, zuzendaririk gabe. Elizondoko Ferien ondoko ortziralean hasi eta apirileko azken ortziralera arte, 22:00etan Gaztelu Elkartean afaldu eta ondotik kantari aritzen dira.
|
|
|
Txantxetan jarraitzeko aukera ematen zuen izen aldaketak, baina zuhaitzaren hurbiltasunak kikildu egin gaitu, eta isilik egon gara. Ikara ematen du orain dela hiru mila
|
urte
inguru sortu zela pentsatzeak, eta ordu hartan ahuntz batek jan zezakeela osorik bere hosto xamurrekin batera. Baina bera ahuntzei gailendu zitzaien, erauntsiei, izotzaldiei, gizakiei.
|
|
2012
|
|
|
Asteasuko Sagain mendi taldea orain sei
|
urte
inguru sortu bazen ere, iaz, geldialdi txiki bat egitea erabaki zuten taldekideek. Orain, ordea, berriz lehengoari ekiteko asmotan elkartzen hasi dira.
|
|
|
Itzubaltzetako Emakumeon Asanblada duela 2
|
urte
inguru sortu zen. Adin eta inguru desberdineko emakume talde bat elkartu ginen, Erromon ematen ari ziren eraso sexista ugariak salatzea ezinbestekoa iruditzen baitzitzaigun.
|
|
2013
|
|
|
1 Unibertsoa duela 13.000 edo 15.000 milioi
|
urte
inguru sortu zen.
|
|
|
Eta horrekin batera Pala Eskolaren arautegi berria eta urteko plangintza. 30 kideEtxarriko Pala Eskola 2000
|
urte
inguruan sortu zen, Etxarriko neskendako pala sustatzeko asmoarekin, Gure Pilota Eskolaren barruan integratuta. Migel Aristorena izan zen sustatzaile nagusia, Telletxea zenaren laguntzarekin.
|
|
2014
|
|
|
Duela hogei
|
urte
inguru sortu zuen Bizkaiko Foru Aldundiak suhiltzaile parkea Karrantzan. Angulok dioenez, ur kamioi bat zuten, lonja batean.
|
|
|
P2P siglek Peer To Peer ordezkatzen dute, hau da, parekotik parekora, eta berdinen arteko partekatze edo kolaborazioa adierazi nahi dute. Orain 15
|
urte
inguru sortutako P2P sistemek, hala nola Emule eta Bittorrent, fitxategiak sarearen bidez trukatzen uzten zuten; orain bestelako kontsumo gaiak lo egiteko tokia eta automobil bidaiak, esate baterako partekatzeko P2P zerbitzuak sortu dira. Jakina, gai horiek ezin dira sarean zehar bidali fitxategiak bezala, baina pertsona batzuen ondasun partekagarriak eta beste batzuen beharrak elkarrekin lotzen laguntzen dute.
|
|
2015
|
|
|
Same Old duela hamabi
|
urte
inguru sortu zen. Cabeza voladora argitaratu aurretik bi urte inguru isilik eta geldirik egon da, baina ilusio, gogo eta indar handiz bueltatu da.
|
|
|
Abade katalan bat, Mosen Joan Ba tlles, hona etorten zan kursiloak guri emoten. 1960
|
urte
inguruan sortu zan hemen Herri Gaztedi. Aldaketa handia egoan orduan gure gizartean:
|
|
|
" Litekeena da Afrikatik duela 60.000 urte atera zen gizakiak hizkuntza komun bat eta hizkuntza horrek jarraitutasuna izaitea euskarara heldu arte. Egitura kontsideratuz, badirudi duela 30.000
|
urte
inguru sortutako hizkuntza dela". Euskaldunak nundik nora sortu eta hedatu ziren?
|
|
2016
|
|
|
Zientzialariek egindako azken kalkuluen arabera, orain dela 4.600 milioi
|
urte
inguru sortu
|
|
|
Lurra duela 5.000
|
urte
inguru sortu zen.
|
|
|
Asian sorturikoak dira mendebaldeko mutur honetara iritsi diren hiru kultura olde nagusiak. Azkena, herri indoeuroparren kultura, duela bost mila
|
urte
inguru sortu zen Itsaso Beltza eta Kaspiar Itsasoaren arteko eremuan eta duela hiru mila urte inguru hasi zen euskaldunei eragiten. Horren aurretik, Asian sortu zen baita ere nekazaritzaren iraultza, Neolito aroa zabalduz; gaurko Anatolia inguruan sortu zen duela hamar mila urte inguru eta sei bat mila urte dira gaurko Euskal Herrira iritsi zela.
|
|
|
Kultura indoeuroparra Itsaso Beltz eta Kaspiar arteko ipar aldeko lautadetan, duela bost mila
|
urte
inguru sorturikotzat jotzen dute adituek. Ordutik egundaino, indoeuropar hizkuntza eta kulturak ia planeta osoaz nagusitu dira.
|
|
|
Agian, ezkontza araubide berriak zekarren taldearen handitze eta indarberritzeak eragin zuen Europara zabaltzea, Asia osoan zehar zabaltzea ekarri zuen bezala. Hauek guztiak aintzat hartuta," trukaketa orokortua" duela 45 eta 50 000
|
urte
inguru sortu zela esatera ausartuko nintzateke.
|
|
2017
|
|
|
Lurra duela 5.000
|
urte
inguru sortu zen.
|
|
|
Lurra duela 5.000
|
urte
inguru sortu zen.
