|
2002
|
|
|
Ardatza behar du Euskal Herriak. Azken hogeita bost urteotako politikagintzak edo herrigintzak ez
|
diote
euskaldunon herriari bizkarrezurrik osatu, eta une honetantxe zaila gertatzen zaigu euskaldun hitzari pausalekua eskaintzen politikan, hizkuntzen eremuan edota, besterik gabe, geografian.
|
|
|
Asmakizun eskaseko gizonak asmaturiko berbea. Zegaitik ez
|
esan
euskaldunok, geure zeretik sorturiko berbaren bat. Esaterako, gautxorien antzera jarrita," bakar txori" edo?
|
|
|
Kulturaren alde eta gizakien alde. Errespetua zor
|
diogu
euskaldunari, euskaraz mintzatu nahi duenari, esaten ari naizen honen guztiaren jakitun ez bada ere. Errespeturik handienetako bat, pertsona batentzat, bere hizkuntzan egitea da, nahi den txikiena izanik ere bere eskubide oinarrizko bat baitu, berea duen hizkuntzan egitea alegia.
|
|
|
Espainiar estatuan diktaduratik demokraziara emanbeha rreko urratsak gehiengoaren onespena eskuratzeko nahiko izan baziren ere, Euskal Herrian, berriz, ez du ematen eragindako aldaketa politikoak jende guztia asetzeko aski izan zirenik. Aitzitik, espainiar herriarekin alderaturik, ezin
|
esan
euskaldunontzat trantsizio berdina burutu zenik. Espainiako Estatua politiko administratibokibe rrantolatu zen bitartean, Euskal Herriak ez zuen lortupolitiko kulturalki behar bezalako gizarte adostasuna bideratzea.
|
|
2003
|
|
|
Des herritze prozesu batean gaudelakoan dago, alegia des euskalduntze praktiko batean gaudelakoan. Eta berak oso argi adierazi nahi
|
dio
euskaldun orori honokoa: edo euskaraz gara, edo ez gara herri.
|
|
2004
|
|
|
Nolanahi ere, guantxea aztertu beharreko hizkuntza iruditzen zait niri. Espainolak Kanarietara joan ginenean »hala
|
diot
euskaldunak ere konkista hartan baitziren», desagertu zen hizkuntza, baina frantziskotar batzuek jaso zituzten hainbat errefrau eta esaldi beren itzulpenarekin. Gero etorri ziren italiar batzuk eta gauza bera egin zuten, eta aleman batek bildu ditu horiek guztiak, eta baditugu berrehun edo hirurehun esamolde bere itzulpenarekin.
|
|
|
Arestiren
|
esanetan
euskaldun izatearen zer nolakoa ez da duda mudatan jartzeko auzia. Hain zuzen ere, euskaldun izatea, ez da soil soilik euskaraz jakitea, are gutxiago euskaraz nola edo hala jakitea, euskaraz bizitzea baizik.
|
|
|
Euskara dakite eta jakite hutsa nahikoa da bere burua euskalduntzat jotzeko. Euskara darabiltenen iharduna ez oztopatzeko ikasi behar dela gure hizkuntza
|
diote
euskaldun hauek. Beren jokabidea euskaraz bizitzeko erabakia hartu dutenen ondorioa da.
|
|
|
–Aitor Aranaren ikuspegitik Atxagarenetik baino gertuago aurkitzen dut nire burua, eskuetako hamar hatzak eta bat baino gehiago behar baititut duela 25 urte kazetaritzan sartu nintzenetik euskarak eta euskal kulturaren munduak izan dituzten aurrerapenak kontatzeko. Nire lagun batek
|
dio
euskaldunok beti galtzera apustu egiten dugula. Laguna motz geratzen ari delakoan nago:
|
|
|
Construirla es la llave maestra de la salida a la situación?. Eta jarraitzen du
|
esanaz
euskaldun guztiok, formulazio politiko diferenteak alboratuz, batu egin behar dugula hizkuntzaren defentsan. Hitz ederrak dira.
|
|
|
Oker ez banago, euskaldun abertzalearen salaketa ez datza batez ere euskaldun izateko eredu desberdinen auzian, euskaldun beste modu batean izateko eta sentitzeko tankeran, beste honetan baizik: alegia, beste eredu eta modu horiek ez direla funtsaren funtsean euskaldunak, espainolak baizik, eta beste fedegabe horiek euskaldunari ez
|
diotela
euskaldun gisa bizitzeko eskubiderik onartzen euren hizkuntzara makurrarazten gaituztenez gero. Hara, bada, orduko hura zertan parekatzen den oraingo honekin:
|
|
|
–Ez al ginen atzo horretan gelditu, oe oe oe, ohe ohe ohe? Eta ez al dute
|
esaten
euskaldunak hitzekoak zaretela. Orduan...?
