|
2002
|
|
|
Popittotarrak, karlista sutsuak ezezik, musikazale purrukatuak ere ba ziran. Aipatzen dugun egun artarik
|
urte
asko geroago, Pio Baroja ere Lekeitiora etorria zan, eta zuzen zuzen, Popittoneko bizartegiaren goian ostatuz jarri. Popittoren kitarra jotaldiak ain luze eta etengabeak izan oi ziralako, Pio asarratu eta suak arturik, andik aldegin omen zuan, esku artean zeukan eleberria tajutzeko Xanti andia ote, kitarra soiñu ekin ura, atsegin ez baiña gogo aldagarri zitzaiolako.
|
|
2003
|
|
|
San Mamesko partidak «Maraton»en begietatik ikusten zituzten askok.
|
Urte
asko geroago konturatuko ziren gure subkontzientziaren miopiaz. Espainiako Radio Nacionalek Bilbon duen egoitzan kirol zuzendari zen" Maraton" hura, inori bururatuko ez bazitzaion ere, emakumea zela, alegia.
|
|
|
Haiekin euskara egiteko era ona izango zuen seguruenik. Baina katalana ere ikasi bide zuen, zeren
|
urte
asko geroago semea lagun zuela Lleidako institutura
|
|
|
7
|
Urte
asko geroago, emazte eta seme alaba txikiekin berriro Parisa itzuli zenean oraingoan umeek udaldian frantses ikasteko egitasmoaz, oraindik erbestealdiko Parisen gauza asko gogoratzen omen zituen. Gudu aurrean ilun edo kolore beltzeska zuten eraikinak garbitzen ari omen ziren orduan.
|
|
2004
|
|
|
Britainiako osasun agintarien erabakiak aurrekari bat dakar, eta, horri esker, medikuek orain arte baino askoz irizpide permisiboagoen arabera hautatu ahal izango dituzte enbrioiak. Neurri hori kritikatzen dutenek diotenez, prozedura horren bidez, enbrioiei bizitzeko eskubidea ukatzen zaie, eta, agian, enbrioi horiek ez lirateke gaixotuko
|
urte
askoz geroago, kasurik okerrenean. Are eztabaidagarriagoa izango litzateke bularreko minbizia amei eta alabei transmititzeko aukera saihesteko erabiltzea:
|
|
2006
|
|
|
Nolanahi ere, ez dago aluminioaren toxikotasunari buruzko adostasunik. Agian,
|
urte
asko geroago, kaltegarria izan daitekeelako, merkurioa kentzea eskatzen den bezala gertatuko da.
|
|
2007
|
|
|
36 Erabaki honen atzean ere, bazegoen mendeku nahia. Oso denbora gutxiren buruan, itsaspeko ezezagun batek Montevideo merkantzia ontzi uruguaitarra hondoratu zuenean, alemana izango ez ote zen susmoa zabaldu zen
|
urte
asko geroago jakin zen Tazzolo italiarra izan zela erruduna. Handik gutxira beste itsaspeko batek, alemana berau, Maldonado merkantzia ontzia desegin zuen, nahiz eta Uruguai gerran sarturik egon ez.
|
|
|
Ezin zen, gainera, bestela izan,
|
urte
asko geroago Platonek berak tarte handia eskaini bazion erotasunezko inspirazio motak deskribatzeari. Fedro elkarrizketan lau inspirazio mota bereizten ditu Platonek, esate baterako:
|
|
2008
|
|
|
Eta euskalgintza lanean buru belarri sartuta zegoenean ere, ez zituen behin ere alde batera uzten fededun gisa zituen ohiko eginbeharrak. Hola, Tours-en hiztegia egiten ari zen garaian, adibidez, lanez gainezka egon arren, hiru ordu t, erdi egiten zituen otoitzetan eta mezatan411
|
Urte
asko geroago Nazario Oleagari aipatu zionez «bere bizitza guztian, atzerrian egindako egonaldi eta Eliza Katolikorik bagako errien baten izan ezik, [Azkuek] ez eba [n] gomuta meza emon barik egun battxo be geratu zanik»412 Eta hala ere, ikusi denez, kontzientzia kargua izaten zuen aldika apaiz aski arretatsua ez ei zelako. Zorroztasun erlijoso horrekin koherentzian ematen zizkien aipaturiko aholku moralak bere lobei.
