|
2006
|
|
|
baldintza kaskarrenetan jakin izan duelako modu nahiko aberatsean soziolinguistika arloa lantzen, zenbait unibertsitari eta aditu inplikatuz. Antzera
|
esan
daiteke HIZNET egitasmoaz ere.
|
|
|
a) euskararen normalizazio bidean (baita eleaniztun bihurtze prozesuan ere), ezinbestekoa zaigula, oraingoz behintzat, instituzio ofizialak eta erakunde sozialak biak normalizazio bidean eragiteko, baita unibertsitate munduan ere; b) egungo egoera hau egoera nahiko extraordinarioa dela, egoera nahiko anormal batean gaudela, egoera normalean nahikoa izan lukeelako bide bakarrak. Artikuluetan jaso diren ebaluaketak ere, gehienbat UPV/EHUren egoeraren aurkezpenetan, nahiko bat datoz hitzaurre honetan
|
esaten
ditugunekin. Hala bada ere, gerora begira zer espero daitekeen ikustea, eta zer lortu nahi den ikustea ere, epe motzean eta luzean, da garrantzitsuena, baina hau beste baterako utziko dut.
|
|
|
Indize horiek dira batukarietan erabiltzen ditugunak.
|
Esaterako
i= 2 eta k direlako indizeek 16 tartetik 60 tarterainoko aldea adierazten du, batukaria izateak tarte horien arteko taldeen batuketa egin behar dugula esan nahi du.
|
|
|
Indize horiek dira batukarietan erabiltzen ditugunak. Esaterako i= 2 eta k direlako indizeek 16 tartetik 60 tarterainoko aldea adierazten du, batukaria izateak tarte horien arteko taldeen batuketa egin behar dugula
|
esan
nahi du.
|
|
|
Euskal Herrian gaudela
|
esatean
batzuekEuskalAutonomi Elkarteaz ari garela pentsa dezakete, bainaE uskararen Herrian gaudela esatean edonork ulertzen du zertaz ari garen. Hizkuntzek mugak jartzen dituzte, zentzu hertsian esanahia (esangura) mugatu egiten baitute, edo beste ikuspegitik, zehaztu ere.
|
|
|
Euskal Herrian gaudela esatean batzuekEuskalAutonomi Elkarteaz ari garela pentsa dezakete, bainaE uskararen Herrian gaudela
|
esatean
edonork ulertzen du zertaz ari garen. Hizkuntzek mugak jartzen dituzte, zentzu hertsian esanahia (esangura) mugatu egiten baitute, edo beste ikuspegitik, zehaztu ere.
|
|
|
Dena den label guztiak ez dira guztion gustokoak,
|
esaterako
euskarak eta euskal kulturak ez dute labelik, horren dira sakratuak eta handiak non adjektiborik ez duten merezi ere. Beste hizkuntza eta kulturekin nahasian bizitzeko lehia gorrian jarrita dago euskara.
|
|
|
Esanak
|
esan
geureari hel diezaiogun, euskara, Zentsuak eta Udal Erroldak. Jakina da 1981 urtean aurrenen, 1986an gero eta 1991n atzenen Euskal Herriko zenbait lurraldetan euskarari buruzko hainbait itaun edo galdera egin izan direla.
|
|
|
Hizkuntz politikarako hori izaten dugu abiapuntua hain zuzen ere. Agian hizkuntz politika baino, kasu honetan behintzat, politika demolinguistikoa
|
esan
genuke. Abiaburua, beraz, labelak, edo, akaso aurrenen informazioa jaso eta, behin jasota eta sailkatuta, kategoria horiei izena (labela) eman?
|
|
|
Hots, a priori ezarritako neurketa prozedurak ondorengo sailkapena zehazten du.
|
Esandako
sailkapena alda daiteke neurketa prozedura bera aldatuz edo datuen lanketan zenbait baldintza ezarriz.
|
|
|
Aztertuz gero eman daitezkeen erantzunen konbinatoria hutsa dela antzeman daiteke, baina 81 kategoria posibleetatik (gehienak esanahigabekoak) bakarrik zazpi onetsi dira. Hori da, hain zuzen ere, bildutako informazioarekin egiten den lehenbiziko galbahea, zer gertatzen da
|
esandako
zazpi kategoria horien arabera erantzuten ez dutenekin. Pertsona asko ez badira ere, gure ustez, estatistikoki talde esanguratsua izan daiteke, adibidez ez litzateke horren arraroa hiztun batek ondo hitz egin eta nekez ulertzen duela erantzutea; tankera horretako erantzunak sailkaezinak dira emandako tipologian.