|
|
2005
|
|
|
Horregatik deitu diogu hamalaugarren Korrika honi konpromisoaren Korrika, eta eskatzen diogu bakoitzari bere eremuan konpromiso berezi bat har dezan euskararekin. Konpromiso pertsonala, uste baitugu badela garaia euskaldun bakoitzari
|
esateko
euskalduna den neurrian erabili egin behar duela. Administrazioari berdin, lan munduari ere bai.
|
|
|
Hor ere gorabeherak daude; Bartzelonako datuek, esaterako, bertako biztanleek eguneko 280 litro inguru kontsumitzen dutela diote. Iñaki Antiguedadek
|
dio
euskaldunok 400 litrotik gertuago gaudela dio, horretarako datu zehatzik ez badu ere: «Gurean datu horiek lortzeko CSI lana egin behar duzu askotan.
|
|
|
Ikuspegi historiko moralista eta manikeoa: Zamanillo rentzat greziarrak nabarmenki onak baitira, inposatu ez zirelako, hau da, inolako interesik ez zutelako Iberiar Penintsulako biztanleengan, eta, erromatarrak gaiztoak47 Zentzu honetan Zamanillo k
|
dio
euskaldunek ez zutela nahi izan erromatarren menpe egon azken hauek zikoitzak eta txarrak zirelako. Hauek guztiak oinarri gabeko iritziak dira.
|
|
2006
|
|
|
Sormena. Inork du
|
esan
euskaldunak sortzaile bikainak ez garenik. Hizkuntza jarioan sortzen zaigun arazotxo hori euskaldunon sormenaren erakusgarri ere bada:
|
|
2007
|
|
|
Nominalismoak ez digu
|
esaten
euskalduna edo euskal herritarra nolakoa den, ez du galdera hori kontuan hartzen. Izenak izana dakar.
|
|
2008
|
|
|
400 or.). Lafittek Vinsoni jarraitu zion, bere bozkarioa ezin gordez haatik,
|
esanez
Eskualdunak ehortzi zuela Réveil> apaiz jalea 10 urteren buruan (1941: 68; 1971: 24); beraz ez bide zuen Réveil> ezagutu. Lafitteri jarraitu zion Villasantek, bere aldetik Baionan ateratzen zela gehituz (1979: 198), eta Villasanteri S. Onaindiak (1974: 346).
|
|
|
eta, iratzarrarazle? esan nahi du eta, hain zuzen, kazetak
|
dio
euskaldunen eta bereziki euskaldun laborarien iratzarra razle eta argitzaile izan nahi zuela; bestalde, errepublikanoek biziki maite zuten hitz hori kazeten izentzat ezartzea. Ezen, euskaldunak gibelatuago omen, beste toki askotako frantsesen eretzean.
|
|
|
" Izenik ez duena ez da",
|
diote
euskaldun garaikide askotxok (hau da: izen izan garbi baten jabe eta duin egin arteko onik ez dutenek, Jabegoaren eta Duintasunaren Erregistroko funtzionario diruditenek, zuringo kolektiboaren adoratzaileek, eta, ororen buru, ezizenaren eta ezizanaren gustua galdutakoek).
|
|
2009
|
|
|
Odol galtzeak aurrera dirau, hainbatean: hala
|
dio
euskaldun askoren eguneroko esperientzia pertsonalak; halatsu dio beste zenbait jakitun iturrik ere." (Zalbide, 2008).
|
|
|
–Ez, ilegal zegoen, bisatu eta paperik gabe, ez nien argibide gehiagorik eman nahi eta ez nuen
|
esan
euskaldun iheslaria zenik; Irailaren 11koaren ondoretik dena baitzen susmagarri.
|
|
|
Eta auskalo tresna analitiko horiek espainiar batzuen kontzientzietan habia eginez gero: zenbait mingain onekok eta intelektual xelebrek ez dute denbora askorik
|
esateko
euskaldunon bizi nahiak atrofia hormonal edo biologiko bati erantzuten diola.
|
|
|
Mitxelenak
|
zioen
euskaldunok (jatorriz) bina zaku genuela: bata, txikia, euskararena; bestea, askoz handiagoa, espainol edo frantsesarena.
|
|
|
Morroi lanetan gabiltzala, politikoen mendean. Zenbat urte daramagu esaten lehentasuna eman behar
|
diogula
euskaldunon komunitateari. Eta zein izan da euskaldun zintzoen erantzuna?
|
|
|
–Zer
|
esan
euskaldunon komunitateari buruz. Orain sakabanatuta eta ordezkatuta dagoen komunitatea akordio horrekin indartu eta sendotuko litzateke, ezta?