|
|
|
Eta oso antzeko gauzak aurkitzen zaizkio
|
urte
asko geroago ere, 1930ean zenbait astez Jacako seminarioan bizitzen egon zelarik:
|
|
|
Gainera, Azkueren lan gehienetan ohi zenez, lan deskriptiboa egiteaz gain, lan normatiboa ere egin nahi zuen, bizkaiera idatzi eredu bat finkatuz, ortografikoki, gramatikalki eta dialektalki.
|
Urte
asko geroago, 1925ean, aitortuko zuenez:
|
|
|
Barka berari ta batez ere bere egile oni»196 Hortaz, eleberri hau lantzen segitu zuen Azkuek frankismo garaian. Bera hil eta
|
urte
asko geroago argitaratuko zen, 1989an.
|
|
|
Bazen, ordea, Euskaltzaindiko batzarretan beti azaltzen zen akademikorik. Damaso Intzak,
|
urte
asko geroago oroituko zuenez: «Gure batzarreak nonnai izan arren, eztut gogoan Azkue jaunak iñoiz utsegin zigunik.
|
|
|
Eta gutxiespen hauek ez ziren izendegiaren aferari lotutako anekdota koiuntural soilak, arazo sakonagoen agerpenak baino.
|
Urte
asko geroago idatzitako memorietan, José Artetxe gipuzkoar jeltzaleak aipatzen zuenez, gerraurreko urte haietan, Euzkadi egunkarira bidalitako artikuluetan Azkueren lanen bat nabarmentzen zuen bakoitzean erredakzioan zentsuratu egiten zioten400 Lekukotasun horrek baieztatu egiten du Bizkaiko alderdikideek (Euzkadi nagusiki haiek kontrolatzen baitzuten) mugatu egin nahi zutela Azkueren prestigioa... Azken finean jokoan zegoena hizkuntza arautzeko boterea zen.
|
|
|
Herritarren jakinduriak dioenez, gosea eta janaririk eza mehatxatzen zituztenean, herritarrek koilarakada bat olio hartzen zuten janari urria osatzeko, edo, are gehiago, aseak sentitzen zituztelako.
|
Urte
asko geroago, argaltzeko industriak elikagai hori berreskuratu du, eta gantz azido pinolenikoan aberatsa den olioa patentatu du. Azido hori gehiegizko pisuaren eta obesitatearen tratamenduan faktore lagungarri gisa merkaturatzen da, batez ere gehiegizko elikaduraren ondorioz.
|
|
2009
|
|
|
(Auskalo zer barnebide ibiltzen dituen bakartegi isiltsuan haurtzaroko lilura isilduak). Eta
|
urte
asko geroago bakarrik da bera aski naturala, esateko.
|
|
|
Ez dakit Maine ezagutzen duzun, leku ederra da. Zahar etxea ere polita zen,
|
urte
asko geroago bisitatu nuen. Ordurako telefonoa hartu zidan andrea jada ez zen bertako langilea.
|
|
|
Damaso Intzak,
|
urte
asko geroago, hasierako urte haien errepasoa egiten duenean, ez dauka ahaztuta Urkixok, Olabidek eta Campionek nekez egin ohi zutela euskaraz. Artxibategian gordetzen den gutunketak ere beren arteko erdarazko komunikazioa islatzen du neurri handian.
|
|
|
Edo beste modu batez esanda, giroa ez zegoen aski heldua.
|
Urte
asko geroago, 1959an, heldu zion gaiari Euskaltzaindiak, eta orduan ere minak azaldu ziren.
|
|
2010
|
|
|
1679 urtean Denis Papin fisikari eta matematikariak prestatutako lehengo presio eltzeak ez zuen arrakasta handirik izan, batez ere segurtasun arazoak zirela eta (ikusi 1.16 irudia).
|
Urte
asko geroago, Frantziako Iraultzan, Nicholas Appert sukaldariak, aldaketa batzuk egin ondoren, Papin en presio eltzea berreskuratu egin zuen eta elikagaiak kozinatu, esterilizatu eta ontziratzeko erabili zuen. Metodo honek, appertizazioak, presio eltzearekiko interesa berpiztu zuen.
|
|
|
Esango nuke garai hartan ia ia etikaren kontrakoa iruditzen zitzaigula gure liburuak saltzen laguntzeko edozein ekintza egitea. Egun batez, Euskal Telebista hasi berrian Saizarbitoriari nire lehen liburua bikaina zela entzun nion harrituta kolokio batean(
|
urte
asko geroago liburuaren azken paragrafoa irakurriko zuen kameren aurrean, Hasier Etxeberriaren Sautrela programan).