|
|
|
Jakina denez 86an jaso zen aurrenekoz horri buruzko informazioa Udal Erroldetan, EAEn bakarrik. Adituek ama hizkuntza
|
esaten
diote 3 urte baino lehenago ikasten denari, horrek definitzen du hiztun tipologi berri bat zeinen arabera hiztunak honako hauek izan daitezkeen: Jatorrizko euskaldunak: 3 urte baino lehenago euskara bakarrik ikasi dutenak. Jatorrizko elebidunak:
|
|
|
3 urte baino lehenago euskara bakarrik ikasi dutenak. Jatorrizko elebidunak: 3 urte baino lehenago euskara eta gaztelera ikasi dituztenak (hauei aldibereko elebidunak
|
esaten
zaie). Jatorrizko erdaldunak: 3 urte baino lehenago gaztelera bakarrik ikasi dutenak.
|
|
|
Horrela arestian
|
esandako
tipologia estatistikoan oinarrituz zazpi hiztun multzo horiek hiru multzo handietara ekartzen dira. Hau da, beharbada, sailkapenik hedatuena eta erabiliena, Soziolinguistikazko Mapan (1989): EUSKALDUNAK:
|
|
|
Arestian
|
esan
dugunez hizkuntz politikan hau da gehien erabiltzen den tipologia, seguru asko oso malgua delako. Gure ustetan malgua baino kamutsa da; hots ez da batere zorrotza errealitate soziolinguistikoa bere hartan antzeman ahal izateko.
|
|
|
|
Esaterako
behin edo birritan aipatutakoS oziolinguistikazko Mapan (1989) agertzen direnak, hala nola, udalerri erdaldunduak/ euskaldunduak, berreskurapen biziko/ moteleko
|
|
|
Harez geroztik, euskararen berreskurapenaren bidez euskara udalerri eta hiri handietara zabaltzen ari da bere eragina. Haatik ezin
|
esan
daiteke euskara egun kaletarren hizkuntza denik.
|
|
|
Gazteen artean izandako hazkundeak, erabilera eta hizkuntz ohituren alorrean aldaketa sakonak ekarri behar ditu. Arestian
|
esan
dugunez, euskara dagoeneko zaharren hizkuntza izatetik gazteen hizkuntza izatera igaro da. Haatik erabilerari buruzko datu bilketek eta azterketek ez dute ematen oraingoz aldaketa horren zantzurik.
|
|
|
Kasu honetan, ordenatuetako zenbakiak ehunekotan eman ditugu. Horrela adin talde bakoitzari dagokion are gehiago, egoera okertzen denean gure errua dela
|
esaten
digute eta" etxeko ohizko hizkuntzaren (euskara) erabilera tasa beha daiteke. Honek ez du adierazten hiztun jakin batek zenbatetan egiten duen euskaraz, baizik eta adin taldekoen artean ehuneko zenbatek aitortzen duen euskaraz egiten duela.
|
|
|
5 Galdutako heldu euskaldunak, gure kasuan hazkunde negatiboa lehen
|
esandako
adin tarte bertan.
|
|
|
|
Esandako
guztia zenbaki errealetara ekarrita:
|
|
|
Honela, bada, egindako azterketa honetan berreskurapen prozesuaren bizitasuna azaleratu nahi izan dugu. Ez da zehatza
|
esatea
lehen baino hainbeste hiztun gehiago dagoenik. Hiztunak, euskaldunak zehazki, jatorrizkoak (berezko hazkuntza), eskolak ekarrita, bere kasa edo euskaltegietan euskaldunduak,... izan daitezke baina euskaldunak, gainontzeko edozein hiztun bezala, hil daitezke (berezko galera), Euskal Herritik aldegin edo, eta gure egoeran eta hori bakarrik euskaldunei gerta dakieke, euskara ahaztu eta euskaldun izateari utzi.
|
|
|
Zuzenean eta zeharka euskararen etorkizuna, hiztunen eskuetan dagoela
|
esan
ohi da, euskaldunengan batik bat. Egia esan, orain arte horrela izan da, urteroko matrikulazio kanpainak, helduen euskalduntze alfabetatzea, euskararen aldeko mugimenduak, udalerri askotako elkarte berriak, euskal aldizkariak, egunkaria, laburbilduz euskaltzaleen militantziak prozesuaren jarraikortasuna euskararen alde jarri du.
|
|
|
Zuzenean eta zeharka euskararen etorkizuna, hiztunen eskuetan dagoela esan ohi da, euskaldunengan batik bat. Egia
|
esan
, orain arte horrela izan da, urteroko matrikulazio kanpainak, helduen euskalduntze alfabetatzea, euskararen aldeko mugimenduak, udalerri askotako elkarte berriak, euskal aldizkariak, egunkaria, laburbilduz euskaltzaleen militantziak prozesuaren jarraikortasuna euskararen alde jarri du. Horiek gabe prozesuaren norabidea bestelakoa izan zitezkeen.
|
|
|
Horiek gabe prozesuaren norabidea bestelakoa izan zitezkeen. Ezarritako hizkuntz askatasuna deituriko honetan euskaltzaleok beti erne ibiltzera kondenatuta gaude, are gehiago, egoera okertzen denean gure errua dela
|
esaten
digute eta.