|
|
2010
|
|
|
Inork ez zigun
|
esan
euskaldun izatea erraza zenik.
|
|
|
Baina Batasunaren ikuspuntutik, hori ez zen estrukturala. Gure ustez askoz ere inportanteagoa zen, parafernalia guztiarekin jantzita ere, terrorismoaren biktimak, Konstituzioa eta abar?, Espainiako presidente batek
|
esatea
euskaldunek erabakiko dutena eta adostuko dutena errespetatuko duela. Hori zen estrukturala.
|
|
|
Galdera horri erantzuteko Ruper Ordorikaren kantu bat etorri zait burura: " Inork ez zidan
|
esan
euskaldun izatea zein nekeza dan, hobe nuela munduko hiritar izatea". Baina nekeza den arren, ahaleginak beti merezi du.
|
|
2011
|
|
|
Egokitu beharreko guztiak egokitu ditugu, nori zer kontatu eta nola kontatu aztertu dugu. Ez du balio gauza bera
|
esatea
euskalduna den pertsona kontziente eta koherenteari eta manifa edo [Nafarroa] Oinez era joateko prest dagoenari. Egokitu behar dugu egokitu beharreko guztia, jakinik nora joan nahi dugun.
|
|
|
Escribano ikus entzunezko eduki oroz ari bada ere, Saizarbitoriaren hitzak aipatzen ditu Muñozek
|
dioenean
euskaldunok kontatu behar dugula zineman gure historia. Telebistako fikzioarentzat ere balio lezakete hitzok:
|
|
|
Azpiazuk
|
dio
euskaldunak, Bidasoa bi aldetako euskaldunak aritu zirela esklaboen kontrabandoan. Badago hori ziurtatzen duen dokumenturik:
|
|
|
Gauza batzuk idaztea eta esatea asko kostatzen zait euskaraz ez bada. Nire buruari ezin diot
|
esan
euskalduna bakarrik naizenik, gaztelania eta niretzat txinera bezain urrunak direnik. Hori ez da egia.
|
|
|
" Inork ez zidan
|
esan
euskalduna izatea zein nekeza dan", idatzi zuen poetak eta kantatu zuen abeslariak. Baina nik, euskal kultur ondoeza honetan, ezagutzen ditut euskaldunak, batzuk behintzat, pentsamenduak sortzeko eta ideiak adierazteko hizkuntzatzat euskara hautatu dutenak; kultur esparruaren mugak, zerbitzuak, hedabide zein hezibideak, olgetarako nahiz aisialdirako joeretan, euskaraz liburuak idazten, marrazten eta argazkiak edo filmak egiten dituztenak.
|
|
2012
|
|
|
Urte haietan justu, Jon Juaristik atera zuen El linaje de Aitor, eta han irakurri nuen aipu bat Arana Goiriri buruzkoa,
|
esanaz
euskaldunon jatorria Atlantidan ikusten zuela. Baina hori zen erokeria bat, Espainiarekiko loturak ukatzearren.
|
|
|
–Zer interesgarria. Mattia, zergatik ez didazu inoiz
|
esan
euskaldun bat zenuela familian. Naroa, ezta?
|
|
|
Orduan, holako aurrekoak ikusita etorkizunean ere agian hori be gerta daiteke hamaitik hamar urtera edo berriro guztia gertatzea. Hala eta guztiz be, nik uste dut
|
esaterako
euskaldunon egunkariaren kasuan, herritaren laguntza eta herritaren babesa handia izan da, otsailaren 22an egin zan manifestazioan ikusi zan moduan. Jendea prest dago babesa emateko edozein alderdietako pertonak dira eta prest daude egunkariari laguntzeko.
|
|
2013
|
|
|
• Ikasleen gehiengoak
|
dio
euskaldun berriek eta Ikastolatik etortzen diren gazteek dutela batuaz hitz egiten herrian. Halere, Lartzabaleko ikasle batzuk erantzun dute inork ez duela batuaz hitz egiten herrian.
|
|
|
Elkarrizketaturako pertsona guztien artean, %51ak dio Ikastolatik etortzen diren gazteek dutela batuaz hitz egiten, %34ak
|
dio
euskaldun berriek dutela hitz egiten, %22ak ez daki galdera honi erantzuten, %18ak dio gazteek dutela hitz egiten, %4ak dio herrian bizi diren hegoaldetarrek dutela hitz egiten, eta beste %1ak dio ez duela inork hitz egiten.
|
|
|
Horien ustez euskalduna ez da, antza denez, euskaraz dakien erdalduna baizik, gaztelania baita batzen gaituena, geure benetako hizkuntza, guztiona, gehien zabaldua, orokorrena eta orotarikoa. Oker gaudela
|
diote
euskaldun eta erdaldunak bereiztean, ezberdintzean, desberdintasuna beste maila batean kokatzen baita: hiztun elebakarrak edo eleaniztunak daude, eta hori da dena.