|
|
|
John Lennon telebistan beldur aurpegiz agertu zen aldi bakarra izan omen zen.
|
Urte
asko geroago, 2008an, Vatikanoak L. Osservatore Romano bere egunkariaren bidez, esaldi hura barkatu zion John Lennoni post mortem. Ameriketako Estatu Batuetan ez zitzaion oztopo legal gutxi ipini Woodstockeko jaialdiari, ez, baina egitea lortu zuten azkenean.
|
|
|
|
Urte
asko geroago Ang Lee zuzendari taiwandarrak jaialdi hari buruz Taking Woodstock fikziozko filma egin zuenean, 2009ko Donostiako zinemaldiko Zabaltegi sekziorako aukeratu zuten. El Diario Vascotik zinemaldiaz egunero artikulu bat idazteko eskatu zidaten eta filma proiektatu ondoren prentsaurrekoan egoteko aukera izan nuen.
|
|
|
Lotsatik heriotzaren hautua egin zuen, Jesus de Sarriak Bilboko Hermes aldizkariaren bultzatzaile nagusiak, 1922an, egin zuen bezala, eta,
|
urte
asko geroago, Jon Mirandek ere, seguru asko gure adibiderik ezagunenak, 1972an egingo zuen bezalaxe. Hirurek hartu zuten adore etsigarria beren buruak hiltzeko, orain haiekiko arreta berezia pitzarazten diguna.
|
|
|
Egia esateko, ez dakit Amurizaren poemako ordezpen hori noraino zinezkoa den, eta ez erretorikoa:
|
urte
asko geroago Ernesto Cardenal poeta nikaraguarrari Kantu Kosmikoa entzun nionean, Hidrogeno ahalguztiduna etorri zitzaidan akordura, eta pentsatu nuen berorretan kukututa lerroen artean ez ote dagoen jainko kreatzailea, apaiz nikaraguarraren kantu luzean bezala.
|
|
|
Ignacio Hidalgo de Cisneros hegazkin pilotu espainolak argi azalduko zuen,
|
urte
asko geroago, bere autobiografian:
|
|
|
Sarrionandiak kafetegi horretara joateko ohitura zuen ordurako, Arrifetik Tetuanera heldutako jendearekin solas egiteko. Ruiz Orsattik,
|
urte
asko geroago idatzitako testu batean konfirmatuko zuen kafetegiarena hainbat laudorioren ondoren:
|
|
2011
|
|
|
|
Urte
asko geroago oraindik lotsaz oroituko zuen pasara esan ziola eta ez pasada," dale una pasara con esto"," emaiok pasara bat honekin", euskaraz pentsatua gazteleraz esana.
|
|
2012
|
|
|
Etorkizuna aurreikustea ezinezkoa bada ere, nik uste dut zenbait sentimendu bortitz, hilabete, are urte batzuk lehenago iragartzen direla bihotzaren dardara estrainio baten bitartez. Esate baterako, tren geltokietan, iluntzean, beti sentitu izan nuen tristura goibel hura ez nuen ulertu, ez nuen ezagutu
|
urte
asko geroago arte, gerratean, frontera eramango ninduen trenaren zain egon izan nintzen geltoki apartatu haietan. Era berean, maitasunak, aire bafada batek bezala dardarazi zidan bihotza, neure bizitzan agertu baino hainbat urte lehenago.
|
|
2013
|
|
|
Eskertzekoa zen, benetan. Izaskunen semeetako batek
|
urte
asko geroago idatzi zuen bezala, aspaldiko Albiztur hura bezalako lekuetan pertsona gehienak beren burua ezagutu gabe hiltzen ziren, igarri ere gabe zer zegoen beren baitan lo, latente; zer azaleratuko zatekeen eskola, estudioak, izan balituzte: zer profesional, zer artista, zer intelektual.
|
|
|
Mutilaren antza hartzen deutso, haren trazak ditu, gogoratzen laguntzen deutso.
|
Urte
asko geroago arrebaren bidez lortu harremanetan jartzea. Eta ospa egin Frantziara?
|
|
2014
|
|
|
Oso aspaldi izan nuen nik horren berri, literatura irakasleak agindutako irakurgai bati esker. Baina egia esatera, horren berri izan eta
|
urte
askoz geroago ezagutu eta gozatu nuen margolan sorta. Ez ditut akorduan literatura irakasleak; baina ondo gogoan dut irakasle hura.