|
|
|
Turrez (Gonzalez 1999, Molina 2001) irakasleen zuzendaritzapean soziolinguistika lanak burutu dira urteetan zehar. an
|
esan
bezala, 2003tik indarrean dagoen ikasketa planean jorratzen den euskal filologoaren profilean soziolinguistika arloan ikasleak behar duen prestakuntza eta lanean modu praktikoan, arduratsuan, eta profesionalean aritu ahal izateko jorratu behar dituen gaitasunak beren beregi aipatzen dira.
|
|
|
Azken hamarkadetan, soziolinguistikak garapen nabarmena ezagutu du frantzian, berrikuntza teoriko eta metodologoak ekarriz, argitaratzen diren liburu zein artikulu anitzek joera hori erakusten dutelarik. Labov ek
|
dio
linguistika orokorraren barruan sartu daitekela, Saussure n planteamenduak kritikatuz. Zentzu horretan, esan daiteke, soziolinguistika, linguistika nagusiaren kritika batetik habiatu dela.
|
|
|
Labov ek dio linguistika orokorraren barruan sartu daitekela, Saussure n planteamenduak kritikatuz. Zentzu horretan,
|
esan
daiteke, soziolinguistika, linguistika nagusiaren kritika batetik habiatu dela. Frantzian, soziolinguistika 13 eskoletan banatzen da, Rouen go eskolako linguistika sozialetik eta dialektologiatik, Bourdieu k inspiratu duen erreferentzien teoriara, eskola okzitandarretik igaroz.
|
|
|
Hizkuntza komunitatea hizkuntza hamankomun bat erabiltzen duten pertsona multzo batek osatzen du. Horrek ez du
|
esan
nahi hizkuntzaren itxura berdinak erabiltzen dituztenik, baizik eta hizkuntzaren erabileraren inguruan arau berdinak partekatzen dituztela, azken hauek oso antzekoak bezain egonkorrak baitira.
|
|
|
Tuaillon ek dion bezala," erregionalismo gramatikala bizirik dago ez baita urririk. Frantses arruntak
|
esaten
duen gauza bat dio". Fonologiak eta fonetikak ere antzeko diferentziak agertarazten ditu eta maiz hiztun bat kokatzea baimentzen du, Frantziako ipar eta hegoaldeko pertsonen azentu ezberdintasunak esaterako.
|
|
|
Tuaillon ek dion bezala," erregionalismo gramatikala bizirik dago ez baita urririk. Frantses arruntak esaten duen gauza bat
|
dio
". Fonologiak eta fonetikak ere antzeko diferentziak agertarazten ditu eta maiz hiztun bat kokatzea baimentzen du, Frantziako ipar eta hegoaldeko pertsonen azentu ezberdintasunak esaterako.
|
|
|
Frantses herrikoia, hizkuntzaren erabilera berezi bat da, hizkuntza egokitik urruntzen dena. Boyer-ek
|
dion
gisara," frantses herrikoak ez du frantses arautuaren erlatiboaren sistema konplexua errespetatzen. Bi ibilmolde gramatikalak gehitzen dituen morfemo zerrenda batek ezaugarritzen du:
|
|
|
Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte. Indar harreman horretan, nagusi direnak
|
esaten
dute nola hitz egin behar den, zein hiztegi erabiltzea komeni den baita zein azentu baliatu behar den ere.
|
|
|
" Hala ere, aurkatuak diren merkatuak sailkatu daitezke beraien autonomia mailaren arabera, erabat arau nagusiei menpekotuak direnetik, lege horiek gainditzen dituzteneraino. Hizkuntza zilegitasun baten adierazpena eta, bere bidez, usadioen ezezagupen erabaki batean oinarritutako diskurtsoa eta merkatu nagusiak ezaugarritzen dituen usadioek, ez dute gehiago balio merkatu irikien barruan, proioak zaiokion prezioen formakuntza legeek arauturik baitaude,
|
esan
nahi baita klase menderatuei propioak zaiokien guneetan, sinboliko menderatzaileak baztertuak direla".
|
|
|
" Argotak legitimitate kulturalaren oinarrizko funtsak benetan hausten ditu, aurkatua baita ezberdina den nortasun sozial et kultural baten baieztapenaren ondorioz. Eta bertan adierazten den munduaren ikuspegia, klase menderatuetako kideek klasearen barruan gertatzen diren hizkuntza trukaketen mugetarantz doaz, bereziki trukaketa zainduenetan, tabernetan
|
esaterako
non indar eta gizontasun baloreak erabat nagusi diren. Gogor egite oinarri eraginkorrenetarikoa da, politikarekin batera, eta ekiteko modu nagusien aurka" 1.