|
|
|
Horregatik
|
diogu
Eskualduna gerlan inplikatzea ez dela bakarrik ulertu behar edozein frantsesek eginen lukeen gisan, frantses abertzaletasun soil batek bultzaturik gertatu zen zerbait bezala. Eskualduna guztiz frantses agertu zen, Frantziako Estatuak marjinatu zituen erlijio gizonak eta instituzioak Frantziaren baitan defendatu nahi zituelako.
|
|
|
Beste batzuek ere antzeko oharrak egin zituzten. Gotaineko J.P. Luque erretoreak
|
dio
Eskualduna k herrian 34 harpidedun zituela eta harpidedunek beren auzoei pasatzen zietela beren alea, gero. Beraz, arrazoi guztiak daude pentsatzeko astekari horren ale bakoitza anitzek irakurtzen zutela.
|
|
|
Eskualduna ere gertakari horien zabaltzen ibili zen, dena egia bezala aurkeztuz, nahiz eta dena ez egia izan. Baina ezin
|
diogu
Eskualduna ri leporatu jakinaren gainean gezurra erratea, baizik eta zabaltzen ziren zurrumurruak egiatzat jotzea. Dena den, soldaduek propaganda haren baitan ez zuten gehiago fede handirik, hilabete batzuk iragan ondoan.
|
|
|
Zer
|
dio
euskaldun berri zaharrak
|
|
2014
|
|
|
Euskaldunon egungo desafioen artean, egitura politikoarena (Etxea) eta herriaren jarraidura (Sua) bereizi ditu honek. Etxea eraikitzea lehenetsi behar dela esaten dutenen aurka, Sarasuak
|
dio
euskaldunok etxe propiorik gabe bizi izan garela, eta" hori horrela izanda ere, gure kulturaren Sua, euskaltasun hau, euskal izaera hau, transmititzea lortu dugula". Urteetako ezbehar eta okerren ezin esanezkoen gainetik, katea ez da eten.
|
|
|
Erantzun zidan berak: , oñatiko nazioarteko Batzarrean herri poesiari buruzko ponentzia bat aurkeztu nuen eta Alemaniako irakasle bat hurbildu zitzaidan,
|
esanez
euskaldunok ez geneukala ezer literaturaren arloan, ez geneukala Heine bat. Gizon haren mespretxuak min egin zidan, eta erantzun nion Euskal Herrian ehunka poeta geneuzkala, bertsolariak, eta une hartantxe eraba ki nuen, liburu bat egingo nuela bertsolaritzaren balioa erakuste ko. Euskaldunok ez dugu zertan lotsaturik Heine bat ez dauka gulako?.
|
|
|
Eskari bat egin nahi
|
diogu
euskaldun burgesiari, eskari in genuoa.
|
|
|
Denbora hartan zer
|
zioten
euskaldunek berek. Gauza guti.
|
|
2015
|
|
|
Internetek diru gutxi ematen du, baina zerbitzu handia ematen ahal
|
diozu
euskaldunon komunitateari. Ez bakarrik ikuspegi soziolinguistikotik, bazik eta komunikazioaren ikuspegitik ere; badu bere zentzua.
|
|
|
Garai berezian bizi gara Nafarroan; berria ez dakigu sortuko den, baina argi dago erregimen zaharraren gainbeheraren aitzinean gaudela. Jendeak gauza asko esateko gogoa du, taldeka eta bakarka, eta aintzat hartuta Nafarroako panorama mediatikoa zein den, plus bat eskaintzen ahal
|
diogu
euskaldunei. Ez bakarrik euskaraz ariko garelako, baizik eta plaza bat izanen dugulako iritziak trukatzeko, erdaldunek akaso ez dutena.
|
|
|
Ezin zinez eta bihotzez elkartasuna erakutsi zeure buruaren jabetza ukatzen dizunari. Lehengoan Le Monde Diplomatique n marxista ergel batek
|
zioen
euskaldunon bereizi nahiaren arrazoi bakarra geure aberastasuna Extremadurakoekin banatu nahi ez izatea dela. Baina armadaz mehatxatzen zaituenak ezin du jakin norainokoa den zeure elkartasuna.
|
|
|
Halaber, euskaldunok erabaki dugu ez ote duten txetxeniarrek edo kubatarrek geure behar handiagoa andaluziarrek baino. Honi dagokionez, Rubertek oso argi
|
dio
euskaldunoi eta katalanei bakarrik dagokigula geure etorkizuna xedatzea; eta abertzale ez direnen balizko arriskua independentziaren ostean, ez dela aitzakia baizik askatasuna eragozteko. Libro bagina, arriskurik ez espainolentzat edo frantsesentzat Euskal Herrian.