|
|
|
Zein izan dira historian zehar sinesmen edo teoria horiek? Zientzialariek egindako azken kalkuluen arabera, orain dela 4.600 milioi
|
urte
inguru sortu zen Lurra, eta, fosil mikroskopikoen datazioen arabera, duela 3.800 milioi urte agertu ziren lehenengo zelula biziak Lurrean (hobe esanda, itsasoan). Zelula horiek orduko Lurraren baldintza fisiko kimikoei egokituta zeuden, jakina.
|
|
2018
|
|
|
Elkarte berria da Trinko, baina lasterketa ugaritan ikus daitezke haien elastiko berdeak. Orain bi
|
urte
inguru sortu zuten, triatloian ibiltzen diren herritarrak batzeko helburuarekin. Aurretik zikloturisten bilgunea zen.
|
|
2019
|
|
|
Homo generoaren ezaugarria dela proposatzen dute, eta, gutxienez, neandertalen eta gaurko gizakiaren arbaso komunak bazuela hitz egiteko gaitasuna. Hala, haien arabera, duela 500.000
|
urte
inguru sortu zen hizkuntza modernoa, eta ez duela urte, orain arte gehienek onartu izan duten bezala.
|
|
|
brokolia. Duela 2.000
|
urte
inguru sortu zen. Ekialde Ertainekoa da, azalore espezie basati baten laborantzatik abiatuta.
|
|
2020
|
|
|
Duela bost
|
urte
inguru sortu genuen filosofia irakasleok Agora, eta ikasgaiari buruz aritzetik harago, filosofia kalera eramateko desirak bultzatu gintuen Kafe edo Pote Filosofikoak ekimena antolatzera. Duela hiru urte abiatu genuen ekimen xumea da, baina oso harrera ona izaten ari da (Gasteizen hasi ginen, gero zabaldu genuen Bilbora, Goierri aldeko herrietara, Tolosaldera…) eta ikusten ari gara interesa dagoela, gazte eta helduengan.
|
|
|
Duela bi
|
urte
inguru sortu zen Euskal Herrian Naziogintza taldea, euskara eta euskalduntasuna ardatz dituen mugimendu independentista. Orain, apirilean Azpeitian Euskal Errepublikaren Eguna ospatzeko antolaketa lanetan dabiltza Naziogintza taldeko ordezkariak.
|
|
2021
|
|
|
Euskara. Euskalkiek batuari utzi diote lekua hau orain dela 50
|
urte
inguru sortu zenetik. Euskararen osasunak, berriz, Txirrita bere bertsoan kezkatzen zuen bezala kezkatzen gaitu gaur ere.
|
|
2022
|
|
|
Nafarriors duela zazpi
|
urte
inguru sortu zuten. Geroztik, jokalari anitz batu dira proiektura; denak ez dira gelditu, eta une batzuetan desagertzeko zorian ere izan dira; lortu dute aurrera egitea, ordea, eta, orain, inoiz baino hurbilago dute finala.
|
|
|
Duela hamabost
|
urte
inguru sortu genuen lau kidek. Elkarrekin genbiltzan aktibismoan, eta ikuspegi antzeko samarra geneukan hezkuntzaren arloan.
|
|
2023
|
|
|
belton eta laranja urdinak eta belton eta laranja gibelak. f436 Ingalaterrako setterraren historia eta jatorria Ingalaterrako setterra duela 500
|
urte
inguru sortu zen Britainia Handian. Uste da arbasoak hainbat ehiza txakurren gurutzaketatik datozela; besteak beste, antzinako spanielak eta pointerak.
|
|
|
MONDRAGON Korporazioko parte den KREAN Kooperatibaren ibilbidea 1975
|
urte
inguruan sortu zen, Euskadiko Kutxaren barruan, Enpresa Dibisioan. Esparru horretan sortu zen LKS 1991n, eta, bost urte geroago, LKS Ingenieria.
|
|
|
1 Zer da Magic. Karta joko bat da, duela 30
|
urte
inguru sortutakoa. Kartak kolekzionatu daitezke.
|
|
|
232 Natibo digitala 2000
|
urte
inguruan sortutako kontzeptua da, balio izan zuen mahairatzeko bestelako testuinguru batean jaiotzen zirela ume horiek, telefono bat aurrean jaiotzen zirela alegia, baina horrek ez du bermatzen eurak beste gaitasun berezi batzuk dituztenik teknologia erabiltzeko orduan. Inor ez da jaiotzen ikasia, ikasi behar dute.
|
|
|
Horren eredu da Massachusetts Institute of Technology (MIT) unibertsitatearen School of Management (SLOAN) erakundean garatutako ikuspegia. Duela hogei
|
urte
inguru sortu zen eskola adar hori, Presencing Institute izenpean. MITeko irakasle titular Otto Scharmer gidari zela, Presencing Institutek U teoria delakoa garatu zuen, aldaketa eta sakoneko berrikuntza bideratzeko marko gisa; egun, U School for Transformation izena du (Eraldaketarako U eskola). 11 Sakoneko berrikuntza berebat lerrokatzen da International Futures Forum (Etorkizunen nazioarteko foroa) erakundearen hiru horizonteen ereduarekin; hala, Daniel Christian Wahlen moldaketak etorkizun bideragarri eta birsortzaile baterako trantsizioa agertzen du12 (H3Uni erakundeak eskaintzen du hiru horizonteen azalpen xehea), 13 hau da, eraldaketa sakona.
|