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa,
|
esan
nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. Hizkuntza merkatu hori eta bertan erabiltzen den hizkuntza, modu bat da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko.
|
|
|
Horrekin batera, erabateko zuzenketa joera dago, batez ere publikoan hitz egiten delarik. Erabiltzen da erakusteko forma gramatikal, hitz ala
|
esateko
modu egokiak menperatzen direla, nahiz ez arau horiek ez ongi ezagutu. Beraz, erabateko zuzenketa hizkuntza ezsegurtasunaren adieBourdieu ren iritziz, komunitate batean dauden hizkuntza trukaketek ekonomia berezi bat agerian uzten dute.
|
|
|
Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte. Indar harreman horretan, nagusi direnak
|
esaten
dute nola hitz egin behar den, zein hiztegi erabiltzea komeni den baita zein azentu baliatu behar den ere.
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa,
|
esan
nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. razleetariko bat da, batez ere maila soziokultural apaleko jendeetan eta usadio legetimoekin itsututa dauden pertsonetan. Garbizaletasuna hizkuntzaren ikuspegi atzerakoi bati lotua dago non arauei toki garrantzitsuegia ematen zaien.
|
|
|
Bourdieuren aburuz," errealitatean, erralitatearen irudia sartu behar da ala, zehazkiago, irudien gudua buruko irudien baita buruko irudiek erabili nahi dituzten adierazpen sozialak gisa ulertu behar dira". Irudi soziolinguistikoak aldakorrak direla erakusten du, beretzako, hizkuntza, dialektoa edo akzentua, errealitate soziolinguistikoak izateaz gain, buruko irudien errepresentazioak dira,
|
esan
nahi baita ikusmen, estimazio, ezagutza eta ezagupen ekintzak direla. Funtsean, irudi bakoitzak ebaluaketa bat inplikatzen du eta beraz eduki normatibo bat, zeinek irudi baloratzaile baterantz ala besterantz norabidetzen duen.
|
|
|
Diglosia konzeptua XIX. Mendean agertzen da eta Fergusson zein Fishman-ek ezagutarazi dute. Laburbilduz,
|
esan
daiteke ipar ameriketako soziolinguistentzako diglosiak hizkuntza bateko bi aldaeren ala bi hizkuntzen arteko erabilera funtzionalaren banaketa adierazten duela. Diglosiataz hitz egiten da bi hizkuntzen arteko erabilera oso argiki berezia delarik.
|
|
|
Estadutik ala gizartetik etorri daitezela, hizkuntza politikak duela gutxi legearen itxura hartu du. Rouquetteek
|
dion
lez: " Frantzia herri bat da non hizkuntza legedia umekia den.
|
|
|
Esku hartze normatibo bat izan daiteke hizkuntza kodifikatu nahiz, izan dadila gramatika, hiztegi ala fonetika mailetan edota forma estandarizatu bat eman guraz, euskara batua adibide dela, nahiz eta ez duen gobernu batek egin. Era berean, ahozko hizkuntza bati idatzizko itxura ematen ahal
|
dio
eta eskolaren bidez heda dezake.
|
|
|
Frantziaren kasua aztertzerakoan, ohartzen gara 1960 hamarkadaren amaierarik landa hizkuntza politikak bi itxura hartu dituela, batetik, frantsesaren erabilerari loturikoa (1975 eta 1994ko legeak) eta, bestetik, erakunde ezberdinen sorrera. Duela denbora gutxi sortu diren legeek ingelesaren eragin geroz eta handiagoari aurre egin nahi
|
diote
, batik bat hiztegigintzan. da, hizkuntza politikaren tresnak baitira zailtasun egoera batean dagoen hizkuntza sustatu eta aintzinarazteko.
|
|
|
Frantziaren kasua aztertzerakoan, ohartzen gara 1960 hamarkadaren amaierarik landa hizkuntza politikak bi itxura hartu dituela, batetik, frantsesaren erabilerari loturikoa (1975 eta 1994ko legeak) eta, bestetik, erakunde ezberdinen sorrera. Duela denbora gutxi sortu diren legeek ingelesaren eragin geroz eta handiagoari aurre egin nahi
|
diote
, batik bat hiztegigintzan. Adibidez, 1975ko legearen aurretik dekretu batek hiztegi batzordeen sorrera aurreikusten zuen Estatuaren administrazio guztietan, beharrak ala eskatu ezkero.
|
|
|
1980 hamarkadan sortutako erakundeek, bi itxura hartu dituzte funtsean: 1) Lehen Ministroari loturiko barne instituzioak,
|
esaterako
Hizkuntza Frantsesaren Ordezkaritza Orokorra ala Hizkuntza Frantsesaren Goi Kontseilua, eta 2) kanpoari begira dauden erakundeak, hala nola, Frankofoniaren Goi Kontseilua eta, beste maila batean, Kultura eta Teknika Lankidetzaren Bulegoa.
|
|
|
Azken hamarkadetan, soziolinguistikak garapen nabarmena ezagutu du frantzian, berrikuntza teoriko eta metodologoak ekarriz, argitaratzen diren liburu zein artikulu anitzek joera hori erakusten dutelarik. Labovek
|
dio
linguistika orokorraren barruan sartu daitekela, Saussure n planteamenduak kritikatuz. Zentzu horretan, esan daiteke, soziolinguistika, linguistika nagusiaren kritika batetik habiatu dela.