|
|
|
bat baino ez da ziberespazioan. Hala ere, Fernandezek
|
zioenez
euskaldunok
|
|
|
Ni sartu nahi naute eztabaidan. Zer
|
dio
euskaldun irakasleak?
|
|
|
Agirre, Ajuriagerra, Irujo...: kristauak ziren goitik behera Saizarbitoriaren
|
esanetan
euskaldunok hondamendi moraletik salbatu gintuzten buruzagiak. Alegia, nobelagileak, behin autokritika egiten hasiz gero, eta orain arte erakutsi duen logikaren arabera, ez al luke kristautasunaren aurka erakutsi izan duen zirrikiturik gabeko arbuioa berraztertu behar eta esker onez aitortu, gerra zibilean gure arbasoek erakutsi zuten garbitasuna hein batean kristautasuna ulertzeko abertzaleen erari zor zaiola?
|
|
|
BESTAREN EGITEA, eta hunek dizkio behar diren tresnak hortarako eman.
|
Diote
euskaldunek besta maite dutela, ez! Bestaren egitea dute euskaldunek maite, dantzatuz, kantatuz, bertsuak botatuz, jostatuz eta, nola ez, jan eta edanez.
|
|
2016
|
|
|
10 Euskaldun izatea oso nekea izaten da. Ruper Ordorikak kantatzen duen moduan" Inork ez zidan
|
esan
euskaldun izatea zein nekeza den, Hobe nuela hautatzea Munduko hiritar izatea", Zaindu duzun maite hori kantan.
|
|
|
Zer axola
|
dio
euskaldunak ala irlandarrak! Sexua sexua da, hemen eta Txinan!
|
|
|
Berrogei herritatik heldu da antzerki testuentzako galdea. Artikuluaren idazleak
|
dio
euskaldunek lehenik antzerki irrigarriak dituztela gustuko, ondoren ikusgarri «hunkigarriak». Progresioa ere proposatzen du, ikusleen formatzeko helburu zerbait balu bezala.
|
|
|
Gatazka linguistikoaren esparruak utzi egin behar
|
dio
euskaldunon komunitatearen arazo izateari, Euskal Herriko erdal komunitateen arazo izaten hasteko. Hori lortzen dugun egunean irabazteko bidean gara.
|
|
|
Bertan zioenez, sarean euskaldunok dugun presentzia eskasa" anekdota" bat baino ez da ziberespazioan. Hala ere, Fernandezek
|
zioenez
euskaldunok" inspirazio iturri gara lnterneten hain ugari diren zientzia fikzioaren zaletuen artean. Esaterako, bi esparru bitxi badira hor, jakintzaren eremu fantastikoak:
|
|
|
Euskal errefuxiatuekin mantendutako harreman estuak baliagarriak izan zitzaizkien erakunde politiko bat antolatzeko, baita ere ideologia koherente batez hornitzeko (Forne, 1990) eta egitasmo politiko zehatz bat osatzeko. Izenpetutako Itxasuko Agiriak (Davant, 1986)
|
zioen
euskaldunak zirela lurraren, hizkuntzaren eta ohituren aldetik eta nazio bat osatzen zutela iraganeko zein gaur egungo borondatearen izenean; baita ere demokrazia bat zirela naturaz eta historiaz. Era berean, batzeko eta erabakitzeko eskubideak aldarrikatzen zituzten.
|
|
|
Halaz guztiz, enantzu itzeleko gure gizonari bereziki zor
|
dioguna
Eskualduna asterokoa aitzinaraztea dugu ordea. Journal basque français hebdomadaire delakoa 1887.eko martxoaren 15ean eta Donibane Lohitzunen kaleratu zen estreinakoz, beti ere Baionaldeko ezkertiar gorrien izenean Mauleko suprefet ondoa zen Martial Henry Berdolyk iragan urteko abuztuaren lehenengoan agerrarazi zuen Reveil basque aldizkariari aurre egiteko aiduru agertu zela:
|
|
2017
|
|
|
Hasiera batean hitz egiteko era zein den adieraziko zuen euskaldun hitzak, baina kontzeptua irauli dela esan liteke: euskaraz egiten du= euskalduna
|
esatetik
euskalduna= euskaraz egiten du uste izatera pasa bagina bezala.