|
|
|
‘Literatur euskara laphurrtarr klassikoaren gain eratua’ (Villasante 1952). Handik urte gutxira, ordea,
|
urte
asko geroago Euskaltzaindiak onartuko zuen hizkuntz eredura lerratu zen.
|
|
|
Txillardegik berak,
|
urte
asko geroago, honela gogoratzen du bukaera (1994, 156):
|
|
2015
|
|
|
|
Urte
asko geroago
|
|
|
Oso bazterrean zegoen leku hori San Jose monasterioko ermitetako bat zen.
|
Urte
asko geroago, oraingoan ere Mendekoste bezpera zen, grazia mistiko honek beste bat eragin zuen, ez beheragoko mailakoa hau, baina apostolikoagoa eta gogoangarriagoa.
|
|
|
Berak gero moja izateko gogoa izaten zuen. Ez zen ausartzen bere gurasoengatik, eta ez zekien Ordena hau non aurkitu ere; azpimarratzekoa zen Sevillan Ordena haren Erregela lasaituko monasterioa izanik, sekula ez zuela haren berri izan,
|
urte
asko geroago monasterio hauen berri izan zuen arte.
|
|
|
|
Urte
asko geroago ere, Maite Mendizabal ederki asko gogoratzen zen berak, orduan hamabi urte zituen neskatoak, eta Mariasun ahizpak Paulino Uzkudun boxeolaria ikusi egin zutela, gaur egun Askatasun Hiribidea den horretantxe, jeep baten kapota gainean igota, militarrez jantzita, jendeari harenga egiten, eta oihuka Manuel Irujo agintari jeltzalearen burua eskatzen.
|
|
2016
|
|
|
Ibinagabeitia pertsona zabala zen, besteen ideiak begirunez onartzen dituenetakoa, euskararen aurka egiten ez zuen bitartean. Parisen 50etako hasieran Jon Mirande poetaren adiskide egin zen; honek, euskaraz eta labur, Vladimir Nabokoven Lolita nobelako istorioarekin antzekotasun suerte bat daukan kontakizuna idatzi zuen, Haur besoetakoa, errusiarrak idatzi zuen garai bertsuan; lehen euskal nobela modernista dugu, baina inork plazaratu nahi izan ez zuena –Gabriel Arestik argitaratu zuen arte
|
urte
asko geroago, 1970ean– Kontu da, Jon Mirande gaizki ikusia zegoela kultur giroan, probokatzailea eta katolikoen ziztatzailea, pertsonaia deserosoa, noizean behin faxistekin mahai berean jaten ohitua zena. Eta hala eta guztiz Ibinagabeitiak, 1956ko otsailean Caracasera iritsi zenez gero ere, Miranderi Parisera gutunak idazten jarraitzen zuen; eta igandetan eta parkean, Mirandek erantzuten zizkion letrak irakurtzen zizkien Txomin eta Patxi gazteei.
|
|
|
Etxe handia zela ikusita, eta jakinik herritar talde bat toki bila zebilela umeentzat, Karmenen aspaldiko amets bat bete zuen, eta herriko lehenengo ikastola bertan antolatu zuten, dozenatxo bat umerekin. 1966a zen orduan, eta nahiz eta legezkoa ez izan
|
urte
asko geroago arte, zegoen zirrikitu legal bat aprobetxatuz sortu ziren euskal eskolak han eta hemen. Gurasoek ez zekiten zer gertatuko zen beraien umeekin, haien heziketa homologatua izango zen edo ez; bazuten konfiantza diktadorea hiltzean gauzak aldatuko zirela, baina ziurtasunik batere ez.
|
|
|
|
Urte
asko geroago, Karmelek bere alaba Ikerneri kontatuko zion sekula ez zuela ahaztuko Txominek eta Josebak umea Paristik ekarri zuten unea.
|
|
2017
|
|
|
|
Urte
asko geroago, liburu eta leku anitzetan aurkitu nuen kondaira: Herbehereetako unibertsitate batean zegoen inkunable batean; Lancashire konderriko familia katoliko baten liburu gelan; Wisharten Montrose liburuaren bigarren edizio batean egindako ohar batzuetan; Hebronen kapitain baten eta Londreseko eskularru egile baten egunkarietan; neska galestar baten ikasliburuan.