|
|
|
Labovek dio linguistika orokorraren barruan sartu daitekela, Saussure n planteamenduak kritikatuz. Zentzu horretan,
|
esan
daiteke, soziolinguistika, linguistika nagusiaren kritika batetik habiatu dela. Frantzian, soziolinguistika 13 eskoletan banatzen da, Rouen go eskolako linguistika sozialetik eta dialektologiatik, Bourdieu k inspiratu duen erreferentzien teoriara, eskola okzitandarretik igaroz.
|
|
|
3 Hizkuntza komunitatearen barruan suertatzen diren aldaketa soziolinguistikoen analisia. Landa lanean burututako ikerketa horietan, hizkuntza baten aldaketen ibilmolde soziolinguistikoen azterketa burutzen da,
|
esaterako
egitura gramatikal baten aldaketa.
|
|
|
Hizkuntza komunitatea hizkuntza hamankomun bat erabiltzen duten pertsona multzo batek osatzen du. Horrek ez du
|
esan
nahi hizkuntzaren itxura berdinak erabiltzen dituztenik, baizik eta hizkuntzaren erabileraren inguruan arau berdinak partekatzen dituztela, azken hauek oso antzekoak bezain egonkorrak baitira. Bourdieu k, bere aldetik, hizkuntza komunitatea definitzen du merkatu bat gisa non, hizkuntza pratikak ebaluatuak izateaz gain, indar harreman sinbolikoak gauzatzen diren.
|
|
2007
|
|
|
ez haur hizkuntza, ez eskolakoa, ez etxerako lanetan baino erabiltzen ez dena, baizik eta hizkuntza oso bat, geure artean normaltasunez erabiltzen duguna, familiatik hasten dena (seme alaba eta guraso) eta edozein esparru, une eta gaitan erabil daitekeena. Hortxe kokatzen dugu guk, beraz, arloaren estrategikotasuna, eta hortik abiatzen gara lan horri benetan heldu behar
|
diogula
esateko. Honekin ez dugu inondik inora esan nahi bestelako arlo batzuk ez direla garrantzitsuak edo eta estrategikoak.
|
|
|
ez haur hizkuntza, ez eskolakoa, ez etxerako lanetan baino erabiltzen ez dena, baizik eta hizkuntza oso bat, geure artean normaltasunez erabiltzen duguna, familiatik hasten dena (seme alaba eta guraso) eta edozein esparru, une eta gaitan erabil daitekeena. Hortxe kokatzen dugu guk, beraz, arloaren estrategikotasuna, eta hortik abiatzen gara lan horri benetan heldu behar diogula
|
esateko
. Honekin ez dugu inondik inora esan nahi bestelako arlo batzuk ez direla garrantzitsuak edo eta estrategikoak.
|
|
|
Hortxe kokatzen dugu guk, beraz, arloaren estrategikotasuna, eta hortik abiatzen gara lan horri benetan heldu behar diogula esateko. Honekin ez dugu inondik inora
|
esan
nahi bestelako arlo batzuk ez direla garrantzitsuak edo eta estrategikoak. Baina, bestelako arlo batzuk (eskola, unibertsitatea...) ondo barneratuta dauden inpresioa izaten dugu sarri, eta ez, aldiz, HEAren arlo hau.
|
|
|
Egia
|
esan
, HEAk hainbeste arazorekin egiten du topo. Alde batetik, euskararen eremua soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 27 hiru administrazio desberdinen artean banatuta dago, eta horren ondorioz hasieratik ageri dira egoera desberdinak leku batetik bestera.
|
|
|
Alde batetik, euskararen eremua soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 27 hiru administrazio desberdinen artean banatuta dago, eta horren ondorioz hasieratik ageri dira egoera desberdinak leku batetik bestera. Argi dago ez dela berdin euskararen egoera, helduei dagokienez, EAEn edo Nafarroan edo, zer
|
esanik
ez, Iparraldean. Hor arazo gordin bat daukagu, ez daukagulako estrategia bateratu bat aurrera eramateko modurik helduen euskalduntzean inziditzeko.
|
|
|
Aldiz,
|
esan
dezakegu, 2007ko udaberri honetan, arazo hauetako batzuk leuntzen hasi garela, eta gauzak hobeto doazela.
|
|
|
Gauzak horrela, hemendik aurrerako erronkak neure ustez zein diren
|
esanez
amaitu gura nuke.
|
|
|
Azken batean, etorkizuna ez dugula samurra. Baina honako hau ere
|
esan
beharra dago: gaur baino hobeto sekula ez garela egon.
|
|
|
Eta gaur, gainera, badaukagula diagnosi bat, batasun bat, eta, batez ere, borondatea, oso benetakoa, honekin aurrera egiteko. Beraz, hitzak balio badu, HEAri etorkizun oparoa opa nahi
|
diot
. Ondorengo orrietan doazkizue bide horretan egindako hainbeste lan txukun.