|
|
|
erabilera sustatzeko neurriaren bila hiztunen kategorien sorreran logika kognitibo bat topatzen dugu, gutxi asko, euskaldun kategoriaren oinarrian dagoena. hasiera batean hitz egiteko era zein den adieraziko zuen euskaldun hitzak, batez ere hizkuntza arteko egoeretan. beraz, komunikaziorako hizkuntza gaitasuna (orokorrean) zehazteko bidea zen, baina kontzeptua irauli dela esan liteke: euskaraz egiten du= euskalduna
|
esatetik
euskalduna= euskaraz egiten du uste izatera pasa bagina bezala. euskararen egoera gaiztotu ahala, baliabide praktiko kognitiboa izan zitekeena, maxima morala bilakatu zen: euskalduna ez zen izango euskaraz hitz egiten zuena, euskaraz hitz egin behar zuena baizik. euskaldunen artean euskaraz hitz egitea izango zen gizalegezko araua. gure ustez inbertsio hau hizkuntza biziberritzeko bitarteko garrantzitsua izan da; zeren eta inguruan predeterminazio objektiborik (soziala eta estrukturala) ez duen praktika sozialak disposizio subjektiboetan topatu behar baitu non ainguratu eta non bermatu. alabaina, inbertsioa emanda gero, praktika ez da abiapuntua helburua baizik:
|
|
|
Euskara da euskaldunak irekitzeko giltza. Nik ez nuke
|
esango
euskaldunak hotzak direnik, baina argentinarrekin konparatuta sozializatzeko erritmo ezberdinak dituzte. Nik lagun minak aurkitu ditut eta uste dut hango lagunekin daukadan lotura sendoagoa dela, beraien hizkuntza –eta beraz, beraien izaera ulertzeko gai naizelako.
|
|
|
Heldu da gure gerlaontzia itsasoratzeko tenorea eta horrela adierazi behar
|
diot
euskaldunen buruzagiari. Badugu geure herrira itzultzeko eta pare bat gauza adosteko beharra esan zuen Himilkonek.
|
|
|
Ondorioz erran daiteke" Hamalaueko gerla" horrek iparraldeko euskaldunak frantziar egin zituela, beste minoria nazionalak bezala nik uste. Hori bera
|
dio
euskaldunez, argi eta garbi, Mauleko" Ikerzaleak" izeneko hiztoriazale taldeak, azterketa sakon bat egin ondoren familietan eta udalerrietan: lekukoak entzun ditu, dokumentuak ikertu, bereziki gerlarien gutunak eta beste idazkiak.
|
|
|
Euskaldun presuna guti izan da 19 mendean argentinar gizartean garrantzia edo fama handia ukan duenik. Aldiz, denek aho batez
|
diote
Euskaldunek, kolektiboki, argentinar gizartean eta eremu ikaragarri haien egituratzen eta lantzen izan duten ekarpena gaitza izan dela.
|
|
2018
|
|
|
Indarberritu behar naiz, eta gero ikusiko dut. Baina, bistan dena, euskaldun berria izanik eta AEKri zor
|
baitiot
euskaldun izatea, segituko dut, zergatik ez, mintzapraktika saioak proposatuta edo.
|
|
|
Denbora gutxian Elkarrek egin duen bigarren agerpen publiko esanguratsua da, aurretik Siadeco ikerketa elkarteari euskal kulturaren kontsumoa azter zezala eskatu eta martxoan aurkeztu baitzuen zeresana eman duen inkesta: ondorio nagusietako batek
|
dio
euskaldunen erdiek baino gehiagok ez dutela euskal kulturarik kontsumitzen.
|
|
|
ASKI DA, HIZKUNTZA POLITIKO BERRIA ELKARLANEAN BEHAR DUGU, ea bazterrak inarrosten hasten ditugun. Txarto gabiltza, zuk eta Eustatek
|
diozuen
euskaldun erdia ez dira euskaldunak, euskalgungaiak izaten jarraitzen dute, eguneroko praxian euskaradun bihurtzen ez diren bitartean.
|
|
|
Izan ere, Patxik aipatutakoa ez dakit elefante nagusiena den, baina argi dago elefantea dela. Lanean ematen ditugun orduak aintzat hartuta, argi dago etorkizunean orain arte baino garrantzi gehiago eman behar
|
diogula
euskaldunok lanari. Jakina.
|
|
|
Sarritan goraipatzen da haren euskararekiko atxikimendu ezin mudatuzkoa, baina ez da argitzen zelan azaldu zen printzearen jatorri eta traiektorian. Esaterako, Etxepare medikuak hauxe
|
zioen
Eskualduna astekariaren 1921eko kronika batean: " Hainbertzeraino maitatu zuen printzeak gure lurra, non bigarren emaztetzat hartu nahi ukan baitzuen euskaldun bat".
|
|
|
Hango egonaldietan hazi bide zitzaion kontzientzia abertzalea, Jean Claude Larronderen ustez259 Ekuazio sinple bat bistaratu zuen Sabino Aranak: Frantziak
|
zioen
euskaldunen" aberri txikia" Euskal Herria zela eta Frantzia, aldiz," aberri handia". Espainiak ere gauza bera zioen, bere ikuspegitik, hala nola euskaldunen" aberri handia" Espainia zela.