|
|
|
Emaztearengandik banatu hintzenean, handik
|
urte
asko geroago (por zierto, zein jasanezina den, gaixoa!) eta asteburuko bisita egin hidanean, agian jadanik luzeegia zen gure amodio sekretuaren istorioa bide onetik eramateko azken aukera galdu genian. Baina, lehengusutxo, gutariko inork ez zian behar zen besteko grinarik jarri aferean.
|
|
|
|
Urte
asko geroago, James Rhodes musikariaren oroitzapen liburuan irakurriko du pasarte hau: –Zein izugarria den pasio bat izatea, zure bizitzaren segundo bakoitza markatzen duena, eta ez izatea aski adorerik hori aurrera eramateko?.
|
|
2019
|
|
|
Une horretan, nola pentsatuko nuen ba
|
urte
asko geroago, 1999an, Labayrurentzat Euskalerriko Atlas Etnografikoan lanean ari nintzela, toki berera itzuliko nintzela Juan elkarrizketatzera. Oroitzapenak gainezka nituen buruan, ferratokia eta giroa urte asko lehenago bizi izandakoen berdin berdinak baitziren.
|
|
|
Senarra lotsa lotsa eginda geratu ei zen Canovak egindakoarekin, eta eskultura lana soto ilun batean ezkuta zezaten agindu zuen. Bizitzak, ordea, hamaika jirabira egiten du eta,
|
urte
asko geroago, Villa Borghesen (Erroman) aurkitu zuten. Orain edozeinek ikus dezake Pauline Bonaparteren mamolezko gorputz biluzia.
|
|
|
|
Urte
asko geroago, gauerdiko ordu bietan telefonoak esnatu ninduen. Erdi lo oraindik, nor zen galdetu nuen.
|
|
|
Anek ez zuen erantzun eta ez genuen gai hori gehiago aipatu. Ez ginen elkarrengandik aldendu ere
|
urte
asko geroago arte.
|
|
|
|
Urte
asko geroago, deskolonizazio borroken testuinguruan, Louis Jean Calvetek aztertuko zuen linguistikaren eta kolonialismoaren arteko erlazioa. Honek linguizidioaz eta glotofagiaz hitz egingo zuen.100
|
|
2020
|
|
|
Iparreko eta Hegoko 40 lagunez birsortu zen Elkar 1974an.
|
Urte
asko geroago, 1996an, Elkar editoriala Euskalgintza Elkarlanean Fundazioko (gaur egun Elkar) kide izan zedila erabaki genuen aho batez, eta 1997az geroztik Elkar Fundazioaren patronatuko kidea naiz.
|
|
2021
|
|
|
Ez zuen behar. Maite eta txoria idatzi zuenean bazekien nik
|
urte
asko geroago ikasi nuena. Zertarako idazten dudan eta zein den nire suak behar duen txinparta hori.
|
|
|
Amari ere ez nion ezer esan.
|
Urte
asko geroago galdetu nion amari anaiak bizi izan zuen hura benetan gertatu zen ala amestu nuen. Eta amak aitortu zidan hunkiturik baietz, egiatan gertatu zela.
|
|
2023
|
|
|
Zer ikus zezakeen nezakeen berarengan? Segurtasun gabezia edo zalantza hauek ez zeukaten oinarri handiegirik, nik ez bainuen Alexen adimena edo indarra neurtzen, ez nion ezer aldatzera behartzen, ez janzkera, ez elikadura edo garbiketa ohiturak ere, sekula ez nion horrelakorik agindu ezta iradoki ere; baina berak, Alexek, garai hartan etengabeko epaiketa baten pean balego bezala sentitzen zela aitortuko zidan
|
urte
asko geroago.
|
|
|
Garrantzitsua! Adituek ohartarazten dutenez, «kaltearen ebidentziarik ez izatea ez da kaltearen hutsegitearen pareko; izan ere, litekeena da azalpen horren ondorio batzuk sotilak izatea, edo
|
urte
asko geroago ere ager daitezke». Ekografien abusua saihestea Ekografia oso tresna erabilgarria da profesionalentzat, fetuaren hazkunde normala kontrolatzeko eta amaren osasuna egiaztatzeko aukera ematen baitu.
|
|
|
|
Urte
asko geroago, 2006an, Ribeira Sacraz maiteminduta, Rivera familiak erosi zuen Adega Ponte da Boga. Haien esanetan, «bakana, berezia eta bitxia den mahastia behar den tokian kokatzeko eta balioa handitzeko» helburuarekin erosi zuten upategia.
|