|
|
|
Liskarrak, tirabirak, kristorenak eta bi pasa eta gero, 2007ko martxoan gaude eta argi eta garbi
|
esan
behar dugu HEA sektore indartsua dela, bere historiari uko egin barik, erronkei aurre egiten jakin izan duena eta egoerarik txarrenean ere aurrera egiten jakin duena.
|
|
|
Behin gaur egungo argazkia erakutsi ondoren, HEA alfabetatzea indartsu dagoela
|
esan
daiteke inolako zalantza barik. Baina baikortasunak ez gaitu itsutu behar, aurrera begira jarri behar gara, orain arte ondo egindakoetatik ikasi eta hobetu behar direnak hobekuntza bidean jarriz.
|
|
|
Eginkizun hau ez dagokigu bakarrik euskaltegioi, baina gure arlo honetan, ezin
|
diogu
muzin egin gure erantzukizunari. Guregana hurbiltzen den ikasleari ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen jauzian laguntza eman behar diogu gure esku dagoen guztia eginez.
|
|
|
Eginkizun hau ez dagokigu bakarrik euskaltegioi, baina gure arlo honetan, ezin diogu muzin egin gure erantzukizunari. Guregana hurbiltzen den ikasleari ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen jauzian laguntza eman behar
|
diogu
gure esku dagoen guztia eginez. Gabezia horretaz konturatuta abian jarri ziren aspaldian Berbalagun edo Mintzalagun izenekin ezagunak diren egitasmoak.
|
|
|
Arestian
|
esan
bezala, erabilera areagotzea ez da bakarrik euskaltegion zeregina. Gizarte osoaren inplikazioa beharrezkoa da; irakaskuntzako eragileak, lan munduko eragileak, zein gizarte eragileak administrazioekin elkarlanean landu behar dugu hainbeste kezkatzen gaituen erabileraren arloa.
|
|
|
Bestalde, xede berezietako taldeak abian jartzeko ahaleginak egin egiten ditugu,
|
esaterako
merkatariak, finantza munduko langileak, osasun arloko langileak edo etorkinak. Talde hauek askotan metodologia, material eta ahalegin bereziak eskatzen dituzte.
|
|
|
ā¢ Euskararen dibulgazio kanpainak sustatuz, hiztun hartzaile izatera animatu āelkarrizketa erraz bati erantzuteko gai izatea, nahiz eta aurrera jo ahala" barkatu, erdaraz mesedez, ikasten ari naiz"
|
esan
beharā Kanpaina hauek komunikabide publiko guztietan (eta, ahal den neurrian, pribatuetan) egingo lirateke helburu bikoitzarekin: bata, euskaraz zuzentzen bazaizkizu, beldurra galtzea; bestea, euskara ikastea guztiz lorgarria dela aldarrikatzea, ia ezinezko delako ustea gainditzen laguntzeko.
|
|
|
Amaitzeko ordua da, gauza asko
|
esan
gabe geratu dira. Helduen Euskalduntzearen historia, gaur egungo argazkia eta etorkizunari begira dauden erronkak aipatu ditut.
|
|
|
1 Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutuaren 6 artikuluak honela
|
dio
:
|
|
|
2 EBPNren VI.2.1 atalak hauxe
|
dio
: " Euskararen geroratzea, familiaren, eskolaren eta helduen euskalduntze alfabetatzearen bidez eta hizkuntza bera osatuz, aberastuz eta hobetuz lortzen da, batez ere."
|
|
|
Matrikulak: ikasle ikastaroak neurtzen dituela
|
esan
genezake; helduen alfabetatze eta euskalduntzearen antolaketan hain ikastaro ezberdinak izaki, bi ikastaro egin dituen ikasleak bi matrikula egin dituela esaten dugu, eta horrela zenbatzen.
|
|
|
Matrikulak: ikasle ikastaroak neurtzen dituela esan genezake; helduen alfabetatze eta euskalduntzearen antolaketan hain ikastaro ezberdinak izaki, bi ikastaro egin dituen ikasleak bi matrikula egin dituela
|
esaten
dugu, eta horrela zenbatzen.
|
|
|
Beraz,
|
esan
daiteke sektoreko irakaslea sasoiko bada ere (batez beste 38 urte), aski eskarmentu baduela, baita formazio akademikoa ere, bere lana egoki burutu ahal izateko.ā
|
|
|
EAEko helduen euskalduntze alfabetatze sektorea normalizatuz joan den neurrian, eta euskaltegien homologazioa ere burututa (irakasleen gaitze prozesua barne), euskaltegietan diharduen irakasleria ere neurri batean egonkortuta dagoela
|
esan
daiteke. Ez da urtero irakasle berrien premia handia duen sektorea.
|
|
|
EAEko helduen euskalduntze alfabetatze sektorea normalizatuz joan den neurrian, eta euskaltegien homologazioa ere burututa (irakasleen gaitzeprozesua barne), euskaltegietan diharduen irakasleria ere neurri batean egonkortuta dagoela
|
esan
daiteke. Ez da urtero irakasle berrien premia handia duen sektorea.