|
|
2019
|
|
|
Bidegurutze horrek eskatzen digu, hain zuzen, zenbait adituren intragroup eta intergroup harremanen bereizkundeaz baliatzea. zer esan nahi dugu, intragroup eta intergroup terminoekin? ezagutzen dugun teoria soziolinguistikoaren argitan, eta gure hic et nunc honetara proiektatuz jatorrizko kontzeptua, a) Intragroup (relations)
|
diogunean
euskaldunek euskaldunekin osatzen duten hiztun sare multzoa adierazi nahi da9 harreman edo interakzio hori aurrez aurrekoa da maiz, baina urrutiko birtuala ere hor dago. hoberik ezean euskal hiztunon barne harremanen planoa esan diezaiokegu intragroup (relations) sailari. b) Intergroup (relations) direlakoetan, aldiz, euskaldunek erdaldunekin (tartean erdal elebidunekin) erdaraz bideratzen dituzt... intragroup relations edo euskal hiztunon barne harremanez.
|
|
|
Eta beti esan izan diet, aukera horren arabera, Mihiluzetik edo Buruberotik pasatako hainbat lehiakide ez liratekeela euskaldunak izango. Eta gogoan dudan baten bati, badaezpada ere, ez nioke parranda baten erdian
|
esango
euskalduna ez denik, osotasun fisikoa zaintze aldera... Gizartean bezala, lehiakideen artean bazirelako euskaraz jakin arren normalean euskaraz egiten ez zutenak, nahiz eta hizkuntzarekiko jarrera baikorra izan.
|
|
|
«suerte bat izan dut nik nire garaian, gonbidatu nautela euskararen jaian».Hala zioen, eta halaxe sentitzen nuen nik ere, harik eta hurrengo urterako ikastetxeko diagnostikoa, ekintza plana, ikastaroa, Iraleko aukerak eta halako enparauak berrikusten hasten ginen arte. Eta kontuak zer diren, halako bilera antzu batetik bueltan gentozela, zer abesti jarriko irratian eta Ruperren Inok etzidan
|
esan
euskaldun izatia zein nekeza dan jarri ez zuten ba! Hala zioen, eta halaxe sentitzen nuen nik ere tarteka.
|
|
|
Garziaren sarkasmoaren biktima ezagun horrek berorika hitz egingo zukeen bere buruarekin berorika jakin izan balu, baina usteak
|
dio
euskaldun gehienok hika egiten diogula geure buruari. Errotua dago ia denok, ar zein eme, toka egiten dugula nork bere buruarekin, baina gaiaz egin diren inkesten arabera, hiketan dakiten hiztunen artean, gizonezko gehienek egiten dute toka beren buruarekin (%79, 6 hika beti, halaxe Franzek ere Berlin Alexanderplatzen?, eta %11, 1 aldian behin); emakumeek beren buruarekin toka mintzatzen direla dioen ustearen kontrara, emakumezkoek noka egiten dute, baina gizonezkoek baino portzentaje txikiagoan (%64 eta bietara %13, 7).
|
|
|
Nolanahi ere: ez dago iniziatiba pertsonalen zilegitasuna eta askatasuna ukatu beharrik
|
esateko
euskaldunok, gure neurriaren apalean, ez dugula soberako indarrik gauza bera itzultzen eta itzultzen aritzeko, hango eta hemengo apaiz abadeek jardun eta jardun zuten bezala Asteteren dotrina euskarara ekartzen nik ahal dakit zenbat aldiz. Itzulitako testuak ahalik iraunkorrena izan behar du; hurrengo belaunaldiraino iraungo duena, ahal balitz.
|
|
|
Literaturan ere, literatura inperialaren azpimultzo bat gara euskaldunak, eta inperioaz ari naiz, ez aldarri inperialistarik entzuten delako, baizik eta sistema literario espainolak zeharka eta anbiguoki menderaketa egiturak naturalizatzen dituelako bizimoduarekin konfundituta.125 Politikan, Espainiako sistema onartuz gero bakarrik izan gaitezke autonomoak. Espainiari zor
|
diogu
euskaldun izatea. Ez pentsa geure buruaren jabe ibiltzea Etorbide Zabaletik.
|
|
|
Gustuko nuen bertsoz gogoratzen zuen mundu zahar hori. Euskal kantari tradiziozko batek, Jean Mixel Bedaxagarrek
|
dio
euskaldunon memoria kantuen bitartez transmititu dela, kantatu izan dugulako dagoela bizirik gure hizkuntza. Gure etxean halaxe gertatu da.
|
|
|
Hori da, gai hau irakatsi daiteke, ala? Ikus entzuten denak ez du ezer ikustekorik lehen grabaketarekin, ezin da
|
esan
euskalduna ez denik.