|
|
|
Murrizketa honek kinka larrian jarri izan ditu euskaltegien diru orekak. ankerrarengatik. Eragile nagusi
|
diodanean
protagonista esan nahi dut. Horretarako euskalgintzak bere tresnak baditu:
|
|
|
Murrizketa honek kinka larrian jarri izan ditu euskaltegien diru orekak. ankerrarengatik. Eragile nagusi diodanean protagonista
|
esan
nahi dut. Horretarako euskalgintzak bere tresnak baditu:
|
|
|
Ezin ahaztu bestalde, euskalgintzatik eta bereziki helduen euskalduntze alfabetatzetik hainbatean salatu izan dugun jendartearen erlaxatzea. Nolabait
|
esatearren
, euskararekiko konpromisoa jaitsi egin da heldu askoren artean. Aitzakia asko aurretik jarrita ez diogu euskara ikasteari behar duen lehentasunik eskaintzen.
|
|
|
Haurrek eskolan eredura eramatearekin ez da nahiko, ez da nahiko euskararen aldekotasuna agertze hutsarekin, euskarak gaur behar ditu neurriak eta gaur neurriak hartzeko helduek modu masiboan jo behar dute euskaltegietara euskara ikastera. Horrek ere eragina du; izan ere, nafar gobernuari egiten ahal
|
diogun
presio bide handiena euskaltegiak lepo betetzea izanen baita.
|
|
|
Geure arloari dagokionean, aldiz, euskaltegiok finantziazio marko orekatu bat bilatzeari ekin beharra
|
diogu
. Zentzu honetan, egun jasotzen dugun dirulaguntza itxuragabeak, askotan salatu izan dugun moduan galbidea baino ez digu ekartzen.
|
|
|
Euskaraz zerbait dakitenen% 36,6k euskaltegian ikasi du. Horixe da Nafarroako Gobernuaren enkarguz egindako azterketa batean
|
esaten
dena. Datu honek argi erakusten du euskararen berreskurapenean helduen euskalduntze alfabetatzeak duen garrantzia hizkuntz normalizazioan.
|
|
|
Sartze kanpaina ikusgarriek, Korrikako lehengo edizioek eta AEKantuz bezalako musika emanaldiek denbora gutxi barne bikoiztu zituzten ikasle kopuruak. Baina kantuak
|
dioen bezala
: " ez da hain fazila" eta abandona azkarra etorri zen segidan.
|
|
|
Irakasleen %47, 5
|
diote
beren ikasleek euskararen aldeko jarrera dutela; %19, 7k ez aldekoa ez kontrakoa eta %32, 6 kontrakoa dutela diote.
|
|
|
Irakasleen %47, 5 diote beren ikasleek euskararen aldeko jarrera dutela; %19, 7k ez aldekoa ez kontrakoa eta %32, 6 kontrakoa dutela
|
diote
.
|
|
|
Egizabal et al. ek
|
diotenez
, ikasturtean zortzi udalerritan abiarazi zuten Kuadrillategi egitasmoa (Lasarte Oria, Andoain, Urnieta, Beasain, Deba, Bergara eta Aretxabaleta). Eta urtebete geroago beste hiru herri bildu ziren egitasmora (Atarrabia, Uharte eta Burlata).
|
|
|
|
Esan
genezake hasita gaudela, zorionez, hainbat galdera egiten euskalduntze alfabetatzean, hainbat arazo ikusten... halako arloetan non orain dela hogeita bost urte ezta arlorik ere ez baikeneukan.ā
|
|
|
Zein irizpide metodologiko erabiliko zituzten aitzindari haiek zehazki ez jakin arren, ez dugu huts handirik egingo baldin eta
|
esaten
badugu gramatika itzulpenezko metodoen nagusitasuna erabatekoa zela: aditz paradigmak, deklinabide taulak...
|
|
|
Audiolingualismoak ingelesaren irakaskuntzan menta izan eta, euskarari dagokionez ere, halatsu. Zer
|
esanik
ez hurbilbide komunikatiboei edota atazatan oinarritutako irakaskuntzari bagagozkie. Gure alorrean ez dira gutxi behin eta berriro ohartarazten dutenak arriskutsua dela beste inguruneetan erabilitako moldeak gurean besterik gabe itsu itsuan baliatzea.
|
|
|
Aitzitik, ikerketa zeregin nagusienetako bat zen.
|
Zioen
adierazpenean bertan honela irakur daiteke:
|
|
|
Bestalde, hurrengo azterketan idazlana gainditu behar duenak ez du ahozkoa landu nahi izango, eta laster ahozko proba gainditu duena, goiz eta arratsalde ibiliko da norbaiti bere artikulutxoa laburbildu nahian. Ikasle askok sinonimo zerrenda ikaragarriak ikasten dituzte buruz, eta nahikoa izaten da" agian"
|
esatea
" akaso"," beharbada"," apika" eta beste zazpi hitz gaineratzeko. Txiste bat kontatzen jakin gabe, Lekeition edatean darabilten onomatopeia ezagutuko dute (hori bai, testuingurutik erabat kanpo), bai donostiarrek bai iruƱarrek.