|
|
2020
|
|
|
Egun haietan istiluak izan ziren Euskal Herriko zenbait tokitan, eta Iruñean ere bai. «Une larriak sanferminen amaieran»,
|
zioen
Euskaldunon Egunkaria k.
|
|
|
Batzuek
|
diote
euskaldunok izan garela euskaldunon etsairik okerrenak bai eta gure helburuak lortzeko eta ametsak egia bihurtzeko dugun oztoporik handiena ere. Garai zailek ikuspegi partekatua eta lidergo irmoa eskatzen dute, jendartea ekintzarako ahalduntzen duena.
|
|
|
Bai, badugu gurean kontrako joerarik, historikoki gure herrian bai baitira banderizoak, Oinatz eta Gamboa, Agaramontarrak eta Beaumondarrak... Ander Caballero Barturenek gogorarazten digun bezala, batzuek
|
diote
euskaldunok izan garela geure buruaren etsairik okerrenak, bai eta gure helburuak lortzeko eta ametsak egia bihurtzeko dugun oztoporik handiena ere. Noski, honek ere badu zerikusirik kanpo injerentziekin eta gure izate zarpailduarekin.
|
|
|
—Aita, hemendik aurrera inori ere ez diot
|
esango
euskaldunak garela.
|
|
2021
|
|
|
Euskaldunek beren buruari barkamena eskatu behar
|
zioten
euskaldun izate hutsagatik, eta ezin ziren politikaz mintzatu. Alta, politika hutsa zen.
|
|
|
Herriaren indarrak konbokatu zituen arren, Argentinan hil zen, erbestean. Galizia bihotzean daukagun euskaldun askok maitasunez eta miresmenez esaten dugu haren izena, gizon handi baten izen handi bat diogulako
|
diogunean
euskaldunok Castelao.
|
|
|
Euskal Herrian txertatuta dauden ariketa artistiko asko daude, baita literarioak ere, Euskal Herriaz hitz egiten dutenak. Blas de Oteroren poesia, adibidez, ez dut
|
esango
euskalduna denik (guretzat euskaraz diharduena delako euskalduna) baina bertokoa da. Jorge Oteizaren eskultura bezala.
|
|
2022
|
|
|
Saioa ikusi ondoren Alberto Santanak esan zuenak harritu egin ninduen. Nola liteke
|
esatea
euskaldunok ez dugula izan matriarkatua gure historian. Gezurra dela?
|
|
|
Baserrian jaio ginen, arbaso zaharren etxean, baina gure toki eder guztiak bildu zituzten abilki. Euskaldunak gara eta harro gaude inork ez zigulako
|
esan
euskaldun izatea zein nekeza den. Haltzak ez du bihotzik, eta gure euskaltasunak ez luke behar zuhaitz genealogikorik.
|
|
|
Eskualdunek ez zituzten ezagutzen, beren mintzaia garbiak ez ditu hartu, badu hitz pollitagorik egiteko edo lehengoetarik phitzarazteko, hainitz, ondikotz, galtzerat utzi baititugu. Izena duten guziak, badira,
|
dio
Eskualdunak, izen gabekoek ere badute beren izaitea.
|
|
|
Ondorioz erran daiteke" Hamalaueko gerla" horrek iparraldeko euskaldunak frantziar egin zituela, beste minoria nazionalak bezala nik uste. Hori bera
|
dio
euskaldunez, argi eta garbi, Mauleko" Ikerzaleak" izeneko hiztoriazale taldeak, azterketa sakon bat egin ondoren familietan eta udalerrietan: lekukoak entzun ditu, dokumentuak ikertu, bereziki gerlarien gutunak eta beste idazkiak.
|
|
2023
|
|
|
Guztiarekin ere, egunerokoan sarritan medikuak (erizainak, administrariak...) ez
|
dio
euskaldunari arreta euskaraz ematen, dela gaitasunik ez duelako, dela erosotasun hutsagatik. Izan ere, medikua, lanpostuko hizkuntza eskakizuna egiaztaturik badauka, eta askok daukate, legalki, gai da herritarra euskaraz artatzeko.
|
|
|
Ez zuen
|
esan
euskaldunok gaztelera jakin eta erabiltzera derrigortuta daudela Espainiako Konstituzioan, argi dagoen bezala. Gaur gure artean inposatu nahi den hizkuntza bakarra euskara da:
|
|
|
Negar egiten du edurrak (elurra eta izotza). Nork ote
|
dio
euskaldunak ez direla hunkiberak. Izotz zuria ere ikusten dute Mungialdean; han isotz eta leixuri ere erabiltzen dituzte, baina ohikoa izaten da izotz barik edur entzutea.
|