|
|
|
Nolabait
|
esateko
, azterketetan eskatzen dena ikasketa prozesuaren helburu bihurtzen da. Bertan eskatuko dizkiguten testu generoak landuko ditugu, bertan agertu ohi diren hitzaldi ereduetan trebatuko ditugu ikasleak, eta abar.
|
|
|
Datozen urteotan munduan milaka hizkuntza galduko dira gauzak asko aldatzen ez badira. Gurea, noski, egoera larrian dagoela
|
esan
dezakegu. Globalizazioaren garaian txikiak larri ibiliko dira, baina bidea antolatu eta baliabideak jartzen baditugu, urrats garrantzitsua emateko moduan egongo gara.
|
|
|
Nolabait
|
esateko
, euskalduntze prozesua plangintzaren bultzatzailea izango da. Beren beregi ikaslearen benetako eragin guneari begira egonik, presentzia eta eragin handia izango bailuke.
|
|
|
Noski, honek plangintzetan eragingo luke. Batetik, nolabait
|
esatearren
, euskaltegia lantokian txertatzeak bultzada handia suposatuko dio prozesuari. Bestetik, plangintza bera, euskalduntzearen beharrizanetara moldatu litzateke.
|
|
|
Atal edo lerro hauek, gainera, beste atalak euskalduntzeko eredu eta esperientzien bilgune izango dira. Aurreko batean
|
esan
bezala, Galdakaoko ospitalean lanean dauden eta Euskal Herri osoko euskaltegietan euskara ikasten dabiltzan guztiek euskaltegia bertan izango balute, bertan gertatzen diren komunikazio egoeretan trebatuko bagenitu, unean uneko laguntza praktikoa emango bagenie, egundoko bultzada izango litzateke euskararen normalizazioa bultzatze aldera. Erabileran eragin zuzena izango genuke eta erabiltzaile guztiak euskaraz aritzera animatuta sentituko lirateke.
|
|
|
Aurreko atalean
|
esan
bezala, euskararen normalizazio prozesuari bultzada berria eman ahal zaio plangintza ezberdinetan euskalduntze alfabetatzea txertatuz. Gainera, tresna berriak agertu dira:
|
|
|
HABEren HEOKek arlo ezberdinetan eragin nahi du: " euskaltegien autonomian, zentro nahiz irakasleen programazioetan, ikasleen partaidetzan, mailaketan, metodologian, ebaluazioan..."
|
Esan
dezakegu, aplikazioan asmatuz gero, orain arteko egoerari iraulketa sakona emateko gutxieneko irizpide batzuk ematen zaizkigula, orain arteko euskalduntze alfabetatzearen eragina handitzeko eta bere eragin esparrua zabaltzeko. Baina horretarako, derrigorrean ebaluazio sistema egokitu litzateke.
|
|
|
Hala ere, argi uzten du euskaltegia ez dela ingurune euskalduna emateko ardura duen bakarra, paper garrantzitsua jokatu behar badu ere. Baina argi dago, kurrikuluan
|
esaten
denez, ingurune ez euskaldunetan euskaltegiak eskaini behar diola ikasleari euskaraz aritzeko aukera. Horretarako ikasleari inguru berriak eskaintzeaz gain, bere ingurua ere euskalduntzen ahalegindu behar gara eta, aldi berean, ikaslearengan euskara erabiltzeko motibazioa piztu.
|
|
|
Bere trebetasunak erabiliz, komunikazio gaitasuna garatzeko modua bilatzera bultzatu behar dugu. Honek ez du
|
esan
nahi ariketak eta egitura eta elementu linguistikoen irakaspena baztertu behar ditugunik, baina ezagutza formaletik ezagutza instrumentalerako urratsa eman beharra dago.
|
|
|
Gaitasun linguistikotik komunikazio gaitasunera pasatu beharra dago. (Taberna batean ezin da" gorri bat eman zeniezadake?"
|
esan
).
|
|
|
linguistikoak, testualak, soziopragmatikoak, eta estrategikoak. Hauek ikasle bakoitzak bere funtzioak betetzeko dituen beharren arabera landu genituzke, hau da, bere testuinguruak
|
esango
digu zeintzuk diren ikasleak dituen gaitasun linguistiko premiazkoenak, testuinguruan izan ohi den erabilerara moldatzeko landu behar dituen abileziak, zeintzuk testu mota erabili behar dituen... Adibidez, Haur Hezkuntzako irakasleak ipuinak edo haur hizkera landu ditu, baina saltzailea produktuen katalogoak sortzen eta aurkezpenak egiten trebatu da. Kurrikulu honetan horien arabera antolatu dira edukiak, helburuak eta ebaluazio irizpideak.
|